Phát triển cảm xúc cho con trẻ

Phát triển cảm xúc cho con trẻ

Bất chấp tuổi tác, tất cả chúng ta đều cần giải tỏa cảm xúc của mình

Một ngày nọ, Cecilia, một em bé ở tuổi mới tập đi trong lớp Nghệ Thuật

Gymboree, chỉ muốn vẽ toàn bằng màu đen. Cô bé dùng cọ quẹt nhanh

vài nét to và tiếp tục vẽ như thế, tất nhiên bé cũng dùng nhiều giấy vẽ

hơn so với các bạn cùng lớp. Sau giờ học, mẹ cô bé cho biết rằng sáng

hôm đó Cecilia rất bực mình về điều gì đó. Rất dễ nhận thấy là Cecilia

đang bày tỏ sự bực tức qua hoạt động nghệ thuật của cô bé. Thực ra, đó

chính là điều mà Cecilia cần để xoa dịu những xúc cảm của mình và tiếp

tục ngày học tập của cô bé.

Bất chấp tuổi tác, tất cả chúng ta đều cần giải tỏa cảm xúc của mình.

Nhiều người lớn đọc sách hay viết lách cho khuây khoả, và một số khác

thì tập thể dục, lái xe đi chơi hoặc nói chuyện với bạn bè. Trẻ nhỏ

khoảng 18 tháng tuổi bắt đầu thể hiện “những cảm xúc tự phát” kể cả

những cảm xúc phức tạp như lòng tự hào, bối rối và xấu hổ. Nhưng trẻ

nhỏ bị giới hạn trong cách thức thể hiện cảm xúc, đặc biệt với những

cảm xúc phức tạp vì trẻ chưa thể diễn đạt bằng lời. Biểu hiện xúc cảm

của trẻ lúc này chủ yếu qua nét mặt, điệu bộ và cử chỉ, như trường hợp

của Cecilia, là thông qua các bức vẽ.

Các trải nghiệm nghệ thuật rất quan trọng đối với sự phát triển cảm xúc

của trẻ em. Nghệ thuật không chỉ là một phương tiện chuyển tải

cảm xúc, trẻ nhỏ cũng khám phá rằng những hành động của bé có tác

động như thế nào đối với môi trường xung quanh. Có thể nói, nghệ thuật

là phương cách tuyệt vời giúp bạn hỗ trợ sự phát triển cảm xúc của con

trẻ, đặc biệt là khi bạn cùng trải nghiệm hoạt động nghệ thuật với bé.

Hãy xem con có thể làm được gì này!

Có khả năng tác động đến môi trường xung quanh bạn – và biết được

điều đó – là một bước quan trọng dẫn đến việc hình thành sự tự tin và

tính tự lập ở trẻ em. Chính điều này giúp hình thành lòng tự trọng lành

mạnh cho trẻ sau này trong suốt cuộc đời và khả năng đưa ra những

quyết định tốt hơn.

Giáo sư nghệ thuật Elliot Eisner ở trường Đại học Stanford đã xác định

những lợi ích mà trẻ có được từ nghệ thuật. Trước tiên là khả năng nhận

ra rằng những hành động của mình sẽ dẫn đến những kết quả. Theo ông,

“Điều trước tiên mà trẻ nhỏ học được là những điều mà chúng ta thường

cho là hiển nhiên. Trên thực tế, trẻ em thực sự có thể sáng tạo nên những

hình vẽ bằng các vật liệu nghệ thuật, và chính quá trình sáng tạo ra

những hình ảnh như thế có thể hình thành nên các hình thức thoả

mãn nội tâm trẻ.”

Những trải nghiệm lặp đi lặp lại bằng những vật liệu giống nhau sẽ giúp

bé gặt hái được các kỹ năng mới. Dùng một cây cọ để sơn theo một cách

mới hay lăn một quả bóng ra khỏi đất sét lần đầu tiên chỉ đạt được qua

sự trải nghiệm với những vật liệu nghệ thuật đơn giản. Con bạn càng

khám phá thoải mái với những cây bút sáp, màu vẽ và đất sét, thì bé sẽ

càng phát triển năng lực bản thân hơn.

Điều quan trọng là bạn phải khen ngợi bé trong suốt quá trình bé làm

chứ không phải tác phẩm cuối cùng; chẳng hạn như, “Mẹ thích cách con

dùng màu vẽ!” hoặc “Ba thích cái cách con đã vẽ hình này!” thay vì

“Con đã vẽ một hình rất đẹp!” Những lời động viên này sẽ giúp hỗ trợ

trẻ phát triển năng lực bản thân.

Hãy cho bé nhiều giấy và nhiều bút sáp màu để chọn lựa dưới sự quan

sát của bạn. Những trẻ năng động có thể cần chọn màu thường xuyên và

dùng nhiều giấy hơn. Sự linh hoạt của bạn sẽ hỗ trợ nhu cầu khám phá

năng lực bản thân của con trẻ. Càng có nhiều vật liệu được cung cấp

trong các hoạt động nghệ thuật của trẻ mới tập đi, thì sự trải nghiệm để

thể hiện cảm xúc càng có kết quả tốt hơn.

Lưu giữ hoạt động nghệ thuật của con bạn bằng cách dán các tác phẩm

của bé – không chỉ trên tủ lạnh mà còn trong các khung ảnh và những

nơi quan trọng khác – điều đó sẽ gián tiếp nói lên rằng bạn đánh giá cao

những sản phẩm sáng tạo nghệ thuật của con mình.

Sự lộn xộn trong mỗi bức vẽ của trẻ nhỏ có ý nghĩa riêng của nó!

Hãy để con bạn khám phá bằng vẽ tranh. Nghe qua thì thấy dễ dàng,

nhưng đối với nhiều phụ huynh thì khó mà cho phép một bức vẽ với

những màu sắc lộn xộn có vẻ như chẳng thể hiện được hình ảnh cụ thể

nào cả. Nhưng bạn có biết sự hổn độn trong bức vẽ mà trẻ nhỏ tạo ra là

rất quan trọng và có thể mở ra cho bạn thấy nhiều vấn đề của trẻ? Chính

những bức vẽ với những sắc màu lộn xộn có thể giúp cha mẹ nhận biết

cảm xúc của trẻ và là cầu nối để bạn giao tiếp với con mình.

Thường thì những nét vẽ lộn xộn mà trẻ nhỏ tạo ra xuất phát từ sự sôi

nổi của trẻ khi bé mãi mê tham gia vào hoạt động nghệ thuật. Cũng có

thể đó là một dấu hiệu gián tiếp cho biết sự thất vọng hay nỗi buồn.

Bằng cách cho phép con bạn tự do khám phá và quan sát các phương

pháp mà bé sử dụng trong quá trình thể hiện, bạn có thể thu thập được

những thông tin hữu ích, có thể xem là chìa khóa dùng mở những cánh

cửa tâm hồn để giao tiếp với trẻ. Hãy cho lời bình đối với cách thức mà

bé dùng màu vẽ hoặc tốc độ mà bé tô màu, và sau đó mở rộng sang

những phản ứng của bé – và cuối cùng là những lời nói của bé.

Khi cùng con trẻ thực hiện các họat động nghệ thuật ở nhà, bạn có thể

giảm cảm giác “stress” vì sự bừa bộn mà trẻ sẽ tạo bằng cách tạo cho

con mình có nhiều không gian để di chuyển. Lót giấy báo ở những khu

vực mà trẻ sẽ vẽ và để sẵn khăn hay giẻ lau. Hãy chuẩn bị sẵn cho bé

những dụng cụ vẽ thích hợp như cọ tốt, hộp đựng màu vẽ và những tờ

giấy lớn để giúp trẻ dễ dàng di chuyển. Còn nếu không muốn phải

“stress” vì cảnh bừa bộn ở nhà, bạn có thể đăng ký cho bé tham gia

những chương trình nghệ thuật như chương trình Nghệ Thuật của

Gymboree, nơi có những họat động phát triển năng khiếu phù hợp dành

cho con cái và cha mẹ cùng nhau khám phá nghệ thuật.

Chia sẻ trong nghệ thuật!

Trẻ nhỏ không chỉ là “những người chơi” trong “trò chơi giáo dục”. Bé

nhận được nhiều hơn thế từ những trải nghiệm nghệ thuật khi tương tác

với bạn bè. Bạn có thể mở rộng các ý tưởng của con bạn và giới thiệu

những dụng cụ mới khi thấy đến lúc bé cần phải có nhiều họat động thử

thách năng lực hơn. Bằng cách tham gia vào các chương trình nghệ thuật

tương tác dành cho cha mẹ-con cái, bạn sẽ bồi đắp vào quá trình giáo

dục con mình một phần học tập quan trọng.

Không chỉ sự trải nghiệm để học tập được cải thiện khi trẻ nhỏ và người

lớn cùng nhau giải quyết vấn đề, mà điều đó càng phong phú hơn khi trẻ

tích cực tham gia với nhau. Nhiều trẻ em cần phải quan sát nhau trước

rồi mới cảm thấy thoải mái thử một quá trình nghệ thuật mới. Lúc đầu

có thể khó khăn khi em bé mới tập đi của bạn bắt đầu thể hiện sự độc lập

mới mà bé khám phá được, đặc biệt là trong môi trường chung nhóm với

bạn bè cùng lứa. Tuy nhiên, chính môi trường nhóm tạo cơ hội cho con

bạn được “giao tiếp xã hội”

Các hoạt động nghệ thuật cung cấp những công cụ xác thực để diễn đạt

cảm xúc. Những em bé bắt đầu tập đi thích thể hiện sự độc lập và dùng

những đồ vật để làm như thế khi có sự có mặt của những người khác. Ví

dụ, khi tô màu, quá trình cầm chắc bút sáp như là sở hữu cá nhân cũng

thú vị như phát hiện ra điều bé có thể làm được. Thậm chí nếu em bé

nhỏ của bạn quyết định cầm chắc cây bút sáp thay vì dùng nó tô màu, thì

bé cũng đang thoả mãn nhu cầu xúc cảm của mình và đang học điều gì

đó thông qua quan sát.

Học hỏi một cách độc lập quanh những người lớn và cuối cùng hợp tác

với các bạn bè cùng trang lứa là điều rất quan trọng đối với các bé mới

chập chững bước đi. Nghệ thuật tạo ra một sân chơi hoàn hảo để phát

triển những kỹ năng cần thiết giúp bé hoà nhập cộng đồng.

Cho dù đó là nhu cầu khám phá năng lực bản thân qua các họat động bé

làm hay để thể hiện sự độc lập với những vật liệu nghệ thuật mà bé

chọn, thì những trải nghiệm nghệ thuật cũng ảnh hưởng đến sự phát triển

xúc cảm của bé một cách độc đáo và đáng trân trọng. Theo Elliot Eisner,

“Nghệ thuật là tuyệt đỉnh, không phải nghệ thuật vì nghệ thuật mà nghệ

thuật vì lợi ích của tất cả chúng ta!”.

(Thanh Huyền theo Web Vì trẻ thơ)