TNU Journal of Science and Technology
228(12): 63 - 71
http://jst.tnu.edu.vn 63 Email: jst@tnu.edu.vn
DEVELOPING VOCABULARY FOR 5-6 YEARS OLD CHILDREN
IN THE GETTING ACQUAINTED ACTIVITIES
WITH POETRY IN PRESCHOOL
Tran Thi Nhung*, Bui Thi Xuan, Do Huyen Diep
TNU - University of Education
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received:
03/7/2023
Developing vocabulary is one of the important tasks in preschool.
Vocabulary development can be done in many activities, including
activities to familiarize children with poetic works because there are many
special advantages. This study aims to analyze the current situation of
vocabulary development for 5-6 years old children in getting acquainted
activities with poetic works in preschools. Thereby, some measures to help
develop vocabulary for 5-6 years old children in activities to familiarize
children with poetic works have been proposed. The methods used in the
research include the survey method by questionnaire, the statistical
method to process data, the research method of products and activities, and
the observation method. The results showed that all the teachers surveyed
thought that it was very important to develop vocabulary for 5-6 years old
children by familiarizing themselves with poetic works. However, the
measures that teachers use are still ineffective because they have not used
them thoroughly and have not followed the goal of vocabulary
development. Therefore, this study proposes two main measures to
improve the effectiveness of vocabulary development for 5-6 years old
children through activities to familiarize children with poetic works.
Revised:
04/8/2023
Published:
04/8/2023
KEYWORDS
Developing vocabulary
5-6 years old children
Preschool
Activities to familiarize with
poetic works
Measures to develop vocabulary
PHÁT TRIN VN T CHO TR 5-6 TUI TRONG HOT ĐỘNG LÀM QUEN
VI TÁC PHẨM THƠ Ở TRƢỜNG MM NON
Trường Đại học Sư phạm ĐH Thái Nguyên
THÔNG TIN BÀI BÁO
TÓM TT
Ngày nhn bài:
03/7/2023
Phát trin vn t mt trong nhng nhim v quan trng trường
mm non. Phát trin vn t th đưc thc hin trong nhiu hot
động, trong đó hoạt động cho tr làm quen vi tác phẩm thơ vì
nhiều ưu thế đặc bit. Nghiên cu này nhm mục đích phân tích thực
trng phát trin vn t cho tr 5-6 tui trong hoạt động cho tr làm quen
vi tác phẩm thơ trường mm non. T đó, một s bin pháp giúp phát
trin vn t cho tr 5-6 tui trong hoạt động cho tr làm quen vi tác
phẩm thơ đã được đề xut. Các phương pháp được s dng nghiên cu
bao gm phương pháp điều tra bng bng hỏi, phương pháp thống kê x
lí s liệu, phương pháp nghiên cu sn phm hoạt động và phương pháp
quan sát. Kết qu cho thy, tt c các giáo viên được kho sát đều cho
rng phát trin vn t cho tr 5-6 tui thông qua hoạt động làm quen vi
tác phẩm thơ rất quan trng. Tuy nhiên, bin pháp giáo viên s
dụng còn chưa hiệu qu do giáo viên vn dụng chưa triệt để, chưa bám
sát mc tiêu phát trin vn t. vy, nghiên cứu này đ xut hai bin
pháp chính nhm nâng cao hiu qu phát trin vn t cho tr 5-6 tui
thông qua hoạt đng cho tr làm quen vi tác phm thơ.
Ngày hoàn thin:
04/8/2023
Ngày đăng:
04/8/2023
T KHÓA
Phát trin vn t
Tr 5-6 tui
Trường mm non
Hoạt động làm quen vi tác
phẩm thơ
Bin pháp phát trin vn t
DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.8263
* Corresponding author. Email: nhungtt@tnue.edu.vn
TNU Journal of Science and Technology
228(12): 63 - 71
http://jst.tnu.edu.vn 64 Email: jst@tnu.edu.vn
1. M đầu
Phát trin ngôn ng v trí quan trọng trong chương trình giáo dục mm non, góp phn to
nn tng vng chc cho tr hc tp suốt đời, tương tác với hi chun b cho tr hc lp 1.
Vn t ca tr mm non s d đoán nét sự phát trin ngôn ng, k năng đọc, kh năng sẵn
sàng đi học và thành công trong hc tp sau này ca tr [1], [2]. Ngoài ra, tốc độ phát trin vn t
sm d đoán cấu trúc não b ca tr nhiều năm sau, với những thay đổi các vùng v não liên
quan đến s phát trin ngôn ng liên tục [3]. Đối vi tr 5-6 tuổi, chương trình Giáo dục mm
non do B Giáo dục & Đào tạo ban hành đã xác định các ni dung giáo dc phát trin ngôn ng
gm nghe, nói, làm quen vi việc đọc, viết [4]. Để đạt được các ni dung giáo dc ngôn ng này,
tr bt buc phi có vn t và được phát trin vn t thông qua các hoạt động trường mm non.
Vì vy, phát trin vn t cho tr trường mm non là nhim v rt quan trng.
Trên thế gii, các nhà nghiên cứu đã đề xut mt s bin pháp phát trin vn t cho tr 5-6 tui
thông qua vic s dng công ngh thông tin, s dụng trò chơi ngôn ngữ, s dng tác phẩm n học
địa phương [5] - [8]. Vit Nam, mt s nhà nghiên cu đã phân tích thực trng và đề xut mt s
bin pháp giúp phát trin vn t cho tr 5-6 tui thông qua hoạt động làm quen vi c phẩm n
hc và thông qua hot động tri nghim [9] - [12]Tuy nhiên, chưa nghiên cu riêng v phát
trin vn t cho tr 5-6 tui trong hoạt động làm quen vi tác phẩm thơ trường mm non.
Các nhà nghiên cứu đã khẳng đnh, tác phẩm thơ nhiều li thế trong phát trin vn t ca
tr. Ngôn ng thơ cung cấp cho tr các khái nim v thc tế, m rng hiu biết ca tr v thế gii
xung quanh, hình thành kh năng cảm nhn hình thc nhịp điệu ca ngôn ng m đẻ; h tr
k năng nghe, nói, đọc, viết ca tr thơ chứa cu trúc và hình thức đẹp nht ca ngôn ng; các
t ng trong thơ duy trì hứng thú đọc viết ca tr khi chúng đưc liên kết theo mt cách
vần điệu hài hòa [13]. Tca góp phn làm giàu vn ngôn ngữ, đặc bit ngôn ng thi ca
ca tr [14]. Ngôn ng thơ sự phù hp với đặc điểm lĩnh hội vn t ca tr, bi s lĩnh hội t
ca tr “tính chất thơ mộng lôgic” [15], sự tri giác thơ tr có tác dng tích cc trong vic
“những t ng hình tượng chuyn vào vn t tích cc ca trẻ” [16, tr. 129].
Hoạt động cho tr làm quen vi tác phm thơ chiếm v trí quan trng nhất đnh trong vic phát
trin vn t cho tr 5-6 tui trưng mm non. Kết qu ca nhng lần đọc thơ ca trưng mu
giáo làm trhng thú vi ngôn ng ca tác phm ngh thut, yêu thích ngôn ng thơ ca và u
thích đọc thơ. Từ đó ngôn ngữ ngh thut tr thành s hu ca chính đứa tr [14]. Làm giàu vn t
vng ca tr trên cơ sở vn t ng văn học nói chung và t ng trong thơ nói riêng có tác dụng lâu
dài: nó đt nnng cho vic hc thành công, hình thành hng thú ổn định đối vi văn học và nhu
cầu đọc sách tr [17]. Qtrình tr m quen vi tác phẩm thơ, nghe đọc thơ, đặc bit khi tr
hc thuộc lòng thơ chính là quá trình trẻ tích lu thêm được nhiu t mi, đặc bit là t ng ngh
thut và học thêm đưc nhng cách din đt giàunh nh, giàu sc biu cm [18, tr. 37]
Như vy, các nghiên cứu đã khẳng định vai trò ca phát trin vn t cho tr 5-6 tui, khẳng đnh
ưu thế của n bản thơ hoạt động cho tr làm quen tác phm thơ đối vi vic phát trin vn t
cho tr mm non. Các nhà nghiên cứu cũng đã đề xuất được mt s bin pháp giúp phát trin vn t
cho tr 5-6 tui. Tuy nhiên, vic phát trin vn t cho tr 5-6 tui trong hoạt động làm quen vi tác
phẩm thơ chưa được chú trng. Nghiên cu này p phn làm thc trạng đề xut hai bin
pháp phát trin vn t cho tr 5-6 tui trong hoạt động m quen vi tác phẩm thơ trưng mm
non, giúp giáo viên mm non có th phát trin vn t cho tr 5-6 tuổi đạt hiu qu caon.
2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để kho sát thc trng phát trin ngôn ng cho tr 5-6 tui thông qua hoạt động làm quen vi
tác phẩm t trưng mm non, chúng tôi s dụng phương pháp điều tra phương pháp thống
kê x lí s liu (Chúng tôi dùng h thng câu hi anket để ly ý kiến t 30 giáo viên đang tham gia
hoạt động giáo dc trc tiếp ti các lp 5-6 tui trường mầm non trên địa bàn thành ph Thái
Nguyên để điu tra thc trạng và đề xut biện pháp); phương pháp nghiên cứu sn phm hoạt động
(Chúng tôi nghiên cu bn kế hoch ging dy của giáo viên làm sở tham khảo để tìm hiu
TNU Journal of Science and Technology
228(12): 63 - 71
http://jst.tnu.edu.vn 65 Email: jst@tnu.edu.vn
thc trạng); phương pháp quan sát (Chúng tôi tiến hành quan sát trc tiếp vic s dng vn t ca
60 tr 5-6 tui thông qua hoạt động làm quen vi tác phẩm thơ trường mầm non trên địa bàn
thành ph Thái Nguyên). Mục đích của chúng tôi là đưa ra các biện pháp góp phn phát trin vn
t ca tr 5-6 tui trưng mm non thông qua hot động làm quen vi tác phẩm thơ.
3. Kết qu và bàn lun
3.1. Khái nim vn t và phát trin vn t
ốn từ của một ngôn ngtổng số hệ thống hóa toàn bộ từ cụm từ cố định của ngôn
ngữ đó [1 , tr. 11]. Vn t ca mi cá nhân ph thuc vào nhiu yếu t và được tích lu theo thi
gian. Trong giáo dc ngôn ng cho tr, vn t đưc hiu là s ng t (hay tp hp các từ) được
tr ghi nh s dng. Phát trin vn t ni dung quan trng trong nhim v phát trin ngôn
ng cho tr mm non.
Theo tác gi Nguyn Th Phương Nga: “Phát trin vn t cho tr hoạt đng có ch đích,
kế hoch, nhm giúp tr lĩnh hội vn t có hiu quả” [20, tr. 7]. Tác gi Nguyn Th Ngc Châu
thì cho rằng: “Phát trin vn t cho tr là quá trình sư phạm có mục đích, có kế hoch nhm giúp
tr tích lũy số ng t, hiểu nghĩa của t và hình thành cách s dng t trong các ng cnh giao
tiếp khác nhau” [21, tr. 47] . Trên sở đó, chúng tôi đưa ra cách hiu: Phát trin vn t cho tr
5-6 tuổi là quá trình phạm có mục đích, kế hoch nhm giúp tr lĩnh hội vn t và s dng
t có hiu qu trong giao tiếp.
3.2. Đặc điểm phát trin vn t ca tr 5-6 tui trường mm non
3.2.1. Vn t xét v mt s ng
Theo tác gi Đinh Hồng Thái, tr t 5-6 tui vn t bình quân là 1.033 t. Tốc độ tăng vốn
t các đ tui khác nhau, chm dần theo độ tui: cui 5 tui so với đầu 5 tui vn t ch tăng
10,40%; cui 6 tui so với đầu 6 tui vn t cũng chỉ tăng 10,01% [16, tr.47].
3.2.2. Vn t xét v mặt cơ cấu t loi
cấu t loi trong vn t ca tr một tiêu chí để đánh giá chất lượng vn t. Tiếng Vit
có nhiu t loi: danh từ, động t, tính từ, đại từ, lượng t, ch t, phó t, tr t, tình thái t, thán
t, s t, quan h t. S ng t loi ng nhiu bao nhiêu tcàng tạo điu kin cho vic din
đạt thun li by nhiêu. Các t loi xut hin dn dn trong vn t ca trẻ. Ban đầu ch yếu
danh từ, sau đó là động t và tính t, các t loi khác xut hin muộn hơn.
Giai đoạn 5-6 tui cũng giai đoạn hoàn thin một ớc cấu t loi trong vn t ca tr.
T l danh từ, động t giảm đi (chỉ còn khoảng 50%) nhưng ch cho tính t các t loi khác
tăng lên; tính từ đạt ti 15%, quan h t tăng lên đến 6,0%; còn li là các loi t khác [16, tr.48].
3.2.3. Kh năng hiểu nghĩa từ ca tr mu giáo
Theo L. V. Gradusova, tr mu giáo ln có các mức đ như sau về vic hiểu nghĩa của t:
1) S dng tính t và động t, chn t chính xác v nghĩa với tình hung li nói;
2) Chn t đồng nghĩa và từ trái nghĩa cho các từ đã cho của c phn khác nhau ca li nói;
3) Hiu và s dụng các nghĩa khác nhau ca các t đa nghĩa;
4) Phân bit các khái nim khái quát [22, tr. 27].
đ tui 5-6 tui, bên cnh vn t đã tích lu đưc mc đ 1,2, tr tiếp tc ch lu m rng
vn t và có kh năng hiểu nghĩa của t mức đ 3,4. Tc tr đã th hiểu được nhiu t ng
nhiều lĩnh vc trong cuc sng, bao gm c nhng t ng khái qt, trừung, nhng t ngh thut.
3.2.4. Vn t tích cc và th động
Tr mẫu giáo lĩnh hội vn t ng ch là bước đầu nên không phi tt c các t chúng tiếp nhn
s dụng được ngay. nhng t ng tích cc, tr hiu s dng trong giao tiếp đưc, loi
này có s ng hn chế. Đó là vốn t ch động. Vn t th động bao gm nhng t tr mới lĩnh
TNU Journal of Science and Technology
228(12): 63 - 71
http://jst.tnu.edu.vn 66 Email: jst@tnu.edu.vn
hi, tr chưa hiểu rõ nghĩa của t nên không s dụng được. Khi nghe người khác nói, tr hiu,
nhiều khi đoán hết nghĩa của t nhưng lại không th s dng vào giao tiếp. Tr mu giáo giai
đoạn ch nghe hiểu mà không nói được. Tích cc hóa vn t chuyn t th động sang t tích cc
là mt ni dung quan trng ca giáo dc ngôn ng cho tr mu giáo 5-6 tui.
3.3. Ưu thế ca hoạt động làm quen vi tác phẩm thơ ở trường mm non trong phát trin vn
t cho tr 5-6 tui
Hoạt động làm quen vi tác phẩm thơ trường mm non giúp tr 5-6 tui m rng vn t,
đặc bit t ng ngh thuật. Đó các từ ng đã thông qua sự chn lc, tinh luyn và sáng to
của các nhà thơ. ì vậy, nếu tr thường xuyên được làm quen vi tác phẩm thơ thì vốn t ca tr
s thường phong phú sinh động. Trong quá trình tr đọc thuc lòng, tr tích lu thêm được
nhiu t mi, nht là t ng mang tính ngh thuật như từ ợng hình, ng thanh, t láy, t so
sánh, miêu t và có thêm nhng cách diễn đạt giàu hình nh, giàu sc biu cm.
Ngôn ng thơ là ngôn ngữ có giai điệu và tiết tu. Khi tr làm quen vi tác phẩm thơ, trẻ được
m rng vn t mang âm thanh, nhịp điệu nên tr d dàng tiếp nhận hơn. Trẻ tiếp thu được s hài
hoà âm thanh của các câu thơ, tính nhạc của thơ, dễ dàng tiếp nhận thơ cũng như tri giác về t
vng tốt hơn.
Thông qua vic cho tr 5-6 tui làm quen vi tác phẩm thơ, trẻ m rng nhn thc v thế gii
xung quanh, bồi dưỡng cho tr phát trin vn t cũng như những tình cm lành mnh, những ước
cao đẹp, giúp tr cm nhận được v đẹp trong t nhiên, trong quan h hi, trong quan h
giữa con ngưi vi con người, giữa con người vi chính mình v đẹp ca ngôn ng văn học.
T đó vốn t ca tr tăng lên, tr biết ch s dng t vng vào ng cnh giao tiếp phù hp.
Nói tóm li, vic cho tr 5-6 tui làm quen vi tác phẩm thơ góp phần phát trin vn t cho
tr: làm giàu vn t ca tr, giúp tr hiểu nghĩa ca t tốt hơn thể vn dng t vào hoàn
cnh giao tiếp.
3.4. Thc trng ca vic phát trin vn t cho tr 5-6 tui trong hoạt động làm quen vi tác
phẩm thơ
Trong khong thi gian t tháng 2 đến tháng 4 năm 2023, chúng tôi đã tiến hành kho sát 30
giáo viên đang chăm sóc giáo dục tr mu giáo 5-6 tui tại trường mm non và 60 tr la tui 5-6
tuổi trên địa bàn thành ph Thái Nguyên để phân tích thc trng nhn thc ca giáo viên v vai
trò ca phát trin vn t cho tr, nhim v phát trin vn t cho tr thc trng s dng bin
pháp và mức độ phát trin vn t cho tr 5-6 tui trong hoạt động cho tr làm quen vi tác phm
thơ. Kết qu kho t cho thy, hu hết giáo viên đều thấy đưc tm quan trng ca vic phát
trin vn t cho tr 5-6 tui thông qua hot động làm quen vi tác phẩm tcoi đây như mt
hoạt động cn thiết để đạt được mc tiêu phát trin vn t cho tr 5-6 tui.
Kho sát v các bin pháp giáo viên s dng trong hot động làm quen vi tác phẩm thơ
nhm phát trin vn t cho tr, chúng tôi nhn thy hu hết các giáo viên tham gia tr li kho sát
đều s dng các biện pháp tương đi phong phú trong hoạt động giáo dc, tuy nhiên, mức độ s
dng các biện pháp không đồng đu, cách s dng bin pháp còn nhiều điểm chưa phù hp. Kết
qu khảo sát được th hin trong biểu đồ hình 1.
Biểu đồ 1 cho thy, biện pháp đọc thơ kết hp tranh nh trên nn nhạc và đọc thơ sáng tạo
dùng h thng câu hỏi đàm thoại đã được giáo viên mm non thc hin trong hoạt động cho tr
làm quen vi tác phẩm thơ. Tuy nhiên biện pháp đọc thơ kết hp tranh nh trên nn nhạc chưa
được nhiều giáo viên thường xuyên s dng, tới 30% giáo viên chưa từng s dng bin pháp
này. Ngoài ra, vic s dng bin pháp này của giáo viên chưa đạt hiu qu vì rt ít giáo viên khi
s dng chú ý cho tr tìm các t mi trong bài, tìm hiểu ý nghĩa ca t mi trong bài, gii thiu
v t loi ca t cho tr. Nhiu giáo viên tuy trong giáo án có xác định mục đích yêu cu giúp tr
m rng vn t, hiểu được t khó nhưng trong tiến trình hoạt động rt ít giải thích nghĩa của t
khó, hoặc đôi khi giải nghĩa còn chưa kỹ càng, khó hiểu, chưa gắn vi ng cnh ngôn ng trong
TNU Journal of Science and Technology
228(12): 63 - 71
http://jst.tnu.edu.vn 67 Email: jst@tnu.edu.vn
bài thơ hoặc ng cnh giao tiếp. Vic s dng h thng câu hỏi đàm thoại của giáo viên cũng
chưa trọng tâm. Giáo viên chưa chú trọng đặt các câu hỏi đàm thoại hướng ti giúp tr nhn
biết t mi, giúp giải thích ý nghĩa, hiu t loi ca t cũng như cách sử dng các t. Nhiu giáo
viên còn đưa ra h thng câu hi quá nhiu câu hi đóng hoặc h thng câu hi cha nhng
câu chưa phù hợp khiến tr khó tr lời, chưa phát triển tt vn t ca trẻ. Giáo viên xu hướng
tp trung mt s tr nhanh nhn, tích cc, chưa quan tâm nhiều đến vic chnh sa cách tr li
câu hi cho tr.
Hình 1. Kết qu kho sát mức độ s dng các bin pháp trong hoạt động làm quen tác phẩm thơ
nhm phát trin vn t cho tr 5-6 tui trường mm non
Chúng tôi nhn thy, vn t ca tr 5-6 tui tại trường mầm non được khảo t chưa phong
phú dẫn đến khi tr giao tiếp hoc tr li c câu hi của giáo viên còn chưa tt hoặc chưa sự
t tin. Vn t ca tr ch tp trung ch yếu trong các ch đề gần gũi như: chủ đề gia đình, chủ đề
bn thân, ch đề động vt, thc vậtcòn vốn t các ch đề khác hoc vn t ng ngh thut
ca tr chưa đa dạng. Trong hoạt động cho tr làm quen vi tác phẩm thơ, trẻ chưa nhiều
hi làm quen vi t mi, hiểu nga của t mi và nắm được cách dùng t mi.
T thc trạng đã điều tra, chúng tôi nhn thy biện pháp đọc thơ kết hp tranh nh trên nn
nhạc và đọc thơ sáng to dùng h thng câu hỏi đàm thoại chưa được giáo viên s dng hiu qu.
vậy, chúng tôi đ xut vic s dng hai bin pháp này mt ch tốt hơn nhm giúp giáo viên
phát trin vn t cho tr 5-6 tui trường mm non.
3.5. Bin pháp phát trin vn t cho tr 5-6 tui trong hoạt động làm quen vi tác phẩm thơ
trường mm non
3.5.1. Bin pp 1: Đọc thơ kết hp tranh nh trên nn nhc nhm phát trin vn t cho tr 5-6 tui
* Mục đích, ý nghĩa
Giúp to hứng thú hội để tr được tri nghim những điều mi mẻ, được đắm chìm
trong tác phẩm cũng như trong giai điệu ca âm nhc. Âm nhc s giúp tr di dào cm xúc, t
đó trẻ s say mê hơn, dùng cả tâm hn, trái tim và nhng tình cm hồn nhiên, ngây thơ của mình
để cm nhn tác phm. Tr la tuổi này trí ởng tượng cùng phong phú, bay bng. Âm
nhạc như cht c tác cho tác phẩm thơ, giúp c em say mê khám phá thế gii tha mãn
nhu cu nhn thc ca mình.
3,3% 3,3%
30%
6,7%
50%
30%
40%
53,3%
46,7%
66,7%
30%
40%
0
5
10
15
20
25
Đọc thơ tái tạo theo cô Đọc thơ sáng tạo dùng
hệ thống câu hỏi đàm
thoại
Đọc thơ kết hợp tranh
ảnh trên nền nhạc
Đọc thơ kết hợp đồ dùng
đồ chơi
Mức độ sử dụng các biện pháp trong hoạt động làm quen tác phẩm thơ
nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi ở trƣờng mầm non
Chưa bao giờ Thỉnh thoảng Thường xuyên