PHILADELPHIA THỦ ĐÔ TRANH
BÍCH HỌA THẾ GIỚI
JANE GOLDEN & PETER PAGAST-Bức
tường Hòa bình-tranh vẽ Acrylic trên tòa
nhà 3 tầng
Nữ họa sĩ Jane Golden -
người sáng lập và lãnh đạo Chương trình Tranh bích họa Philadelphia
(MAP) sẽ có mặt tại Hà Nội từ ngày 6-16/5/2008 để tham dự hội thảo về
nghệ thuật công cộng và tham gia
Dự án Con đường gốm sứ.
Mural - tranh tường hay tranh bích họa có một lịch sử lâu đời trên thế giới.
Có thể kể qua tranh bích họa Ai Cập, tranh bích họa Phục hưng châu Âu với
những tên tuổi vĩ đại như Michelangelo hay Leonardo da Vinci. Các nước có
những công trình kiến trúc đẹp (phần lớn là nhà thờ Thiên chúa giáo) được
trang trí bằng tranh bích họa phải kể đến Italia, Pháp, Nga, Đức, Tây Ban
Nha, Mêhicô,...Nhưng nói đến tranh bích họa hiện đại hoành tráng ngoài trời
không thể không nhắc đến nước Mỹ.
Thành phố Phildelphia, thành phố lớn thứ 5 Hoa Kỳ được mệnh danh là thủ
đô của tranh bích họa ngoài trời thế giới. Tranh bích họa bắt đầu được vẽ để
trang hoàng thành phố này mới chỉ bắt đầu từ đầu những năm 1930. Nhưng
từ đó đến nay vẽ tranh bích họa đã trở thành một phần không thể thiếu trong
đời sống tinh thần của thành phố này. Hiện thành phố có 2400 tranh bích họa
được vẽ trên những bức tường chạy dài, những mố cầu, trên mặt tiền hoặc
mặt bên tòa nhà, có những bức vẽ cao tới 4-5 tầng , kỷ lục có bức cao tới 11
tầng phủ kín cả một tòa nhà.
Có một thời gian khoảng đầu những năm 1980, khi phong trào phun sơn
grafitti lấn lướt trên nhiều bức tường của thành phố với những khẩu hiệu
tranh giành địa vị xã hội và nhiều nội dung lộn xộn không ai kiểm soát nổi.
Thị trưởng W.Wilson Goode đã phải thành lập mạng lưới chống sơn phun
graffiti (Anti-Graffiti Network- PAGN). PAGN truy tìm những thanh niên
vẽ graffiti, bắt họ cọ rửa và xoá các hình sơn phun. Nhưng vấn đề này vẫn
tồn tại kéo dài. Vì những thanh niên vẽ hình bị phạt xong, ngay lập tức ban
đêm họ lại dùng các hộp sơn và phun hình trở lại. Năm 1984, PAGN hoạt
động theo một hướng mới. Họ thuê nữ hoạ sĩ vẽ bích hoạ Jane Golden thành
lập một chương trình nghệ thuật cho thế hệ trẻ của thành phố ( The Mural
Arts Program-MAP). Đánh giá graffiti như một năng lượng nghệ thuật bị đặt
chưa đúng chỗ, một số quan chức thành phố nhận thấy có thể hướng năng
lượng của giới trẻ ham mê vẽ graffiti sang làm nghệ thuật. Điều đó sẽ có ích
cho xã hội hơn là ngấm ngầm phá hoại cộng đồng. Còn đối với chính những
người trẻ tuổi này, nghệ thuật sẽ tạo nên nhịp sống kéo họ ra khỏi thế giới
đen tối của ma túy, phá hoại và tội phạm.
Tổ chức MAP do nữ hoạ sĩ Jane Golden lãnh đạo đã dấy lên một phong trào
vẽ tranh bích hoạ hoành tráng làm thay đổi hẳn bộ mặt thành phố
Philadelphia. Các khu bắc, nam, đông, tây của Philadelphia ganh đua nhau
vẽ nên những tác phẩm ngoài trời đẹp, gây ấn tượng và mang dấu ấn văn hoá
riêng của mỗi khu vực. Đặc biệt có những khu nhà của cư dân nghèo luôn bị
xa lánh bởi cảnh nhếch nhác và tội phạm rình rập cũng như được lột xác khi
những bức tranh bích hoạ với nội dung và màu sắc tươi sáng xuất hiện. Bức
tường Hoà bình (trong ảnh) có độ cao bằng toà nhà 3 tầng do chính nữ hoạ sĩ
Jane Golden và Peter Pagast thể hiện trên phố Wharton ở phía nam
Philadelphia, 4 toà nhà với cảnh của 4 mùa xuân, hạ , thu, đông do họa sĩ
David Guinn thể hiện ở trung tâm thành phố, hay mặt sau một toà nhà là cả
cảnh trời đêm trên thành phố với cậu bé với tay níu lấy vì sao được đặt trên
ống khói do hoạ sĩ Donald Gensler, Jane Golden và các sinh viên trường ĐH
Pennsylvania
thể hiện...
Gắn chặt với dự án vẽ tranh bích hoạ là những chương trình giáo dục nghệ
thuật đầy bổ ích cho thanh thiếu niên trên toàn thành phố. Các em được dạy
vẽ bích hoạ bằng sơn acrylic và trực tiếp được tham gia vẽ phụ giúp các hoạ
sĩ chuyên nghiệp. Các xưởng hoạ của dự án tiếp cận gần 1000 trẻ em hàng
năm, chủ yếu là học sinh trung học lứa tuổi từ 14-18. Chương trình nghệ
thuật vẽ tranh bích hoạ giúp các em khám phá khả năng sáng tạo, kỹ năng vẽ
hoành tráng, cách làm việc theo nhóm và phát triển lòng tự tin. Ngân sách để
vận hành dự án hoàn toàn do vận động từ xã hội : các quỹ, ngân hàng, doanh
nghiệp, các cá nhân yêu nghệ thuật,...
Trong năm vừa qua, dự án vẽ tranh bích hoạ MAP đã đạt được con số vận
động tài trợ 1,2 triệu đô la Mỹ. Nữ hoạ sĩ Jane Golden tâm sự : “ Các bức
tranh bích họa là những tác phẩm tự sự của thành phố này. Chúng có khả
năng làm rung động tâm hồn. Thường mỗi tác phẩm đều mang một thông
điệp riêng, những giá trị đạo đức, mong muốn loại bỏ bạo lực và nỗi sợ, mơ
ước đến một thế giới tốt hơn, khao khát hướng tới cái Đẹp và cái Thiện...
Tranh bích hoạ goàn toàn có thể là chất xúc tác làm thay đổi xã hội. Hoạt
động làm đẹp các công trình công cộng, đưa những người dân xích lại gần
nhau thông qua trao đổi, bình luận và cùng tham gia vào công việc chung
của cộng đồng, cũng như tăng cường tình đoàn kết láng giềng, khơi dậy
niềm tự hào và mối quan tâm chung từ việc làm đẹp thành phố đến việc giáo
dục thế hệ trẻ”.
Huy Cường
(Tổng hợp theo tài liệu của
TS. Michael DiGregorio)
