Phòng bệnh viêm đường
niệu ở người cao tuổi
Nhiễm trùng đường tiết niệu có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng việc điều trị với
người cao tuổi (NCT) thì gặp nhiều khó khăn hơn do sức đề kháng ngày một suy
giảm.
Đường tiết niệu bao gồm hai quả thận, hai niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Mỗi
khi bị viêm một trong các bộ phận đó thì có thể làm ảnh hưởng đến toàn bộ đường
tiết niệu nhất là ảnh hưởng đến thận.
Nguyên nhân
NCT do sức đề kháng ngày một giảm, thường mắc chứng sa sút trí tuệ (ảnh hưởng
rất lớn đến sự điều hòa của thần kinh trung ương) đi tiểu không kiểm soát được cho
nên dễ bị viêm đường tiết niệu ngược dòng. NCT có thể gặp nhiễm trùng đường
tiết niệu cả phần trên (thận) và cả phần dưới (niệu quản, bàng quang, và niệu đạo).
Người lớn tuổi cần uống đủ nước để phòng ngừa
viêm đường tiết niệu
Nguyên nhân nội sinh gây nhiễm trùng đường tiểu ở NCT như sỏi đường tiết niệu,
một số trường hợp do cản trở dòng chảy của nước tiểu, lâu dần nước tiểu bị nhiễm
vi sinh vật gây nhiễm trùng đường tiết niệu như một số bệnh của tiền liệt tuyến,
bệnh đái tháo đường, chấn thương cột sống, nằm lâu do bại liệt hoặc do bất động
bởi cố định xương bị gãy (gãy xương đùi hoặc xương chậu hay gặp ở NCT). Một
số nguyên nhân ngoại sinh gây nên viêm đường tiết niệu như nong niệu đạo, mổ
lấy sỏi hoặc mổ u xơ tiền liệt tuyến bị bội nhiễm, viêm tiền liệt tuyến đưa đến viêm
đường tiết niệu.
Về căn nguyên gây nhiễm khuẩn cũng rất đa dạng nhưng chủ yếu là do vi khuẩn.
Một số vi khuẩn thường gặp gây nhiễm trùng đường tiết niệu như E.coli, Proteus,
Enterobacter, S. sprophyticus, S. epidermidis, N. gonorrheae, C. trachomatis,
Mycoplasma… Trong các căn nguyên vi khuẩn này thì chiếm tỉ lệ cao nhất vẫn là
E.coli, thứ đến là Proteus, S. saprophyticus (tụ cầu hoại sinh). Ngoài ra, người ta
còn gặp một số NCT bị viêm đường tiết niệu do vi nấm.
Những biểu hiện
Một số triệu chứng hay gặp viêm đường tiết niệu ở NCT như đau lưng. Đau lưng
có thể âm ỉ và xuất hiện từng lúc nhưng có khi đau thành cơn rõ rệt nhất là mỗi lúc
có bưng bê hoặc xách, mang vật nặng. Nhiều trường hợp có sốt và rét run (tuy
nhiên ở NCT có sức đề kháng kém thì sốt nhẹ hoặc không sốt mà chỉ thấy ớn lạnh),
đi tiểu nhiều lần, tiểu khó (buồn đi tiểu nhưng không tiê u được) và có thể tiểu đau,
buốt. Màu của nước tiểu có thể đục, có thể màu hồng (đái ra máu đại thể). Nếu
viêm đường tiết niệu do có vật cản như sỏi đường tiết niệu thì thường kèm theo
đau lưng hoặc có cơn đau quặn thận có thể bị đái dắt, đái buốt… Để chẩn đoán
viêm đường tiết niệu ngoài các triệu chứng lâm sàng do bác sĩ khám bệnh khai thác
và phát hiện được thì rất cần làm các xét nghiệm có lien quan như siêu âm, chụp
X-quang, xét nghiệm nước tiểu tìm căn nguyên vi khuẩn bằng cách cấy nước tiểu
đúng thường quy mới hy vọng tìm ra căn nguyên gây nhiễm trùng của nó.
Nên làm gì?
Một biện pháp nên làm thường xuyên là vệ sinh cá nhân cho thật tốt. Vệ sinh
đường sinh dục ngoài và xung quanh vùng sinh dục ngoài (nhất là NCT là phụ nữ
giới). Nên tập thói quen uống nhiều nước nhưng nên uống vào buổi sáng và chiều,
cần hạn chế uống nhiều nước trước khi đi ngủ buổi tối để tránh đi tiểu đêm làm ảnh
hưởng đến giấc ngủ. Mỗi lần buồn đi tiểu là phải đi tiểu ngay không được nhịn tiểu
bởi vì nhịn tiểu làm cho nước tiểu ứ đọng thời gian lâu sẽ gây bội nhiễm vi khuẩn
và nguy cơ sẽ làm nhiễm trùng đường tiết niệu ngược dòng. Không nên uống bia
vào buổi tối hoặc trước khi đi ngủ buổi tối. Trước khi đi ngủ buổi tối nên nhớ đi
tiểu. Nếu NCT bị các bệnh như sỏi đường tiết niệu (sỏi thận, sỏi niệu quản, sỏi
bàng quang…), các bệnh về tiền liệt tuyến thì cần được khám bệnh để được giải
quyết càng sớm càng tốt tránh ảnh hưởng gây viêm đường tiết niệu khi đã biết rõ
nguyên nhân.
PGS.TS.TTƯT. BÙI KHẮC HẬU
Viêm đường tiết niệu ở NCT nếu không phát hiện và điều trị tốt có thể đưa đến một
số biến chứng rất nguy hiểm như viêm thận, bể thận cấp tính có thể đưa đến suy
thận, áp xe quanh thận. Viêm đường tiết niệu cũng có thể đưa đến nhiễm trùng
huyết là một bệnh cực kỳ nguy hiểm đến tính mạng của NCT.
