Nguyễn Văn Tuyến - TTC 46
1
Đề tài
Phòng ngừa rủi ro ngoại hối bằng hợp đồng hoán đổi
I. Giới thiệu chung về thị trường ngoại hối
1.1. Khái niệm
Chúng ta thấy rằng, một trong những điểm khác nhau cơ bản giữa
thương mại quốc tế và thương mại nội địa là:
- Thương mại quốc tế thường liên quan đến việc chuyển đổi giữa các đồng
tiền khác nhau của các quốc gia khác nhau.
- Trong khi đó, thương mại nội địa thường chỉ liên quan đến nội tệ.
Một nhà nhập khẩu Mỹ thường được yêu cầu thanh toán cho nhà xuất
khẩu Nhật bằng đồng yên Nhật, cho nhà xuất khẩu Đức bằng đồng mark
Đức, cho nhà xuất khẩu Anh bằng đồng bảng Anh…Với lý do này, để
thanh toán tiền hàng, nhà nhập khẩu Mỹ phải mua các ngoại tệ thích hợp,
tức bán nội tệ trên thị trường.
Giống như thương mại quốc tế, du lịch quốc tế, đầu tư quốc tế, quan hệ tín
dụng quốc tế và các quan hệ tài chính quốc tế khác đều làm phát sinh nhu
cầu mua bán các đồng tiền khác nhau trên thị trường.
Hoạt động mua bán các đồng tiền khác nhau được diễn ra trên thị trường,
và thị trường này được gọi là thị trường ngoại hối (The Foreign Exchange
Market – FOREX). Một cách tổng quát: Bất cứ ở đâu diễn ra việc mua và
bán các đồng tiền khác nhau thì ở đó gọi là thị trường ngoại hối
Như vậy, điều rõ ràng là nếu trên toàn thế giới chỉ sử dụng một đồng tiền
chung duy nhất, thì hoạt động mua bán các đồng tiền khác nhau sẽ bị triệt
tiêu và ắt hẳn thị trường ngoại hối sẽ không tồn tại và việc nghiên cứu nó sẽ
trở nên vô nghĩa.
Nguyễn Văn Tuyến - TTC 46
2
1.2. Những đặc điểm của thị trường ngoại hối
- Thị trường ngoại hối không nhất thiết phải tập trung tại vị trí địa lý hữu
hình nhất định, mà là bất cứ đâu diễn ra hoạt động mua bán các đồng tiền
khác nhau.
- Đây là thị trường toàn cầu, bởi vì :
Thời lượng giao dịch 24 giờ/24 giờ (trừ những ngày nghỉ).
Hầu khắp mọi nơi đều diễn ra việc mua bán chuyển đổi các đồng tiền
khác nhau.
- Trung tâm của thị trường ngoại hối là Thị trường liên Ngân hàng
(Interbank) với các thành viên chủ yếu là các NHTM, các nhà môi giới
ngoại hối và các NHTM. Doanh số giao dịch trên Interbank chiếm tới 85%
tổng doanh số giao dịch ngoại hối toàn cầu.
- Các nhóm thành viên tham gia thị trường duy trì quan hệ với nhau liên
tục thông qua điện thoại, mạng vi tính, telex và fax. Do thông tin được
truyền đi rất nhanh và hiệu quả, cho nên tuy các thành viên tham gia thị
trường ở rất xa nhau nhưng họ vẫn có cảm giác là đang cùng hoạt động
dưới một mái nhà chung.
- Do thị trường có tính toàn cầu và hoạt động hiệu quả, cho nên các tỷ giá
được niêm yết trên các thị trường khác nhau nhưng hầu như là thống nhất
với nhau (có độ lệch chuẩn không đáng kể).
- Đồng tiền được sử dụng nhiều nhất trong giao dịch là USD, chiếm
41,5% trong số các đồng tiền tham gia (điều này cũng có nghĩa là có tới
83% các giao dịch trên FOREX là có mặt của USD).
- Đây là thị trường rất nhạy cảm với các sự kiện chính trị, kinh tế, xã hội,
tâm lý…nhất là với các chính sách tiền tệ của các nước phát triển.
Nguyễn Văn Tuyến - TTC 46
3
- Những thị trường ngoại hối quan trọng ngày nay gồm: London, New
York, Tokyo, Singapore và Frankfurt.
- Doanh số mua bán ròng toàn cầu (chỉ tính doanh số một chiều mua vào
hoặc bán ra) tại thời điểm năm 2000 ước tính vào khoảng 1500 tỷ
USD/ngày; thị trường hoạt động tích cực nhất là London, sau đó là New
York, Tokyo, Singapore, Frankfurt… Đây là thị trường lớn nhất và có
doanh số giao dịch cao nhất.
Thị trường ngoại hối toàn cầu có tốc độ phát triển rất nhanh trong mấy
thập kỷ qua, đặc biệt là từ cuối những năm 80 là do có những nguyên nhân
chính sau:
- Sau khi hệ thống tiền tệ Bretton Woods bị sụp đổ vào năm 1973, tỷ giá
các đồng tiền trên thế giới được thả nổi và dao động mạnh đã buộc những
nhà kinh doanh tiền tệ, xuất nhập khẩu và đầu tư quốc tế phải tìm kiếm các
biện pháp phòng chống rủi ro thông qua thị trường ngoại hối. Mặt khác, họ
cũng tranh thủ thời cơ tỷ giá biến động mạnh để hoạt động đầu cơ kiếm lời.
Điều đó làm tăng nhu cầu giao dịch mua bán ngoại tệ, góp phần thúc đẩy
thị trường ngoại hối phát triển nhanh chóng.
- Xu thế tự do hoá thương mại và đầu tư quốc tế diễn ra mạnh mẽ về
chiều rộng lẫn chiều sâu, bao gồm cả các nước đang phát triển cũng đã và
đang tích cực tham gia tiến trình hội nhập, là tiền đề để các nước tiến hành
nới lỏng quy chế quản lý ngoại hối nhằm tạo điều kiện cho chu chuyển
hàng hoá, dịch vụ và vốn quốc tế được hiệu quả. Điều này tạo nên một thị
trường ngoại hối quốc tế ngày càng rộng lớn với doanh số giao dịch ngày
một cao.
- Tiến bộ khoa học kỹ thuật, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ thông tin
đã góp phần làm giảm chi phí giao dịch, tăng tốc độ thanh toán, góp phần
tích cực thúc đẩy thị trường ngoại tệ phát triển như ngày nay.
Nguyễn Văn Tuyến - TTC 46
4
Bên cạnh tăng nhanh doanh số giao dịch, thị trường ngoại hối quốc tế còn
phát triển mạnh mẽ chiều sâu, đó là tạo ra nhiều loại hình nghiệp vụ kinh
doanh mới, phức tạp hơn, tinh vi hơn và cùng trở nên rủi ro hơn.
Nguyễn Văn Tuyến - TTC 46
5
1.3.Các chức năng của thị trường ngoại hối
Chức năng cơ bản của thị trường ngoại hối là kết quả phát triển tự nhiên
của một trong các chức năng cơ bản của NHTM, đó là: nhằm phục vụ cho
các khách hàng thực hiện các giao dịch thương mại quốc tế. Ví dụ: một
khách hàng là công ty muốn nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ từ nước ngoài sẽ
có nhu cầu ngoại hối nếu hoá đơn hàng hóa và dịch vụ được ghi bằng ngoại
tệ; hoặc là nhà xuất khẩu có nhu cầu chuyển đổi ngoại hối thành nội tệ, nếu
hoá đơn xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ được ghi bằng ngoại tệ. Các giao
dịch ngoại hối nhằm giúp khách hàng là nhà xuất khẩu hay nhập khẩu như
trên là một trong những dịch vụ mà các NHTM luôn sẵn sàng cung cấp cho
khách hàng, và đồng thời cũng là dịch vụ mà các khách hàng luôn mong
đợi từ phía ngân hàng.
Ngoài dịch vụ cho khách hàng thực hiện các giao dịch thương mại quốc
tế, thị trường ngoại hối còn có một số chức năng khác, như:
- Giúp luân chuyển các khoản đầu tư quốc tế, tín dụng quốc tế, các giao
dịch tài chính quốc tế khác cũng như các giao lưu giữa các quốc gia.
- Thông qua hoạt động của thị trường ngoại hối, mà giá trị đối ngoại của
tiền tệ được xác định một cách khách quan theo quy luật cung cầu thị
trường.
- Thị trường ngoại hối cung cấp công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá cho các
khoản thu xuất khẩu, các khoản thanh toán nhập khẩu, các khoản đầu tư
bằng ngoại tệ và các khoản đi vay bằng ngoại tệ thông qua các hợp đồng
như kỳ hạn, hoán đổi, quyền chọn, và tương lai.
- Thị trường ngoại hối là nơi để Ngân hàng Trung Ương tiến hành can
thiệp để tỷ giá biến động theo chiều hướng có lợi cho nền kinh tế,