Ch đ 2 ủ ề
PH NG PHÁP XÁC Đ NH LAI HÓA C A NGUYÊN T TRUNG ƯƠ Ử Ị
TÂM TRONG H P CH T C NG HÓA TR Ợ Ị Ủ Ấ Ộ
I )Khái ni m: ệ Nguyên t ử ợ
ố
trung tâm trong 1 h p ch t hóa h c là nguyên t ử ủ c a ấ ọ khác nh t hay là nguyên t ấ ử có tr tuy t đ i c a s OXH là l n nh t trong ệ ố ủ ố ế ớ ố ề ị ấ ớ
trung tâm và ố ử ủ h p ch t đó. ướ ủ ạ ử
mà liên k t v i nhi u nguyên t c a nguyên t ấ c xác đ nh tr ng thái lai hóa c a nguyên t ử ị ọ ủ ấ
nguyên t nguyên t phân t ử ợ II) Các b d ng c u trúc hình h c c a phân t ạ B1 )
t c u hình electron c a nguyên t ủ ế ấ trung tâm. M c đính là đ xác ụ ử ể
ư ế ỉ
h p ch t đó. Vi t công th c c u t o c a phân t ứ ấ ạ ủ ử ợ ế ấ
Vi đ nh s đôi e ch a tham gia liên k t nên chúng ta ch quan tâm đ n l p e ế ớ ố ị ngoài cùng. B2) B3)
i d ng AX ấ
t công th c h p ch t đó d ứ ợ t là nguyên t ử ướ ạ ế
nEm. Trong đó A, X, E, n, trung tâm, liên k t δ, đôi electron, s liên k t δ, s ố ế ố t công th c t ph i vi ứ ể ả c s liên k t δ và s đôi e ch a tham gia ư ố ượ ố
Vi ế ầ ượ ư ế ế
ấ ế
ượ
m l n l đôi e ch a tham gia liên k t. (có th không nh t thi ế d ng này mà ch c n xác đinh đ ỉ ầ ạ liên k t là đ c. ế B4)
ổ ế ế
ủ ố R i xác đinh tr ng thái lai hóa c a nguyên t ồ ạ ủ ử ắ
-
2 , BeCl2
ng v hai phía c a m t đ ẳ
ử ạ Tính t ng c a s liên k t δ và đôi e ch a tham gia liên k t: n + m. ư trung tâm theo quy t c sau: trung tâm lai hóa ki u sp. Hai obital lai hóa ể ng th ng. C u trúc hình h c c a ọ ủ ộ ừơ ề ấ : CO là d ng đu ng th ng. Nh các phân t ư ẳ 2
-
n +m = 2 thì nguyên t ử h ủ ướ phân t ờ n +m = 3 thì nguyên t ử trung tâm lai hóa ki u sp ử ể
ử
3
Hình d ng phân t ạ Tam giác đ uề D ng góc n 3 2 m 0 1 ạ
-
n +m = 4 thì nguyên t trung tâm lai hóa ki u sp ử ể
n m Hình d ng phân t ạ ử
ứ ệ
0 1 2 4 3 2 T di n đ u ề Tháp tam giác D ng góc ạ
-
3 (lai hóa trong)
trung tâm lai hóa ki u dsp ể ử
ử ng chóp tam giác Hình d ng phân t ạ L ưỡ
m 0 1 2 n +m = 5 thì nguyên t 3d (lai hóa ngoài) ho c spặ n 5 4 3 Hình b p bênh ậ Hình ch Tữ
-
2sp3(lai hóa trong)
trung tâm lai hóa ki u d ể ử
ử
Hình d ng phân t ạ Bát di n đ u ề ệ Chóp vuông
ụ
trung tâm và d ng hình ạ ử
Hử 2SO4 thì ủ
2SO4 là S vì trong phân t ủ
ấ ố
↑↓ n +m = 6 thì nguyên t 3d2(lai hóa ngoài) ho c spặ n m 6 0 5 1 t xét các ví d sau: Chúng ta l n l ầ ượ VD1: Xác dinh tr ng thái lai hóa c a nguyên t ạ ủ ử 2SO4: H h c c a phân t ọ ủ trung tâm c a H B c 1: Nguyên t ử ướ S có s OXH cao nh t. C u hình e c a S là: ấ 1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 ↑ ↑
↑ ↓
B c 2: Công th c c u t o c a ứ ấ ạ ủ ướ H2SO4:
H – O O S H - O O
Ho c d ng: ặ ạ
3 và do m = 0
nEm là: SX4E0 . ử
N lai hóa ki u sp ướ ướ
ử ở S
ọ O ử ở
ư ế
3
trung tâm và d ng hình ủ ị ạ
3 là N vì trong phân t
ử
3 thì
trung tâm c a HNO HNO ố ạ HNO ử ủ ử
ủ
↑↓ B c 3: Công th c d ng AX ứ ạ B c 4:T ng n + m = 4 nên nuyên t ổ ể Hử 2SO4 có d ng hình h c là t nên phân t di n đ u. Nguyên t ạ ề ứ ệ di n. di n đó và 4 nguyên t tâm c a t 4 đ nh c a t ủ ứ ệ ủ ứ ệ ỉ L u ý: Ch tính s liên k t δ, không tính đ n s liên k t п ế ố ế ỉ VD2: Xác đ nh tr ng thái lai hóa c a nguyên t ử h c c a phân t ọ ủ B c 1 ướ : Nguyên t N có s OXH cao nh t. C u hình e c a Nlà: ấ ấ ố 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 ↑ ↑ ↑ ứ ấ ạ ủ ướ : Công th c c u t o c a
B c 2 HNO3:
O H – O – N O
nEm là: NX3E0
Ho c d ng: ặ ạ
ướ : Công th c d ng AX
N lai hóa ki u sp ử
3 có d ng hình h c là Tam giác đ u. Nguyên t O ử ở
2và do m = 0 ử ở N ề 4 đ nh c a Tam giác đ u
HNO ể ề
ủ ỉ
B c 3 ứ ạ B c ướ 4:T ng n + m = 3 nên nuyên t ổ nên phân t ọ ử tâm c a đó Tam giác đ u và 3 nguyên t ủ đó. Góc hóa tr là 120 ạ ề o. ị
2O là O vì trong phân t
trung tâm và d ng hình ị ủ ử ạ
ạ ử 2O H ướ : Nguyên t ủ Hử 2O thì O
trung tâm c a H ử ủ ấ ấ
↑↓ VD1: Xác đ nh tr ng thái lai hóa c a nguyên t h c c a phân t ọ ủ B c 1 có s OXH cao nh t. C u hình e c a O là: ố 1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 ↑ ↑ ứ ấ ạ ủ ướ : Công th c c u t o c a ↑ ↓ B c 2 H2O:
nEm là: OX2E2
3 và do m = 2
O lai hóa ki u sp ử ể
ạ ạ ọ
Đ i v i các ch t vô v khác chúng ta cũng làm t ng t ướ : Công th c d ng AX B c 3 ứ ạ B c 4 ướ :T ng n + m = 4 nên nuyên t ổ Hử 2O có d ng hình h c là d ng Góc. nên phân t ố ớ ấ ơ ươ ự
L i k t ờ ế :
ằ ẻ ệ ụ ọ ậ
ể ễ Nh m m c đính chia s và trao đ i kinh nghi m trong h c t p môn ổ ề ọ
ấ ủ
ị
t bài này đ có 1 góc nhìn nào đó v ế trung tâm và c u trúc hình h c c a ọ ủ ạ t công th c c u t o ch đ 1 đã đ c post lên h p ch t c ng hóa tr . Các b n đ c ọ ế ứ ấ ạ ở ủ ề ượ
trang scribd.com.
t không tránh kh i sai sót mong đ ỏ ầ c các th y cô và các b n g n ầ ạ
c hoàn thi n h n. Ý ki n đóng góp g i theo ượ ệ ể ượ ử ế ơ
ế ả ơ
hóa h c nên hôm nay Trí Nguy n vi cách xác đ nh lai hóa c a nguyên t ử ị phân t ấ ộ ử ợ có th tham kh o cách vi ả ể ở Bài vi ế xa nh n xét cho ý ki n đ đ ậ đ a ch ỉ letrantringuyen@yahoo.com. Xin chân thành c m n. ị LÊ TR N TRÍ NGUY N Ầ Ễ
