7
§Ó ph¶n ®èi cuéc C¸ch m¹ng Th¸ng Mêi n¨m 1917, nh÷ng ngêi
theo Quèc tÕ II cho r»ng, níc Nga cha nªn lµm c¸ch m¹ng XHCN v×
lùc lîng s¶n xuÊt cña níc Nga cha ph¸t triÓn ®Çy ®ñ. V.I.Lªnin chØ ra
r»ng, luËn ®iÓm nµy lµ tr¸i víi phÐp biÖn chøng c¸ch m¹ng cña chñ nghÜa
M¸c v× chñ nghÜa M¸c cho r»ng, tÝnh quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn
trong lÞch sö toµn thÕ giíi kh«ng lo¹i trõ, tr¸i l¹i, cßn bao hµm mét sè
h×nh thøc ph¸t triÓn ®Æc thï ë mét sè quèc gia riªng biÖt. Nh vËy, nh÷ng
ngêi theo Quèc tÕ II kh«ng thÊy ®îc thêi kú c¸ch m¹ng míi g¾n víi
nh÷ng m©u thuÉn gay g¾t cña CNTB thÕ giíi; kh«ng hiÓu ®îc t×nh thÕ
c¸ch m¹ng cã thÓ xuÊt hiÖn ë n¬i nµy hay n¬i kh¸c khiÕn cho c¸c d©n téc
cã thÓ bíc vµo cuéc chiÕn tranh ®Ó tho¸t khái CNTB vµ giµnh lÊy sù tiÕn
bé x· héi.tõ ®ã V.I.Lªnin nªu luËn ®iÓm: ë mét níc kÐm ph¸t triÓn cã
thÓ vµ cÇn ph¶i t¹o ra nhng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó thùc hiÖn CNXH, b¾t
®Çu b»ng mét cuéc c¸ch m¹ng thiÕt lËp chÝnh quyÒn c«ng n«ng, th«ng
qua chÝnh quyÒn Êy mµ tiÕn lªn vµ ®uæi kÞp d©n téc kh¸c.
*Hailµ,luËn ®iÓm vÒ thêi kú qu¸ ®é víi mét lo¹t nh÷ng bíc
qu¸ ®é. LuËn ®iÓm nµy cña V.I.Lªnin ®îc rót ra sau nh÷ng sai lÇm dÉn
tíi khñng ho¶ng kinh tÕ, chÝnh trÞ ë níc Nga X« ViÕt sau néi chiÕn.
Ph©n tÝch nguyªn nh©n khñng ho¶ng ë Nga, V.I.Lªnin chØ ra r»ng, ®èi víi
mét níc mµ CNTB cha ph¸t triÓn cao nh níc Nga, kh«ng thÓ thùc
hiÖn qu¸ ®é trùc tiÕp lªn CNXH ®îc mµ ph¶i tr¶i qua “ mét lo¹t nh÷ng
bíc qu¸ ®é ”.
V.I.Lªnin viÕt: “ nÕu ph©n tÝch t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay, chóng
ta cã thÓ nãi r»ng chóng ta ®ang ë vµo mét thêi ®iÓm qu¸ ®é trong thêi kú
qu¸ ®é. Toµn bé nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n lµ mét thêi kú qu¸ ®é nhng
hiÖn nay cã thÓ nãi r»ng, chóng ta cã c¶ mét lo¹t thêi kú qu¸ ®é míi ”.
8
LuËn ®iÓm “mét lo¹t nh÷ng bíc qu¸ ®é ” x©y dùng CNXH ë mét
níc mµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cha chÝn muåi cña V.I.Lªnin bao
gåm nh÷ng néi dung chñ yÕu sau ®©y:
Kh«ng thÓ qu¸ ®é trùc tiÕp lªn CNXH mµ ph¶i qua con ®êng gi¸n
tiÕp chø kh«ng thÓ “ qu¸ véi vµng, th¼ng tuét, kh«ng ®îc chuÈn bÞ”.
Nh÷ng bíc qu¸ ®é Êy theo V.I.Lªnin lµ chñ nghÜa t b¶n nhµ
níc vµ chñ nghÜa x· héi. V.I.Lªnin nãi: “ §Ó chuÈn bÞ ...viÖc chuyÓn
sang chñ nghÜa céng s¶n, th× cÇn thiÕt ph¶i cã mét lo¹t nh÷ng bíc qu¸
®é nh chñ nghÜa t bb¶n nhµ níc vµ chñ nghÜa x· héi ”.
Bíc qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶m nhµ níc ®îc thÓ hiÖn trong “
chÝnh s¸ch kinh tÕ ” míi mµ viÖc trao hµng h¸o ®îc coi lµ “ ®ßn xeo chñ
yÕu ” cho nªn cÇn cã sù nhîng bé t¹m thêi vµ côc bé ®èi víi CNTB
nh»m ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt, tõng bíc x· héi ho¸ s¶n
xuÊt trong thùc tÕ.
1.3.C¸c h×nh thøc lªn Chñ NghÜa X· Héi
a. Qu¸ ®é lªn Chñ NghÜa X· Héi tù níc t b¶n chñ nghÜa ®i lªn
Chñ NghÜa X· Héi (theo quy luËt t nhiªn cña thêi ®¹i). Lo¹i qu¸ ®é
nµy ph¶n ¸nh quy luËt ph¸t triÓn tuÇn tù cña x· héi loµi ngêi. Lµ sù qu¸
®é lªn chñ nghÜa x· héi ë c¸c níc mµ CNTB ®· ph¸t triÓn ®Çy ®ñ, lùc
lîng s¶n xuÊt ®· x· héi ho¸ cao m©u thuÉn gay g¾t víi quan hÖ s¶n xuÊt
dùa trªn chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n TBCN; m©u thuÉn gi÷a giai cÊp c«ng
nh©n vµ giai cÊp t s¶n ®Õn ®é chÝn muåi. C¸ch m¹ng XHCN næ ra vµ
th¾ng lîi, chÝnh quyÒn nhµ níc cña giai cÊp c«ng nh©n ®îc thiÕt lËp,
9
më ®Çu thêi kú qu¸ ®é tõ CNTB lªn CNXH. Cho ®Õn nay lo¹i h×nh nay
cha xuÊt hiÖn trong thùc tÕ, do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ
quan ...
b. Qu¸ ®é lªn Chñ NghÜa X· Héi níc cã nÒn kinh tÕ cha ph¸t
triÓn. Lo¹i qu¸ ®é nµy ph¶n ¸nh quy luËt ph¸t triÓn nh¶y vät cña x· héi
loµi ngêi.
T tëng vÒ lo¹i qu¸ ®é thø hai ®· ®îc C.M¸c vµ Ph.¡ngghen dù
kiÕn. Theo C.M¸c vµ Ph.¡ngghen, sau khi chñ nghÜa x· héi ë c¸c níc t
b¶n T©y ¢u giµnh ®îc th¾ng lîi, th× c¸c níc l¹c hËu cã thÓ ®i th¼ng lªn
CNXH .
TiÕp tôc t tëng cña C.M¸c vµ Ph.¡ngghen, V.I.Lªnin ®· chØ ra
b¶n chÊt giai cÊp, néi dung vµ c¸c ®iÒu kiÖn cña qu¸ ®é tiÕn th¼ng tíi chñ
nghÜa x· héi, bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa .
T tëng cña V.I.Lªnin vÒ b¶n chÊt giai cÊp vµ néi dung cña qu¸
®é tiÕn th¼ng lªn CNXH, bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN ®îc tr×nh
bµy trong bµi ph¸t biÓu níc Céng hoµ Nh©n d©n M«ng Cæ n¨m 1921.
*V× sao víi níc ta l¹i phï h¬p víi xu thÕ cña thêi ®¹i nÕu ®i lªn
Chñ NghÜa X· Héi : Mét trong nh÷ng t tëng quan träng cña V.I.Lªnin
vÒ qu¸ ®é tiÕn th¼ng lªn CNXH, bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN, lµ c¸c
®iÒu kiÖn tiÕn th¼ng. Theo V.I.Lªnin, mét níc l¹c hËu cã thÓ tiÕn th¼ng
lªn CNXH khi cã ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ ®iÒu kiÖn chñ quan .
* C¸c ®iÒu kiªn cô thÓ ®Ó cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®iªï ®ã
10
VÒ kh¶ n¨ng kh¸c quan: §iÒu kiÖn bªn ngoµi cña sù ph¸t triÓn
nµy lµ ph¶i cã mét bíc dµnh ®îc th¾ng lîi trong c¸ch m¹ng v« s¶n, tiÕn
lªn x©y dùng CNXH. C«ng cuéc x©y dùng thµnh c«ng CNXH ë níc nµy
lµ tÊm g¬ng vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gióp ®ë c¸c níc l¹c hËu tiÕn lªn
CNXH, bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN. V.I.Lªnin chØ rá: vãi sù gióp
®ë cña giai cÊp v« s¶n cña c¸ níc tiªn tiÕn, c¸c níc l¹c hËu cã thÓ tiÕn
tíi chÕ ®é x« viÕt vµ tr¶i qua mét vµi tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh sÎ tiÕn
tíi chñ nghÜa céng s¶n, bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN.
VÒ nh÷ng tiÒn ®Ò chñ quan: §iÒu kiÖn bªn trong cña sù qu¸ ®é
tiÕn th¼ng lµ ph¶i h×nh thµnh ®îc c¸c tæ chøc ®¶ng c¸ch m¹ng vµ céng
s¶n, ph¶i dµnh ®îc chÝnh quyÒn vÒ tay m×nh, x©y dùng ®îc c¸c tæ chøc
nhµ níc mµ b¶n ch¸t lµ x« viÕt n«ng d©n vµ x« viÕt nh÷ng ngêi lao
®éng. V.I.Lªnin cho r»ng kh«ng thÓ thiÕu hai ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ
chñ quan trªn cña qu¸ ®é tÕn lªn CNXH, bá qua giai ®oan ph¸t triÓn
TBCN.
11
PhÇn II. Qu¸ tr×nh nhËn thøc vÒ con ®êng
lªn Chñ NghÜa X· Héi ë níc ta
1. Qu¸ tr×nh nhËn thøc cña chóng ta vÒ con ®êng nµy qua
hai thêi kú tõ tríc tíi nay.
Qu¸ tr×nh nhËn thøc cña chóng ta.
1.1. Bíc ®Çu h×nh thµnh ®êng lèi c¸ch m¹ng XHCN ë miÒn B¾c.
Héi nghÞ Trung ¬ng lÇn thø t¸m ( 8-1955) míi ®Æt vÊn ®Ò miÒn B¾c
ra søc thùc hiÖn kÕ ho¹ch hai n¨m kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi
®Ó “cñng cè miÒn B¾c vµ tranh thñ miÒn Nam ”, ®Èy m¹nh cuéc ®Êu tranh
hoµ b×nh thèng nhÊt ®Êt níc. Trong khi ®ã, v¨n kiÖn MÊy vÊn ®Ò vÒ
®êng lèi c¸ch m¹ng ViÖt Nam ( 1-1956 ) cña Bé ChÝnh trÞ kh¼ng ®Þnh tõ
khi hoµ b×nh ®îc lËp l¹i, miÒn B¾c ®· chuyÓn sang c¸ch m¹ng XHCN.
Cßn x©y dùng ®êng lèi c¸ch m¹ng XHCN chØ ®îc thùc sù ®Æt ra vµo
cuèi n¨m 1957. Trong b¸o c¸o t¹i Héi nghÞ lÇn thø 13 Ban ChÊp hµnh
Trung ¬ng ( 12-1957) cã nhËn ®Þnh: “ MiÒn B¾c ®· bíc vµo giai ®o¹n
qu¸ ®é tiÕn lªn CNXH tõ gÇn ba n¨m nay nhng Trung ¬ng cha ®Ò ra
®êng lèi chung cña thêi kú qu¸ ®é. NhiÖm vô c¸ch m¹ng XHCN ë miÒn
B¾c ®· do thùc tÕ kh¸ch quan ®Ò ra råi, mµ nhËn thøc vµ t tëng cña c¸n
bé, ®¶ng viªn ta nãi chung vÉn cßn ë trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng cò, cha
chuyÓn kÞp”1. Trong khi ®ã th× “ nh÷ng biÕn cè míi l¹i x¶y ra trªn thÕ
giíi vµ trong níc lµm cho t tëng c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng
diÔn biÕn phøc t¹p thªm”2. Tõ ®ã, Trubg ¬ng ®Ò ra nhiÖm vô “ X©y dùng