chóng ta míi cã thÓ dÇn dÇn hiÓu ®­îc quy luËt ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng

ViÖt Nam, ®Þnh ra nh÷ng ®­êng lèi, ph­¬ng ch©m, b­íc ®i cô thÓ cña

c¸ch m¹ng XHCN thÝch hîp víi t×nh h×nh n­íc ta”2.

§¶ng ta sím v¹ch râ ®Æc ®iÓm lín nhÊt cña c¸ch m¹ng XHCN ë

miÒn B¾c lµ n­íc ta tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá víi

lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu qu¸ ®é lªn CNXH khåg kinh qua giai ®o¹n

ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa nªn qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë

miÌen B¾c, ngoµi nh÷ng quy luËt phæ biÕn trong Tuyªn bè M¸tc¬va n¨m

1957 cßn cã thªm quy luËt c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa.

Héi nghÞ lÇn thø 14 cña Trung ­¬ng (11-1958) chñ tr­¬ng: “®Èy

m¹nh cuéc c¶i t¹o XHCN víi thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ cña n«mg d©n,thî

thñ c«ng vµ cuéc c¶i t¹o XHCN ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­

doanh, ®ång thêi ph¶i ra søc ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh lµ

lùc l­îng l·nh ®¹o toµn bé nÒn kinh tÕ quèc doanh”, lÊy hîp t¸c ho¸ néng

nghiÖp lµm kh©u trung t©m trong toµn bé cuéc c¶i t¹o XHCN. Héi nghÞ

lÇn thø 16 cña Trung ­¬ng(4-1958) ®· th«ng qua hai nghÞ quyÕt quan

träng: NghÞ quyÕt vÒ hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp vµ NghÞ quyÕt vÒ c¶i t¹o

c«ng th­¬ng t­ b¶n t­ doanh ë miÒn B¾c.

§¹i héi III cña §¶ng ®¸nh dÊu mét mèc lÞnh sö quan träng cña

c¸ch m¹ng ViÖt Nam, v¹ch ra con ®­êng tiÕn lªn CNXH ë miÒn B¾c vµ

con ®­êng giai phãng miÒn Nam, thèng nhÊt n­íc nhµ. §­êng lèi chung

cña §¶ng trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë miÒn B¾c ®­îc NghÞ quyÕt

§¹i héi nªu lªn lµ: “§¹i ®oµn kÕt, ph¸t huy tinh thÇn yªu n­íc nång nµn,

truyÒn thèng phÊn ®Êu anh dòng vµ lao ®éng cÇn cï cña nh©n d©n ta,

®ång thêi t¨ng c­êng ®oµn kÕt víi c¸c n­íc XHCN anh em do Liªn x«

®óng ®Çu vµ ®ua miÒn B¾c tiÒn nhanh, tiÕn m¹nh, tiÕn v÷ng ch¾c lªn

13

XHCN, x©y dùng ®êi sèng ©m no, h¹nh phóc ë miªn B¾c vµ cñng cè miÒn

Nam thµnh c¬ së v÷ng m¹nh cho cuéc ®Êu tranh hoµ b×nh thèng nhÊt

n­íc nhµ, gãp phÇn t¨ng c­êng phe XHCN, B¶o vÖ hµo b×nh ë §«ng Nam

¸ vµ thÕ giíi .

Muèn ®¹t ®­îc môc tiªu Êy, ph¶i sö dông quyÒn d©n chñ nh©n d©n

lµm nhiÖm vô lÞch sö cu¶ chÝnh quyÒn v« s¶n ®Ó thùc hiÖn c¶i t¹o x· héi

chñ nghÜa ®èi víi n«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp th­¬ng nghiÖp nhá vµ

c«ng th­¬ng nghiÖp t­ b¶n t­ doanh; ph¸t triÓn thanh kinh tÕ quèc doanh,

thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ XHCN b¨ng c¸ch ­u tiªn ph¸t triÓn

c«ngnghiÖp nÆng mét c¸ch hîp lý, ®ång thêi ra søc ph¸t triÓn n«ng

nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhe; ®Èy m¹nh c¸ch m¹ng XHCN vÒ t­ t­ëng, v¨n

ho¸ vµ kû thuËt; biÕn n­íc ta thanh mét n­íc XHCN cã c«ng nghiÖp hiÖn

®¹i, n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, v¨n ho¸ vµ khoa häc tiªn tiÕn”1.

Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, thùc hiÖn ®­êng lèi c¸ch m¹ng do §¹i

héi §¶ng lÇn thø III nªu, miÒn B¾c ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn vµ ph¸t triÓn

nhanh c¸c lÜnh vùc kinh tÕ vµ x· héi; c¬ së vËt chÊt trong c«ng nghiÖp,

n«ng nghiÖp vµ kÕt cÊu h¹ tÇng ®­îc x©y dông, ph¸t triÓn t­¬ng ®èi

nhanh, x· héi miÒn B¾c trë thµnh x· héi do nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm

chñ, ®êi sèng tinh thÇn lµnh m¹nh, chÝnh nhê nh÷ng thµnh tùu nµy mµ

miÒn B¾c trë thµnh hËu ph­¬ng lín, c¨n cø ®Þa ë n­íc ta.

1.2. Qu¸ tr×nh bæ sung vµ hoµn chØnh ®­êng lèi c¸ch m¹ng XHCN

cña §¶ng

Thêi kú t×m tßi, thö nghiÖm còng lµ thêi kú diÔn ra nhiÒu cuéc häp

bµn, th¶o luËn kh¸ s«i næi trong Bé ChÝnh trÞ, trong Trung ­¬ng vµ trong

toµn §¶ng, trong c¸c c¬ quan nhµ n­íc, trong giíi khoa häc-lý luËn còng

14

nh­ trong quÇn chóng nh©n d©n víi nhiÒu ý kiÕn phong phó, ®a d¹ng vÒ

nhiÒu vÊn ®Ò quan träng trong ®êi sèng chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ c¸c mÆt kh¸c

cña ®Êt n­íc. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò Êy ®Òu tËp trung vµo môc tiªu: lµm thÕ

nµo ®ua ®Êt n­íc tho¸t khái khñng ho¶ng, lµm thÕ nµo ®­a ®Êt n­íc ®i lªn

CNXH trong t×nh h×nh thÕ giíi ®· vµ ®ang cã nh÷ng biÕn ®éng lín. Sù

th¶o luËn, bµn b¹c ®i ®«i víi nh÷ng t×m tßi, thö nghiÖm trong ho¹t ®éng

thùc tiÔn ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng, c¬ së víi nhiÒu ®iÓn h×nh sinh ®éng cã søc

thuyÕt phôc, ®· bæ sung cho nhau, t¹o c¬ së cho ®æi míi nhËn thøc vÒ

CNXH. Cuéc ®Êu tranh cho viÖc ra ®êi nh÷ng ý t­ëng míi, nh÷ng quan

®iÓm míi, thay thÕ cho nh÷ng quan ®iÓm cò cµng diÔn ra s«i næi h¬n tõ

cuèi n¨m 1985 sang n©­m 1986, khi c«ng viÖc chuÈn bÞ cho §¹i héi

§¶ng lÇn thø VI ®· ®­îc ®Æt ra.

Qóa tr×nh chuÈn bÞ cho §¹i héi §¶ng lÇn thø VI rÊt c«ng phu. Mäi

cuéc häp bµn, th¶o luËn, tranh luËn ®Òu tËp trung vµo ba vÊn ®Ò quan

träng nhÊt:

- Mét lµ, cÇn lµm rá c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ: cã bao nhiªu thµnh

phÇn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ë miÒn Nam cã g× kh¸c ë

miÒn B¾c; vÊn ®Ò c¶i t¹o XHCN vµ cñng cè quan hÖ s¶n xuÊt míi,

môc tiªu vµ tèc ®é c¶i t¹o, th¸i ®é ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­

nh©n vµ c¸ thÓ, vai trß cña kinh tÕ qu«c doanh, tèc ®é hîp t¸c ho¸

n«ng nghiÖp, c¸c lo¹i h×nh hîp t¸c x·..

- Hai lµ, cÇn lµm rá c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ vµ c¬ cÊu ®Çu t­: c«ng nghiÖp

h¸o XHCN lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é, hiÓu thÕ nµo cho

®óng, c¸i g× cÇn ­u tiªn ®Çu t­, ph¸t triÓn; quan hÖ gi­a c«ng nghiÖp

nÆng vµ c«ng nghiÖp nhÑ; con ®­êng c«ng nghiÖp h¸o thÝch hîp víi

®iÒu kiÖn n­íc ta; lµm thÕ nµo ®Ó n«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu.

15

- Ba la, vÒ c¬ cÊu qu¶n lý: ph¶i xo¸ bá c¬ chÕ qu¶n lý cò tËp trung quan

liªu bao cÊp ®Ó x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý míi lµ tÊp trung d©n chñ,

h¹ch to¸n kinh tÕ vµ kinh doanh XHCN – cÇn lµm rá c¬ chÕ nµy víi

c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¬ chÕ thi tr­êng víi “chñ nghÜa x· héi thÞ tr­êng”,

quan hÖ gi÷a kÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng, viÖc vËn dông c¸c quy luËt cña

kinh tÕ hµnh ho¸ trong CNXH, ®Æc biÖt lµ quy luËt gi¸ trÞ, quan hÖ

cung –cÇu quan hÖ hµng hãa- tiÒn tÖ... nh»m phôc vô cho nh÷ng môc

tiªu cña x· héi.

Héi nghÞ Bé ChÝnh trÞ th¸ng 8-1986 ®· xem xÐt kü nh÷ng vÊn ®Ò

trªn vµ ®· ®­a ra KÕt luËn ®èi víi mét sè vÊn ®Ò thuéc vÒ quan ®iÓm kinh

tÕ. Néi dung chñ yÕu cña b¶m kÕt luËn lµ kÕt qu¶ tæng kÕt cña mét thêi

kú t×m tßi, thö nghiÖm, mét thêi kú ®Êu tranh gi÷a quan ®iÓm míi vµ

quan ®iÓm cò, ®Æc biÖt trªn lÜnh vùc kinh tÕ. Nh­ng trong ®ã vÉn cßn gi÷

l¹i nhiÒu quan ®iÓm cò kh«ng phï hîp víi nh÷ng yªu c©u tr­íc m¾t lµ

kh¾c phôc cho ®­îc khñng ho¶ng kinh tÕ-x· héi, vµ l©u dµi lµ ®­ac¶ n­íc

®i lªn CNXH .

ViÖc chuÈn bÞ cho §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®­îc triÓn khai rÊt khÈn

tr­¬ng trong mét thêi gian ng¾n. Nh÷ng quan ®iÓm míi tiÕp tôc ®­îc bbæ

sung, ph¸t triÓn ®Ó ®i ®Õn mét ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn cña §¶ng,

quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña ®éc lËp d©n téc vµ CNXH trªn ®Êt n­íc ta.

1.3. C¶ n­íc qu¸ ®é lªn CNXH vµ c«ng cuéc ®æi míi do §¶ng ta khëi

x­íng vµ l·nh ®¹o.

16

Sau khi miÒn Nam ®­îc hoµn toµn gi¶i phãng, Héi nghÞ lÇn thø 24

Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng (8-1975) ®· x¸c ®Þng nhiÖm vô chiÕn

l­îc cña c¸ch m¹ng n­íc ta trong giai ®o¹n míi lµ: hoµn thµnh thèng

nhÊt n­íc nhµ, ®­a c¶ n­íc tiÕn nhanh, tiÕn m¹nh, tiÕn v÷ng ch¾c lªn

CNXH. MiÒn B¾c ph¶i tiÕp tôc ®Èy m¹nh sù nghiÖp x©y dùng CNXH vµ

hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa, miÒn Nam ph¶i ®ång thêi

tiÕn hµnh c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa vµ x©y dùng CNXH.

§¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø V cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam

®· ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ®Êt n­íc tõ n¨m 1976 ®Õn 1980 lµ thêi kú nÒn kinh

tÕ ë tr¹ng th¸i tr× trÖ. Trªn mÆt trËn kinh tÕ, ®¸t n­íc ta ®øng tr­íc nh÷ng

vÊn ®Ò gay g¾t. KÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh tÕ 5 n¨m (1976-1980)

ch­a thu hÑp nh÷ng m¸t c©n ®èi nghiªm träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.

S¶n xuÊt ph¸t triÓn chËm trong khi d©n sè t¨ng nhanh. Thu nhËp quèc d©n

ch­a b¶o ®¶m ®­îc tiªu dïng x· héi, mét phÇn ph¶i dùa vµo vay vµ viÖn

trî, nÒn kinh tÕ ch­a t¹o ®­îc tÝch luü thÞ tr­êng vµ vËt gi¸ kh«ng æn

®Þnh. §êi sèng ng­êi lao ®éng gÆp nhiÒu khã kh¨n.

ChÝnh nh÷ng khã kh¨n cña ®Êt n­íc buéc §¶ng ta ph¶i suy nghÜ,

ph©n tÝch t×nh h×nh vµ nguyªn nh©n, t×m ra c¸c gi¶i ph¸p, tõ ®ã thùc hiÖn

®éi míi ë c¸c c¬ së, ®Þa ph­¬ng ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ, cã tÝnh

chÊt ®æi míi tõng phÇn nh­: kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt cña nÒn kinh tÕ

nhiÒu thµnh phÇn ë miÒn Nam trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh; c¶i c¸ch

mét phÇn m« h×nh hîp t¸c x· qua ChØ thÞ vÒ kho¸n s¶n phÈm ®Õn nhãm

vµ ng­êi lao ®éng trong hîp t¸c x· (ChØ thÞ 100); c¶i tiÕn c«ng t¸c kÕ

ho¹ch vµ h¹ch to¸n kinh tÕ ë c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh nh»m ph¸t huy

quyÒn chñ ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh vµ quyÒn tù chñ vÒ tµi chÝnh cña xÝ

nghiÖp (QuyÕt ®Þnh 25/CP); hai lÇn c¶i c¸ch gi¸ vµ l­¬ng, coi ®ã lµ kh©u

17

®ét ph¸ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Ó chuyÓn h¼n nÒn kinh tÕ sang h¹ch to¸n

kinh tÕ vµ kinh doanh x· héi chñ nghÜa. MÆc dï kh«ng thµnh c«ng trong

ph¹m vi c¶ n­íc, song trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch ®· ®Ì cËp ®Õn viÖc ph¶i

døt kho¸t xo¸ bác¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, thùc hiÖn h¹ch to¸n

kinh tÕ vµ kinh oanh x· héi chñ nghÜa, ®Ò cËp ®Õn mèi quan hÖ gi÷a kÕ

ho¹ch vµ thÞ tr­êng, vËn dông nh÷ng quy luËt cña s¶n xuÊt hµng ho¸...

Tãm l¹i, lóc nµy n­íc ta ®· cã nh÷ng quan niÖm, chñ tr­¬ng ban ®Çu ®æi

míi m« h×nh kinh tÕ cò theo t­ t­ëng “lµm cho s¶n xuÊt bung ra”,nghÜa lµ

míi h×nh thøc quan hÖ s¶n xuÊt ®Î gi¶i phãng lùc l­îng s¶n xuÊt.

M« h×nh cèt lâi cña nÒn kinh tÕ míi vÒ c¬ b¶n ®· hoµn thµnh.Sù

ph¸t triÓn tiÖm tiÕn nµy ®· dÉn ®Ðn b­íc nh¶y vät trong §¹i héi d¹i biÓu

toµn quèc lÇn thø VI vÒ m« h×nh kinh tÕ míi. §¹i héi quyÕt ®Þnh ®­êng

lèi ®æi míi vµ nã ®· nhanh chãng ®i vµo cuéc sèng v× ®ã lµ mét ®­êng lèi

®óng, ®­îc chuÈn bÞ tr­íc kh«ng chØ vÒ mÆt nhËn thøc, lý luËn mµ c¶ vÒ

mÆt tæ chøc thùc tiÔn.

2. nhiÖm vô - néi dung vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ®Æc ®iÓm

thùc chÊt nªn qu¸ ®é ë n­íc ta.

§Ó thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh theo con ®­êng XHCN

®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i c¶i biÕn c¨n b¶n t×nh tr¹ng kinh tÕ x· héi;

ph¶i x©y dùnh mét nÒn kinh tÕ XHCN víi c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp

hiÖn ®¹i,khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn. Muèn vËy trong thêi kú qu¸ ®é

chóng ta cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n sau:

2.1.Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸

®Êt n­íc.

18