§Ó chÈn ®o¸n loÐt d¹ day-t¸ trang , ngưêi ta cã thÓ dïng phư¬ng
ph¸p:
ư Gi¸n tiÕp: như hót dÞch vÞ cho thÊy cã t¨ng HCl tù do 2 giê sau
khi kÝch
thÝch d¹ day trong trưêng hîp loÐt t¸ trang. Ngưîc l¹i t×nh tr¹ng v«
acid
dÞch vÞ sau khi kÝch thÝch b»ng pentagastrin gîi ý ®Õn mét kh¶
n¨ng ung
thư d¹ day nhiÒu h¬n.
ư Trùc tiÕp: như X quang d¹ day - t¸ trang víi nh÷ng h×nh ¶nh trùc
tiÕp
như h×nh chªm, h×nh æ hoÆc cøng ë mét ®o¹n hoÆc ®«i khi la mét
tói
Hawdeck víi 3 møc baryt, nưíc, h¬i cïng víi nh÷ng h×nh ¶nh gi¸n
tiÕp
như t¨ng trư¬ng lùc, t¨ng nhu ®éng. Ngoai ra trong nh÷ng trưêng
hîp
loÐt ë t¸ trang cßn cã h×nh ¶nh dÊu ¸ch chuån hoÆc tampon cña toa
xe
löa (tampon du wagon). Tuy nhiªn nh÷ng æ loÐt dưíi 0,5cm sÏ
kh«ng thÓ
thÊy ®ưîc va ngưîc l¹i nh÷ng æ loÐt lín h¬n 3cm cÇn ph¶i nghÜ
®Õn mét
ung thư.
Tuy nhiªn chÝnh x¸c nhÊt vÉn la néi soi d¹ day - t¸ trang b»ng èng
mÒm
(fibroscope) va sinh thiÕt æ loÐt ®Ó chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi loÐt ung
thư
hãa (97% trưêng hîp) cã 8% æ loÐt cã vÎ lanh tÝnh trªn X quang
nhưng l¹i
®ưîc ph¸t hiÖn la ¸c tÝnh nhê néi soi.
Ngoai ra, hiÖn nay víi quan niÖm vÒ vai trß cña Helicobacter Pylori
trong
bÖnh sinh loÐt d¹ day-t¸ trang (hiÖn diÖn 80 - 100% trong nh÷ng æ
loÐt kh«ng
do steroid hoÆc non steroid), ngưêi ta cßn chÈn ®o¸n sù nhiÔm HP
b»ng c¸c
test chÈn ®o¸n nhanh như:
ư Rapid urease test campylobacter like organism, nu«i cÊy mÉu
sinh thiÕt
d¹ day hoÆc 13C hoÆc 14C labelled urea breath test va chÈn ®o¸n
b»ng
huyÕt thanh miÔn dÞch.
131
Copyright@Ministry Of Health
C¸c test chÈn ®o¸n nhiÔm HP
Lo¹i TEST §é nhËy c¶m LêI khuyªn
1. Urease 13C hoÆc 14C
labelled urea breath
2. Qua mÉu sinh thiÕt
- Rapid urease test
- C.L.O. test
90 - 95%
90 - 98%
§¬n gi¶n, dïng ®Ó theo dâi
CÇn ®Õn néi soi
2. M« häc 70 - 90% CÇn ®Õn néi soi va thuèc nhuém ®Æc biÖt
3. CÊy 90 - 95% CÇn ®Õn néi soi, nªn dïng cho trưêng hîp
kh¸ng thuèc
4. HuyÕt thanh 95% Kh«ng ph©n biÖt míi nhiÔm hay nhiÔm tõ l©u
3.1.3. BiÕn chøng
Th«ng thưêng trong nh÷ng ®ît tiÕn triÓn, mçi ®ît ®au cã thÓ kÐo
dai vai
ngay hoÆc 2 - 3 tuÇn lÔ råi tù nhiªn hÕt. Nhưng còng cã kho¶ng 10
- 20%
trưêng hîp thưêng x¶y ra c¸c biÕn chøng như:
ư XuÊt huyÕt tiªu hãa: chiÕm 15% trưêng hîp thưêng gÆp trong
loÐt t¸
trang va ë ngưêi trªn 60 tuæi, lóc ®ã bÖnh nh©n ®ét nhiªn cã c¶m
gi¸c
khã chÞu, mÖt muèn xØu, kh¸t nưíc, v· må h«i l¹nh, dÊu hiÖu
shock, ®«i
khi n«n ra m¸u va sau ®ã míi ®i cÇu ra ph©n ®en. Kho¶ng 20%
bÖnh
nh©n sÏ kh«ng cã nh÷ng biÓu hiÖn như trªn.
ư Thñng: kho¶ng 6 - 7% trưêng hîp hay x¶y ra trong loÐt t¸ trang
nhưng tû
lÖ tö vong Ýt h¬n thñng d¹ day 3 lÇn.
Cã thÓ thñng vao mang bông tù do víi biÓu hiÖn:
+ §au như dao ®©m ë vïng h«ng sưên (P).
+ Lóc ®Çu m¹ch va huyÕt ¸p cßn æn ®Þnh nhưng bÖnh nh©n thë
n«ng,
sau ®ã xuÊt hiÖn tr¹ng th¸i shock víi dÊu hiÖu viªm phóc m¹c.
+ Kh¸m bông thÊy cã dÊu hiÖu co c¬ ®Ò kh¸ng t¹i chç, vai giê sau
®au
lan táa kh¾p bông, cã khi chãi lªn 2 bê vai, 2 c¬ th¼ng bông næi râ
lªn,
sê n¾n thÊy cã dÊu hiÖu bông gç.
+ BÖnh nh©n n«n möa va kh«ng trung tiÖn ®ưîc.
+ Th¨m trùc trang khi ch¹m vao tói cïng Douglas rÊt ®au.
+ Chôp X quang bông kh«ng chuÈn bÞ cho thÊy tran khÝ mang bông
kÌm
liÒm h¬i trưíc gan hoÆc trªn gan.
+ Sau 12 giê bông c¨ng trưíng, bÖnh nh©n r¬i vao tr¹ng th¸i nhiÔm
trïng, nhiÔm ®éc. Lóc ®ã cã can thiÖp còng v« Ých, thưêng th× bÖnh
nh©n sÏ chÕt sau 3 ngay.
132
Copyright@Ministry Of Health
Ngưîc l¹i trưêng hîp thñng vao mang bông cã v¸ch ng¨n thưêng
khã
chÈn ®o¸n, hay x¶y ra ë c¸c trưêng hîp loÐt m¹n tÝnh, biÓu hiÖn
b»ng nh÷ng
triÖu chøng va dÊu hiÖu cña mét ¸p xe dưíi c¬ hoanh (T) do thñng
tõ d¹ day
