Quảng cáo thực phẩm cho trẻ em – câu chuyện chưa có
hồi kết
Tháng 6 năm 2002, tạo một cuộc triển lãm về đề tài
bảo vệ sức khỏe của người dân Mỹ, Tổng thống Bush
đã phát biểu rằng “Một nước Mỹ khỏe mạnh là một
nước Mỹ mạnh mẽ!”.
Tổng thống Mỹ muốn nhắn gửi một thông điệp rằng,
các công dân nước này nên tập thể dục đều đặn và
tuân thủ các chế độ ăn kiêng nhằm tiết kiệm các chi
phí của chính phủ trong việc chữa chạy căn bệnh béo
phì. Vấn đề béo phì đang biến thành cuộc chiến
chống cholesterol tại nước này. Các chính trị gia gọi
vấn đề béo phì là mối đe dọa có độ nguy hiểm xếp
hàng thứ hai sau nguy cơ khủng bố. Theo số liệu
thống kê của Trung tâm quốc gia về sức khỏe Hoa
Kỳ, hàng năm có tới 300 nghìn người dân Mỹ tử vong
vì liên quan đến căn bệnh béo phì. Các trung tâm
phòng bệnh thì lo sợ rằng, chuyện thừa cân đang trở
thành nguyên nhân chính khiến hàng trăm nghìn
người tử vong mỗi năm. Điều đáng nói là, theo tờ The
Guardian, trong số các bệnh nhân mắc chứng bệnh
béo phì có tới 3.3% trẻ em dưới 11 tuổi. Các bác sĩ
cho rằng, nguyên nhân chính gây ra căn bệnh béo
phì ở trẻ em là do thói quen xem tivi hàng giờ liền và
vấn nạn quảng cáo thức ăn nhanh trên các kênh
truyền hình Mỹ.
Cả xã hội chống lại McDonald’s
Một trong những hãng thức ăn nhanh hàng đầu của
thế giới là McDonald’s đang phải hứng chịu búa rì dư
luận. Năm 2004, trong làn sóng phản đối sản phẩm
của hãng này đã có không ít đơn kiện của dân chúng.
Người tiêu dùng cáo buộc hãng thực ăn nhanh này
sản xuất các sản phẩm không an toàn cho sức khỏe
và quảng cáo ...láo cho các sản phẩm gây béo phì
của hãng. Họ cho rằng, McDonald’s đã lừa dối người
tiêu dùng khi giấu nhẹm các thông tin về thành phần
sản phẩm.
Một nghiên cứu của Hiệp hội các chuyên gia tâm lý
Hoa Kỳ được thực hiện vào năm 2004 đã đổ thêm
dầu vào lửa. Hiệp hội này đã kiến nghị Chính phủ Mỹ
nghiêm cấm các doanh nghiệp quảng cáo nhắm đến
trẻ em dưới 7 tuổi vì chúng chưa thể “hiểu được hàm
ý khẳng định của thông điệp quảng cáo”.
Nghiên cứu của Millward Brown trong năm 2003 cho
thấy rằng, trẻ con có trí nhớ đối với các nhãn hiệu
được quảng cáo trên truyền hình tốt hơn 3 lần so với
người lớn.
Muộn hơn chút nữa, vào ngày 26/2/2004, Henry J.
Kaiser Family Foundation – một tổ chức phi chính
phủ của Hoa Kỳ đã công bố chương trình nghiên cứu
về chứng bệnh béo phì ở trẻ em. Bản nghiên cứu này
cho thấy rằng, từ 1963-1970 đến 1999-2000, tỷ lệ trẻ
em từ 6-11 tuổi mắc chứng bệnh béo phì đã tăng từ
4.2% đến 15.3%, từ 12-19 tuổi – 5-16%. Bản nghiên
cứu này cũng chỉ ra rằng, nguyên nhân chính dẫn
đến căn bệnh này là do các hãng thức ăn nhanh đã
quảng cáo sai lệch về sản phẩm của mình. 70% trẻ
em từ 6-8 tuổi tin rằng, các sản phẩm thức ăn nhanh
bổ dưỡng hơn so với thức ăn mà cha mẹ chúng nấu
ở nhà.
Các hãng thức ăn nhanh phản ứng kịch liệt đối với
bản nghiên cứu này. Sau khi các bản nghiên cứu này
được công bố, McDonald’s, Burger King, Jack in the
box và Subway đã đưa thêm món salat vào thực đơn,
cho dù món rau xanh này rõ ràng là chưa thể đủ.
Ngay lập tức, các nhà sản xuất thực phẩm và đồ
uống gây béo thay nhau cắt giảm tần suất quảng cáo
trên truyền hình. Kraft Foods đã cam kết sẽ giảm
lượng đường và chất béo trong các sản phẩm của
mình đồng thời ngưng quảng cáo một số sản phẩm
như bánh quy Ogeo hay nước ngọt Kool-Aid vốn
trước đây nhắm đến các thượng đế nhí dưới 12 tuổi.
1/3/2005, PepsiCo thông báo sẽ ngưng quảng cáo
sản phẩm Pepsi và Cheetos vốn dành riêng cho
nhóm trẻ em dưới 8 tuổi. Theo số liệu của Consumer
For Freedom, con số các clip quảng cáo tại Mỹ trong
năm 2004 đã giảm đi 10.000 so với năm 2003.
Dura Lex, Sed Lex
Theo luật pháp Hoa Kỳ về quảng cáo trên truyền hình
nhắm đến đối tượng trẻ em (Children’s Television
Act, 1990), quảng cáo trong các chương trình thiếu
nhi thường được hạn chế ở mức 10.5 phút cho một
chương trình dài một giờ đồng hồ vào ngày nghỉ và
12 phút đối với các ngày bình thường. Còn tại các
quốc gia châu Âu, quảng cáo trong các chương trình
dành cho thiếu nhi thường phải tuân theo chỉ thị
“Truyền hình không biên giới” được cập nhật lần cuối
cùng vào năm 1997 với mức hạn chế là 12 phút cho
một chương trình truyền hình kéo dài một giờ đồng
hồ. Hiện nay, các nhà lập pháp của các quốc gia
châu Âu đang xem xét lại chỉ thị này.
Tại một số quốc gia châu Âu, ví dụ như Thụy Điển,
Na Uy, Đan Mạch và Bỉ, quảng cáo hướng đến đối