75
QUY TRÌNH HÚT DCH KHP C CHÂN
I. ĐẠI CƢƠNG
Khp c chân khp phc tp gm ba thành thn khớp chính như sau: Khớp
c chân (khp sên cẳng chân) được to nên bởi đầu dưới xương chày, xương mác
mặt trên xương sên. Khp gian c chân (là khp phc tp giữa các xương c chân
sên gót thuyn hp). Khp c bàn chân khp ni giữa các xương chêm,
xương hộp với đầu gần các xương đốt bàn ngón chân.
Tràn dch khp c chân thường gp trong mt s bnh lý: viêm khp dng
thp, các bnh viêm khp t min dch, gút, hay nhim khun khp, lao khp, chn
thương khớp…, tuy nhiên tràn dịch khp c chân thường mức độ ít. Chc hút dch
khp c chân vi mục đích ly bnh phm làm xét nghimm nguyên nhân hoc hút
dịch điều tr. V trí chc hút dch khớp thường được tiến hành khp c chân (khp
sên cng chân).
II. CH ĐỊNH
- Hút dch làm xét nghim dịch để chẩn đoán nguyên nhân
- Hút tháo dịch để điu tr
- Hút dịch sau đó tiêm khớp điều tr
III. CHNG CH ĐỊNH
- Các bnh lý ri lon đông máu.
- Nhim khun ngoài da ti v trí khớp đnh chc hút.
IV. CHUN B
5. Ngƣời thc hin (chuyên khoa)
- 01 Bác s: là các bác s chuyên khoa xương khớp được đào to cp
chng ch chuyên ngành cơ xương khớp và chng ch tiêm khp nâng cao.
- 01 Điều dưỡng phụ: là điều dưỡng đã được đào tạo.
76
6. Phƣơng tiện
- Kim chc hút (18Gauche, 20Gauche, 23 Gauche, dài 4-8cm), bơm tiêm 10ml,
20 ml.
- Bông, cồn iod sát trùng, panh, băng dính vô khuẩn.
- Thuc gây tê Lidocain 2%.
- Lam kính, ng nghim vô khun, ng nghim có heparin chống đông
- Hp dng c chng sc
7. Chun b ngƣời bnh
- Người bệnh được giải thích trước v th thut nhm hp tác vi bác s.
- Bnh án hoc các tài liệu (đơn, xét nghiệm, X quang,…) để thy thuc kim tra
(nếu cn thiết) trước khi thc hin th thut (chú ý xét nghiệm đông máu bản, ch
định, bnh kết hợp,…).
- Bác s thăm khám lại người bnh trước khi tiến hành chc dch.
8. H sơ bệnh án, đơn
- Theo mẫu quy định
VIII. CÁC BƢỚC TIN HÀNH CHC HÚT DCH KHP
Thc hin ti phòng th thuật xương khớp vô khuẩn theo quy định
- Kim tra h sơ bnh án, đơn hoc phiếu ch đnh th thut v ch đnh, chng ch đnh
- ng dn tư thế ngưi bnh và xác đnh các mc gii phu: (Hút dch khp c chân
(khp sên cng chân))
+ Hút dch khp c chân đưng trưc gia: Ngưi bnh nm nga, gi gp, bàn chân đ
sát mt giưng. Xác đnh đim đt kim là v trí giao thao gia đưng ngang phía trên 1 cm so
vi mt dưi mt cá trong vi mt trong gân dui chung các ngón chân (Hình 1).
77
+ Hút dch khp c chân đưng bên trong: Ngưi bnh nm nga, gi gp, đ ng chân
ngoài trên mt giưng. V trí đt kim là khe mt dưi mt cá trong, hưng kim chếch ra ngoài
và lên trên 15 30 đ (Hình 2).
- Sát trùng tay, đi găng vô khun
- Sát khun rng vùng khp có ch đnh chc hút dch
- Đưa kim vào v trí đã xác đnh, hưng kim vuông góc vi mt da va đưa kim va hút
chân không cho ti khi thy dch, hút nh nhàng và t t.
- Khi lấy được dch khp: cần đánh giá đại th dch khp (s ng, màu sắc, độ
nhớt, độ trong ), hoc cn làm xét nghim nếu có ch định.
- Sau khi đã hút hết dch, tiến hành tiêm thuc nếu có ch định
- Kết thúc th thut: rút kim, sát trùng lại băng vị trí chc dch bằng băng
dính y tế
- Dn dò ngưi bnh gi sch, không đ ưt v trí chc hút trong vòng 24 h sau tiêm, sau
24 h b băng và có th ra nưc bình thưng vào ch tiêm, tái khám nếu thy chy dch hoc
viêm ty ti v trí chc dò, hoc có st,
VI. THEO DÕI
- Tình trng đau; chy máu ti ch; tình trng nhim trùng th phát nếu có
VII. TAI BIN VÀ X TRÍ
- Nhim khun khp, phn mm quanh khp: do th thut chc dịch không đm
bo khun. Người bnh thường biu hin sốt, sưng đau ti ch, tràn dch tái
phát nhanh: cần điều tr kháng sinh.
- Chy máu kéo dài ti ch chc dò: cm máu ti ch kim tra li tình trng
bnh lý ri loạn đông máu của người bnh để x trí tùy theo trường hp.
78
- Biến chng hiếm gp: tai biến do ngưi bnh quá s hãi, các biu hin kích
thích h phó giao cm: Người bnh choáng váng, m hôi, ho khan, cm giác
tc ngc khó th, ri loạn tròn,... X trí: đặt ngưi bnh nằm đầu thấp, gcao
chân, theo dõi mch, huyết áp để có các bin pháp x trí cp cu khi cn thiết.
TÀI LIU THAM KHO
1. B Y tế (2001). Hƣớng dn Quy trình k thut bnh vin, tp II. Nhà xut
bn Y hc, trang 406-407.
2. W Neal Roberts, Jr, MD (2011) Joint aspiration or injection in adults:
Technique and indications, UpToDate 2011, Last literature review version 19.3.
3. Wise, CM (2009), Aspiration and injection of joints in soft tissue. In: Textbook
of Rheumatology, 8th Edition, Firestein, G, Budd, R, Harris, T, et al. (Eds), WB
Saunders, Philadelphia 2009. p.721
Hình nh minh ha hút dch khp c chân:
Hình minh ha: hút dch khp c
chân đường trước
Ngun: W Neal Roberts (2011),
Joint aspiration or injection in
adults: Technique and indications,
UpToDate 2011
79
Hình minh ha; hút dch khp c chân mt trong
Hình 2. Hút dch khp c chân mt bên trong
Ngun: Corticotherapie locale en rhumatologie