Đại học Bách Khoa Tp.HCM BỘ MÔN ĐỊA TIN HỌC
SA MẠC HÓA (DESERTIFICATION)
Nguyễn Trường Ngân
Tháng 04 năm 2012
CÁC ĐỘNG THÁI
Từ những năm 1970, nhiều tác giả đã nghiên cứu sự mở rộng của sa mạc Sahara 1977: Hội nghị về sa mạc hóa của LHQ 1992: Hội nghị thượng đỉnh LHQ tại Rio De Janeiro xác định SMH là vấn đề chính. 17/6/1994: Công ước về sa mạc hóa được ký kết tại Paris (hiện nay gần 200 nước tham gia). Có hiệu lực từ 1996. 1998, Việt Nam trở thành nước thứ 134 của Công Ước. 2001: Hội nghị Geneva lấy ngày 17/6 làm ngày Sa mạc hóa. 2006: “Hoang mạc và sa mạc hóa – Đừng từ bỏ những vùng đất khô cằn”
CÁC VẤN ĐỀ CẦN NẮM
1. Sa mạc hóa là gì?
2. Nguyên nhân, chỉ thị và cách xác định?
3. Tác động đến tài nguyên môi trường?
4. Hiện trạng sa mạc hóa (thế giới, Việt Nam)?
5. Các giải pháp?
KHÁI NIỆM
Sa mạc hoá là sự suy thoái của đất đai tại các vùng khô hạn, bán khô hạn, vùng ẩm nửa khô hạn, do các nguyên nhân khác nhau như thay đổi khí hậu, kể cả hoạt động của con người. (Công ước 1994)
Suy thoái đất đai là giảm hoặc mất đi năng suất sinh học và khả năng đem lại lợi ích kinh tế của đất
Vùng khô hạn, bán khô hạn, và ẩm nửa khô hạn là vùng có tỷ lệ bốc hơi nước (lượng mưa trên lượng bốc hơi tiềm năng) khoảng từ 5,0% đến 6,0%
KHÁI NIỆM
NGUYÊN NHÂN
NGUYÊN NHÂN
1. Hạn hán (drought)
2. Biến đổi khí hậu (climate change)
3. Chăn thả quá mức (overgrazing)
4. Hệ thống thủy lợi nghèo nàn (Poor irrigation practices)
5. Gia tăng dân số quá mức (overpopulation)
6. Canh tác quá mức (Cultivation of marginal land)
7. Phá hủy lớp phủ thực vật (Destruction of vegetation)
CÁC CHỈ THỊ
1. Tần suất khô hạn
2. Tỷ lệ bốc hơi
3. Suy giảm năng suất (25%, 50%, >50%)
4. Tỷ lệ che phủ (> 38%)
5. …
CÁC CHỈ THỊ
TẦN SUẤT HẠN HÁN
Số trận hạn
hán ở các
quốc gia
châu Phi từ
Nguồn: Noojin, Leah, 2006
1970-2004
ẢNH HƯỞNG
(mất 42 tỷ USD/năm – UNCCD, 2004)
1. Phát triển kinh tế và gia tăng nghèo đói
2. An ninh lương thực (food security)
(Châu phi 14 quốc gia thiếu nước, tăng lên 25 quốc gia vào 2025; 230
triệu người khan hiếm nước – UNCCD, 2004)
3. Tác động đến tài nguyên nước
4. Tác động đến đa dạng sinh học
5. Tác động đến nguồn năng lượng (thủy điện)
6. Tác động đến sự di dân
HIỆN TRẠNG SA MẠC HÓA
THẾ GIỚI
110 quốc gia đất có vấn đề về sa mạc hóa, ảnh hưởng đến sinh kế của gần 1 tỷ người. 25% diện tích trái đất (3,6 tỷ ha) 2/3 diện tích châu Phi 1,7 tỷ ha đất châu Á 1/4 diện tích Mỹ latin và Caribbe 30% diện tích nước Mỹ
Nguồn: UNESCO, 2005; IFAD, 2010
HIỆN TRẠNG SA MẠC HÓA
VIỆT NAM
Nguồn: NAP, 2002
Diện tích (ha) Vùng phân bố tập trung
7.000.000 Toàn quốc
Loại đất Đất trống bị thoái hóa mạnh, bao gồm cả đất bị đá ong hóa
Đụn cát và bãi cát di động Đất khô hạn theo mùa hoặc vĩnh viễn
400.000 Các tỉnh ven biển miền Trung 300.000 Nam Trung bộ (Bình Thuận, Ninh Thuận và Nam Khánh Hoà)
Đất bị xói mòn
120.000 Tây bắc, Tây Nguyên và một
số nơi khác
30.000 Đồng bằng sông Cửu Long
Đất bị nhiễm mặn, nhiễm phèn
(Tứ giác Long Xuyên)
Nguồn: NAP, 2002
HIỆN TRẠNG SA MẠC HÓA
VIỆT NAM
(9,3 28% triệu ha) bị sa mạc hóa.
CÁC GIẢI PHÁP
Thảo luận về các nhóm biện pháp:
1. Các biện pháp loại trừ, hạn chế nguyên nhân
2. Các biện pháp ổn định, nâng cao sức sản xuất
của đất
(Mỗi nhóm phân thành biện pháp công trình và
phi công trình)
CHÂN THÀNH CẢM ƠN
Tháng 04 năm 2012
