Sắn dây - "Thần dược" mùa hè
Sắn dây có những bộ phận thường dùng: củ (còn gọi là cát căn), hoa
(cát hoa), dây (cát căn đằng), bột từ củ sắn dây gọi là cát phấn... Sau đây là
những bài thuốc trị bệnh từ loại cây này.
1. Cát căn: theo Đông y, củ sắn dây có vị ngọt, mát, tính bình, đi vào kinh
tỳ, vị, phế, bàng quang, có tác dụng thanh nhiệt, giải cơ (chứng cổ gáy bị cứng do
cảm nắng, huyết áp cao). Củ sắn cạo sạch vỏ ngoài, thái mỏng theo chiều dọc,
phơi khô dùng làm thuốc trị cảm nắng, khô cổ khát nước, ban sởi không mọc
được. Mỗi lần nấu từ 8-30 gr, có thể nướng vàng (hay sao vàng) rồi nấu nước
uống. Củ sắn dây đem nướng vàng, rồi sắc hoặc tán bột dùng có tác dụng trị tiêu
chảy khó tiêu. Ngoài ra, củ sắn dây tươi đem rửa sạch, luộc mềm, ăn sẽ tốt cho tỳ
vị và mát cơ thể.
2. Cát hoa: dùng 20-40 gr hoa sắn dây (loại khô) đem nấu nước uống, tác
dụng thanh nhiệt, giải độc, nhất là giải rượu.
3. Cát căn đằng: dùng dây sắn đốt tồn tính (đốt chưa cháy hoàn toàn) rồi
đem tán bột, uống với nước có tác dụng trị viêm họng, viêm thanh quản cấp tính.
4. Cát phấn: bột củ sắn dây đem pha với nước lọc, đường, chanh trị chứng
cảm nắng đau đầu, khô mũi, tiểu vàng. Bột sắn dây còn trị được kiết lỵ do ăn
nhiều thức ăn cay, nóng - bằng cách hòa bột với nước cho tan đều, thêm vào một ít
đường, rồi bắc lên bếp, khuấy đều tay đến khi dung dịch này đặc lại là dùng được.
Hoặc chế biến "chè bông cau" từ bột củ sắn dây, bằng cách: Đậu xanh đã
cà vỡ đem ngâm trong nước cùng một ít muối trong 2 giờ. Nấu nồi nước sôi, cho
đậu xanh vào nấu đến khi đậu thật mềm.
Dùng bột sắn dây đã hòa tan trong nước lạnh cho từ từ vào nồi đậu xanh,
vừa cho vào vừa khuấy đều tay, rồi cho đường, hương liệu vào. Chờ sôi lại khoảng
2 phút chè trong nồi chuyển từ trắng đục sang trong. Món chè này có tác dụng
thanh nhiệt, bồi bổ cơ thể.
Trồng 1 gốc sắn dây, mỗi gốc chỉ mất khoảng 2m2 đất, 5kg phân NPK, 1 ít
phân chuồng, vài kg kali nhưng thu được từ 55-60 kg củ sắn tươi, chế biến được
10 kg bột sắn khô. Mỗi kg bột sắn khô bán trên thị trường với giá từ 45.000-
55.000 đồng.
Cây sắn dây được trồng từ khoảng tháng giêng, tháng hai và thu hoạch vào
tháng Chạp. Nó có ưu điểm là trồng để tận dụng đất trong vườn nhà, dễ trồng, có
thể chống chọi được với thời tiết khô hạn và lạnh giá, lại không bị sâu bệnh phá
hại.
5 - Một số ứng dụng cụ thể khác
- Chảy máu mũi suốt ngày không ngừng, tâm thần phiền muộn: Củ sắn dây
tươi giã nát, vắt lấy nước cốt, uống mỗi lần một chén con.
- Rắn cắn: Giã lá sắn dây tươi vắt lấy nước uống, bã đắp lên nơi rắn cắn.
- Vết thương chảy nhiều máu: Dùng lá sắn dây tươi giã nát, đắp vào vết
thương.
- Viêm ruột, đau bụng đi ngoài giống kiết lỵ, cồn cào, buồn bực, nôn ọe do
uống nhầm các thứ thuốc nóng hoặc quá mãnh liệt: Dùng bột sắn dây quấy đường
uống; hoặc dùng cát căn 30 g, rau má 20 g giã nát, chế thêm nước, vắt lấy nước
cốt uống trong ngày.
- Trẻ sơ sinh miệng mím chặt, sùi bọt mép, không bú được: Lấy một đoạn
dây sắn dây đốt thành than, nghiền mịn, dùng khoảng 3-5 g bột hòa với sữa mẹ,
nhỏ vào miệng trẻ. Làm như vậy vài lần trẻ sẽ mở miệng và bú được.
- Ngực nóng, thổ huyết không ngừng: Củ sắn dây tươi giã nát, vắt lấy 500
ml uống.