SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: “Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục hoạt động
tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi tại trƣờng mầm non Hải Chánh”
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hoạt động tạo hình là một hoạt động nghệ thuật vô cùng hấp dẫn đối với trẻ
mầm non. Đây là phương tiện quan trọng trong việc giáo dục “Thể chất, nhận thức,
ngôn ngữ, tình cảm kĩ năng xã hội - thẫm mỹ” cho trẻ. Thông qua hoạt động tạo
hình, trẻ được khám phá những điều mới lạ, giúp trẻ cảm nhận được tình yêu đối
với cái đẹp trong cuộc sống, phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng, sáng tạo. Ở lứa tuổi
mầm non, trí tuởng tượng, sáng tạo, khả năng tri giác về hình dáng, cấu trúc, màu
sắc của đồ vật còn nhiều hạn chế. Do đó, trẻ chỉ có thể dễ nhớ các sự vật hiện tượng
thông qua các hoạt động khi có hình ảnh trực quan. Khi tham gia các hoạt động tạo
hình, trẻ nhớ lại bằng hình tượng của đồ vật quen thuộc mà trước đó trẻ đã tri giác
được. Với đặc điểm như vậy nên việc giáo dục qua hoạt động tạo hình ngay từ tuổi
mẫu giáo là việc làm cần thiết và vô cùng quan trọng. Việc thực hiện tốt hoạt động
tạo hình ở trường mầm non sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện, phát hiện và khơi dậy
tối đa những khả năng tiềm ẩn ở trẻ. Tuy nhiên, để hoạt động tạo hình của trẻ 5-6
tuổi có hiệu quả thì việc lựa chọn và sử dụng hợp lí các biện pháp giáo dục là vô
cùng quan trọng. Biện pháp giáo dục trong hoạt động tạo hình càng phong phú bao
nhiêu thì khả năng sáng tạo của trẻ càng được phát huy bấy nhiêu.
Theo kinh nghiệm nhiều năm quan sát, tiếp cận trẻ ở trường mầm non Hải
Chánh, bản thân tôi nhận thấy đa số trẻ chưa thực sự hứng thú trong hoạt động tạo
hình, các kĩ năng trong hoạt động tạo hình còn hạn chế, cách phối hợp màu sắc
chưa hài hòa, bố cục chưa cân đối, các sản phẩm được tạo ra còn dập khuôn, theo
mẫu của cô, chưa sáng tạo. Bên cạnh đó, các sản phẩm của giáo viên đưa ra chưa
sáng tạo, còn hạn chế về nguyên vật liệu. Đây là điều làm cho tôi và mỗi giáo viên
đứng lớp rất trăn trở, băn khoăn và mong muốn tìm được giải pháp, biện pháp để
nâng cao chất lượng cho trẻ khi tham gia hoạt động tạo hình. Vì vậy,tôi quyết định
chọn đề tài “Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục hoạt động tạo
hình cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non Hải Chánh”để nghiên cứu nhằm giúp trẻ
phát triển kĩ năng, sáng tạo trong hoạt động tạo hình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu bản thân sẽ hiểu rõ hơn về một số giải pháp nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi, từ đó vận dụng
vào giảng dạy hiệu quả hơn. Đồng thời xác định được ý nghĩa và tầm quan trọng
của việc nâng cao chất lượng giáo dục hoạt động tạo hình cho trẻ 5 - 6 tuổi. Qua đó,
đề xuất một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục hoạt động tạo hình cho trẻ
5-6 tuổi nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện, phát triển các kĩ năng, sáng tạo hơn
trong hoạt động tạo hình, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ tại
trường Mầm non Hải Chánh
3. Đối tƣợng cơ sở nghiên cứu
3.1 Đối tƣợng nghiên cứu
Là giáo viên đứng lớp nên tôi nghiên cứu và thực hiện đề tài : “Một số giải
pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi ở
trường Mầm non Hải Chánh”
3.2 Cơ sở nghiên cứu
Thông qua “Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục hoạt động
tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi ở trường Mầm non Hải Chánh” nhằm cung cấp kiến thức
sơ đẳng về tạo hình cho trẻ, giúp phát triển khả năng quan sát tri giác, phân biệt,
khả năng phân tích tổng hợp các thao tác tư duy trực quan. Góp phần giáo dục toàn
diện về các mặt cho trẻ như: “Thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm kĩ năng xã
hội - thẫm mỹ”. Mặt khác, nhằm nâng cao chất lượng CSGD trẻ của đơn vị Trường
mầm non Hải Chánh.
3.3 Đối tƣợng khảo sát, thực nghiệm
Trẻ 5-6 tuổi B Trường Mầm non Hải Chánh
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Nghiên cứu tài liệu
Phương pháp quan sát, đàm thoại, làm mẫu, thực nghiệm , kiểm tra
Phương pháp đối chiếu, so sánh, thực hành, đánh giá
5. Phạm vi, kế hoạch nghiên cứu
Với đề tài này tôi thực hiện tại trường Mầm non Hải Chánh từ tháng 9/2020
đến tháng 5/2021
II. NỘI DUNG
1. Những nội dung lý luận
Trẻ em là tương lai, là nền móng của dân tộc là sự phát triển tiến bộ của quốc
gia. Chính vì vậy công tác chăm sóc giáo dục trẻ ở độ tuổi mầm non là vô cùng
quan trọng đối với từng cá nhân trẻ. Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt
động hấp dẫn nhất đối với trẻ, nó giúp trẻ tìm hiểu, khám phá và thể hiện một cách
sinh động những gì chúng nhìn thấy trong thế giới xung quanh, những gì làm trẻ
rung động mạnh mẽ và gây cho chúng những xúc cảm, tình cảm tích cực, giúp trẻ
có được cái nhìn bao quát về thế giới xung quanh, có những nhận xét về cái hay,
cái đẹp trong cuộc sống, hướng trẻ đến với cái “ Chân -Thiện - Mỹ”
Hoạt động tạo hình giúp trẻ phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng sáng
tạo, khả năng phối hợp giữa tay và mắt, hoàn thiện một số kĩ năng cơ bản trong các
hoạt động (vẽ, tô màu, nặn, cắt, xé dán,..). Giờ hoạt động tạo hình mang lại cho trẻ
những cảm xúc thực sự, trẻ thích thú và hình thành ở trẻ những kĩ năng như: tư thế
ngồi ngay ngắn, kĩ năng cầm bút vẽ và tô màu tranh, kĩ năng nặn, xé dán. Nó giúp
trẻ hoàn thiện những sản phẩm nghệ thuật và phát triển các cơ ngón tay và bàn tay.
Hoạt động tạo hình không phải là hoạt động mới, nó là công việc thường xuyên
của mỗi giáo viên đứng lớp. Trong quá trình hình thành, rèn luyện, củng cố các kỹ
năng cho trẻ không thể tránh khỏi những khó khăn, sai lầm. Vì thế người giáo viên
đóng vai trò là cầu nối giữa trẻ với những kiến thức mới của nội dung bài học, giúp
trẻ nắm vững kiến thức và biết cách thực hiện yêu cầu của bài học, của hoạt động.
2. Thực trạng vấn đề
1. Đánh giá thực trạng
Năm học 2020 - 2021 tôi được phân công đứng lớp 5 - 6 tuổi, có 32 trẻ trong
đó: 13 nữ, 19 nam (có 1 trẻ khuyết tật). Khi tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ tôi
gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau:
1.1 Thuận lợi
Được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát về chuyên môn của phòng GD&ĐT huyện
Hải Lăng, ban giám hiệu nhà trường, chị em đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện để
bản thân thực hiện biện pháp này.
Một số trẻ có năng khiếu tạo hình tốt, trí tưởng tượng phong phú, sáng tạo.
Khuôn viên trường rộng rãi, thoáng mát, cây xanh, vườn hoa và vườn rau tươi
đẹp. Trường học được bố trí theo hướng lấy trẻ làm trung tâm, góp phần rất lớn
trong việc phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo cho trẻ.
Bản thân giáo viên là người ham học hỏi, sáng tạo và có năng khiếu tạo hình.
Nắm rõ đặc điểm tâm sinh lí của trẻ trong lớp.
Phụ huynh vui vẻ, nhiệt tình, phối hợp nhịp nhàng với giáo viên, thường
xuyên ủng hộ các nguyên vật liệu phế thải.
1.2 Khó khăn
Đa số kĩ năng tạo hình của trẻ còn hạn chế, chưa khéo léo, còn thụ động, dập
khuôn theo mẫu của cô, chưa thể hiện được sự sáng tạo riêng của mình.
Một số trẻ còn rụt rè, khả năng tập trung chú ý chưa cao, các cơ ngón tay, bàn
tay của trẻ còn yếu.
Lớp có 1 trẻ khuyết tật nên thời gian để cho trẻ hoạt động tạo hình mọi lúc
mọi nơi đôi khi vẫn gặp khó khăn.
Một số phụ huynh chưa hiểu rõ tầm quan trọng và ý nghĩa của hoạtđộng tạo
hình dẫn đến việc sưu tầm nguyên vật liệu cùng trẻ chưa nhiệt tình, chưa thấy được
khả năng trẻ để bồi dưỡng, phát huy thế mạnh cho con em mình.
Một số trẻ chưa từng học qua chương tình 3-4 tuổi và 4-5 tuổi nên khả năng
tiếp thu không đồng đều cũng ảnh hưởng nhiều tới các hoạt động của lớp.
Giáo viên còn ôm đồm quá nhiều đồ dùng, sử dụng quá nhiều sản phẩm mẫu
vào trong tiết dạy nhưng chưa khai thác sử dụng triệt để nên hiệu quả chưa cao.
1.3 Khảo sát thực trạng
Số liệu khảo sát đầu năm được thể hiện qua các số liệu như sau (Tổng số trẻ:
32 trẻ; trong đó nữ: 13 trẻ, nam 19 trẻ)
Nội dung khảo sát
Trƣớc khi áp dụng
Đạt
Tỷ lệ
(%)
Chƣa
đạt
Tỷ lệ
(%)
Trẻ hứng thú tham gia hoạt động
19/32
59,4
13/32
40,6
Phối hợp và lựa chọn các nguyên vật liệu
để tạo thành sản phẩm
18/32
56,2
14/32
43,8
Phối hợp các kỷ năng để tạo thành sản
phẩm có kiểu dáng, màu sắc hài hòa, bố
cục cân đối
17/32
53,1
15/32
46,9
Trẻ thể hiện sự sáng tạo
20/32
62,5
12/32
37,5
2. Giải pháp thực hiện
Để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong hoạt động tạo hình cho trẻ
5 - 6 tuổi ở Trường Mầm non Hải Chánh, tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp
nhằm giúp trẻ hoạt động tích cực, sáng tạo trong các hoạt động tạo hình nhưs au:
2.1 Giải pháp 1: Tìm tòi, học hỏi để cao chuyên môn, nghiệp vụ về tạo
hình, sƣu tầm nguyên vật liệu .
Trước khi dạy kỹ năng tạo hình cho trẻ đòi hỏi người giáo viên cần phải có sự
chuẩn bị về kiến thức, kĩ năng, đồ dùng dạy học phải đảm bảo về thẩm mĩ sao cho
hấp dẫn, thu hút trẻ nhỏ và phù hợp với nhận thức của trẻ .Vì thế, để giúp trẻ có thế
hoạt động tạo hình tốt giáo viên cần trang bị cho mình các kiến thức, kĩ năng cơ
bản về tạo hình.
Nắm rõ yêu cầu về kiến thức, kĩ năng, kết quả mong đợi cho trẻ ở từng độ tuổi
theo thông tư số 28/BGD-ĐT ban hành.Tích cực sưu tầm các loại sách hướng dẫn,
tham khảo thông tin trên mạng, các nội dung liên quan đến tạo hình để nghiên cứu
nhằm nắm chắc hơn về nội dung, kiến thức, kĩ năng, phương pháp tổ chức các hoạt
động tạo hình cho trẻ mầm non. Đồng thời tìm tòi, học hỏi về cách làm và sử dụng
các đồ dùng tự làm, cách trang trí môi trường nhằm thu hút sự hứng thú của trẻ.
Hiện nay trong các hoạt động tạo hình của trẻ, đa số giáo viên vẫn chủ yếu sử
dụng giấy màu, sáp màu, hồ dán... làm nguyên vật liệu. Nhận thấy những nguyên
vật liệu thiên nhiên, phế thải cũng có tác dụng lớn trong việc phát triển kĩ năng,
sáng tạo của trẻ nên tôi mạnh dạn sử dụng nguyên vật liệu mà tôi và trẻ sưu tầm
được để cho trẻ hoạt động. Kết quả là trẻ rất say mê và hứng thú.
Ví dụ : Khi dạo quanh sân trường tôi cho trẻ nhặt những lá đa rụng trên sân
trường để tạo thành con trâu
Hằng ngày tôi còn hướng dẫn trẻ sưu tầm, cất giữ các nguyên vật liệu
trong lớp bằng cách: tôi chuẩn bị một cái sọt nhựa để góc lớp, khi trẻ ăn quà
bánh có cái chai nhựa, hộp sữa, muổng nhựa...thì trẻ bỏ vào sọt, đến cuối
ngày tôi rửa sạch, phơi khô và chia ra các góc để trẻ tiện sử dụng.Vậy qua sưu
tầm những nguyên vật liệu, đồ dùng sáng tạo đã góp phần giúp trẻ phát triển tư duy
trí tưởng tượng và óc sáng tạo.
2.2 Giải pháp 2:Tạo môi trƣờng học tập theo hƣớng lấy trẻ làm trung tâm
Hoạt động tạo hình của trẻ là một hoạt động nhận thức đặc biệt thông qua
những hình tượng nghệ thuật được tạo nên và cảm nhận thẩm mỹ bằng các phương
tiện truyền cảm nhưng mang tính trực quan. Nên việc tạo môi trường cho trẻ hoạt
động là vô cùng cần thiết.
+ Môi trƣờng cho trẻ hoạt động tạo hình ở trong lớp học
Muốn trẻ hoạt động tạo hình tốt thì môi trường lớp học là một trong những
yếu tố quan trọng, cho nên lớp tôi thường xuyên vệ sinh nhóm lớp, lau chùi đồ
dùng đồ chơi, làm đồ dùng đồ chơi trong lớp, lựa chọn nhiều nguyên vật liệu khác
nhau để trẻ có thể quan sát, sờ mó... Chú trọng trong việc trang trí chủ đề, trang trí
các góc với hình ảnh rõ ràng, sinh động để trẻ tích cực quan sát, từ đó phát triển trí
tưởng tượng, sự sáng tạo của trẻ.
Ví dụ: Chủ đề nhánh: "Bé vui trung thu", giáo viên có thể treo 1 số lồng đèn
xung quanh lớp, vẽ và tô màu một số hoạt động như múa lân, rước đèn, nặn bánh
trung thu rồi trưng bày ở góc sản phẩm, để cung cấp thêm kiến thức cho trẻ.
Qua việc trang trí các góc, tôi đã phát hiện ra trẻ rất thích đến xem sự thay đổi
hình ảnh ở các góc, mong muốn được thể hiện ý tưởng của mình. Vì thế việc trang
trí ở các góc cần được chú trọng hơn về mặt hình ảnh, đồ dùng đồ chơi,sự phong
phú về nguyên vật liệu. Đặc biệt là góc tạo hình phải luôn lôi cuốn ánh nhìn và hoạt
động đối với trẻ như: trang trí góc trưng bày sản phẩm ngộ nghĩnh, nổi bật. Đặt và
sắp xếp các nguyên vật liệu sao cho trẻ có thể thấy rõ,vừa tầm với của trẻ để trẻ có
thể tham gia hoạt động tạo hình dễ dàng, thuận lợi. Đồng thời, giáo viên phải chú ý
tới môi trường mà mình tạo ra, thường xuyên thay đổi nội dung trang trí để trẻ
không bị nhàm chán và luôn hướng đến lấy trẻ làm trung tâm.
+ Môi trƣờng cho trẻ hoạt động tạo hình ở ngoài trời
Bên cạnh việc tạo môi trường cho trẻ hoạt động tạo hình trong lớp thì môi
trường ngoài lớp học cũng rất quan trọng đối với trẻ, nhằm tạo cơ hội, điều kiện
cho trẻ khám phá đối tượng và diễn đạt cảm xúc của mình về đối tượng, làm phong
phú thêm hình ảnh trực quan cho trẻ.Trong quá trình cung cấp biểu tượng về đối
tượng tạo hình, tôi cho trẻ thấy những nét đặc trưng nổi bật. Đồng thời giúp trẻ
phân tích, so sánh, tổng hợp tìm những đặc điểm riêng, chung của những đồ vật
cùng nhóm, cùng loại. Từ đó giúp trẻ định hướng tốt khi tham gia tạo hình.
Ví dụ: Giáo viên có thể trồng những chậu hoa nhiều màu sắc, hình dáng khác
nhau ở góc thiên nhiên, để khi trẻ tham gia dạo chơi sân trường giáo viên có thể
cho trẻ quan sát những bông hoa đang nở rực rỡ, những chiếc lá xanh.Thì khi tham
gia vào hoạt động vẽ “vườn hoa” trẻ sẽ tri giác, tưởng tượng lại vườn hoa bé đã
được quan sát như: có hoa cao, hoa thấp, hoa tròn, hoa màu vàng, màu đỏ... Từ đó
trẻ sẽ biết sử dụng các nét cong, nét xiên, nét thẳng..để vẽ và lựa chọn màu phù hợp
để tô màu vườn hoa sinh động và đẹp
+ Môi trƣờng xã hội đối với trẻ hoạt động tạo hình
Giaó viên sử dụng từ ngữ, hành động đẹp để tác động đến trẻ, làm gương cho
trẻ nói theo, đảm bảo an toàn về mặt tâm lí cho trẻ
Phối hợp với nhà trường, gia đình tạo điều kiện cho trẻ được sống trong môi
trường giáo dục lành mạnh, được tiếp xúc với cái đẹp, từ đó trẻ có cái nhìn đẹp về
