A. PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ
Tên đề tài: “ Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi” .
1. Lý do chọn đề tài:
a. Cơ sở lý luận:
Việc bảo vệ và chăm sóc giáo dục trẻ em là trách nhiệm của xã hội, của nhà
trường và của mỗi gia đình .Đối với việc giáo dục và phát triển kỹ năng sống cho trẻ
ngay từ lứa tuổi mầm non thông qua các hoạt động học cũng như hoạt động chơi giao
lưu của trẻ hàng ngày ở trường, trong gai đình giữ vai trò quan trọng trong sự phát
triển về mọi mặt trẻ như : Thẩm mỹ, Đạo đức, Trí tuệ, Thể lực và lao động.Thông qua
hoạt động học tập mang tính nghệ thuật, giúp trẻ hoàn thiện hơn nhân cách cũng như
kỹ năng sống của mình ngay từ lứa tuổi mầm non.Trong xã hội hiện giáo dục kỹ
năng sống đã trở thành một nhu cầu thiết yếu. Bởi sự bùng nổ của thông tin, cùng với
những mặt trái của công nghệ thông tin,trẻ em nói riêng và con người nói chung luôn
tiếp cận với mặt tốt và mặt xấu của xã hội, thường xuyên chịu tác động đan xen của
những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn bị đặt vào hoàn cảnh, phải lựa chọn khó khăn,
thách thức, những áp lực tiêu cực từ gia đình, xã hội.
Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của dân tộc. “Trẻ em
hôm nay, Thế giới ngày mai”. Trẻ em ở lứa tuổi mầm non là giai đoạn quan trọng nhất,
các bé trong lứa tuổi này rất cần có kĩ năng sống cơ bản, Thời điểm này tất cả mọi việc
của trẻ đều bắt đầu: Bắt đầu ăn, bắt đầu nói, bắt đầu nghe, nhìn, vận động bằng đôi
chân, đôi tay của mình....Tất cả những cử chỉ đó đều làm nên những thói quen, kể cả
thói tốt và thói xấu. Trẻ mầm non còn chưa có các kĩ năng tự phục vụ mà vẫn còn phụ
thuộc nhiều vào ông bà, cha mẹ, cô giáo.Trẻ chưa biết tự bảo vệ mình với những nguy
hiểm luôn tiềm ẩn ở xung quanh, cũng như cách tự phục vụ bản thân trẻ một cách
đúng đắn và đầy đủ. Để thực hiện tốt những mục tiêu cơ bản của mình thì ngành học
mầm non phải không ngừng đổi mới và phát triển về mọi mặt: số lượng và chất lượng,
cơ sở vật chất cũng như nội dung chăm sóc- giáo dục trẻ.
Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ màm non ngày càng trở nên thiết yếu nhằm
góp phần đào tạo “ Con người mới đầy đủ các mặt : Đức – Trí – Thể -Mỹ như Bác Hồ
nói : Vì lợi ích 10 năm trồng cây -Vì lợi ích trăm năm trồng người. Sở dĩ Bác nói như
vậy là lời khẳng định với chúng ta rằng việc giáo dục trẻ để trở thành những công dân
tốt là một nhiệm vụ hàng đầu việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở lứa tuổi mầm non
là vô cùng quan trọng bởi lứa tuổi này đã hình thành những hành vi các nhân, tính
cách, nhân cách. Trẻ có kiến thức về kỹ năng sống thì trẻ sẽ biết về cách giao tiếp với
ông bà, bố mẹ như thế nào, biết cách bảo vệ mình trước người lạ ra sao, biết cách phối
hợp với bạn bè như thế nào cho đúng. Ngay ở lứa tuổi mầm non trẻ đã bắt đầu nhận
thức được thế nào là đúng, thế nào là sai điều gì cần làm và điều gì không được làm…
Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là giúp trẻ biết cách chăm sóc và bảo vệ bản thân
mình,tạo sự tự tin cho trẻ giúp trẻ thích nghi với môi trường xung quanh không những
thế còn giúp trẻ biết cách giao tiếp và ứng xử trong cuộc sống hàng ngày.
Để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ chúng ta có thể dạy trẻ thông qua trải nghiệm
những hoạt động hàng ngày của một xã hội thu nhỏ như: làm việc ,sinh hoạt vận động
giao tiếp trong cuộc sống xoay quanh bản than gia đình và môi trường xã hội.
Vì vậy việc hình thành kỹ năng sống cho mọi người nói chung và trẻ em nói
riêng đang trở thành nhiệm vụ quan trọng. Kỹ năng sống phải được đo bằng sự vận
dụng những kỹ năng đó trong cuộc sống mỗi cá nhân để trẻ sống tích cực, sống tự tin
và có ý thức hơn. Việc hình thành kỹ năng sống nhằm giúp trẻ phát triển hài hòa, toàn
diện về nhân cách. Cung cấp cho mỗi trẻ những kiến thức cần thiết về kỹ năng sống để
các bé sống sao cho lành mạnh và có ý nghĩa. Giúp các bé hiểu và biến những kiến
thức về kỹ năng sống được cung cấp thành hành động cụ thể trong quá
2
b. Cơ sở thực tiễn:
Bôj Giako dujc và Đalo tajo đam phakt đôjng phong tralo thi đua “Xây dưjng trươlng hojc
thân thiêjn - hojc sinh tikch cưjc” vơki yêu câlu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú
của học sinh trong các hoạt động giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái
độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. Để thực hiện mục tiêu trên, nội dung quan
trọng nhất cần đưa vào để giáo dục trẻ: “Một số kỹ năng sống”. Trong những năm gần
đây, giáo dục luôn không ngừng đổi mới về hình thức, nội dung và phương pháp giáo
dục, dạy học hướng vào học sinh, lấy học sinh làm trung tâm, học sinh chủ động tham
gia và lĩnh hội kiến thức một cách thoải mái. Song thông qua việc giáo dục chúng ta
thấy để học sinh hứng thú tham gia học tập và tích cực tham gia vào các hoạt động
giáo dục thì việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là vấn đề then chốt là nền móng để
phát huy hiệu quả cao trong giáo dục, đặc biệt là ở độ tuổi trẻ mầm non.
Vì vậy việc hình thành kỹ năng sống cho mọi người nói chung và trẻ em nói
riêng đang trở thành nhiệm vụ quan trọng. Kỹ năng sống phải được đo bằng sự vận
dụng những kỹ năng đó trong cuộc sống mỗi cá nhân để trẻ sống tích cực, sống tự tin
và có ý thức hơn. Việc hình thành kỹ năng sống nhằm giúp trẻ phát triển hài hòa, toàn
diện về nhân cách. Cung cấp cho mỗi trẻ những kiến thức cần thiết về kỹ năng sống để
các bé sống sao cho lành mạnh và có ý nghĩa. Giúp các bé hiểu và biến những kiến
thức về kỹ năng sống được cung cấp thành hành động cụ thể trong quá trình hoạt động
thực tiễn với bản thân, với mọi người xung quanh, với xã hội, ứng phó trước nhiều tình
huống, học cách giao tiếp, ứng xử với mọi người, giải quyết mâu thuẫn trong mối quan
hệ và thể hiện bản thân một cách tích cực. Thực hiện tốt nhiệm vụ này sẽ giúp trẻ tự
tin, sống có trách nhiệm và tham gia tốt hơn vào các hoạt động xã hội nhằm giúp trẻ có
kinh nghiệm trong cuộc sống.
2. Mục đích nghiên cứu:
Tôi nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi”
với mục đích tìm ra những nội dung cần thiết để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ Từ đó
phát huy nâng cao tính tích cực, năng động, sáng tạo, mạnh dạn, tự tin trong mọi hoạt
động và mọi hoàn cảnh của trẻ, nhằm củng cố, rèn luyện cho trẻ những kỹ năng sống
cơ bản thông qua các hoạt động học, hoạt động chơi, hoạt động ăn, ngủ của trẻ.
3. Đánh giá nghiên cứu:
Thực tế ở trường mầm non Thuần Mỹ nói chung và lớp 3 tuổi C2 mà tôi phụ
trách nói riêng do có một số trẻ còn nhút nhát nên kỹ năng sống của trẻ còn rất hạn
chế, trẻ đến lớp chưa biết tự giác chào hỏi các cô, các bác trong trường, khi bố mẹ, ông
bà đến đón một số trẻ cũng chưa biết chào cô, chào bạn, chào bố mẹ…Thậm chí một
số trẻ do được bố mẹ quá nuông chiều nên không có khả năng tự phục vụ, không biết
chia sẻ với bạn bè hay không biết tự bảo vệ bản thân mình trước các tình huống xảy
ra…
Từ những thực trạng trên là một giáo viên dạy lớp 3 tuổi tôi luôn có suy nghĩ
mình cần phải làm một việc gì đó thiết thực trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, với
mục đích giáo dục trẻ thật tốt để trở thành con ngoan, trò giỏi. Chính vì lẽ đó mà tôi
chọn đề tài: “Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi” làm đề tài để
nghiên cứu.
4. Đối tượng khảo sát thực nghiệm:
Nghiên cứu : Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi.
5. Phương pháp nghiên cứu:
2
3
* Nhóm thu thập xử lý thông tin lý thuyết
- Tìm tài liệu
- Phân tích tổng quát hóa cơ sở lý luận
- Phương pháp thực nghiệm khảo sát
* Nhóm thu nhập xứ lý thông tin thực tiễn
- Phương pháp lấy trẻ làm trung tâm
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp trao đổi, trò chuyện.
- Phương pháp thực hành
- Phương pháp phối hợp
6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
- Đề tài được thực hiện tại lớp 3-4 tuổi trường mầm non Thuần Mỹ
- Thời gian thực hiện đề tài: từ tháng 9/2021 đến tháng 4/2022
PHẦN II : NHỮNG PHƯƠNG PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Những nội dung lý luận liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu
Kỹ năng sống là khả năng thích nghi với các hành vi tích cực cho phép cá nhân
có khả năng đối phó hiệu quả với nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày
Ở độ tuổi mầm non là giai đoạn học và tiếp thu, lĩnh hội những giá trị sống để
hình thành và phát triển nhân cách, kỹ năng sống là những kỹ năng nền tảng để hình
thành nhân cách trẻ. Phát triển về các mặt thể chất, tình cảm, xã hội, ngôn ngữ, nhận
thức, giúp trẻ sẵn sàng chuẩn bị vào học lớp một vững vàng hơn cụ thể là:
- Giúp trẻ được an toàn, khỏe mạnh, khéo léo bền bỉ, có khả năng thích ứng với
thay đổi của điều kiện sống trong xã hội.
- Giúp trẻ biết kiểm soát cảm xúc, thể hiện tình yêu thương, đồng cảm với mọi
người xung quanh.
- Giáo dục kỹ năng sống giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, tôn trọng người khác, có
khả năng giao tiếp tốt với mọi người.
- Giúp trẻ ham hiểu biết, sáng tạo, có những kỹ năng thích ứng với hoạt động
học tập ở lớp một như sẵn sàng hòa nhập, vượt qua khó khăn để phục vụ.
Do đặc thù của trẻ em lứa tuổi mầm non là đang làm quen với xã hội và thế giới
xung quanh, nên những kỹ năng sống thường gần gũi với cuộc sống của trẻ và được
mở rộng dần trong mối quan hệ qua lại giữa trẻ với gia đình, nhà trường và cộng đồng
xã hội cùng môi trường tự nhiên. Nội dung kỹ năng sống của trẻ 3 - 4 tuổi phải phong
phú và toàn diện để giúp các bé thích ứng với cuộc sống. Do vậy, đặc điểm kỹ năng
sống của trẻ 3 – 4 tuổi cũng phù hợp với yêu cầu về nội dung giáo dục mầm non. Phù
hợp với sự phát triển tâm sinh lý của trẻ em, hài hoà giữa nuôi dưỡng, chăm sóc và
giáo dục, giúp trẻ em phát triển cơ thể cân đối, khoẻ mạnh, nhanh nhẹn, cung cấp kỹ
năng sống phù hợp với lứa tuổi, giúp trẻ biết kính trọng, yêu mến, lễ phép với ông bà,
cha mẹ, thầy giáo, cô giáo, yêu quý anh, chị, em, bạn bè, thật thà, mạnh dạn, tự tin và
hồn nhiên, yêu thích cái đẹp, ham hiểu biết, thích đi học. Ở độ tuổi mẫu giáo, kỹ năng
sống chiếm một vị trí hết sức quan trọng nó góp phần giúp trẻ hình thành và phát triển
nhân cách con người, giúp trẻ học tập, lĩnh hội những kinh nghiệm sống của xã hội để
trẻ vận dụng vào trong cuộc sống sau này. Trong xã hội hiện nay, kiến thức của con
người ngày càng phát triển và mở rộng, từng cá nhân nếu không được bồi dưỡng, cập
nhật thông tin thường xuyên sẽ trở thành lạc hậu. Bên cạnh đó, yêu cầu về chất lượng
chăm sóc, giáo dục trẻ ngày càng cao. Để hình thành và có được các kỹ năng cho trẻ
trong cuộc sống hàng ngày trước tiên giáo viên phải có kiến thức, kỹ năng về chăm
4
sóc giáo dục trẻ. Giáo viên phải có kiến thức để tổ chức các hoạt động cho trẻ được
trải nghiệm, để trẻ được cuốn hút vào các hoạt động đa dạng khác nhau cùng với các
bạn trong nhóm lớp. Tạo ra nhiều cơ hội để trẻ tương tác, giao tiếp với nhau trong lớp
như: Thảo luận, trao đổi ý kiến, giải quyết xung đột, chia sẻ kinh nghiệm, trải nghiệm
những vai trò khác nhau...Tạo ra nhiều cơ hội để trẻ được tham gia và cảm thấy mình
là một thành viên trong nhóm chơi và trẻ có cơ hội để phát triển trí tưởng tượng, sáng
tạo, mạnh dạn, tự tin và góp phần thúc đẩy sự phát triển, tình cảm, kỹ năng xã hội cho
trẻ
2.Khảo sát thực trạng
a. Đặc điểm đặc trưng của nhà trường
- Được sự chỉ đạo sát sao về chuyên môn của phòng Giáo dục và sự quan tâm tạo điều
kiện của Ban giám hiệu nhà trường về cơ sở vật chất cũng như điều kiện đứng lớp đối
với bản thân.
- Được cung cấp nhiều đồ dùng trang thiết bị phục vụ cho các hoạt động giáo
dục (Đồ dùng, đồ chơi theo thông tư 02 của bộ giáo dục)
- Được tham gia các buổi chuyên đề do phòng và nhà trường tổ chức.
Bản thân là một giáo viên mầm non, trực tiếp giảng dạy lớp mẫu giáo 3 - 4 tuổi
tổng số là 27 trẻ, các cháu đều là con em tại địa phương và một số cháu từ các xã lân
cận chuyển đến học tại lớp, do đó trình độ nhận thức và đời sống kinh tế của các bậc
phụ huynh chưa đồng đều vì thế việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 3- 4 tuổi của lớp
tôi gặp những thuận lợi và khó khăn sau:
b. Thuận lợi
Trẻ ở cùng một độ tuổi nên mức độ nhận thức tương đối đồng đều chính vì vậy
việc dạy trẻ cũng gặp nhiều thuận lợi.
Bản thân cũng hiểu rõ tâm sinh lý của trẻ và vận dụng các phương pháp, hình
thức đổi mới vào các hoạt động nhằm thu hút trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động
từ đó đã tìm ra được biện pháp giáo dục kỹ năng sống phù hợp cho trẻ. Giúp trẻ hòa
nhập nhanh vào cuộc sống, vào sự phát triển của xã hội.
c. Khó khăn:
Đa số phụ huynh chưa hiểu và quan tâm đến việc giáo dục rèn luyện kỹ năng
sống cho trẻ, thời gian phụ huynh quan tâm đến trẻ còn ít, không dành thời gian trò
chuyện để tìm hiểu tâm tư nguyện vọng của trẻ để giáo dục trẻ mà chỉ biết chiều theo
mọi đòi hỏi của trẻ...
Trẻ bị ảnh hưởng bởi các trò chơi điện tử qua chơi điện thoại của bố mẹ, xem
tivi hoặc bố mẹ mở mạng cho con xem qua máy tính...
Đa số phụ huynh chưa có nhận thức đúng đắn trong việc giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ. Phụ huynh còn nuông chiều trẻ thường làm thay cho trẻ những công việc mà
trẻ yêu cầu. Nhiều phụ huynh chưa có hành vi đúng đắn và lời nói mẫu mực
d.Số liệu điều tra trước khi thực hiện :
Năm học 2021 – 2022.Tôi được phân công phụ trách lớp mẫu giáo 3 tuổi
trường mầm non Thuần Mỹ
Tổng số trẻ: 27 trẻ trong đó :
+ Số trẻ trai: 11 trẻ
+ Số trẻ gái: 16 trẻ
Qua điều tra thực tế tôi đã lập bảng thống kê khảo sát trên trẻ về vốn kỹ năng
sống của trẻ trong lớp trước khi thực hiện đề tài như sau:
Cụ thể:
* Bảng kết quả khảo sát trước khi thực hiện:
4
5
STT Nội dung
đánh giá
Tổng số Kết quả
Số trẻ
đạt Tỷ lệ %
Số trẻ
chưa
đạt
Tỷ lệ
%
1Kỹ năng giao tiếp, chào hỏi lễ
phép, biết xin lỗi, cảm ơn. 27 13 48,1 14 51,9
2 Kỹ năng tự lập, tự phục vụ. 27 10 37 17 63
3Kỹ năng giao tiếp ứng xử văn
minh. 27 10 37 17 63
4Kỹ năng biết che miệng trước
khi ho, ngáp, hắt hơi. 27 7 26 20 74
5Kỹ năng an toàn, giúp đỡ, chia
sẻ. 27 5 18,5 22 81,5
6Kỹ năng giữ gìn vệ sinh, bỏ rác
đúng nơi qui định 27 16 59,2 11 40,8
7Kỹ năng biết tuân thủ chờ đợi
đến lượt, không chen lấn xô đẩy 27 16 59,2 11 40,8
Từ những tình hình và số liệu trên cho thấy kỹ năng sống và việc thực hiện kỹ
năng sống của trẻ còn rất thấp. Vì vậy là một giáo viên mầm non tôi luôn trăn trở với
những thực trạng trên nên đã mạnh dạn tìm cách trang bị, các kiến thức về kỹ năng
sống cơ bản nhất cho trẻ lớp tôi thông qua đề tài: “ Một số biện pháp rèn kỹ năng
sống cho trẻ 3-4 tuổi” . Nhằm giúp trẻ lớp tôi có được những thói quen và hành vi đạo
đức phù hợp với chuẩn mực xã hội, góp phần hình thành nhân cách ban đầu cho trẻ.
3. Những biện pháp chủ yếu của đề tài
Để nghiên cứu và thực hiện tốt đề tài này, tôi mạnh dạn đưa ra : “ Một số biện pháp
rèn kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi
3.1. Biện pháp 1: Xakc đijnh kym năng sôkng cơ baƒn và tìm tòi, bồi dưỡng bản thân,
chia sẻ với đồng nghiệp để có kiến thức dajy treƒ.
3.2. Biện pháp 2 : Hình thành kỹ năng giao tiếp chào hỏi lễ phép, biết xin lỗi,
cảm ơn
3.3. Biện pháp 3: Hình thành kỹ năng tự lập, tự phục vụ.
3.4. Biện pháp 4: Hình thành ki năng an toàn, giúp đỡ, chia sẻ.
3.5. Biện pháp 5: Hình thành kĩ năng giữ gìn vệ sinh – bỏ rác đúng nơi qui định.
3.6. Biện pháp 6: Hình thành kỹ năng sống tự tin, biết tuân thủ chờ đợi đến
lượt.
3.7. Biện pháp 7: Tuyên truyền, phối kết hợp với các bậc phụ huynh cùng giáo
dục kỹ năng sống cho trẻ.