Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp dạy và học tốt môn Mĩ thuật theo phương pháp mới

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là vào các giải pháp giúp Giáo viên dạy tốt theo từng quy trình như: Vẽ biểu cảm - Vẽ cùng nhau và sáng tác câu chuyện - Vẽ theo nhạc – Xây dựng cốt truyện – Tạo hình ba chiều – Tiếp cận chủ đề v.v… Giúp học sinh phát huy khả năng sáng tạo cao hơn, tiết học thoải mái, sinh động hơn, tạo cơ hội cho học sinh thực hành, ứng dụng trong học tập và cuộc sống. Bên cạnh đó, giúp học sinh phát triển khả năng giao tiếp, kỹ năng trình bày sản phẩm của mình trước đám đông. Học sinh say mê học tập hơn, không bị áp lực nhiều về mặt thời gian hoặc sợ mình không làm được; tinh thần hợp tác nhóm trong môn Mĩ thuật và các môn học khác được nâng cao.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp dạy và học tốt môn Mĩ thuật theo phương pháp mới

1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Thực hiện chủ chương đổi mới căn bản toàn diện Giáo dục và Đào tạo, theo Nghị quyết 29 của Đảng với mục tiêu “chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học”. Đứng trước xu hướng đổi mới căn bản, toàn diện của nền giáo dục và đào tạo nước nhà đòi hỏi mỗi một nhà trường phải không ngừng đổi mới Phương pháp và Hình thức tổ chức dạy học các môn, trong đó có môn học Mĩ thuật. Việc đổi mới phương pháp dạy học môn Mĩ thuật là một trong những việc làm thiết yếu và quan trọng trong quá trình giáo dục học sinh Tiểu học, bởi lẽ môn học Mỹ thuật trong nhà trường Tiểu học không nhằm đào tạo các em trở thành hoạ sĩ mà thông qua các hoạt động tạo hình để khơi gợi và phát huy khiếu thẩm mỹ vốn có ở trẻ, gây hứng thú cho các em trước cái đẹp tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mỹ của riêng mình trong cuộc sống hằng ngày. Bên cạnh đó, học môn Mĩ thuật còn giúp các em hình thành và phát triển các kĩ năng như: kĩ năng giao tiếp, kĩ năng sống, kĩ năng hợp tác, kĩ năng quan sát…Các kĩ năng đó sẽ hỗ trợ để các em dễ dàng lĩnh hội tri thức ở các bộ môn khoa học khác. Thực tế trong quá trình giảng dạy môn Mĩ thuật, tôi thấy đa số các em đều yêu thích môn Mĩ thuật, các em tham gia học tập với tinh thần hăng say, cảm nhận được cái hay, cái đẹp được thể hiện từ nội dung và hình thức mỗi khi các em vẽ một bức tranh. Song, bên cạnh đó một số học sinh vẫn còn nhút nhát, rụt rè chưa mạnh dạn nói lên những suy nghĩ của mình, một số em còn chán nản không yêu thích môn học Mĩ thuật vì trong quá trình thực hành các em sợ mình vẽ không đúng, vẽ không đẹp, sợ các bạn cười chê. Tất cả những vấn đề trên khiến bản thân tôi nói riêng và giáo viên dạy Mĩ thuật nói chung không khỏi băn khoăn, lo ngại. Vậy làm thế nào để giúp học sinh có hứng thú, yêu thích môn học Mĩ thuật? Làm thế nào để tất cả học sinh có hứng thú, say mê khi học môn Mĩ thuật? Đó là câu hỏi không chỉ tôi mà tất cả các bạn đồng nghiệp luôn băn khoăn, trăn trở. Chính vì lẽ đó, tôi đã lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp dạy và học tốt môn Mĩ thật theo phương pháp mới ” nhằm góp phần giúp giáo viên dạy tốt hơn cũng như giúp học sinh có hứng thú hơn với môn học Mĩ thuật. 2. Điểm mới của đề tài:
2 Sáng kiến của tôi tập trung vào các giải pháp giúp Giáo viên dạy tốt theo từng quy trình như: Vẽ biểu cảm Vẽ cùng nhau và sáng tác câu chuyện Vẽ theo nhạc – Xây dựng cốt truyện – Tạo hình ba chiều – Tiếp cận chủ đề v.v… Giúp học sinh phát huy khả năng sáng tạo cao hơn, tiết học thoải mái, sinh động hơn, tạo cơ hội cho học sinh thực hành, ứng dụng trong học tập và cuộc sống. Bên cạnh đó, giúp học sinh phát triển khả năng giao tiếp, kỹ năng trình bày sản phẩm của mình trước đám đông. Học sinh say mê học tập hơn, không bị áp lực nhiều về mặt thời gian hoặc sợ mình không làm được; tinh thần hợp tác nhóm trong môn Mĩ thuật và các môn học khác được nâng cao. Với phương pháp dạy học mĩ thuật mới áp dụng trong chương trình Mĩ thuật hiện hành, học sinh như được giải phóng khỏi khuôn mẫu, học sinh được "Học mà chơi, chơi mà học "Các em thỏa sức sáng tạo, không bị gò bó, không sợ mình không biết vẽ mà tự do thể hiện sự sáng tạo. Với 7 quy trình mới học sinh có thể vẽ, nặn, xé dán, tạo hình 2D, 3D, làm con rối, tận dụng các vật dụng tìm được để thỏa sức sáng tạo với nghệ thuật sắp đặt, vẽ theo nhạc, hoạt cảnh, biểu diễn, sắm vai, hóa thân thành nhân vật...Đồng thời phát triển và rèn luyện cho học sinh các kĩ năng làm việc theo nhóm, kĩ năng giao tiếp như thuyết trình và trình bày sản phẩm. 3. Phạm vi áp dụng đề tài: Đề tài được thực hiện có phạm vi nghiên cứu cho các đối tượng học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 nơi trường tôi công tác và có thể áp dụng cho tất cả đối tượng học sinh các trường Tiểu học trong toàn huyện.
3 PHẦN NỘI DUNG 1. Thực trạng của công tác dạy học môn Mĩ thuật hiện nay ở đơn vị tôi công tác: 1.1.Đặc điểm, tình hình chung về đơn vị Ngôi trường tôi đang công tác có bề dày truyền thống về tinh thần hiếu học. Trong nhiều năm qua, trường liên tục phấn đấu đạt danh hiệu tập thể Lao động Xuất sắc, LĐ Tiên tiến. Có thể khẳng định cùng với các trường trên địa bàn toàn huyện, trường đã đóng góp một phần không nhỏ cho sự thành công của ngành Giáo dục và Đào tạo huyện Lệ Thủy. Đặc biêt là phong trào đổi mới phương pháp dạy học, phong trào bồi dưỡng học sinh năng khiếu, giáo viên giỏi. Hiện nay trường có 22 cán bộ giáo viên, nhân viên (trong đó có 2 giáo viên hợp đồng). Nữ 20 người tỉ lệ 91 %, nam 02 người tỉ lệ 9 %. Trình độ đào tạo đạt chuẩn và trên chuẩn 100%. Được sự quan tâm sâu sát của các cấp lãnh đạo đặc biệt là của chính quyền địa phương xã nên nhìn chung cơ sở vật chất của trường đảm bảo khá tốt cho việc dạy và học. Trường có 09 lớp với 09 phòng học kiên cố cùng các phòng chức năng được trang bị các phương tiện dạy học đầy đủ. Khuôn viên, cảnh quan của trường rộng rãi, thoáng mát, đủ chỗ cho học sinh học tập, vui chơi. 1.2. Thực trạng của công tác dạy học môn Mĩ thuật hiện nay ở đơn vị. 1.2.1 Thuận lợi. * Về phía nhà trường: Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên quan tâm chỉ đạo giáo viên thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy học, tạo mọi điều kiện thuận lợi để giáo viên nghiên cứu và áp dụng các sáng kiến kinh nghiệm trong dạy học. Nhà trường trang bị đầy đủ các thiết bị như màn chiếu, máy chiếu, kết nối internet để phục vụ cho việc dạy và học được thuận lợi.
4 * Về phía giáo viên: Bản thân là giáo viên được đào tạo về chuyên môn giảng dạy Mĩ thuật, giàu lòng đam mê và tâm huyết với bộ môn, luôn nhiệt tình giảng dạy, có ý thức tinh thần trách nhiệm cao, biết lấy học sinh làm trung tâm. Thường xuyên chăm lo học hỏi đồng chí đồng nghiệp, qua sách báo tài liệu, đặc biệt nhanh nhạy trong việc tiếp cận với xu thế của việc dạy học mới hiện nay. * Về phía học sinh: Đa số học sinh ngoan, thích học vẽ và rất hứng thú với phương pháp mĩ thuật mới. Một số em sớm bộc lộ năng khiếu mĩ thuật, đam mê học vẽ. Phụ huynh học sinh quan tâm đến việc học tập của con em mình, mua sắm đầy đủ các đồ dùng dạy học phục vụ cho các môn học nói chung và môn mĩ thuật nói riêng 1.2.2.Khó khăn. * Về phía nhà trường: Hiện tại trường chưa có phòng học bộ môn Mĩ thuật, đồ dùng phục vụ cho chương trình mới còn chưa có; thời gian điều tiết chương trình phải phụ thuộc vào thời gian hoạt động chung của toàn trường đối với những môn học khác nên tiết học chưa liền mạch nên quá trình học tập của học sinh bị gián đoạn. * Về phía giáo viên: Trường chỉ có một giáo viên dạy Mĩ thuật nên việc tiếp thu, rút kinh nghiệm qua dự giờ góp ý chủ yếu thông qua dự giờ của các đồng nghiệp không cùng chuyên môn nên việc học tập phương pháp dạy học có phần hạn chế. Khó khăn trong việc quản lý trật tự lớp học. Vì học nhóm, các em ngồi đối diện nhau hoặc thành vòng tròn nên hay nói chuyện, đùa giỡn trong giờ học. * Về phía học sinh: Học sinh bước đầu thực hiện phương pháp học mới sẽ gặp lúng túng trong việc trao đổi nội dung để thống nhất chủ đề vẽ tranh phác họa bố cục các mảng chính trước khi vẽ họa tiết. * Kết quả điều tra cơ bản: Đầu năm học 20172018 và 20182019 tôi đã tiến hành điều tra, khảo sát bằng phiếu thăm dò ý kiến trong tổng số 243 học sinh toàn trường. Kết quả
5 thăm dò cho thấy vẫn còn nhiều học sinh ở tất cả các khối lớp chưa có hứng thú, chưa yêu thích môn học Mĩ thuật. Cụ thể như sau: Có hứng thú, yêu Không có hứng thú, Tổng thích môn Mĩ không yêu thích Khối số học thuật môn MT sinh Năm học: SL % SL % 20172018 1 34 27 79.4 7 20.6 2 62 59 95.2 3 4.8 3 42 35 83.3 7 16.7 4 54 50 92.6 4 7.4 5 51 49 96.1 2 3.9 Có hứng thú, yêu Không có hứng thú, Tổng thích môn Mĩ không yêu thích Khối số học thuật môn MT sinh Năm học: SL % SL % 20182019 1 34 30 88.2 4 11.8 2 62 60 96.8 2 3.2 3 42 38 90.5 4 9.5 4 54 52 96.3 2 3.7 5 51 49 96.1 2 3.9 1.2.3. Nguyên nhân: Các vấn đề nêu ra ở phần khó khăn trên là do một số nguyên nhân cơ bản sau: Thứ nhất: Giáo viên chưa chú ý nghiên cứu kỹ các thể loại trong môn Mĩ thuật, do vậy chưa nắm chắc các phương pháp và hình thức dạy học của từng thể loại. Bên cạnh đó khâu chuẩn bị của giáo viên không được chu đáo, chưa chú trọng vào việc đổi mới phương pháp dạy học. Trong quá trình dạy học nhiều giáo viên chỉ hướng dẫn cho học sinh tự tìm hiểu và tự thực hành là chính mà ít chú ý đến việc rèn luyện kỹ năng của môn học cho học sinh. Thứ hai: Một số học sinh thiếu ý thức học tập, tham gia môn học không mấy hứng khởi, do các em nhận thức về môn học chưa thấu đáo. Bên cạnh đó, phương pháp dạy học của giáo viên chưa có sức lôi cuốn các em tham gia. Mặt khác, nhiều em còn rụt rè, thiếu tự tin khi học tập.
6 Thứ ba: Mặc dù nhà trường đã có sự đầu tư kinh phí phục vụ cho công tác dạy học nói chung và môn Mĩ thuật nói riêng, tuy nhiên cơ sở vật chất vẫn chưa thật sự đáp ứng đủ cho nhu cầu dạy và học. Những nguyên nhân trên đã ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng dạy và học Mĩ thuật ở Tiểu học, không kích thích được hứng thú học tập cho học sinh. 2. Một số biện pháp giúp dạy và học tốt môn Mĩ thuật theo phương pháp mới. Để nâng cao hiêu qua day và hoc môn Mĩ thu ̣ ̉ ̣ ̣ ật theo phương pháp mới, ̉ ̣ ̣ gop phân tăng ti lê hoc sinh có h ́ ̀ ứng thú, yêu thích môn học, nâng cao hiệu quả học tập của học sinh, tôi đã vận dụng phối hợp các biện pháp sau: Biện pháp 1: Vận dụng linh hoạt 7 quy trình Mĩ thuật mới phù hợp với khả năng nhận thức của học sinh và điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường. Với mục đích là tạo cơ hội cho học sinh thích học và học thực sự dựa trên những gì các em đã biết, những gì liên quan đế sở thích của các em, tôi đã chú ý vận dụng linh hoạt, nắm chắc Bảy quy trình Mĩ thuật theo phương pháp mới, gồm: 1. Vẽ cùng nhau và sáng tạo các câu chuyện. 2. Vẽ biểu cảm. 3. Vẽ theo nhạc. 4. Xây dựng cốt truyện. 5. Tạo hình ba chiều – Tiếp cận chủ đề. 6. Điêu khắc – Nghệ thuật tạo hình không gian. 7. Tạo hình con rối và nghệ thuật biểu diễn. Tôi luôn tạo hứng thú cho học sinh bằng cách lập nên các quy trình dạy học Mĩ thuật tích hợp, linh hoạt theo chủ đề liên quan đến kinh nghiệm cá nhân, tâm lý lứa tuổi và kiến thức của học sinh. Dựa vào điều kiện cơ sở vật chất hiện có của nhà trường, tôi tổ chức các hoạt động học tập vận dụng linh hoạt 7 quy trình Mĩ thuật mới. Khi thực hiện tích hợp các quy trình dạy học, tôi luôn chú ý đến các vấn đề như : Xây dựng dựa trên những gì học sinh đã biết, và những gì liên quan đến sở thích, mối quan tâm của các em; Để học sinh chủ động trong quá trình học tập; Tạo điều kiện cho học sinh sáng tạo, giao tiếp và thể hiện; Hình thành cho học sinh những kĩ năng cần thiết như: nói, trình bày và
7 làm việc cùng nhau. Mặt khác, trong quá trình giảng dạy, tôi luôn tạo cơ hội cho học sinh thích học và học thực sự thông qua việc học sinh tự làm và thích làm, bởi vì quy trình dạy học Mĩ thuật đó có liên hệ và gắn với cuộc sống hàng ngày và quá trình học tập của các em, sẽ phát triển thêm những kỹ năng sống mới cho các em. Trong các quy trình dạy học Mĩ thuật sáng tạo, tôi thường chú ý chỉ ra cho học sinh thấy rằng sẽ có vô vàn cách thức biểu đạt khác nhau chứ không phải chỉ có một cách duy nhất. Những quy trình dạy học Mĩ thuật này không phải là công thức cố định mà chúng ta phải làm theo. Với bất kì quy trình dạy học Mĩ thuật nào, tôi cũng quan tâm đến việc dẫn dắt học sinh trao đổi, thảo luận trong suốt quy trình với các hoạt động học và trưng bày tác phẩm hoàn thành. Trong quá trình hợp tác nhóm, học sinh được trao đổi, chia sẻ, bày tỏ ý kiến của mình với bạn. Như vậy, cùng lúc với việc phát triển kĩ năng giao tiếp, học sinh cũng có thể phát triển các giác quan, các kỹ năng sống, các năng lực hợp tác, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, năng lực tự học và tự đánh giá. Bên cạnh đó, học sinh có khả năng khám phá ra năng lực của mình thông qua các phương tiện khác nhau cũng như trải nghiệm những niềm vui thích khi tạo ra những sản phẩm, những biểu đạt mang tính độc lập và đặc sắc của mình. Điều này giúp học sinh có thể sử dụng và ứng dụng ngôn ngữ Mĩ thuật để có thể biểu đạt kinh nghiệm và thái độ của các em bằng nhiều cách khác nhau. Ví dụ: Giáo viên và học sinh đánh giá kết quả làm việc khi các nhóm học sinh thuyết trình về tác phẩm của mình. Để diễn giải, phân tích và khuyến khích các em đưa ra phản hồi và hội thoại với nhau về tác phẩm, tôi sử dụng phương pháp phỏng vấn, tìm kiếm hình ảnh tưởng tượng qua khung hình trên bức tranh màu sắc trừu tượng, đóng kịch, di chuyển vị trí nhân vật trong tranh, nhân cách hoá hình ảnh, hoặc vẽ lại một tác phẩm nghệ thuật...Mỗi nhóm học sinh trình bày câu chuyện của mình giống như một vở kịch ngắn. Học sinh sẽ thảo luận và đánh giá các hoạt động tại lớp học. Sau mỗi quy trình, tôi thường cùng học sinh đánh giá chất lượng của mỗi sản phẩm được tạo ra cũng như hiệu quả xuyên suốt quá trình học tập. Cụ thể các quy trình như sau: * Vẽ cùng nhau: Học sinh biến những quan sát của mình thành các bức vẽ cá nhân. Tất cả các bài vẽ cá nhân sẽ là ngân hàng hình ảnh của nhóm để các em
8 lựa chọn, sắp xếp theo một câu chuyện và vẽ cùng nhau, tạo thành một tác phẩm lớn hơn. Khi tạo ngân hàng hình ảnh, các em sẽ vẽ vào giấy A4, khi vẽ cùng nhau sẽ vẽ vào giấy A3 hoặc giấy A0 (vẽ theo nhóm 2 hoặc nhóm 4). * Vẽ biểu cảm: Học sinh sẽ tập trung quan sát, sử dụng kết hợp mắt và tay, vẽ không nhìn giấy. Học sinh thường sợ vẽ không đúng, không đẹp nên hay lén nhìn giấy, nên tôi luôn nói ngay từ đầu rằng, mục đích không phải vẽ cho đúng với mẫu mà chúng ta quan sát, ghi nhớ và truyền cảm xúc qua tay, thể hiện lên giấy tạo ra bức vẽ ấn tượng và hài hước. Đồng thời tôi luôn khuyến khích, tuyên dương các em học sinh vẽ đúng yêu cầu của phương pháp, không nhìn giấy khi vẽ để các em còn lại cố gắng thực hiện theo. * Vẽ theo nhạc: Khi vẽ theo nhạc, tôi tổ chức cho học sinh đứng xung quanh mép bàn theo từng nhóm (nhóm 4), trước mỗi học sinh là một bảng màu. Tôi lựa chọn nhạc không lời, nhạc thiếu nhi, nhạc có lời, tiếng vỗ tay, nghe hát …(tùy từng tiết học) từ nhẹ nhàng chuyển sang nhanh, mạnh, sôi nổi. Học sinh lắng nghe và cảm nhận giai điệu, vẽ theo hướng dẫn của giáo viên: thứ tự các màu từ sáng sang đậm. Ví dụ: Theo thứ tự vàng, đỏ, cam, xanh… và kết thúc bằng màu đen. Sau khi hoàn thành bức tranh lớn, tôi yêu cầu học sinh quan sát và tưởng tượng theo mức độ cảm nhận: Em nhìn thấy gì trong tranh? Em nghĩ đến đề tài nào? Từ đó tôi gợi ý học sinh sáng tạo từ thế giới tưởng tượng của mình để bắt đầu quy trình: lựa chọn một phần tranh trong bức tranh lớn làm tác phẩm của mình. Học sinh có thể vẽ thêm vào để làm nổi bật nội dung chủ đề hoặc bỏ bớt các chi tiết, để cuối cùng tác phẩm đạt được có thể là: bưu thiếp, thiệp mừng, bìa sách, họa tiết trang trí đồ vật, tranh đề tài…Nhưng nếu không có phòng chức năng thì giáo viên cũng có thể tổ chức cho học sinh vẽ theo nhạc bằng cách: yêu cầu các em đứng tại chỗ vẽ và vận động theo nhạc trên khổ giấy A3,A0... * Xây dựng cốt truyện: Khi chọn nội dung để xây dựng cốt truyện, tôi lưu ý về nhân vật, bối cảnh, sự kiện… phù hợp tâm lý lứa tuổi của các em. Tình huống truyện dễ hình dung, dễ trình bày để học sinh có thể sắm vai, đóng kịch và xây dựng bối cảnh bằng hình thức vẽ, cắt dán, xé dán, tạo hình 3D… * Tạo hình ba chiều – Tiếp cận chủ đề: Các khối được tạo ra từ vật tìm được: đất sét, đất nặn, từ những vật liệu phế thải, … và được kết nối tiết học và kĩ năng trong một không gian nhất định . Có rất nhiều chủ điểm như ngôi
9 nhà, ô tô, con vật, xe đạp, thuyền, cửa hàng, nghề nghiệp, trò chơi, đồ chơi, câu chuyện cổ tích, ước mơ. Tùy vào mỗi chủ điểm cụ thể, tôi giúp các em học tập, khám phá, phản ánh cuộc sống bằng nghệ thuật . * Điêu khắc – Nghệ thuật tạo hình không gian: Nói rõ hơn có nghĩa là tạo hình bằng lắp ghép, trang trí từ những vật liệu phế thải, uốn dây thép và giấy bồi… thông qua sự liên tưởng về thế giới xung quanh để tạo thành các tác phẩm biểu đạt 2 chiều hoặc 3 chiều. Đối với học sinh lớp 1, lớp 2, quy trình tạo hình bằng dây thép là khó thực hiện được vì các em chưa thể sử dụng kìm cắt, uốn dây thép theo ý muốn, do vậy tôi hướng dẫn các em tạo hình từ vật phế thải ở một số chủ đề như Ngôi nhà của em, Em sáng tạo với đồ vật...Tuy nhiên tôi cũng giới thiệu về cách thực hiện và sáng tạo với dây thép để học sinh có điều kiện làm ở nhà với sự hỗ trợ từ phụ huynh. * Quy trình Tạo hình con rối và nghệ thuật biểu diễn: Trong văn hóa dân gian Việt Nam, con rối đóng một vai trò quan trọng và có mặt ở nhiều loại hình nghệ thuật, điển hình là múa rối nước và múa lân. Thông qua hai loại hình nghệ thuật này những câu chuyện dân gian, truyện cổ tích, truyền thuyết ... đã được chuyển tải một cách sống động và gần gũi với con người. Con rối có thể thay thế giáo viên nói chuyện với học sinh một cách dễ dàng, tự tin hơn. Học sinh có thể sử dụng con rối đơn giản để giúp mình tự tin hơn khi thuyết trình, học ngoại ngữ ...Đôi khi các em không tự tin vì sợ mắc lỗi khi nói, nhưng nếu dùng con rối thì lúc này con rối nói chứ không phải các em. Sau khi áp dụng các quy trình dạy học Mĩ thuật nêu trên, tôi thấy hầu hết học sinh đều biết chủ động trong quá trình học tập, tự tin trước lớp, giao tiếp tiến bộ, năng lực sáng tạo, biểu đạt tốt hơn nhiều. Biện pháp 2: Lập kế hoạch dạy học chi tiết, khoa học và đảm bảo đúng tinh thần đổi mới theo phương pháp Mĩ thuật của dự án SAEPS. Lập kế hoạch dạy chi tiết từng hoạt động giúp giáo viên chủ động và ứng phó kịp thời, đúng đắn các tình huống sư phạm có thể xảy ra trên lớp. Xác định được tầm quan trọng đó, trong quá trình dạy học tôi luôn chú ý đến việc lập kế hoạch dạy học chi tiết từng hoạt động phù hợp thực tế của mỗi khôi lớp. Khi dạy học dưới bất cứ phương pháp nào đều yêu cầu giáo viên phải lập được kế hoạch dạy học hoàn chỉnh. Đó không chỉ là đơn thuần thực hiện cho đúng nhiệm vụ khi lên lớp mà nó còn thể hiện tinh thần trách nhiệm của
10 mỗi giáo viên đối với học sinh. Có thể nói việc lập kế hoạch giảng dạy tốt là đã thành công một nửa của quá trình dạy học. Giáo viên là người điều khiển quá trình và tạo điều kiện cho học sinh phát triển tư duy bằng các câu hỏi mở và khuyến khích các em chia sẻ những kinh nghiệm sẵn có của mình. Điều này tạo ra nền tảng cần thiết để giúp các em kiến tạo được quy trình học tập của mình bằng cách liên hệ những điều đã biết với những điều sẽ học. Khi lập kế hoạch tôi luôn căn cứ vào tình hình thực tế của từng lớp để điều chỉnh, thay đổi cho phù hợp và sát với khả năng tiếp thu của học sinh. Kế hoạch cho từng hoạt động hoặc cho toàn bộ quy trình theo phương pháp mới có thể ngắn, dài và kết nối, liên kết, xâu chuỗi các hoạt động quy trình với nhau, kết thúc hoạt động này sẽ là mở đầu cho hoạt động tiếp theo… Cụ thể khi xây dựng kế hoạch dạy học theo phương pháp mới, tôi thường chú ý tới các vấn đề như: Mục tiêu bài học: Mỗi bài học, tiết học đều có mục tiêu chung là hướng tới hình thành cho học sinh phát huy khả năng tưởng tượng, sáng tạo và năng lực diễn đạt bằng lời nói, học sinh tưởng tượng và sáng tạo được một câu chuyện bằng ngôn ngữ mĩ thuật. Tuy nhiên, giáo viên vẫn cần xác định rõ mục tiêu cụ thể của bài học đó là học sinh hiểu được gì? Thực hiện như thế nào và làm được gì? Không phải bài học nào cũng có mục tiêu giống nhau mà mỗi bài học có một mục tiêu cụ thể riêng. Chẳng hạn ở lớp 5, chủ đề 5: Trường em. Mục tiêu là: Giúp học sinh phát triển được khả năng quan sát và phát hiện về hình khối đơn giản xung quanh mình. Học sinh sử dụng được các hình khối để tạo nên các hình dáng đơn giản, cụ thể về ngôi trường và khung cảnh xung quanh. Học sinh phát huy khả năng tưởng tượng, sáng tạo và năng lực diễn đạt bằng lời nói. Nội dung chủ đề: Nội dung các chủ đề phải vừa sức học sinh, phù hợp với tâm lý lứa tuổi của các em. Điều kiện tiên quyết: Đó là những yêu cầu thiết yếu để quá trình giảng dạy có hiệu quả, bao gồm: Tạo điều kiện để học sinh học qua nhiều kênh; chú ý khả năng, phong cách học của từng học sinh; kết hợp kiến thức của bản thân học sinh và chiến lược học tập; xây dựng môi trường học tập thân thiện, truyền cảm hứng cho các em. Môi trường học tập: Học tại lớp, học ở phòng chức năng hay sân trường. Môi trường học tập thoải mái sẽ hỗ trợ rất nhiều cho quá trình dạy và học.
11 Quá trình học: Mỗi quá trình học là một xâu chuỗi các hoạt động diễn ra. Đánh giá: Đánh giá từng giai đoạn và đánh giá cả quá trình thực hiện. Môn Mĩ thuật là môn dành thời gian chủ yếu cho học sinh thực hành, do vậy giáo viên cần thiết kế tổ chức các hoạt động trải nghiệm phong phú, đa dạng nhưng không quá dài, mất nhiều thời gian. Tuyệt đối không đưa ra tranh vẽ, sản phẩm làm mẫu để học sinh quan sát, bắt chước trong quá trình thực hành mà phải để học sinh chủ động tích cực tìm hiểu và tham gia vào quá trình tranh luận, thảo luận, bàn bạc khi làm việc cùng các bạn. Để thực hiện việc lập kế hoạch dạy học chi tiết, khoa học và đảm bảo đúng tinh thần đổi mới theo phương pháp của dự án SAEPS, tôi thường tiến hành như sau: 1. Dự kiến các hoạt động dạy học diễn ra theo trình tự hợp lý và nối tiếp nhau. Mỗi tiết dạy, mỗi giai đoạn của một quy trình đều có những hoạt động và mục tiêu giáo dục khác nhau, do đó đòi hỏi giáo viên phải xây dựng và đề ra những nội dung công việc cụ thể, hình thức học tập, cách thực hiện... Ví dụ ở tiết 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu chủ đề ( chủ đề 4: Lớp 1. Những con cá đáng yêu) trình tự các hoạt động như sau: + Tổ chức trò chơi: Ai nhanh hơn. Luật chơi: Mỗi nhóm cử 1 đại diện lên vẽ con vật. Học sinh dưới lớp hát 1 bài. Khi hát hết bài thì các đội thi vẽ phải ngừng tay. Đội nào có học sinh vẽ nhanh, vẽ được nhiều con vật nhất là đội thắng cuộc. + Giáo viên cùng học sinh nhận xét phần thi đua của các đội. + Giáo viên giới thiệu chủ đề: ”Những con vật ngộ nghĩnh”. + Giáo viên cho học sinh quan sát một số ảnh về các con vật trong tự nhiên, gợi ý học sinh trả lời: Em thấy trong tranh có những hình ảnh gì ? ... + Giáo viên tóm tắt : Có nhiều con vật (Sư tử, trâu, bò, mèo, chim...). + Học sinh thảo luận nhóm đôi: Kể cho bạn nghe về con vật mà mình thích. + Một số học sinh kể trước lớp.. + Giáo viên kết luận: Vẽ tranh chủ đề về con vật em có thể vẽ được rất nhiều các hình ảnh khác nhau về các con vật,...trong đó có thêm hình ảnh cây cối, nhà cửa, khu rừng, người... cho bức tranh thêm sinh động.
12 + Gợi ý học sinh cách vẽ: Em sẽ vẽ con vật gì ? Vẽ con vật, em vẽ bộ phận nào trước?... + Một số học sinh lên bảng tập vẽ. + Giáo viên và học sinh cùng nhận xét, rút ra cách vẽ. + Học sinh hát một bài kết hợp vận động để kết thúc tiết học. 2.Dự kiến cách giới thiệu bài phong phú, đa dạng để lôi cuốn học sinh tham gia tích cực vào tiết học. Nhiều giáo viên quan niệm: Giới thiệu chỉ cần ngắn gọn, cứ nêu ngay tên bài là xong mà chưa chú ý nhiều đến tác dụng giáo dục của việc này. Nếu làm phép thử nghiệm để so sánh giữa hai hình thức giới thiệu bài trực tiếp và giới thiệu bài gián tiếp sẽ thấy rõ ngay hiệu quả như thế nào. Ví dụ khi giới thiệu chủ đề 7 Mĩ thuật lớp 2. Con vật thân thuộc: * Cách 1: + Giới thiệu trực tiếp: Hôm này cô và các em cùng tìm hiểu về chủ đề 7 Con vật thân thuộc. + Hiệu quả: Học sinh nắm được tên bài học. Không khí lớp học không thay đổi, học sinh chăm chú nghe nhưng chưa nắm được thêm bất cứ kiến thức gì ngoài tên bài. * Cách 2: + Giới thiệu gián tiếp: Giáo viên tổ chức trò chơi ô chữ đoán tên con vật (chú ý chỉ nêu tên và hình con vật nuôi), gợi ý học sinh tìm chữ. Khi học sinh đoán đúng thì hình con vật được lật ra. Kết thúc trò chơi, giáo viên giới thiệu: Đây là những con vật thân thuộc. Để giúp các em có thể tạo hình được những con vật thân thuộc, hôm nay cô và các em cùng tìm hiểu qua chủ đề 7 Con vật thân thuộc. + Hiệu quả: học sinh nắm được tên bài học, biết được những con vật nào là con vật thân thuộc, không khí lớp học sinh động, học sinh thích thú khi được tham gia trò chơi. Vậy nên tôi thường giới thiệu bài thông qua nhiều hình thức như: thông qua trò chơi, kể một câu chuyện nhỏ, một tình huống hay đóng vai, tạo dáng, trải nghiệm thực tế…vừa tạo hứng thú học tập cho học sinh vừa cung cấp kiến thức một cách dễ hiểu nhất.
13 Chính vì chú trọng đến khâu giới thiệu bài mà tôi luôn tạo được không khí phấn khởi cho giờ học, thu hút sự chú ý, gây tâm lý chờ đón, hồi hộp cho học sinh ngay từ đầu tiết học. 3. Xây dựng các nội dung giúp học sinh trải nghiệm. Học sinh thích học thông qua các họat động nên giáo viên không nên sử dụng hình thức thuyết giảng mà nên dạy học tích cực, dạy học tương tác, lý thuyết gắn với thực hành. Học sinh được nói, được làm và vận dụng ngay thì sẽ dễ dàng tiếp thu kiến thức và nhớ lâu bền. Trong giáo dục mĩ thuật, học sinh được phát triển không ngừng và có sự khác biệt ở mỗi em về khả năng quan sát, trí tưởng tượng, trí nhớ, cách thức thể hiện con người, con vật, đồ vật về hình dáng, đặc điểm, cấu trúc, tỉ lệ...Học sinh được kích thích thông qua các khả năng của bản thân cũng như trải nghiệm với người khác như: những thành viên trong gia đình, bạn bè và thậm chí những người mới quen biết, với con vật yêu thích, đồ vật thân quen. Học sinh bị ảnh hưởng thông qua tiếp xúc với sự vật, hiện tượng xung quanh thông qua các kênh thông tin như: ti vi, tạp chí, sách vở, truyện tranh, quảng cáo, internet và các tác phẩm điêu khắc công cộng. Dần dần học sinh nhận biết được những cách thức thể hiện hình ảnh con người khác nhau về hình dáng, cấu trúc, tỉ lệ như: phác họa con người, biểu cảm của nhân vật, biểu tượng người khái quát... Do đó việc để học sinh trải nghiệm rất quan trọng, tùy theo từng chủ đề mà giáo viên lựa chọn các hoạt động cho phù hợp giúp học sinh nhớ lại kiến thức, những kỷ niệm và tưởng tượng, đồng thời cho các em cơ hội chia sẻ những gì các em đã biết khi trình bày về sở thích, mối quan tâm, mơ ước hay ý tưởng. Qua quá trình này học sinh sẽ có được những kiến thức thực tế để gợi mở cách nhìn nhận, cảm giác, sự tò mò, trí nhớ, trí tưởng tượng và phát triển sức sáng tạo và biểu đạt thông qua việc được nghe kể chuyện, chia sẻ những trải nghiệm của bản thân về chủ đề liên quan, xem tranh ảnh, hoặc tổ chức các trò chơi phù hợp với từng lớp học. Ví dụ: Ở chủ đề Đàn gà của em tôi tổ chức cho học sinh kể về con vật em thích nhất (hình dáng, màu sắc, đặc điểm nổi bật…). Hay chủ đề Đây là tôi tôi tổ chức cho học sinh tạo dáng, điều này gây hứng thú học tập, giúp cho học sinh nâng cao hiểu biết về những tình huống sự kiện từ đời sống hàng ngày của các em. Học sinh tự tạo lại các dáng hoạt động từ những tình huống trong hoạt
14 động chơi, làm việc hoặc học tập. Các em dễ dàng nắm bắt được hình dáng, tư thế của người khi hoạt động để vẽ. 4. Tổ chức hình thức học tập theo quy trình hiệu quả nhất. Mỗi quy trình theo phương pháp Mĩ thuật mới đều có mục tiêu giáo dục khác nhau để giúp học sinh có thể phát triển khả năng tự học. Khi lựa chọn quy trình cần chú ý sắp xếp trình tự các bước sao cho có sự kết hợp hài hoà giữa phương pháp, nội dung và hình thức tổ chức lớp học. Vì nếu lựa chọn quy trình không phù hợp sẽ dẫn đến tình trạng học sinh học tập chán nản, thiếu ý tưởng sáng tạo. Sau một thời gian thực hiện, tôi không còn lúng túng khi lên lớp, các hoạt động diễn ra theo trình tự một cách khoa học và gắn kết với nhau. Học sinh dễ tiếp thu bài hơn, hiệu quả sáng tạo tăng lên rõ rệt. Biện pháp 3 : Xây dựng bầu không khí lớp học thân thiện, tạo hứng thú học tập cho học sinh thông qua các hoạt động thi đua, trò chơi. Xây dựng bầu không khí lớp học thân thiện, tạo hứng thú học tập cho học sinh thông qua các hoạt động thi đua, trò chơi với mục đích: Tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. Học sinh cảm nhận được sự thoải mái khi việc học của mình vừa gắn với kiến thức trong sách vở, vừa thông qua sự trải nghiệm của chính bản thân trong các hoạt động tập thể. Để xây dựng bầu không khí lớp học thân thiện, tạo được hứng thú học tập cho học sinh thông qua các hoạt động thi đua, trò chơi, tôi thường thực hiện như sau: 1. Xây dựng bầu không khí học tập thân thiện: Để các học sinh tự tin hơn khi thực hiện các sản phẩm của mình thì rất cần một môi trường học tập thân thiện. Phong trào này cũng đã được Bộ Giáo dục Đào tạo triển khai trong toàn ngành từ nhiều năm nay. Muốn xây dựng môi trường học tập thân thiện thì mỗi một thành viên trong nhà trường đều phải chung tay góp sức, nhưng ở phạm vi lớp học và tùy tình hình học sinh, cơ sở vật chất…mà giáo viên tổ chức cho phù hợp. Trước hết giáo viên cần thể hiện phong cách giao tiếp thực sự tôn trọng học sinh. Tất cả bề ngoài hình thức như dáng đi, đứng, cử chỉ, điệu bộ, thái độ, ngôn ngữ …đều phải thể hiện được sự thân thiện. Luôn giao tiếp thân thiện với học sinh trong mọi tình huống.
15 Đại đa số học sinh tiểu học, các em chưa mạnh dạn, các em rất ngại tiếp xúc với thầy cô, thậm chí có em sợ thầy cô hơn cả cha mẹ. Vậy làm thế nào để các em mạnh dạn hơn thì giáo viên phải gần gũi, thân tình để các em dễ hoà đồng vào môi trường tập thể. Nếu các em nhận ra ở thầy cô một sự bảo bọc che chở, nhất là sự quan tâm, cảm thông thực sự, các em sẽ dần dần quấn quýt, tin cậy gần như tuyệt đối và thầy cô như là thần tượng của các em. Để làm được điều này thì cách nói, âm vực lời nói là vô cùng quan trọng. Có nghĩa là giáo viên chỉ phát âm vừa đủ nghe, tránh quát tháo, lớn tiếng dễ gây tâm lý sợ học, sợ thầy cô cho học sinh. Vì vậy giáo viên phải tạo không khí hào hứng trong lớp học song vẫn giữ được tính kỉ luật, trật tự. Cho phép các em trao đổi ý kiến, xem, nhận xét bài bạn, nhưng giáo viên phải nhắc nhở những học sinh mải chơi, nói chuyện riêng ngoài việc học vẽ. Mặt khác Mĩ thuật là một bộ môn phụ thuộc nhiều vào năng khiếu của từng cá nhân, do đó giáo viên không nên đòi hỏi quá nhiều ở các em. Học sinh hoàn thành sản phẩm đúng theo nội dung chủ đề, qua mỗi giờ học các em có thể nhận xét, đánh giá cái đẹp – cái chưa đẹp đã là thành công. Mỗi lời động viên, khích lệ dù rất nhỏ của giáo viên cũng có thể là một động lực lớn để các em cố gắng. Khi học sinh thực hành, tôi luôn theo dõi, quán xuyến chung, điều chỉnh, bổ sung những gì mà đa số học sinh chưa rõ hoặc còn lúng túng. Theo dõi giúp học sinh chưa có năng khiếu, động viên khích lệ học sinh có năng khiếu, cụ thể: Gợi ý học sinh nhận ra những thiếu sót ở bài vẽ để học sinh rút kinh nghiệm và tự sửa chữa; Động viên, khích lệ học sinh có năng khiếu tạo điều kiện cho các em suy nghĩ tìm tòi thêm, nâng cao hiệu quả sáng tạo ở bài vẽ. Ví dụ như khi học sinh vẽ biểu đạt : Tùy điều kiện thực tế, tôi khuyến khích học sinh lựa chọn chất liệu, màu sắc phù hợp để vẽ nhằm tăng tính biểu cảm. Tôi đi và quan sát cả lớp, đặt câu hỏi để giúp các em lựa chọn được màu sắc và nội dung đạt chất lượng. Sau hoạt động này, tôi hướng dẫn học sinh dùng khung tự tạo để xác định bố cục bức tranh trong Vẽ chân dung và cả những bức tranh khác được sáng tạo trong suốt quá trình học mĩ thuật, tạo cho các em cách nhìn thẩm mĩ và phương pháp trình bày tác phẩm khi trưng bày bằng những câu hỏi gợi ý như: + Em muốn thể hiện điều gì và em thể hiện nội dung đó như thế nào trong bức tranh này? + Tại sao em sử dụng màu này?
16 + Hình ảnh trong tranh của em có theo những gì em muốn thể hiện không? + Trong bài vẽ của mình, em muốn thêm hay bỏ chi tiết nào? Lí do?... Mặt khác, dù dạy theo phương pháp cũ hay mới, giáo viên chuyên trách Mĩ thuật luôn gặp khó khăn chung với đối tượng học sinh chưa có năng khiếu và học sinh lớp 1 đó là : Các em không dám vẽ, sợ vẽ xấu các bạn chê cười, hay sao chép hoặc bắt chước ý tưởng của bạn. Khi vẽ các em hay tẩy xóa, thường vẽ hình quá nhỏ. Đây là hạn chế mà các em thường mắc phải nhiều. Bỡi vậy, giáo viên phải biết cách phát huy các mặt mạnh của học sinh, luôn khen ngợi những học sinh có nét vẽ ngộ nghĩnh, động viên, khích lệ học sinh chưa có năng khiếu. Động viên khích lệ kịp thời một tiến bộ dù nhỏ nhất của các em sẽ giúp các em bớt mặc cảm tự ti và có tinh thần học tập hơn. Có em vẽ hình rất đẹp nhưng lại hay tẩy xoá vì các em sợ sai, vì các em chưa nhìn thấy được cái đẹp trong tranh của mình thì giáo viên cần phân tích, gợi mở cho các em. Đồng thời nên tuyên dương thường xuyên những nỗ lực dù rất nhỏ của các em để các em tự tin hơn trong học tập. 2.Tăng cường tổ chức các trò chơi lồng ghép vào quá trình học tập: Bên cạnh hoạt động học là chủ đạo thì nhu cầu chơi, giao tiếp với bạn bè của các em học sinh tiểu học cũng không thể thiếu. Nếu giáo viên biết phối hợp nhịp nhàng giữa nhiệm vụ của hoạt động học với sự thỏa mãn nhu cầu chơi, giao tiếp của các em "Học mà chơi, chơi mà học" thì các em sẽ hăng hái, say mê học tập và một điều tất yếu là kết quả học tập của các em sẽ được nâng lên. Đây cũng là một phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh trên cơ sở khai thác đặc điểm tâm sinh lý của học sinh. Khi tổ chức trò chơi, tôi thường lưu ý: + Lựa chọn trò chơi vừa sức với học sinh. Các em học đấy nhưng phải vui, khi vui thích thì việc học tập sẽ là tự nguyện, không bị gò ép, thúc bách. Khi học mà như chơi thì việc học sẽ trở nên nhẹ nhàng, thoải mái, học sẽ trở thành là một trong những nhu cầu của học sinh. Song cần tìm những trò chơi sao cho nhiều em được tham gia sẽ phát huy tính tích cực hơn . Giáo viên cần lưu ý cần lựa chọn các trò chơi làm cho học sinh tự khám ra nội dung bài học một cách chủ động, thích thú và ghi nhớ được kiến thức một cách tự nhiên và sâu sắc. Trò chơi có chứa đựng những chủ đề, nội dung nhất định, có những quy chế nhất định mà học sinh phải tuân thủ. Trò chơi vừa mang tính chất vui chơi giải trí song đồng
17 thời lại có ý nghĩa giáo dục. Dạy học bằng phương pháp tổ chức trò chơi là đưa học sinh đến với các hoạt động vui chơi giải trí nhưng có nội dung gắn liền với bài học.Trò chơi trong học tập có tác dụng giúp học sinh hăng say vào học tập, chống mệt mỏi, tránh làm cho tiết học nặng nề nhàm chán, tăng cường khả năng thực hành kiến thức của bài học, phát huy hứng thú, tạo thói quen độc lập, chủ động và sự sáng tạo của học sinh, lôi cuốn các em vào những hoạt động học tập. Hay nói cách khác: trò chơi học tập là hoạt động được tổ chức có tính chất vui chơi, giải trí nhưng có nội dung gắn với bài học hay hoạt động học tập của học sinh. Tuy nhiên, khi tổ chức trò chơi, cần chú ý: + Tổ chức vào thời điểm thích hợp. Trong thực tế dạy học, giáo viên thường tổ chức trò chơi học tập để củng cố kiến thức, kỹ năng. Tuy nhiên việc tổ chức cho học sinh chơi các trò chơi để giới thiệu bài hay hình thành kiến thức, kỹ năng mới là rất cần để tạo hứng thú học tập cho học sinh ngay từ khi bắt đầu bài học mới. Do đó, tôi luôn linh hoạt tổ chức trò chơi ở những thời điểm khác nhau nhằm tạo sự bất ngờ và giảm căng thẳng của giờ học. + Lôi cuốn tất cả học sinh của lớp cùng tham gia. Trò chơi học tập là một hình thức học tập bằng hoạt động, hấp dẫn học sinh nên duy trì tốt hơn sự chú ý của các em với bài học. Trò chơi làm thay đổi hình thức học tập chỉ bằng hoạt động trí tuệ, do đó giảm tính chất căng thẳng của giờ học, nhất là các giờ học kiến thức mới. Trò chơi có nhiều học sinh tham gia sẽ tạo cơ hội rèn luyện kỹ năng học tập hợp tác cho học sinh, tăng cường khả năng giao tiếp và giúp các em rèn kỹ năng hợp tác. Có thể nói điều khiển tiến trình một cuộc chơi với học sinh tiểu học sao cho sôi nổi, sinh động, hấp dẫn lôi cuốn được tất cả các em tham gia chơi một cách thích thú nhưng vẫn đảm bảo mục tiêu tiết học là không dễ. Vì nếu tổ chức sơ sài hoặc mang tính chất hình thức thì học sinh tham gia một cách miễn cưỡng, có em còn nhân dịp này để làm việc riêng, đùa giỡn gây mất trật tự lớp học. Còn nếu tổ chức quá chú trọng vào phần chơi mà quên đi phần học thì giáo viên sẽ khó mà quản lý lớp học đi đúng hướng. Một số trò chơi tôi thường áp dụng như: thi vẽ nhanh, vẽ đẹp, tưởng tượng từ hình có sẵn… vào đầu, cuối tiết học hoặc trước khi thực hành. Đây chính là thời gian để các em luyện vẽ và tăng cường khả năng vẽ nhanh, vẽ đẹp và giúp các em phấn chấn tinh thần, hăng hái học tập hơn. Cách tiến hành như sau :
18 Trò chơi Tưởng tượng từ hình có sẵn: Giáo viên vẽ lên bảng một số hình (có liên quan đến chủ đề đang học), yêu cầu các đội cử đại diện tham gia thi đua vẽ tiếp vào hình có sẵn để thành hình theo đúng chủ đề giáo viên yêu cầu. Ví dụ như chủ đề 7 lớp 2 Con vật thân thuộc, giáo viên có thể vẽ lên bảng những hình như sau: Từ những hình này, học sinh vẽ tiếp thành hình các con vật mà em thích như: con trâu, con gà, con lợn, con mèo, … Trò chơi : Ai nhanh hơn. Luật chơi: Mỗi nhóm cử 1 đại diện lên vẽ nhiều con vật thân thuộc ( hoặc vẽ một tranh). Học sinh dưới lớp hát một bài. Khi hát hết bài thì các đội thi vẽ phải ngừng tay. Đội nào có học sinh vẽ nhanh, vẽ nhiều con vật (hoặc tranh đẹp nhất) là đội thắng cuộc… Khi tổ chức trò chơi, giáo viên cần đánh giá cao phần tham gia của các đội, không làm qua loa đại khái, có khen thưởng, tuyên dương kịp thời cũng là một biện pháp làm cho học sinh thêm tích cực vì em nào cũng thích được khen, được thầy cô quan tâm đến việc làm của mình. Bên cạnh đó cần động viên những đội còn lại để các em cố gắng hơn ở lần sau. Sau mỗi lần chơi giáo viên cần nhận xét đánh giá kết quả của học sinh. Dựa vào yêu cầu, nội quy chơi, kết quả cuộc chơi giáo viên đánh gía cuộc chơi và phân loại thắng thua thật công bằng, rõ ràng. Giáo viên phải hết sức lưu ý vấn đề này vì đôi khi có giáo viên nêu yêu cầu và luật chơi rất khắt khe nhưng khi đánh giá kết quả lại đại khái, không chính xác hoặc không công bằng vì vậy sẽ làm cho học sinh mất phấn khởi, đôi khi các em biểu lộ sự phản đối với sự đánh giá đó và không chấp nhận kết luận của giáo viên. Để đánh giá đúng thực chất của cuộc chơi, giáo viên phải thống kê ra được những ưu điểm, nhược điểm của từng đội tham gia chơi. Tuy nhiên vẫn cần sự đánh giá nhẹ nhàng mang tính chất động viên, khích lệ là chính, tránh tình trạng đánh giá để các em buồn và xấu hổ với bạn bè khi không thắng trò chơi. Và điều lưu ý cần phải nhớ là tuyệt đối không được so sánh đội này với đội kia hay em này với em khác.
19 Nhờ xây dựng bầu không khí lớp học thân thiện, áp dụng các trò chơi phù hợp mà nhiều học sinh hăng hái phát biểu và thích được phát biểu, thích tham gia nhận xét, đánh giá, hứng thú tham gia trò chơi học tập. Đặc biệt các em tập trung trong học tập hơn, không còn hiện tượng nói chuyện riêng, làm việc riêng trong giờ học. Biện pháp 4: Đánh giá kết quả học tập của học sinh theo năng lực trong cả quá trình hoạt động và qua sản phẩm. Đánh giá kết quả học tập của học sinh theo năng lực trong cả quá trình hoạt động và qua sản phẩm sẽ nhận biết được điểm mạnh, điểm yếu của học sinh để có biện pháp cải thiện, hoàn thiện phương thức dạy và học nhằm phát triển năng lực của học sinh. Việc đánh giá quá trình và kết quả học tập của học sinh là một nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên được thực hiện ở các tiết cuối của mỗi chủ đề (hoạt động Giới thiệu, trưng bày sản phẩm). Nó không đơn thuần là thực hiện một quy định bắt buộc để giáo viên ghi nhận vào sổ theo dõi mà dựa vào đó giúp giáo viên nắm được năng lực, khả năng phối hợp của từng học sinh, từ đó có kế hoạch tổ chức dạy học phù hợp và hiệu quả. Giáo viên không được đưa ra bất cứ một nhận xét nào về sản phẩm của các em mà tùy theo từng sản phẩm, giáo viên gợi ý các em có nên thêm vào, hay bỏ bớt các hình ảnh, nên chỉnh sửa hay thay đổi gì để tác phẩm đẹp hơn, từ đó các em tự rút ra được kiến thức và kinh nghiệm cho bản thân ở lần sau. Mặt khác cần theo dõi, đánh giá học sinh trong suốt quá trình tham gia các hoạt động chứ không chỉ là dựa trên đánh giá sản phẩm chung của nhóm. Mỗi học sinh có năng lực, sở trường riêng (em thì vẽ đẹp nhưng tạo hình bằng đất thì chưa đạt và ngược lại…) nên giáo viên cần quan tâm theo dõi để có những nhận xét, đánh giá cho hợp lý và đảm bảo khách quan. Giáo viên cần quan sát thái độ học tập và làm việc trong các nhóm, đánh giá sự tiến bộ của nhóm trên cơ sở thu thập những thông tin về sự tiến bộ của mỗi thành viên trong nhóm. Sản phẩm của nhóm thể hiện quá trình trao đổi, trình bày ý kiến và kỹ năng hợp tác của từng thành viên. Do đó việc nhận xét quá trình làm việc của nhóm không nên qua loa, đại khái. Càng đưa ra nhận định cụ thể càng giúp học sinh tích lũy nhiều kinh nghiệm cho những lần làm việc sau. Những tiêu chí nhận xét cần thiết phải có: + Sự phân công trong nhóm.
20 + Tinh thần thái độ làm việc của các thành viên trong quá trình thực hiện. + Kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao. + Thời gian hoàn thành sản phẩm. + Kĩ năng trình bày nội dung tranh vẽ trước lớp. Việc đánh giá kết quả không chỉ dựa trên thành tích chung của cả nhóm mà còn dựa trên sự đóng góp của từng thành viên trong nhóm. Để thực hiện việc đánh giá đảm bảo công bằng, đúng thực tế, tôi dùng sổ tay theo dõi ghi nhận ngay những cá nhân tích cực, cá nhân thụ động hay sáng tạo, những nhóm làm việc hiệu quả…Khi thực hiện việc đánh giá, tôi nêu rõ những mặt được và chưa được để học sinh nắm và thực hiện tốt hơn. Bên cạnh việc tuyên dương những học sinh tích cực, chăm chỉ, tôi cũng nghiêm khắc nhắc nhở những học sinh chưa tập trung, lơ là, hay nói chuyện, làm việc riêng…để các em có trách nhiệm và ý thức hơn. Khi đánh giá hoạt động của một nhóm, giáo viên cũng cần lưu ý tới những tiến bộ của các em. Bởi vì sự tiến bộ đó thể hiện tinh thần, thái độ tiếp thu bài học có hiệu quả mà các em đạt được. Sản phẩm của một nhóm thường là hoàn thành tốt thì không có gì phải bàn, nhưng có nhiều trường hợp ở hoạt động trước các em chỉ hoàn thành hoặc chưa hoàn chỉnh, ở hoạt động sau lại có sản phẩm nổi trội hoặc xuất sắc thì rất cần sự ghi nhận của giáo viên. Đó chính là động lực để các em có tinh thần học tập tốt hơn ở các hoạt động sau. Hiện tại việc đánh giá môn học được thực hiện theo thông tư 30 và được sửa đổi bổ sung ở thông tư 22, do đó đánh giá hoạt động nhóm là một phần quan trọng để làm căn cứ cho giáo viên thực hiện đúng thực chất, công bằng và khách quan. Nhất là đối với nội dung năng lực và phẩm chất, nếu giáo viên chỉ dựa trên cơ sở là sản phẩm mĩ thuật của các em là chưa đủ, chưa chính xác, mà phải dựa trên nhiều yếu tố như: Khả năng kết hợp với bạn, khả năng giao tiếp, tính tích cực, sáng tạo…Chính vì vậy, giáo viên cần coi trọng khâu đánh giá hoạt động nhóm của học sinh trong các giờ học, để đảm bảo các yêu cầu về chuyên môn, đạt mục tiêu giáo dục của môn học Mĩ thuật trong trường Tiểu học. Nhờ áp dụng giải pháp trên mà học sinh tích cực tham gia các hoạt động của nhóm hơn, nhiều em đã biết khắc phục và khắc phục được những hạn chế của bản thân, sáng tạo nhiều sản phẩm mĩ thuật độc đáo và đẹp mắt.