Chương trình Giảng dạyKinhtếFulbright
2005-2006
Bài 9: Sơlượclịch sửthuếViệtNam
Phan HiểnMinh 1
Tài chính công
1
S¬ l−îc lÞch sö
thuÕ ViÖt Nam
2
Kh¸i qu¸t chÝnh s¸ch thuÕ thêi B¾c thuéc
CÇn ph©n biÖt hai kh¸i niÖm gi÷a t« vµ thuÕ.
+ T« lµ s¶n phÈm thÆng d− ph¶i nép cho chñ ®Êt.
+ ThuÕ lµ nh÷ng kho¶n ®ãng gãp ®èi víi Nhµ n−íc.
Tæ chøc phô tr¸ch thu lµ “c«ng tµo” :
+ Diªm quan, phô tr¸ch thu thuÕ muèi;
+ ThiÕt quan thu thuÕ kho¸ng s¶n, ®Æc biÖt lµ s¾t;
+ Thñy quan, thu thuÕ thñy s¶n;
+ C¸c huyÖn lÖnh, tr−ëng h−¬ng, tr−ëng x· thu c¸c
lo¹i t« thuÕ trong ®Þa bµn.
TËp trung chuyÓn vÒ kho chÝnh t¹i Trung Quèc.
Chương trình Giảng dạyKinhtếFulbright
2005-2006
Bài 9: Sơlượclịch sửthuếViệtNam
Phan HiểnMinh 2
Tài chính công
3
Thêi phong kiÕn
TriÒu ®¹i Nhµ TrÇn
- ThuÕ th©n (cßn gäi lµ thuÕ ®inh):
+ ThuÕ ®inh ®¸nh vµo b¶n th©n mçi ng−êi d©n tíi tuæi
tr−ëng thµnh.
+ ThuÕ ®−îc quy ra thµnh tiÒn vµ nép b»ng tiÒn (tÝnh
b»ng quan tiÒn).
- ThuÕ ruéng (thuÕ ®iÒn): thuÕ ruéng th× ®ãng b»ng
thãc (nép b»ng hiÖn vËt).
- Ngoµi ra cßn cã thuÕ ruéng muèi (ph¶i ®ãng b»ng
tiÒn).
- §¸nh thuÕ c¶ trÇu cau, t«m c¸, rau qu¶, …
4
Thêi phong kiÕn
TriÒu NguyÔn Gia Long
- ThuÕ §inh (ThuÕ th©n): b»ng tiÒn.
- ThuÕ §iÒn: b»ng thãc.
- ThuÕ s¶n vËt: ®¸nh vµo c©y quÕ (®¸nh vµo viÖc khai th¸c
c©y quÕ trong rõng) ai ®ãng thuÕ s¶n vËt c©y quÕ th× ®−îc
miÔn trõ thuÕ th©n.
- ThuÕ YÕn: (®¸nh vµo khai th¸c tæ chim YÕn. Ai nép thuÕ
yÕn th× ®−îc tha viÖc binh lÝnh.
- ThuÕ h−¬ng liÖu (c©y trÇm), thuÕ s©m, thuÕ chiÕu, thuÕ
gç, …
- ThuÕ ®¸nh vµo c¸c tµu bÌ c¸c n−íc ra vµo bu«n b¸n
- ThuÕ khai th¸c má.
Chương trình Giảng dạyKinhtếFulbright
2005-2006
Bài 9: Sơlượclịch sửthuếViệtNam
Phan HiểnMinh 3
Tài chính công
5
Thêi Ph¸p thuéc
- Hai s¾c thuÕ §inh (thuÕ th©n) vµ thuÕ §iÒn ®−îc gäi
lµ thuÕ Ch¸nh Ng¹ch.
- ThuÕ th©n tøc lµ thuÕ §inh ®¸nh vµo b¶n th©n mäi
thanh niªn tõ 18 tuæi trë lªn.
+ ThÎ s−ucã gi¸ trÞ nh− giÊy chøng minh nh©n d©n.
+ Ai kh«ng cã thÎ s−u tøc lµ kh«ng ®ãng thuÕ th©n, bÞ
coi lµ téi trèn s−u lËu thuÕ (trèn s©u lËu thuÕ) vµ bÞ b¾t
ph¹t tï.
6
Sau C¸ch m¹ng Th¸ng 8/1945
- S¾c lÖnh Sè 11 ngµy 07/09/1945 cña ChÝnh phñ ®·
nªu râ: “B·i bá thuÕ th©n lµ mét thø thuÕ v« lý, tr¸i
ng−îc víi tinh thÇn cña chÝnh thÓ d©n chñ céng hßa”.
-Nhµ n−íc ch−a ®Æt vÊn ®Ò ®ãng gãp cña nh©n d©n
dùa trªn mét chÝnh s¸ch hîp lý, cßn dÌ dÆt trong viÖc
huy ®éng tµi lùc cña nh©n d©n b»ng thuÕ, chØ ph¸t
hµnh tiÒn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tµi chÝnh.
Chương trình Giảng dạyKinhtếFulbright
2005-2006
Bài 9: Sơlượclịch sửthuếViệtNam
Phan HiểnMinh 4
Tài chính công
7
Sau C¸ch m¹ng Th¸ng 8/1945
NhËn ®Þnh cña Vò Ngäc Khuª (1958)
- ChÝnh s¸ch ®ãng gãp kh«ng c«ng b»ng, hîp lý v× c¨n
b¶n vÉn lµ chÕ ®é thuÕ cña thêi Ph¸p thuéc söa ®æi l¹i.
+ Kh«ng huy ®éng ®−îc ®óng kh¶ n¨ng cña mäi tÇng
líp nh©n d©n.
+ Kh«ng thÝch hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ.
+ Ng−êi nghÌo ®ãng gãp nhiÒu h¬n ng−êi giµu.
+ C«ng nghiÖp, th−¬ng nghiÖp ®ãng qu¸ Ýt so víi
n«ng nghiÖp
8
Giai ®o¹n 1954 - 1975
- Tõ cuèi n¨m 1954, Nhµ n−íc ®· c«ng bè hÖ thèng
thuÕ míi hoµn chØnh vµ lÇn l−ît ban hµnh ¸p dông
thèng nhÊt trªn toµn miÒn B¾c.
+ ThuÕ n«ng nghiÖp thu b»ng hiÖn vËt.
+ 12 thø thuÕ thu b»ng tiÒn lµ: ThuÕ doanh nghiÖp;
ThuÕ lîi tøc doanh nghiÖp; ThuÕ bu«n chuyÕn; ThuÕ
hµng hãa; ThuÕ s¸t sinh; ThuÕ kinh doanh nghÖ thuËt;
ThuÕ thæ tr¹ch; ThuÕ m«n bµi; ThuÕ tr−íc b¹; ThuÕ
muèi; ThuÕ r−îu; ThuÕ xuÊt khÈu, ThuÕ nhËp khÈu.
Chương trình Giảng dạyKinhtếFulbright
2005-2006
Bài 9: Sơlượclịch sửthuếViệtNam
Phan HiểnMinh 5
Tài chính công
9
Giai ®o¹n 1954 - 1975
- Trªn nguyªn t¾c:
+ ThuÕ ®èi víi quèc doanh nhÑ h¬n t− nh©n;
+ §éng viªn ®èi víi s¶n xuÊt nhÑ h¬n bu«n b¸n;
+ Ngµnh nghÒ, mÆt hµng cÇn thiÕt nhÑ h¬n ngµnh
nghÒ, mÆt hµng kh«ng cÇn thiÕt, xa xØ, cao cÊp;
10
Giai ®o¹n 1954 - 1975
- H×nh thøc huy ®éng tµi chÝnh chñ yÕu ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp trong thêi kú nµy lµ
+ Thu quèc doanh.
+ ChÕ ®é trÝch nép lîi nhuËn.
+ ChÕ ®é nép khÊu hao c¬ b¶n.