intTypePromotion=1
ADSENSE
 » 
 » 

Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung các dự án phát triển

Chia sẻ: Kkkk Kkkk | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:147

Thêm vào BST
Báo xấu
173
lượt xem 38
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đánh giá tác động môi trường (ĐGTĐMT) là một công cụ dùng để phòng ngừa và kiểm soát các tác động môi trường do việc phát triển kinh tế-xã hội tạo ra. Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT chung được soạn với mục đích góp phần chi tiết hóa công tác ĐGTĐMT ở Việt Nam. Cuốn Sổ tay hướng dẫn được soạn làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan và cá nhân tham gia vào quá trình ĐGTĐMT ở Việt Nam, cho chủ đầu tư và chủ dự án; những người thực hiện ĐGTĐMT ở các viện nghiên cứu, trường đại học, các tổ chức xã hội và phi chính phủ; các cán bộ và cơ quan quản lý môi trường cấp trung ương và địa phương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung các dự án phát triển

  1. Trung t©m khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ quèc gia Côc M«i tr­êng, Bé khoa häc, c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng §Ò ¸n "X©y dùng N¨ng lùc Qu¶n lý M«i tr­êng ë ViÖt Nam" do Uû ban Ch©u ¢u tµi trî sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng CHUNG C¸c dù ¸n ph¸t triÓn TH¸NG 1 2000 Biªn tËp: Lª §øc An Lª Th¹c C¸n Luc Hens NguyÔn Ngäc Sinh ViÖn §Þa lý Bé m«n Sinh th¸i Côc M«i Tr­êng Nh©n v¨n (VUB)
  2. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Môc lôc Lêi giíi thiÖu cña chñ tÞch, Héi ®ång Cè vÊn §Ò ¸n .............................................................................. i Danh s¸ch t¸c gi¶ vµ ban biªn tËp...................................................................................................iii Danh s¸ch c¸n bé ®äc vµ gãp ý kiÕn b»ng v¨n b¶n ........................................................................ iv Danh môc c¸c tõ vµ côm tõ viÕt t¾t.................................................................................................. v PhÇn mét: Më ®Çu ..................................................................................................................................... 1 I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng................................................................ 1 I.1 Néi dung c¬ b¶n cña ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng.................................................................. 1 I.2. Vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng......................................................................................................................... 5 I.3. Nh÷ng h¹n chÕ hiÖn nay vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn c«ng t¸c ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng7 I. 4. X©y dùng Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung ë ViÖt Nam ........................ 9 PhÇn Hai: X©y dùng b¸o c¸o §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng .......................................................... 15 II. Sµng läc dù ¸n........................................................................................................................... 15 II.1. Môc ®Ých cña sµng läc dù ¸n ................................................................................................. 15 II.2. Néi dung cña b­íc sµng läc dù ¸n ........................................................................................ 16 II.3. C¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm sµng läc dù ¸n vµ thêi ®iÓm thùc hiÖn sµng läc dù ¸n .............................................................................................................................................. 18 III. X¸c ®Þnh ph¹m vi §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng - lËp ®Ò c­¬ng §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chi tiÕt................................................................................................................................. 20 III.1. Môc tiªu cña b­íc x¸c ®Þnh ph¹m vi ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng.................................... 20 III.2. Néi dung cña b­íc x¸c ®Þnh ph¹m vi ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng................................... 20 III.3. C¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh ph¹m vi ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng . 24 IV. §¸nh gi¸ T¸c §éng M«i Tr­êng chi tiÕt ................................................................................. 26 IV.1. Néi dung ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chi tiÕt................................................................... 26 IV.2. NhËn d¹ng c¸c t¸c ®éng ....................................................................................................... 27 IV.3. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng.......................................................................... 32 IV.4. Dù b¸o quy m« vµ c­êng ®é t¸c ®éng .................................................................................. 33 IV.5. §¸nh gi¸ ý nghÜa cña t¸c ®éng ............................................................................................. 36 IV.6. Gi¶m thiÓu vµ qu¶n lý c¸c t¸c ®éng...................................................................................... 38 IV.7. ChuÈn bÞ b¸o c¸o ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng ................................................................. 39 IV.8. C¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chi tiÕt .. 40 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  3. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung PhÇn ba: ThÈm ®Þnh §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng .......................................................................... 42 V. ThÈm ®Þnh b¸o c¸o §¸nh Gi¸ T¸c §éng M«i Tr­êng.............................................................. 42 V.1. Quy tr×nh thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng............................................................... 42 V.2. C¬ quan cã tr¸ch nhiÖm thÈm ®Þnh b¸o c¸o ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng......................... 43 VI. Gi¸m s¸t (monitoring) c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng ..................................................................... 45 VI.1. C¸c kiÓu gi¸m s¸t ................................................................................................................. 45 VI.2. Nguyªn t¾c vµ yªu cÇu gi¸m s¸t ........................................................................................... 45 VI.3. Tæ chøc vµ b¸o c¸o gi¸m s¸t ................................................................................................ 45 VI.4. C¬ quan cã tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t m«i tr­êng ...................................................................... 46 Phô lôc I.1. Mét sè thuËt ng÷ m«i tr­êng............................................................................................... 47 Phô lôc I.2. c¸c kiÓu t¸c ®éng ®­îc tæng hîp trong ®¸nh gi¸t¸c ®éng m«i tr­êng .................... 53 Phô lôc I.3. KÕt hîp c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn ........................................... 58 Phô lôc I.4. NghÞ ®Þnh sè 175-CP ngµy 18-10-1994 cña chÝnh phñ vÒ h­íng dÉn thi hµnh luËt b¶o vÖ m«i tr­êng ............................................................................................................................ 60 Phô lôc I.5. Th«ng t­ cña bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng sè 490/1998/tt-bkhcnmt ngµy 29 th¸ng t­ n¨m 1998 h­íng dÉn lËp vµ thÈm ®Þnh B¸o c¸o ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­......................................................................................................................... 83 Phô lôc II.1. Danh môc c¸c dù ¸n sµng läc cña Uû ban Ch©u ¢u (DGIB, 1997) ............................. 93 Phô lôc II.2. Sµng läc m«i tr­êng theo quy ®Þnh thùc hiÖn cña ng©n hµng thÕ giíi, 1991 (od 4.00)98 Phô lôc III.1. MÉu néi dung (TOR) ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng s¬ bé cña Uû ban Ch©u ¢u (DGIB, 1997) ............................................................................................................................................. 100 Phô lôc III.2. Danh môc kiÓm tra dïng cho ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng s¬ bé c¸c dù ¸n dïng thuèc b¶o vÒ thùc vËt vµ ph©n bãn (H­íng dÉn ®µo t¹o nguån §GT§MT, Unep, 1996).......... 101 Phô lôc III.3. H­íng dÉn chuÈn bÞ b¸o c¸o ®¸nh gi¸ m«i tr­êng s¬ bé cña Malaixia, (chÝnh phñ Malaixia, 1987) .................................................................................................................... 102 Phô lôc III.4. MÉu néi dung (ToR) §GT§MT chi tiÕt cña Uû ban Ch©u ¢u (DGIB, 1997)................. 104 Phô lôc III.5. Néi dung ®¸nh gi¸ m«i tr­êng cña c¸c dù ¸n viÖn trî ph¸t triÓn cña Héi ®ång gióp ®ì ph¸t triÓn thuéc Tæ chøc Hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD / DAC, 1994) ......................... 107 Phô lôc IV.1. Ma trËn ®¸nh gi¸ vÞ trÝ x©y dùng (H­íng dÉn ®µo t¹o nguån ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, Unep,1996) ..................................... 113 Phô lôc IV.2. Ma trËn ®¸nh gi¸ ®èi víi Khai kho¸ng (H­íng dÉn ®µo t¹o nguån ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, Unep,1996) ..................................... 114 Phô luc IV.3. Gi¶m thiÓu ®èi víi c¸c x©y dùng c¸c khu nhµ lín (s¸ch nguån ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, ng©n hµng thÕ giíi, 1991) ...................................... 115 Phô lôc IV.4. Gi¶m thiÓu ®èi víi c¸c dù ¸n x©y dùng ®­êng giao th«ng vµ ®­êng cao tèc (s¸ch nguån ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, ng©n hµng thÕ giíi, 1991) ...................................... 118 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  4. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Phô lôc IV.5. chuÈn bÞ KÕ ho¹ch qu¶n lý t¸c ®éng (h­íng dÉn ®µo t¹o nguån ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, unep,1996) ..................................... 120 Phô lôc IV.6. H­íng dÉn chuÈn bÞ b¸o c¸o ®¸nh gi¸ chi tiÕt cña Malaxia (chÝnh phñ malaxia, 1987) ..................................................................................................................... 122 Phô lôc IV.7. néi dung cña b¸o c¸o ®¸nh gi¸ m«i tr­êng cÊp dù ¸n theo quy ®Þnh thùc hiÖn cña ng©n hµng thÕ giíi, 1991 (Od 4.00) ............................................................................................. 124 Phô lôc V. Danh môc kiÓm tra dïng ®Ó ®¸nh gi¸ th«ng tin (b¸o c¸o) m«i tr­êng (Uû ban ch©u ©u, 1994) ......................................................................................................................... 126 Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh ............................................................................................................. 137 C¸c tµi liÖu tham kh¶o kh¸c......................................................................................................... 137 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  5. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Lêi giíi thiÖu cña chñ tÞch, Héi ®ång Cè vÊn §Ò ¸n Bèi c¶nh so¹n th¶o Sæ tay h­íng dÉn. Cuèn sæ tay h­íng dÉn ®­îc so¹n trong khu«n khæ §Ò ¸n "X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng ë ViÖt Nam" (VNM/B7-6200/IB/96/05) do ñy ban ch©u ¢u tµi trî. §Ò ¸n hîp t¸c quèc tÕ nµy do ViÖn §Þa lý (Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia), Khoa M«i tr­êng (§¹i häc Khoa häc Tù nhiªn Hµ néi) vµ Bé m«n Sinh th¸i Nh©n v¨n (§¹i häc Tù do Bruxel (VUB), BØ) cïng thùc hiÖn. Ngµy 27 th¸ng 12 n¨m 1993, LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng (LBVMT) cña n­íc ta ®­îc Quèc héi th«ng qua. LBVMT b¾t buéc c¸c dù ¸n ph¸t triÓn quan träng cña ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng (§GT§MT). Sau khi LBVMT ®­îc phª chuÈn, nhiÒu NghÞ ®Þnh, Th«ng t­ cña ChÝnh phñ vµ Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng ®­îc ban hµnh nh»m h­íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c §GT§MT. §Ó thùc hiÖn tèt h¬n c«ng t¸c §GT§MT, cïng víi nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý cÇn cã thªm nh÷ng h­íng dÉn kü thuËt. H­íng dÉn §GT§MT cã nhiÖm vô cung cÊp c¸c c«ng cô kü thuËt nh»m n©ng cao chÊt l­îng vµ trî gióp cho c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh b¸o c¸o §GT§MT. Nh­ vËy, viÖc xuÊt b¶n mét cuèn Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung, nh»m thèng nhÊt c¸c yªu cÇu ph¸p lý vÒ §GT§MT víi viÖc triÓn khai chi tiÕt c¸c b­íc cña quy tr×nh §GT§MT mét c¸ch dÔ dµng, lµ rÊt cÇn thiÕt. Môc ®Ých cña Sæ tay h­íng dÉn. §GT§MT lµ mét c«ng cô dïng ®Ó phßng ngõa vµ kiÓm so¸t c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng do viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ-x∙ héi t¹o ra. Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung ®­îc so¹n víi môc ®Ých gãp phÇn chi tiÕt hãa c«ng t¸c §GT§MT ë ViÖt Nam. Cuèn Sæ tay h­íng dÉn ®­îc so¹n lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh §GT§MT ë ViÖt Nam, cho chñ ®Çu t­ vµ chñ dù ¸n; nh÷ng ng­êi thùc hiÖn §GT§MT ë c¸c viÖn nghiªn cøu, tr­êng ®¹i häc, c¸c tæ chøc x∙ héi vµ phi chÝnh phñ; c¸c c¸n bé vµ c¬ quan qu¶n lý m«i tr­êng cÊp trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. Cuèn Sæ tay h­íng dÉn cè g¾ng so¹n th¶o sao cho c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n tham gia vµo hÖ thèng ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng hiÓu ®­îc vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh, c¸c quy ®Þnh ph¸p lý ®­îc diÔn gi¶i mét c¸ch ®óng ®¾n vµ khoa häc. §ång thêi Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung cã thÓ cung cÊp khung chung cho viÖc so¹n th¶o c¸c h­íng dÉn chuyªn ngµnh sau nµy. Qu¸ tr×nh biªn so¹n Sæ tay h­íng dÉn. Hai nguyªn t¾c chØ ®¹o ®­îc sö dông ®Ó so¹n Sæ tay h­íng dÉn. Thø nhÊt, Sæ tay h­íng dÉn ph¶i phï hîp víi c¬ së ph¸p luËt, thÓ chÕ vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt hiÖn hµnh vÒ m«i tr­êng ë ViÖt Nam. Thø hai, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c §GT§MT ë ViÖt Nam, tõng b­íc héi nhËp víi xu thÕ cña Khu vùc vµ ThÕ giíi vÒ §GT§MT. B¶n dù th¶o Sæ tay h­íng dÉn ®∙ ®­îc so¹n trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tiÔn §GT§MT ë ViÖt Nam kÕt hîp víi tham kh¶o c¸c kinh nghiÖm vÒ §GT§MT cña c¸c Tæ chøc Quèc tÕ vµ c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ vµ ThÕ giíi. Mét cuéc Héi th¶o khoa häc ®∙ ®­îc tæ chøc (9/1998) phèi hîp víi Côc M«i tr­êng ®Ó xin ý kiÕn gãp ý cho b¶n dù th¶o Sæ tay h­íng dÉn víi sù tham gia cña trªn 80 nhµ khoa häc quan t©m ®Õn §GT§MT tõ c¸c ViÖn Nghiªn cøu, C¸c tr­êng §¹i häc vµ c¸c nhµ qu¶n lý cña c¸c C¬ quan Qu¶n lý M«i tr­êng Trung ­¬ng vµ §Þa ph­¬ng. Bªn c¹nh c¸c gãp ý trùc tiÕp t¹i Héi th¶o, 19 b¶n gãp ý b»ng v¨n b¶n ®∙ ®­îc göi cho c¸c t¸c gi¶ tr­íc khi héi th¶o ®­îc tæ chøc. Héi ®ång Cè vÊn cña §Ò ¸n ®∙ tæ chøc chØ ®¹o s¸t sao viÖc biªn so¹n vµ söa ch÷a nhiÒu lÇn b¶n th¶o ®Ó cã cuèn Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung h«m nay. Cuèn Sæ tay h­íng dÉn nµy ®­îc tæ chøc trong bèn phÇn: më ®Çu; x©y dùng b¸o c¸o §GT§MT; thÈm ®Þnh §GT§MT vµ phô lôc. PhÇn Sæ tay h­íng dÉn gåm 52 trang vµ phÇn phô lôc 90 trang. i Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  6. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Giíi h¹n cña Sæ tay h­íng dÉn. Sæ tay h­íng dÉn so¹n cho nhiÒu ®èi t­îng l¹i rÊt ng¾n gän cho nªn chØ cã thÓ tr×nh bµy võa ®ñ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn §GT§MT, kh«ng thÓ tr×nh bµy mét c¸ch thËt chi tiÕt ®­îc. Muèn c«ng cô ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng gãp phÇn ®¾c lùc vµo viÖc phßng ngõa vµ gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng bÊt lîi, ph¸t huy cao ®é c¸c t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng tµi liÖu 1) c¸c v¨n b¶n ph¸p lý (LuËt, NghÞ ®Þnh, Th«ng t­...); 2) c¸c h­íng dÉn (H­íng dÉn chung, H­íng dÉn chuyªn ngµnh,...) vµ 3) tµi liÖu khoa häc chuyªn s©u. Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung chØ lµ mét trong tæng thÓ nhiÒu tµi liÖu vÒ §GT§MT, ®Ó cã thÓ x©y dùng ®­îc mét b¸o c¸o §GT§MT cã chÊt l­îng cao th× tham kh¶o Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung vÉn ch­a ®ñ, cÇn thiÕt ph¶i tham kh¶o thªm nhiÒu tµi liÖu chuyªn s©u kh¸c. Do c«ng t¸c §GT§MT cña n­íc ta cßn non trÎ, nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn kÓ c¶ c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, ®Ó cã ®ñ th«ng tin cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tham kh¶o tiÕn tíi hoµn thiÖn c«ng cô §GT§MT trong t­¬ng lai, Sæ tay h­íng dÉn ®∙ ®­a vµo phÇn phô lôc nhiÒu v¨n b¶n cña c¸c Tæ chøc Quèc tÕ vµ c¸c n­íc trong Khu vùc §«ng Nam ¸. ViÖc Ýt dÉn tµi liÖu cô thÓ cña ViÖt Nam còng lµ mét h¹n chÕ cña cuèn Sæ tay h­íng dÉn. Lêi c¸m ¬n. Tr­íc hÕt, thay mÆt Héi ®ång Cè vÊn §Ò ¸n, t«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n vµ chóc mõng tËp thÓ t¸c gi¶, Ban biªn tËp ®∙ so¹n th¶o, biªn tËp cuèn Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung vµ xuÊt b¶n gãp phÇn khiªm tèn cña §Ò ¸n "X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng ë ViÖt Nam" vµo sù nghiÖp b¶o vÖ m«i tr­êng ë ViÖt Nam. ChÊt l­îng cña cuèn Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung ®­îc hoµn thiÖn nhê vµo c¸c ý kiÕn ®ãng gãp qóy b¸u cña nhiÒu nhµ khoa häc, nhµ qu¶n lý m«i tr­êng tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng th«ng qua c¸c Héi th¶o Khoa häc do §Ò ¸n tæ chøc. Nh©n dÞp nµy t«i rÊt vinh dù ®­îc bµy tá lêi c¸m ¬n ®Õn c¸c nhµ khoa häc vµ qu¶n lý m«i tr­êng vÒ sù quan t©m vµ gióp ®ì ®ã. ñy ban ch©u ¢u ®∙ tµi trî ®Ó §Ò ¸n cã thÓ hoµn thµnh c¸c nhiÖm vô ®Ò ra. Thay mÆt Héi ®ång Cè vÊn §Ò ¸n t«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù gióp ®ì qóy b¸u vµ cã hiÖu qu¶ cña ñy ban ch©u ¢u vµ Ph¸i ®oµn ch©u ¢u t¹i Hµ Néi. Cuèi cïng, mÆc dÇu §Ò ¸n ®∙ cã rÊt nhiÒu cè g¾ng song còng kh«ng thÓ nµo tr¸nh khái nh÷ng sai sãt cÇn ph¶i söa ch÷a vµ bæ sung, t«i xin c¸m ¬n tr­íc c¸c ý kiÕn ®ãng gãp cña b¹n ®äc cho cuèn Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung. PGS. Ph¹m Huy TiÕn Phã Gi¸m ®èc Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia Chñ tÞch Héi ®ång Cè vÊn cña §Ò ¸n ii Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  7. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Danh s¸ch t¸c gi¶ vµ ban biªn tËp Danh s¸ch t¸c gi¶ 1. PTS. TrÇn V¨n ý, ViÖn §Þa lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 2. ¤ng Eddy Nierynck, Bé m«n Sinh th¸i Nh©n v¨n, §¹i häc Tù do Bruxel, BØ 3. PGS. Tr­¬ng Quang H¶i, Khoa §Þa lý, §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn Hµ Néi 4. PTS. TrÇn Tý, ViÖn §Þa lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 5. Th.S. Chu ThÞ Sµng, Côc M«i tr­êng, Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng Víi sù tham gia cña 1. KS. Lª TrÞnh H¶i, ViÖn §Þa lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 2. Th. S. Lª Thu HiÒn, ViÖn §Þa Lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 3. KS. NguyÔn §øc HiÓn, ViÖn §Þa Lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 4. KS. U«ng §×nh Khanh, ViÖn §Þa lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 5. Th.S. NguyÔn H¹nh Quyªn, ViÖn §Þa Lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 6. Th.S. NguyÔn ThÞ B¨ng Thanh, ViÖn §Þa lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 7. KS. Cao H¶i Thanh, ViÖn §Þa Lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 8. Th.S. L­u ThÞ Thao, ViÖn §Þa lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia Ban biªn tËp 1. GS. Lª §øc An, ViÖn §Þa lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 2. GS. Lª Th¹c C¸n, Trung t©m M«i tr­êng vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng ViÖt Nam 3. GS. Luc Hens, Bé m«n Sinh th¸i Nh©n v¨n, §¹i häc Tù do Bruxel, BØ 4. TS. NguyÔn Ngäc Sinh, Côc tr­ëng Côc M«i tr­êng, Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng iii Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  8. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Danh s¸ch c¸n bé ®äc vµ gãp ý kiÕn b»ng v¨n b¶n 1. GS. Lª Quý An, Chñ tÞch Héi B¶o vÖ M«i tr­êng ViÖt Nam 2. GS. Lª Th¹c C¸n, Gi¸m ®èc Trung t©m M«i tr­êng vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng 3. PGS. §Æng Kim Chi, Phã gi¸m ®èc Trung t©m Khoa häc vµ C«ng nghÖ M«i tr­êng, §¹i häc B¸ch Khoa Hµ Néi 4. PTS. Hoµng Xu©n C¬, Phã chñ nhiÖm Khoa M«i tr­êng, §¹i häc §¹i häc Tù nhiªn Hµ Néi 5. GS. Ph¹m Ngäc §¨ng, Gi¸m ®èc Trung t©m Kü thuËt M«i tr­êng §« thÞ vµ Khu C«ng nghiÖp, §¹i häc X©y dùng Hµ Néi. 6. KS. NguyÔn Vinh Hµ, Vô tr­ëng Vô Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, V¨n phßng Quèc Héi 7. PTS. Lª Minh Hång, Vô Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, V¨n phßng Quèc Héi 8. GS. NguyÔn Th­îng Hïng, ViÖn §Þa lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 9. PGS. Phan Thu H­¬ng, Vô tr­ëng Vô Khoa häc, Gi¸o dôc vµ M«i tr­êng, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ 10. PTS. NguyÔn Ngäc Kh¸nh, ViÖn §Þa lý, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 11. PGS. Lª TrÇn L©m, Phã gi¸m ®èc Së Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, Thµnh phè Hµ Néi 12. PGS. NguyÔn Quang Mü, Chñ nhiÖm Khoa §Þa lý, §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn Hµ Néi 13. Th.S. TrÇn V¨n Ph­¬ng, Vô Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, Bé Y tÕ 14. KS. NguyÔn Quèc QuyÒn, Vô Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, Bé x©y dùng 15. TrÇn V¨n Quúnh, Vô Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, Bé Thuû s¶n 16. NguyÔn V¨n Siªm, Vô Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, Bé Giao th«ng VËn t¶i 17. PTS. NguyÔn Xu©n TÆng, ViÖn VËt liÖu, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia 18. GS. §Æng Trung ThuËn, Khoa §Þa chÊt, §¹i häc §¹i häc Tù nhiªn Hµ Néi 19. PTS. Hoµng Ngäc TuÊn, Phã gi¸m ®èc Së Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, Thµnh phè H¶i Phßng iv Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  9. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Danh môc c¸c tõ vµ côm tõ viÕt t¾t §GT§MT §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng §GT§SK §¸nh gi¸ t¸c ®éng søc khoÎ §GT§GT §¸nh gi¸ t¸c ®éng giíi tÝnh §GT§XH §¸nh gi¸ t¸c ®éng x∙ héi §GT§TD §¸nh gi¸ t¸c ®éng tÝch dån §GMTCL §¸nh gi¸ m«i tr­êng chiÕn l­îc KTSKSB KiÓm tra søc khoÎ s¬ bé KHCN&MT Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng TCTTQT Tæ chøc tµi trî quèc tÕ EIA Environmental Impact Assessment §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng EC European Commission Uû ban Ch©u ¢u EU European Union Liªn hiÖp Ch©u ¢u GIS Geographical Information System HÖ th«ng tin ®Þa lý DGIB Directorate General I B Tæng côc 1B: Hîp t¸c Nam §Þa Trung H¶i, Trung CËn §«ng, Mü La Tinh, Nam vµ §«ng Nam ¸, Hîp t¸c B¾c Nam UNEP United Nations Environment Programme Ch­¬ng tr×nh M«i tr­êng Liªn HiÖp Quèc WB World Bank Ng©n hµng ThÕ giíi ADB Asian Development Bank Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ TP Thµnh phè UK United Kingdom V­¬ng Quèc Anh TOR Term of References §Ò c­¬ng IUCN International Union for the Conservation of Nature HiÖp héi quèc tÕ b¶o tån thiªn nhiªn KHTN&CNQG Khoa häc tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia HTT§L HÖ th«ng tin ®Þa lý IEE Initial Environmental Examination KiÓm tra m«i tr­êng s¬ bé UBND Uû ban Nh©n d©n v Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  10. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung PhÇn mét: më ®Çu I. nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng I.1 Néi dung c¬ b¶n cña ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng I.1.1 §Þnh nghÜa vÒ §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng Môc ®Ých cña viÖc §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng (§GT§MT) lµ ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng cña c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn ®Õn m«i tr­êng vµ x∙ héi (tÝch cùc vµ tiªu cùc). §GT§MT ®­îc tiÕn hµnh tr­íc khi ra quyÕt ®Þnh vÒ dù ¸n (t¹i nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®©y lµ ®iÒu b¾t buéc). ViÖc ®¸nh gi¸ cã liªn quan ®Õn c¸c môc tiªu kinh tÕ cña dù ¸n nh»m ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n. §GT§MT nh»m ®¶m b¶o r»ng c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn ®Òu cã c¬ së m«i tr­êng vµ bÒn v÷ng. §GT§MT lµ mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu nh»m nhËn d¹ng, dù b¸o vµ ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng m«i tr­êng cã ý nghÜa quan träng cña mét dù ¸n vµ cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cña viÖc ra quyÕt ®Þnh. §GT§MT ®­îc sö dông ®Ó phßng ngõa vµ lµm gi¶m thiÓu nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, ph¸t huy c¸c t¸c ®éng tÝch cùc vµ ®ång thêi hç trî cho viÖc sö dông hîp lý tiÒm n¨ng tµi nguyªn vµ qua ®ã lµm t¨ng tèi ®a lîi Ých cña c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ-x∙ héi gãp phÇn vµo ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña mét quèc gia. I.1. 2. Vai trß vµ lîi Ých cña §GT§MT C¸c dù ¸n ph¸t triÓn, ngoµi viÖc mang l¹i c¸c lîi Ých kinh tÕ cho x∙ héi, cßn g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cho con ng­êi vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. NhiÒu n­íc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn th­êng quan t©m ®Õn nh÷ng lîi Ých kinh tÕ tr­íc m¾t, v× thÕ trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng ch­a ®­îc quan t©m ®Õn mét c¸ch ®óng møc. Sù yÕu kÐm cña viÖc lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®∙ g©y ra c¸c t¸c ®éng tiªu cùc cho chÝnh c¸c ho¹t ®éng nµy cña c¸c n­íc. ViÖc ®Çu tiªn cña c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn mét dù ¸n lµ triÓn khai §GT§MT. V× vËy, cho ®Õn nay hÇu hÕt c¸c n­íc ®∙ thùc hiÖn §GT§MT ®Ó ng¨n ngõa vµ gi¶m thiÓu c¸c hËu qu¶ tiªu cùc vµ ph¸t huy c¸c kÕt qu¶ tÝch cùc vÒ m«i tr­êng vµ x∙ héi cña c¸c dù ¸n ph¸t triÓn. Sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®∙ gãp phÇn xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n. NÕu cã mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn hîp lý, th× søc Ðp cña sù ph¸t triÓn sau nµy lªn m«i tr­êng ngµy cµng Ýt h¬n. Sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, nÕu kh«ng ®­îc qu¶n lý mét c¸ch hîp lý cã thÓ g©y nªn nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc, sù bÒn v÷ng cña hÖ sinh th¸i vµ thËm chÝ cña c¶ nÒn kinh tÕ cã thÓ bÞ ph¸ vì (h×nh 1). Ph¸t triÓn bÒn v÷ng cã môc ®Ých g¾n kÕt c¸c nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu sau: 1. N©ng cao møc sèng cña nh©n d©n trong mét thêi gian ng¾n. 2. §¹t ®­îc lîi Ých thùc sù, ®¶m b¶o sù c©n b»ng gi÷a con ng­êi, tù nhiªn vµ c¸c nguån lîi kinh tÕ kh«ng nh÷ng cho thÕ hÖ h«m nay mµ c¶ cho c¸c thÕ hÖ mai sau. §èi víi c¸c n­íc §«ng Nam ¸, trong ®ã cã ViÖt Nam, hai ®Æc ®iÓm chÝnh quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ: 1. Cã hÇu hÕt c¸c hÖ sinh th¸i n¨ng suÊt cao vµ c¸c vïng sinh th¸i nhËy c¶m cña thÕ giíi, ®ã lµ rõng nhiÖt ®íi, rõng ngËp mÆn, hÖ thèng c¸c ®¶o nhá vµ ¸m tiªu san h« v.v. 2. Sù yÕu kÐm trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vÉn cßn lµ trë ng¹i chñ yÕu tiÕp tôc g©y nªn suy tho¸i m«i tr­êng. 1 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  11. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hiÖn nay, c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng vÉn ch­a ®­îc ­u tiªn ®óng møc. §«ng Nam ¸ ®ang ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc vÒ ph¸t triÓn. NhiÖm vô xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo th«ng qua ph¸t triÓn cã xem xÐt ®Çy ®ñ c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng vµ x∙ héi lµ nhiÖm vô hÕt søc cÊp b¸ch vµ quan träng. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy bao gåm sù tho¸i ho¸ ®Êt, c¹n kiÖt tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¸c khu d©n c­ kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ vÖ sinh m«i tr­êng cho mét cuéc sèng b×nh th­êng (nhµ ë; vÖ sinh vµ cÊp n­íc; kh«ng khÝ, ®Êt vµ n­íc bÞ « nhiÔm) vµ nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr­êng quan träng chung cña toµn cÇu nh­ sù Êm lªn cña Tr¸i ®Êt, suy tho¸i tÇng ozon, suy gi¶m ®a d¹ng sinh häc. Søc Ðp vÒ d©n sè, sù l¹c hËu vÒ kinh tÕ-x∙ héi ®∙ gãp phÇn ®­a m«i tr­êng ®Õn t×nh tr¹ng hiÖn nay. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nªu trªn §GT§MT cÇn ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó gãp phÇn qu¶n lý m«i tr­êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. H×nh 1. Mèi quan hÖ gi÷a m«i tr­êng, sù nghÌo ®ãi vµ ph¸t triÓn [2] Ph¸t triÓn bÒn v÷ng Sù nghÌo ®ãi Sù ph¸t triÓn Nguyªn nh©n cña Nguyªn nh©n cña nghÌo ®ãi vµ tho¸i nghÌo ®ãi vµ tho¸i ho¸ m«i tr­êng ho¸ m«i tr­êng C¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng • ¤ nhiÔm • Tho¸i ho¸ ®Êt • Thay ®æi khÝ hËu Xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo Lång ghÐp m«i tr­êng vµo ph¸t triÓn • §¸p øng c¸c nhu cÇu tèi thiÓu • §GT§MT c¸c dù ¸n ph¸t triÓn • (søc khoÎ/gi¸o dôc/nhµ ë) • C«ng nghÖ ®èi víi ph¸t triÓn • §¸p øng viÖc lµm • Di d©n gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n • KiÓm so¸t tÊt c¶ c¸c nguån tµi nguyªn • §æi míi c¸c vÊn ®Ò n¨ng l­îng chung cña x∙ héi mét c¸ch hîp lý • Hîp t¸c quèc tÕ vµ khu vùc • KiÓm so¸t d©n sè §GT§MT cã c¸c lîi Ých trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. §ãng gãp trùc tiÕp cña §GT§MT lµ mang l¹i nh÷ng lîi Ých m«i tr­êng, nh­ gióp chñ dù ¸n hoµn thiÖn thiÕt kÕ hoÆc thay ®æi vÞ trÝ cña dù ¸n. §ãng gãp gi¸n tiÕp cã thÓ lµ nh÷ng lîi Ých m«i tr­êng do dù ¸n t¹o ra, nh­ viÖc x©y dùng c¸c ®Ëp thuû ®iÖn kÐo theo sù ph¸t triÓn cña mét sè ngµnh (du lÞch, nu«i trång h¶i s¶n). TriÓn khai qu¸ tr×nh §GT§MT cµng sím vµo chu tr×nh dù ¸n, lîi Ých cña nã mang l¹i cµng nhiÒu. Nh×n chung, nh÷ng lîi Ých cña §GT§MT bao gåm: • Hoµn thiÖn thiÕt kÕ vµ lùa chän vÝ trÝ dù ¸n • Cung cÊp th«ng tin chuÈn x¸c cho viÖc ra quyÕt ®Þnh • T¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn liªn quan trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn • §­a dù ¸n vµo ®óng bèi c¶nh m«i tr­êng vµ x∙ héi cña nã • Gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i m«i tr­êng • Lµm cho dù ¸n cã hiÖu qu¶ h¬n vÒ mÆt kinh tÕ vµ x∙ héi • §ãng gãp tÝch cùc cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 2 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  12. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung I.1.3 Chi phÝ cho §GT§MT CÇn cã kinh phÝ cho c«ng t¸c §GT§MT. Chi phÝ nµy cã tÝnh chÊt tr­íc m¾t, trong thêi gian ng¾n vµ chñ yÕu do chñ dù ¸n chÞu. Tuy nhiªn, cÇn nhËn râ r»ng chi phÝ ®Çu t­ cho §GT§MT sÏ tiÕt kiÖm kinh phÝ chung cña viÖc thùc hiÖn dù ¸n vµ lµm t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ th«ng qua nh÷ng lîi Ých l©u dµi vµ phæ biÕn cña nã. §ã lµ viÖc ng¨n ngõa nh÷ng hiÓm häa m«i tr­êng (nÕu kh«ng ®­îc ng¨n ngõa x∙ héi ph¶i kh¾c phôc chóng trong c¸c giai ®o¹n sau) vµ h­íng tíi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c häat ®éng kinh tÕ cña dù ¸n ®­îc t¨ng c­êng (cã lîi c¶ cho chñ dù ¸n vµ cho quèc gia), bëi v× c¸c dù ¸n ®­îc thiÕt kÕ tèt h¬n vµ ®­îc phª duyÖt kÞp thêi h¬n. I.1.4 TÝnh tæng hîp trong §GT§MT Tæng hîp c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng, x∙ héi, søc khoÎ, kinh tÕ trong §GT§MT. Tr­íc ®©y, §GT§MT tËp trung nghiªn cøu c¸c t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng tù nhiªn, vËt lý vµ sinh häc lµ chñ yÕu, vÝ dô nh­ viÖc xem xÐt hËu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn ®Õn chÊt l­îng n­íc vµ kh«ng khÝ, hÖ thùc vËt vµ ®éng vËt, khÝ hËu vµ hÖ thèng thuû v¨n. HiÖn nay, c¸c kiÓu t¸c ®éng kh¸c nh­ c¸c t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng kinh tÕ- x∙ héi, søc khoÎ céng ®ång, quan hÖ giíi ...®­îc ­u tiªn ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ gióp cho viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu ®ñ vµ toµn diÖn h¬n. Nh÷ng nç lùc ®ã ®∙ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn liªn ngµnh cña §GT§MT vÒ c¶ lý thuyÕt vµ thùc hµnh. ThuËt ng÷ “M«i tr­êng” ®­îc hiÓu lµ bao gåm c¶ m«i tr­êng x∙ héi. Ph¹m vi cña §GT§MT ®­îc më réng cho nhiÒu kiÓu t¸c ®éng kh¸c nhau. V× vËy, Sæ tay h­íng dÉn nµy kh«ng thÓ chØ dÉn chi tiÕt cho tÊt c¶ kiÓu t¸c ®éng trong §GT§MT. Tuy nhiªn, ®Ó cã kh¸i niÖm chung vÒ c¸c t¸c ®éng cã liªn quan ®Õn m«i tr­êng kinh tÕ x∙ héi, phô lôc I.2 giíi thiÖu ng¾n gän vÒ c¸c t¸c ®éng kinh tÕ, x∙ héi, søc khoÎ, giíi vµ sù liªn kÕt chóng trong mét §GT§MT. §GT§MT ®­îc sö dông liªn kÕt cïng víi c¸c c«ng cô qu¶n lý vµ c¸c c¸ch tiÕp cËn kh¸c. Néi dung cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng quyÕt ®Þnh c¸ch suy nghÜ vµ hµnh ®éng ®Ó lùa chän c¸c ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn sao cho cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu kh«ng nh÷ng cho c¸c thÕ hÖ hiÖn t¹i mµ cßn cho c¶ c¸c thÕ hÖ trong t­¬ng lai. VÊn ®Ò quan träng lµ h×nh thµnh ®­îc c¬ chÕ, c«ng cô vµ tiÕp cËn thÝch hîp ®Ó hç trî cho viÖc ®¹t ®­îc môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng, kh«ng thÓ chØ sö dông mét c«ng cô qu¶n lý m«i tr­êng mµ ph¶i sö dông kÕt hîp nhiÒu c«ng cô vµ nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau. §GT§MT lµ mét trong c¸c c«ng cô ®ã. Trong t­¬ng lai §GT§MT ®­îc sö dông kÕt hîp víi c¸c c«ng cô kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n theo c¸c tiªu chuÈn bÒn v÷ng. VÝ dô vÒ c¸c c«ng cô vµ kü thuËt phôc vô cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng: • KiÓm to¸n m«i tr­êng • C«ng nghÖ ®¸nh gi¸ • §¸nh gi¸ chu tr×nh s¶n xuÊt ra mét s¶n phÈm I.1.5 KÕt hîp ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng víi quy ho¹ch ph¸t triÓn - §¸nh gݸ m«i tr­êng chiÕn l­îc (§GMTCL) Néi dung cña viÖc lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kh¸c nhau vÒ quy m« cu¶ l∙nh thæ (quèc gia, vïng v.v.) vµ vÒ kiÓu lo¹i (ngµnh hay tæng hîp), cho nªn néi dung cña viÖc c©n nh¾c c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng trong mçi lo¹i h×nh lËp kÕ ho¹ch còng ph¶i ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch t­¬ng xøng. Tr­íc ®©y, §GT§MT chØ míi tiÕn hµnh cho cÊp dù ¸n. HiÖn nay quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®ßi hái ph¶i më réng §GT§MT vµ sö dông c¸c c«ng cô kh¸c bæ sung cho quy tr×nh §GT§MT. Trong 25 n¨m qua, §GT§MT trë thµnh mét qu¸ tr×nh ®ång bé vµ linh ho¹t phôc vô cho viÖc lËp quy ho¹ch vµ qu¶n lý dù ¸n. Tuy nhiªn, §GT§MT ch­a ®ãng vai trß xøng ®¸ng trong viÖc lµm gi¶m bít sù nghiªm träng cña c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng khu vùc vµ toµn cÇu do nguyªn nh©n t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña mçi n­íc. HiÖn nay, quy m« vµ tèc ®é suy tho¸i m«i tr­êng vµ c¹n kiÖt tµi nguyªn lín h¬n trong nh÷ng n¨m 70, v× thÕ sù ra ®êi §GT§MT cho c¸c dù ¸n, chØ míi thÓ hiÖn mét phÇn tr¸ch nhiÖm cña x∙ héi ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr­êng. HiÖn nay, §GT§MT chØ míi tËp trung chñ yÕu lµm thÕ nµo ®Ó mét dù ¸n Ýt g©y t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr­êng nhÊt, trong khi ®ã c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cÇn cã mét c«ng cô m«i tr­êng ë cÊp cao h¬n cÊp dù ¸n (nh­ quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh, l∙nh thæ v.v) ®Ó phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh (c¸c quyÕt ®Þnh th­êng ®­îc ®­a ra víi nh÷ng ph©n tÝch m«i tr­êng rÊt s¬ 3 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  13. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung l­îc). §¸nh gi¸ m«i tr­êng chiÕn l­îc (§GMTCL) ra ®êi ®Ó bæ sung cho §GT§MT cÊp dù ¸n, ®­a c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng t­¬ng xøng vµo qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cao h¬n cÊp dù ¸n vµ ®­îc xem nh­ lµ mét c¸ch tiÕp cËn ®Çy triÓn väng. §GMTCL lµ viÖc øng dông c¸c nguyªn t¾c §GT§MT trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch, ch­¬ng tr×nh vµ c¸c cÊp quy ho¹ch ph¸t triÓn kh¸c cao h¬n cÊp dù ¸n. §GMTCL lµ c¸ch tiÕp cËn thùc tÕ nhÊt, ®Æc biÖt nÕu biÕt kÕt hîp viÖc ra quyÕt ®Þnh víi c¸c chØ tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× §GMTCL sÏ trë thµnh mét c«ng cô hiÖu qu¶ gãp phÇn ng¨n chÆn xu h­íng tiÕp tôc suy gi¶m m«i tr­êng trong tõng quèc gia còng nh­ toµn cÇu. §GMTCL lµ mét qu¸ tr×nh ®ang hoµn thiÖn, ®¶m b¶o ®Ó ®­a c¸c c©n nh¾c m«i tr­êng vµo nh÷ng giai ®o¹n thÝch hîp cña qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, x©y dùng kÕ ho¹ch vµ ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn. §GMTCL vµ §GT§MT cÊp dù ¸n cã mèi quan hÖ chÆt chÏ vµ ph©n cÊp, t­¬ng tù nh­ viÖc ph©n cÊp tõ chÝnh s¸ch xuèng ®Õn dù ¸n (chÝnh s¸ch ®Æt ra môc tiªu chung cho viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch, c¸c kÕ ho¹ch lµ khung chung cho viÖc h×nh thµnh c¸c ch­¬ng tr×nh, vµ c¸c ch­¬ng tr×nh ®Þnh h­íng cho viÖc lËp c¸c dù ¸n ph¸t triÓn cô thÓ). Trong thùc tÕ, sù ph©n cÊp nh­ thÕ th­êng mang tÝnh chÊt t­¬ng ®èi (xem phô lôc I.3). Theo c¸ch tiÕp cËn ph©n cÊp nµy, c¸c d¹ng vµ néi dung cña th«ng tin m«i tr­êng ®­îc cung cÊp theo nhu cÇu cô thÓ cña ng­êi ®­a ra quyÕt ®Þnh. §Ó ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cÇn nh÷ng th«ng tin m«i tr­êng kh¸i qu¸t vµ ®Þnh tÝnh nh»m x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng lín, kh«ng ®i vµo nh÷ng t¸c ®éng cô thÓ. Sau ®ã, khi thùc hiÖn §GT§MT cÊp dù ¸n (c¸c dù ¸n ®­îc triÓn khai trùc tiÕp tõ c¸c chÝnh s¸ch vµ kÕ ho¹ch) cÇn ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng t¸c ®éng cô thÓ vµ th«ng tin vÒ kü thuËt cña dù ¸n. HiÖn nay, §GMTCL lµ mét kh¸i niÖm t­¬ng ®èi míi, kinh nghiÖm vµ lý luËn ®ang ngµy cµng trë nªn phong phó mét c¸ch nhanh chãng. LuËt B¶o vÖ M«i tr­êng cña n­íc ta, NghÞ ®Þnh cña chÝnh phñ sè 175/CP (xem phô lôc I.4) vµ Th«ng t­ cña Bé KHCN&MT sè 490/TT-BKHCNMT (xem phô lôc I.5) ®∙ quy ®Þnh r»ng §GT§MT ph¶i ®­îc triÓn khai kh«ng chØ ë cÊp dù ¸n, mµ cßn cho c¸c quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn vïng, ngµnh, tØnh, thµnh phè vµ khu c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay ë n­íc ta vÉn ch­a cã c¸c h­íng dÉn cho §GMTCL. I.1.6 §GT§MT vµ chu tr×nh dù ¸n LuËt ph¸p cña nhiÒu n­íc ch©u ¸ yªu cÇu thùc hiÖn §GT§MT ®èi víi tÊt c¶ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn quan träng. T¹i nhiÒu n­íc, §GT§MT lµ mét phÇn cña nghiªn cøu kh¶ thi cña dù ¸n. Khi ®∙ cã hiÖu lùc, nh÷ng quy ®Þnh luËt ph¸p vÒ §GT§MT cã ý nghÜa to lín, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Mét vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn §GT§MT, ®ã lµ tµi chÝnh cña dù ¸n. §GT§MT ®­îc tiÕn hµnh b»ng kinh phÝ cña chÝnh dù ¸n. Mét sè c¸c ng©n hµng vµ c¸c nhµ ®Çu t­ khi thùc hiÖn dù ¸n kh«ng chó ý ®Õn c¸c tiªu chuÈn m«i tr­êng cho nªn ®∙ gÆp rñi ro trong ®Çu t­. V× thÕ, ph¶i triÓn khai ®ång bé ®¸nh gi¸ m«i tr­êng vµo c¸c b­íc kh¸c nhau cña chu tr×nh dù ¸n . Chu tr×nh dù ¸n ®­îc kh¸i qu¸t theo 6 b­íc chÝnh: • H×nh thµnh dù ¸n • Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi • Nghiªn cøu kh¶ thi • ThiÕt kÕ vµ c«ng nghÖ • Thùc hiÖn • Gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸. Vai trß cña §GT§MT trong c¸c giai ®o¹n cña chu tr×nh dù ¸n còng kh¸c nhau (xem h×nh 2). C¸c ho¹t ®éng §GT§MT ®­îc tiÕn hµnh chñ yÕu trong giai ®o¹n tiÒn kh¶ thi, kh¶ thi vµ thiÕt kÕ c«ng nghÖ, Ýt tËp trung h¬n cho giai ®o¹n thùc hiÖn, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n. 4 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  14. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung H×nh 2. §GT§MT vµ chu tr×nh dù ¸n [2] §¸nh gi¸ chi tiÕt c¸c t¸c ®éng cã ý nghÜa, x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt gi¶m thiÓu, ph©n tÝch chi phÝ lîi Ých ThiÕt kÕ cô thÓ c¸c Chän vÞ trÝ, TiÒn kh¶ thi Kh¶ thi biÖn ph¸p gi¶m thiÓu sµng läc m«i tr­êng, kiÓm tra m«i tr­êng s¬ bé, x¸c ®Þnh ThiÕt kÕ vµ c«ng nghÖ ph¹m vi H×nh thµnh dù ¸n Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu Thùc hiÖn Gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ Gi¸m s¸t, kiÓm to¸n c¸c t¸c ®éng, rót ra c¸c bµi häc cho c¸c dù ¸n tiÕp theo Trong nh÷ng giai ®o¹n ®Çu cña chu tr×nh dù ¸n øng víi c¸c b­íc nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi, §GT§MT tËp trung vµo viÖc ®¸nh gi¸ lùa chän vÞ trÝ thùc hiÖn dù ¸n , sµng läc m«i tr­êng cña dù ¸n, x¸c ®Þnh ph¹m vi t¸c ®éng m«i tr­êng cña dù ¸n. TiÕp theo, trong b­íc nghiªn cøu kh¶ thi thùc hiÖn ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng chi tiÕt. Sau ®ã, c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ vµ gi¶m thiÓu m«i tr­êng ®­îc ®Ò xuÊt, kÕ ho¹ch qu¶n lý m«i tr­êng vµ ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t vµ qu¶n lý m«i tr­êng ®­îc so¹n th¶o. B­íc cuèi cïng cña §GT§MT lµ tiÕn hµnh thÈm ®Þnh b¸o c¸o §GT§MT. KÕ ho¹ch qu¶n lý m«i tr­êng ®­îc x©y dùng ph¶i cã hiÖu lùc trong suèt thêi gian thùc hiÖn dù ¸n (kÓ c¶ x©y dùng, vËn hµnh, duy tu vµ thanh lý dù ¸n). KÕ ho¹ch nµy bao gåm c¶ biÖn ph¸p gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng sinh ra trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t m«i tr­êng ®­îc x©y dùng nh»m cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng x¶y ra trong thùc tÕ, diÔn biÕn m«i tr­êng, hiÖu lùc cña c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu. Sù ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ gi¸m s¸t m«i tr­êng lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu vÒ m«i tr­êng cña dù ¸n vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng bæ sung nÕu thÊy cÇn thiÕt. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña §GT§MT nhiÒu n­íc vµ tæ chøc quèc tÕ ®∙ ®ßi hái chñ ®Çu t­ dµnh mét phÇn kinh phÝ cho viÖc thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t m«i tr­êng. I.2. Vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng Trong qu¸ tr×nh §GT§MT cã nhiÒu bªn h÷u quan cïng tham gia vµo viÖc qu¶n lý vµ thùc hiÖn. Mçi bªn tham gia ®Òu cã nh÷ng vai trß quan träng nhÊt ®Þnh cña m×nh. I.2.1. C¬ quan qu¶n lý ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng C¬ quan qu¶n lý §GT§MT cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc qu¸ tr×nh §GT§MT. NhiÖm vô cña c¬ quan nµy lµ sµng läc t¸c ®éng m«i tr­êng cña dù ¸n vµ t­ vÊn vÒ quy tr×nh ®¸nh gi¸ cho chñ dù ¸n. C¬ quan qu¶n lý §GT§MT th«ng qua ®Ò c­¬ng (kÕ ho¹ch) §GT§MT, ®iÒu hµnh viÖc thÈm ®Þnh c¸c b¸o c¸o §GT§MT vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc phª chuÈn vµ c¸c kiÕn nghÞ cã liªn quan ®Õn §GT§MT. VÒ nguyªn t¾c, c¬ quan qu¶n lý §GT§MT cßn cã tr¸ch nhiÖm thÈm tra viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng. ë n­íc ta, phô thuéc vµo kiÓu, quy m«, ý nghÜa kinh tÕ vµ møc ®é nghiªm träng cña c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng cña dù ¸n, b¸o c¸o §GT§MT sÏ ®­îc tr×nh cho Quèc héi xem xÐt, héi ®ång 5 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  15. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung thÈm ®Þnh cÊp trung ­¬ng (bé KHCN&MT) hoÆc cÊp ®Þa ph­¬ng (c¸c së KHCN&MT). Bé KHCN&MT cã tr¸ch nhiÖm tr×nh chÝnh phñ danh s¸ch c¸c dù ¸n mµ b¸o c¸o §GT§MT cña chóng sÏ ®­îc Quèc héi xÐt duyÖt. NghÞ ®Þnh 175 cña ChÝnh phñ ®∙ quy ®Þnh cÊp cña Héi ®ång thÈm ®Þnh (bé KHCN&MT hay Së KHCN&MT) c¸c b¸o c¸o §GT§MT. Côc m«i tr­êng (CMT) thay mÆt Bé KHCNMT ®iÒu hµnh viÖc qu¶n lý vµ b¶o vÖ m«i tr­êng trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Phßng thÈm ®Þnh trùc thuéc CMT hoÆc cña Së KHCN&MT cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi viÖc thÈm ®Þnh c¸c b¸o c¸o §GT§MT. Dùa vµo kÕt luËn cña Héi ®ång thÈm ®Þnh §GT§MT, Bé tr­ëng Bé KHCN&MT hoÆc Chñ tÞch Uû ban Nh©n d©n tØnh phª duyÖt dù ¸n. Thµnh phÇn cña Héi ®ång thÈm ®Þnh gåm cã c¸c nhµ khoa häc, c¸n bé qu¶n lý, vµ cã thÓ cã ®¹i diÖn cña c¸c tæ chøc x∙ héi vµ nh©n d©n vïng dù ¸n. Sè thµnh viªn trong Héi ®ång ®¸nh gi¸ th­êng ®­îc giíi h¹n lµ 9 ng­êi. I.2.2. Chñ dù ¸n Chñ dù ¸n (t­ nh©n, nhµ n­íc, liªn doanh, ®Çu tõ cña n­íc ngoµi) cã tr¸ch nhiÖm toµn diÖn vµ trùc tiÕp ®èi víi dù ¸n. Chñ dù ¸n cung cÊp c¸c th«ng tin khoa häc vµ kü thuËt cÇn thiÕt cho tÊt c¶ c¸c b­íc cña qu¸ tr×nh §GT§MT. Chñ dù ¸n th­êng hîp ®ång víi c¸c chuyªn gia ®Ó thùc hiÖn §GT§MT. Khi thÈm ®Þnh b¸o c¸o §GT§MT, chñ dù ¸n ph¶i tr¶ lêi c¸c c©u hái vÒ nh÷ng t¸c ®éng m«i tr­êng vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ. Chñ dù ¸n còng cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu vµ cã thÓ ph¶i tiÕn hµnh gi¸m s¸t m«i tr­êng. I.2. 3. C¸c chuyªn gia m«i tr­êng C¸c chuyªn gia m«i tr­êng gióp chñ dù ¸n thùc hiÖn §GT§MT, Côc M«i tr­êng (CMT) vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc kh¸c sµng läc, x¸c ®Þnh ph¹m vi ®¸nh gi¸ vµ thÈm ®Þnh b¸o c¸o §GT§MT. Chuyªn gia m«i tr­êng lµ c¸n bé cña c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c tr­êng ®¹i häc, c¸c bé, ngµnh, c¬ quan t­ vÊn, c¬ quan phi chÝnh phñ. Chñ dù ¸n giao cho c¸c chuyªn gia thùc hiÖn toµn bé c«ng viÖc §GT§MT: tõ chuÈn bÞ ®Ò c­¬ng (kÕ ho¹ch) §GT§MT chi tiÕt; nghiªn cøu m«i tr­êng ; ®Ò xuÊt thiÕt kÕ c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu; chuÈn bÞ b¸o c¸o §GT§MT; ®Õn lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ gi¸m s¸t m«i tr­êng. Th«ng th­êng, c¸c chuyªn gia m«i tr­êng t­ vÊn cho c¸c c¬ quan qu¶n lý §GT§MT. Mét sè c¬ quan cã tiÒm lùc vÒ khoa häc vµ kü thuËt cã thÓ nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr­êng lín. NÕu cÇn thiÕt, c¸c c¬ quan qu¶n lý §GT§MT sö dông c¸c céng t¸c viªn ®Ó thùc hiÖn sµng läc m«i tr­êng cña dù ¸n, thÈm ®Þnh kÕ ho¹ch chi tiÕt vµ thùc hiÖn §GT§MT. I.2.4. C¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc kh¸c C¸c c¬ quan nhµ n­íc kh¸c nh­ c¸c Bé vµ së C«ng nghiÖp, X©y dùng, N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Y tÕ,... lµ nh÷ng c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, b¶o vÖ tµi nguyªn m«i tr­êng, b¶o vÖ søc khoÎ céng ®ång vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x∙ héi. C¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm tham gia vµo qu¸ tr×nh §GT§MT cña c¸c dù ¸n do Bé, ngµnh m×nh qu¶n lý. C¸c nhãm §GT§MT khi chuÈn bÞ b¸o c¸o th­êng hîp t¸c víi nh÷ng c¬ quan nµy. C¸c c¬ quan nhµ n­íc trªn cã thÓ cö ®¹i diÖn cña m×nh tham gia vµo Héi ®ång thÈm ®Þnh theo yªu cÇu cña c¬ quan qu¶n lý m«i tr­êng. I.2.5. Céng ®ång HÇu hÕt c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ®Òu g©y ra nh÷ng t¸c ®éng ®Õn c¸c céng ®ång d©n c­ sèng trong trong vïng cã dù ¸n, v× vËy c¸c céng ®ång d©n c­ cã quyÒn ®­îc tham gia vµo §GT§MT cña dù ¸n. Sù tham gia cña céng ®éng vµo §GT§MT cho phÐp nhËn d¹ng c¸c vÊn ®Ò x∙ héi vµ m«i tr­êng quan träng. HiÖu qu¶ cña c«ng t¸c §GT§MT lµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng do céng ®ång ph¸t hiÖn b»ng c¸ch söa ch÷a thiÕt kÕ dù ¸n, hoÆc th«ng qua c¸c biÖn ph¸p vÖ m«i tr­êng thÝch hîp. Kinh nghiÖm ®∙ chØ ra r»ng phÇn lín c¸c dù ¸n bÞ thÊt b¹i ®Òu do ch­a xem xÐt ®óng møc quyÒn lîi cña c¸c céng ®ång bÞ ¶nh h­ëng, do kh«ng phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x∙ 6 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  16. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung héi, hoÆc ch­a tÝnh ®Õn quyÒn lîi cña nh©n d©n n¬i dù ¸n ®­îc x©y dùng. NÕu thiÕu sù ñng hé cña céng ®ång, dù ¸n sÏ gÆp khã kh¨n trong thùc hiÖn vµ cã thÓ dÉn ®Õn sù thÊt b¹i hoµn toµn. Sù tham gia cña céng ®éng lµ vÊn ®Ò míi, cã tÇm quan träng mang tÝnh ph¸p lý gãp phÇn ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña dù ¸n. I.2.6. C¸c tæ chøc tµi trî quèc tÕ (TCTTQT) HÇu hÕt c¸c TCTTQT ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n ®Òu yªu cÇu thùc hiÖn §GT§MT. TCTTQT cã tr¸ch nhiÖm ®Çu t­ cho viÖc chuÈn bÞ b¸o c¸o §GT§MT cßn thÈm ®Þnh b¸o c¸o thuéc vÒ tr¸ch nhiÖm cña c¸c n­íc nhËn tµi trî. Th«ng th­êng c¸c yªu cÇu vÒ m«i tr­êng cña c¸c TCTTQT nh­ Ng©n hµng ThÕ giíi, hay Ng©n hµng Ch©u ¸ nghiªm ngÆt h¬n so víi chÝnh n­íc ®­îc tµi trî. §iÒu quan träng lµ c¶ hai bªn ®Òu yªu cÇu tiÕn hµnh §GT§MT. Trong mét sè tr­êng hîp c¸c TCTTQT cßn trî gióp c¶ vÒ mÆt kü thô©t cho c«ng t¸c §GT§MT cña dù ¸n. I.2.7. C¸c tr­êng ®¹i häc vµ c¸c viÖn nghiªn cøu C¸c tr­êng ®¹i häc vµ c¸c viÖn nghiªn cøu ®¶m nhËn vai trß nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh §GT§MT. C¸c c¬ quan nµy cã mét ®éi ngò c¸c nhµ chuyªn m«n thuËn lîi cho viÖc thµnh lËp c¸c nhãm thùc hiÖn §GT§MT. Víi tr×nh ®é chuyªn m«n cao, c¸c chuyªn gia cã thÓ cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc xem xÐt c¸c b¶n th¶o cña b¸o c¸o §GT§MT. §iÒu quan träng nhÊt lµ c¸c tr­êng ®¹i häc vµ c¸c viÖn nghiªn cøu ®éc lËp víi c¸c dù ¸n, cho nªn sù ®¸nh gi¸ cña c¸c c¬ quan nµy mang tÝnh kh¸ch quan. C¸c tr­êng §¹i häc lµ nh÷ng trung t©m chÝnh ®µo t¹o c¸c c¸n bé §GT§MT, cung cÊp c¸c kiÕn thøc míi, c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch thÝch hîp cho qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ m«i tr­êng. I.3. Nh÷ng h¹n chÕ hiÖn nay vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn c«ng t¸c ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng Sù ph©n tÝch míi ®©y cña Ch­¬ng tr×nh M«i tr­êng Liªn hîp quèc [7] vÒ hiÖu qu¶ cña §GT§MT ®∙ chØ râ nh÷ng h¹n chÕ vµ ®­a ra c¸c nguyªn t¾c nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c §GT§MT t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c khiÕm khuyÕt cña c«ng t¸c §GT§MT hiÖn nay, bao gåm c¶ vÒ néi dung vµ ph­¬ng ph¸p thùc hiÖn, cã thÓ tãm l­îc nh­ sau: VÒ néi dung §GT§MT • ChØ tËp trung cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn, øng dông ®èi víi c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn quy m« quèc gia, vïng, vµ ngµnh cßn rÊt Ýt; • Nh÷ng dù ¸n quy m« nhá th­êng kh«ng ph¶i thùc hiÖn §GT§MT, tuy nhiªn nh÷ng t¸c ®éng nhá nµy ®­îc tÝch dån vµ theo thêi gian chóng cã thÓ trë nªn rÊt quan träng. • Kh«ng ®­îc ¸p dông cho chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, nh­ ng©n s¸ch / chÝnh s¸ch thuÕ. • Kh«ng ®­îc øng dông cho c¸c hiÖp ­íc trao ®æi mËu dÞch gi÷a c¸c quèc gia. VÒ thùc hiÖn §GT§MT • Ch­a l«i cuèn vµ ®¶m b¶o sù tham gia mét c¸ch h÷u Ých vµ ®Çy ®ñ cña céng ®ång vµo c«ng t¸c §GT§MT; • ViÖc lång ghÐp c¸c kÕt qu¶ §GT§MT vµo nghiªn cøu kh¶ thi vµ ra quyÕt ®Þnh ch­a t­¬ng xøng. • Danh môc c¸c dù ¸n cÇn ph¶i tiÕn hµnh §GT§MT ch­a ®Çy ®ñ. • Thñ tôc ®Ó sím ®¹t ®­îc nh÷ng tho¶ thuËn vÒ néi dung cña mét §GT§MT cßn yÕu kÐm. • NhËn thøc vÒ vai trß cña m« t¶ m«i tr­êng nÒn vµ dù b¸o t¸c ®éng cßn phiÕn diÖn. • ThiÕu sù liªn kÕt gi÷a c¸c t¸c ®éng vËt lý vµ sinh häc víi nh÷ng t¸c ®éng x∙ héi, kinh tÕ vµ søc khoÎ. • B¸o c¸o §GT§MT cßn khã hiÓu ®èi víi ng­êi ra quyÕt ®Þnh vµ céng ®ång do v¨n b¶n dµi dßng vµ sù phøc t¹p cña c¸c ph­¬ng ph¸p sö dông trong §GT§MT. • ThiÕu c¬ chÕ yªu cÇu c¸c cÊp cã thÈm quyÒn xem xÐt c¸c b¸o c¸o §GT§MT. • Quan hÖ gi÷a nh÷ng kiÕn nghÞ vÒ gi¶m thiÓu vµ gi¸m s¸t t¸c ®éng m«i tr­êng trong c¸c b¸o c¸o §GT§MT víi viÖc triÓn khai thùc hiÖn cßn mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa. • N¨ng lùc kü thuËt vµ qu¶n lý ®èi víi c«ng t¸c §GT§MT ë nhiÒu n­íc cßn h¹n chÕ. 7 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  17. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung C«ng t¸c §GT§MT t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Vai trß cña c«ng t¸c §GT§MT ®èi víi sù ph¸t triÓn rÊt quan träng gãp phÇn x©y dùng mét thÕ giíi bÒn v÷ng (kÕt qu¶ cña §GT§MT phôc vô c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng); nghiªn cøu m«i tr­êng mét c¸ch nhÊt qu¸n, cã hÖ thèng (qu¸ tr×nh §GT§MT tu©n thñ theo mét quy tr×nh ®∙ lùa chän); vµ thiÕt thùc (qu¸ tr×nh §GT§MT cung cÊp nh÷ng th«ng tin ®óng ®¾n vµ ®¸ng tin cËy cÇn thiÕt cho viÖc ra quyÕt ®Þnh). V× vËy, Ch­¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn hîp quèc [7] ®∙ ®­a ra nh÷ng nguyªn t¾c chØ ®¹o vµ thùc hiÖn c«ng t¸c §GT§MT ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ sau. B¶y nguyªn t¾c chØ ®¹o trong §GT§MT 1. Sù tham gia - Sù tham gia hîp lý vµ ®óng lóc cña c¸c bªn h÷u quan vµo qu¸ tr×nh §GT§MT. 2. TÝnh c«ng khai - §¸nh gi¸ vµ c¬ së ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng cÇn ®­îc c«ng khai vµ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cã thÓ ®­îc tham kh¶o mét c¸ch dÔ dµng. 3. TÝnh ch¾c ch¾n - Qu¸ tr×nh vµ thêi gian biÓu cña c«ng t¸c ®¸nh gi¸ ®­îc th«ng qua tr­íc vµ ®­îc c¸c bªn tham gia thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ. 4. TÝnh tr¸ch nhiÖm - Nh÷ng ng­êi ra quyÕt ®Þnh ph¶i cã tr¸ch nhiÖm víi c¸c bªn h÷u quan vÒ quyÕt ®Þnh cña m×nh tu©n theo kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸. 5. Sù tÝn nhiÖm - Sù ®¸nh gi¸ ®­îc b¶o ®¶m vÒ chuyªn m«n vµ tÝnh kh¸ch quan. 6. Chi phÝ/hiÖu qu¶ - Qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ vµ kÕt qu¶ cña nã ph¶i ®¶m b¶o cho viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng víi chi phÝ x∙ héi nhá nhÊt. 7. TÝnh linh ho¹t - Quy tr×nh ®¸nh gi¸ ph¶i phï hîp ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ vµ cã hiÖu lùc cho mäi dù ¸n vµ trong mäi hoµn c¶nh. M­êi chÝn nguyªn t¾c thùc hiÖn §GT§MT §GT§MT ®­îc ¸p dông: • Cho tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n ph¸t triÓn g©y ra c¸c t¸c ®éng tiªu cùc ®¸ng kÓ cho m«i tr­êng vµ x∙ héi, hoÆc nh÷ng t¸c ®éng tÝch dån. • Nh­ lµ mét c«ng cô qu¶n lý m«i tr­êng c¬ b¶n nh»m phßng ngõa, gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng tiªu cùc cña dù ¸n vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó m«i tr­êng tù phôc håi. • Sao cho c«ng t¸c thÈm ®Þnh §GT§MT ®¸nh gi¸ ®óng b¶n chÊt t¸c ®éng m«i tr­êng do c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n g©y ra; • §Ó lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn tham gia. §GT§MT ®­îc tiÕn hµnh: • Trong suèt chu tr×nh dù ¸n, b¾t ®Çu cµng sím cµng tèt, cã thÓ ngay tõ khi dù ¸n míi ®­îc h×nh thµnh. • Theo nh÷ng yªu cÇu râ rµng ®Ó chñ dù ¸n thùc hiÖn kÓ c¶ viÖc qu¶n lý t¸c ®éng. • Phï hîp víi tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ gi¶m thiÓu t¸c ®éng m«i tr­êng hiÖn t¹i. • T­¬ng xøng víi thñ tôc hiÖn t¹i vµ kÕ ho¹ch thùc hiÖn §GT§MT. • §Ó t­ vÊn cho céng ®ång, c¸c nhãm, c¸c bªn bÞ ¶nh h­ëng trùc tiÕp, hoÆc c¸c bªn ®­îc h­ëng lîi tõ dù ¸n nh»m gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn mét c¸ch æn tho¶. §GT§MT cÇn thiÕt vµ ph¶i phï hîp víi: • TÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng, bao gåm c¶ c¸c t¸c ®éng x∙ héi vµ rñi ro vÒ søc khoÎ. • T¸c ®éng tÝch dån, x¶y ra l©u dµi vµ trªn diÖn réng. • ViÖc lùa chän c¸c ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ, vÞ trÝ triÓn khai vµ c«ng nghÖ cña dù ¸n. • Sù quan t©m vÒ tÝnh bÒn v÷ng, bao gåm n¨ng suÊt tµi nguyªn, kh¶ n¨ng ®ång hãa cña m«i tr­êng vµ ®a d¹ng sinh häc. §GT§MT ph¶i h­íng tíi: • Th«ng tin chÝnh x¸c vÒ b¶n chÊt cña c¸c t¸c ®éng nh­ c­êng ®é, ý nghÜa cña chóng, nh÷ng rñi ro vµ hËu qu¶ m«i tr­êng do dù ¸n g©y ra. • Sù râ rµng trong c¸c b¸o c¸o §GT§MT, dÔ hiÓu vµ phï hîp víi viÖc ra quyÕt ®Þnh, trong ®ã cã c¸c luËn cø vÒ chÊt l­îng, ®é tin cËy vµ giíi h¹n cña c¸c dù b¸o t¸c ®éng m«i tr­êng. • Gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr­êng diÔn ra trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. §GT§MT t¹o c¬ së ®Ó: • Ra quyÕt ®Þnh cã luËn cø vÒ m«i tr­êng. • ThiÕt kÕ, lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn sao cho tháa m∙n c¸c tiªu chuÈn m«i tr­êng vµ môc ®Ých qu¶n lý tµi nguyªn. 8 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  18. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung • Phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu vÒ gi¸m s¸t, qu¶n lý, kiÓm tãan vµ ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng; viÖc hoµn thiÖn vÒ thiÕt kÕ vµ thùc hiÖn nh÷ng thiÕu sãt trong dù b¸o vµ gi¶m thiÓu cña c¸c dù ¸n trong t­¬ng lai. I. 4. X©y dùng Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung ë ViÖt Nam I.4.1. C¸c nguyªn t¾c chÝnh so¹n th¶o Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®«ng m«i tr­êng C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c«ng t¸c so¹n th¶o c¸c h­íng dÉn §GT§MT ®­îc Ch­¬ng tr×nh M«i tr­êng Liªn hîp quèc tæng kÕt trªn c¬ së c¸c h­íng dÉn §GT§MT, c¸c sæ tay, s¸ch tra cøu vµ thùc tiÔn §GT§MT [7] bao gåm: • §GT§MT lµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng; • Quy tr×nh §GT§MT ph¶i ®­îc lång khÐp, sao cho Ýt g©y x¸o trén nhÊt cho thÓ chÕ m«i tr­êng (hÖ thèng c¸c c¬ quan, tæ chøc qu¶n lý vµ nghiªn cøu m«i tr­êng) hiÖn hµnh; • Phï hîp víi luËt ph¸p hiÖn hµnh vÒ m«i tr­êng; • §GT§MT lµ mét c«ng cô qu¶n lý cho nªn ph¶i râ rµng, ®­îc liªn kÕt mét c¸ch chÆt chÏ víi chu tr×nh dù ¸n vµ ®iÒu quan träng nhÊt lµ cung cÊp kÞp thêi c¸c th«ng tin m«i tr­êng thÝch hîp. NhÊt thiÕt ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a nhãm §GT§MT, c¸c nhµ thiÕt kÕ vµ chñ dù ¸n ®Ó ®¶m b¶o r»ng nh÷ng thay ®æi vÒ thiÕt kÕ vµ vÞ trÝ cña dù ¸n ®­îc thùc hiÖn nh»m ng¨n ngõa vµ gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng tiªu cùc vµ më réng tèi ®a c¸c lîi Ých cña dù ¸n; • D©n c­ cña vïng dù ¸n tham gia vµo qu¸ tr×nh §GT§MT; • §GT§MT ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch tæng hîp vµ liªn ngµnh cho c¸c t¸c ®éng (m«i tr­êng x∙ héi, kinh tÕ , vËt lý vµ sinh sinh häc) ®Ó tèi ®a ho¸ c¸c lîi Ých cña dù ¸n; I.4.2. Môc ®Ých vµ giíi h¹n cña Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung ®­îc biªn so¹n nh»m cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn ®Çy ®ñ mét quy tr×nh §GT§MT, gióp cho viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái c¬ b¶n cña c«ng t¸c §GT§MT " Ai lµm g×, lµm nh­ thÕ nµo vµ lµm vµo lóc nµo?". Sæ tay h­íng dÉn ®­îc so¹n th¶o cho tÊt c¶ c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng. §èi víi c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý c«ng t¸c §GT§MT, Sæ tay h­íng dÉn cung cÊp nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt cña c¸c b­íc trong mét quy tr×nh §GT§MT vµ nh÷ng c«ng cô kü thuËt cã thÓ ¸p dông cho c¸c b­íc §GT§MT thuéc ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý m«i tr­êng, nh­ b­íc sµng läc m«i tr­êng hay thÈm ®Þnh b¸o c¸o §GT§MT. §èi víi chñ dù ¸n, c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm tiÕn thµnh §GT§MT, Sæ tay h­íng dÉn cung cÊp c¸c c«ng cô kü thuËt ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng cã hiÖu qu¶, nh­ lËp ®Ò c­¬ng (kÕ ho¹ch) §GT§MT; §GT§MT chi tiÕt. Do Sæ tay h­íng dÉn chung cã néi dung tæng hîp, so¹n cho nhiÒu ®èi t­îng ng­êi ®äc l¹i rÊt ng¾n gän, cho nªn mäi vÊn ®Ò kh«ng thÓ tr×nh bµy mét c¸ch thËt chi tiÕt. §Ó thùc thi c¸c nhiÖm vô cña m×nh trong quy tr×nh §GT§MT c¸c nhãm thùc hiÖn cÇn thiÕt ph¶i tham kh¶o thªm c¸c tµi liÖu chuyªn s©u h¬n. Hy väng trong t­¬ng lai, cïng víi cuèn Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung, sÏ xuÊt b¶n tiÕp nh÷ng Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT riªng cho tõng lÜnh vùc nh­: Thuû ®iÖn, Du lÞch, §« thÞ,... I.4.3. Thêi ®iÓm sö dông Sæ tay h­íng dÉn C¸c b­íc §GT§MT trong Sæ tay h­íng dÉn nµy ®­îc biªn so¹n t­¬ng øng víi tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n trong lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn (chu tr×nh) mét dù ¸n ph¸t triÓn: • H×nh thµnh dù ¸n vµ nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi • Nghiªn cøu kh¶ thi, thiÕt kÕ vµ c«ng nghÖ • Thùc hiÖn • Gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ Nh­ vËy, Sæ tay h­íng dÉn cã thÓ ®­îc sö dông cho toµn bé quy tr×nh §GT§MT vµ qu¶n lý dù ¸n. 9 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  19. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung I.4.4. Quy tr×nh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng trong bèi c¶nh c¸c n­íc ch©u ¸ §GT§MT ®ãng vai trß quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn m«i tr­êng, gãp phÇn x©y dùng c¸c luËn cø m«i tr­êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §GT§MT lµ mét qu¸ tr×nh ®­îc thùc hiÖn qua nhiÒu b­íc, trong ®ã nhiÒu vÊn ®Ò m«i tr­êng ®­îc ®­a ra xem xÐt ®Ó quyÕt ®Þnh viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n. HiÖu qu¶ cña hÖ thèng §GT§MT phô thuéc vµo c¸c b­íc cô thÓ trong hÖ thèng ®ã. VÒ c¬ b¶n, qu¸ tr×nh §GT§MT trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë Ch©u ¸ [2] cã c¸c b­íc chÝnh sau: 1. Sµng läc m«i tr­êng cña dù ¸n. 1. X¸c dÞnh ph¹m vi hoÆc chuÈn bÞ mét b¸o c¸o kiÓm tra m«i tr­êng s¬ bé. 2. ChuÈn bÞ b¸o c¸o §GT§MT. 3. Xem xÐt b¸o c¸o §GT§MT. 4. ThÈm ®Þnh b¸o c¸o §GT§MT b»ng c¸c tiªu chÝ vµ ®iÒu kiÖn ®∙ ®Þnh. 5. Qu¶n lý m«i tr­êng. ë mét sè n­íc qu¸ tr×nh §GT§MT cã bæ sung thªm b­íc “KiÓm to¸n vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n". B­íc nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn sau khi dù ¸n ®∙ ®i vµo ho¹t ®éng. H×nh 3 thÓ hiÖn c¸c b­íc vµ nhiÖm vô chÝnh cña qu¸ tr×nh §GT§MT kh¸i qu¸t cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸. H×nh 3. C¸c b­íc chÝnh cña qu¸ tr×nh §GT§MT ë Ch©u ¸ [2] Sµng läc m«i tr­êng • QuyÕt ®Þnh vÒ quy m« vµ møc ®é §GT§MT • X©y dùng kÕ ho¹ch §GT§MT chi tiÕt X¸c ®Þnh ph¹m vi / KiÓm tra m«i • ChÝnh thøc ho¸ viÖc kiÓm tra m«i tr­êng s¬ bé tr­êng s¬ bé • Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng • C¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu B¸o c¸o §GT§MT • KÕ ho¹ch gi¸m s¸t • KÕ ho¹ch qu¶n lý m«i tr­êng • §¸nh gi¸ b¸o c¸o §¸nh gi¸ b¸o c¸o • Tham kh¶o ý kiÕn cña céng ®ång • Lo¹i bá hay th«ng qua dù ¸n ThÈm ®Þnh theo c¸c tiªu chÝ vµ • Tiªu chÝ vµ ®iÒu kiÖn ®iÒu kiÖn • B¶o vÖ m«i tr­êng • Gi¸m s¸t t¸c ®éng • Thùc hiÖn kÕ ho¹ch qu¶n lý m«i tr­êng Thùc hiÖn qu¶n lý m«i tr­êng • C¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu • C¸c ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t • KiÓm tra møc ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch qu¶n lý ®∙ cam KiÓm to¸n vµ ®¸nh gi¸ kÕt. • §¸nh gi¸ sù thµnh c«ng cña c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu I.4.5. Quy ®Þnh luËt ph¸p vÒ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng ë ViÖt Nam §GT§MT ®∙ ®­îc quy ®Þnh trong nhiÒu v¨n b¶n ph¸p quy, tr­íc hÕt lµ trong LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng ®­îc Quèc héi th«ng qua ngµy 27 th¸ng 12 n¨m 1993 vµ Chñ tÞch n­íc ký lÖnh ban hµnh 10 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
  20. Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung sè 29-L/CTN ngµy 10 th¸ng 1 n¨m 1994, NghÞ ®Þnh 175/CP ngµy 18 th¸ng 10 n¨m 1994 cña ChÝnh phñ vÒ h­íng dÉn thi hµnh LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng (phô lôc I.4) vµ hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n d­íi luËt cña Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng (BKHCN&MT) ban hµnh nh­: Th«ng t­ 1420/MTg ngµy 26 th¸ng 11 n¨m 1994 vÒ H­íng dÉn §GT§MT ®èi víi c¸c c¬ së ®ang ho¹t ®éng, Th«ng t­ 715/MTg ngµy 3 th¸ng 4 n¨m 1995 vÒ h­íng dÉn §GT§MT ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi, Th«ng t­ 1100/TT-MTg ngµy 20 th¸ng 8 n¨m 1997 vÒ H­íng dÉn lËp vµ thÈm ®Þnh b¸o c¸o §GT§MT ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµ gÇn ®©y nhÊt ngµy 30 th¸ng 4 n¨m 1998, thùc hiÖn ChØ thÞ sè 11/1998/CT-TTg ngµy 16 th¸ng 3 n¨m 1998 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 10/1998/N§-CP cña ChÝnh phñ vÒ c¶i tiÕn thñ tôc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, ®ång thêi c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc hiÖn LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng, Bé KHCN&MT ®∙ ban hµnh Th«ng t­ 490/1998/TT-BKHCN&MT vÒ H­íng dÉn lËp vµ thÈm ®Þnh b¸o c¸o §GT§MT ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ (phô lôc I.5). Mèi quan hÖ gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p lý nªu trªn ®­îc hÖ thèng ho¸ trªn h×nh 4. H×nh 4. Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cã liªn quan ®Õn §GT§MT cña ViÖt Nam [theo Côc M«i tr­êng, Bé KHCN&MT] LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng (®iÒu 17 vµ 18) NghÞ ®Þnh 175/CP (Ch­¬ng 3) NghÞ ®Þnh 26/CP (ch­¬ng II) • §iÒu 14, Ph©n cÊp thÈm ®Þnh • §iÒu 6, Vi ph¹m vÒ phßng • §iÒu 15, Quy ®Þnh c¬ quan thÈm ngõa « nhiÔm vµ suy tho¸i ®Þnh ë cÊp TW vµ ®Þa ph­¬ng m«i tr­êng • §iÒu 16, Thêi gian thÈm ®Þnh Th«ng t­ 715 / MTg ngµy 3/4/1995, Th«ng t­ 1420 / MTg Th«ng t­ 1100 / MTg ngµy 20/8/1997, ngµy 26/11 / 1994 Th«ng t­ 490 / 1998/TT-BKHCNMT ngµy 29/4/1998 QuyÕt ®Þnh 186/Q§-MTg ngµy 31/12/1994 H×nh thøc phª chuÈn b¸o c¸o §GT§MT C«ng v¨n sè 724/MTg ngµy 3/4/1995 PhiÕu thÈm ®Þnh b¸o c¸o §GT§MT C«ng v¨n sè 812/Mtg ngµy 17/4/1996 QuyÕt ®Þnh phª chuÈn b¸o c¸o §GT§MT 1.4.6. Quy tr×nh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng Trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p vÒ §GT§MT cña ViÖt Nam tr×nh bµy trong 1.4.5 cã thÓ kh¸i qu¸t ho¸ quy tr×nh §GT§MT cña n­íc ta cã 4 b­íc chÝnh (h×nh 5): B­íc thø nhÊt: Sµng läc m«i tr­êng, do c¬ quan qu¶n lý m«i tr­êng thùc hiÖn. C¸c dù ¸n ph¸t triÓn ®­îc chia lµm hai lo¹i: lo¹i 1, c¸c dù ¸n cÇn tiÕn hµnh §GT§MT vµ lo¹i 2, c¸c dù ¸n kh«ng cÇn §GT§MT. 11 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2019 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2