Một vài suy nghĩ về thực hiện và kiểm tra
thực hiện kết luận và kiến nghị kiểm toán
Kiểm tra việc thực hiện kết luận và kiến nghi kiểm toán là bước
cuối cùng của một quy trình kiểm toán. Vấn đề này đảm bảo cho
hiệu lực kiểm toán được thực thi. Trong phạm vi bài viết này, tác
giả xin trao đổi xung quanh việc kiểm tra việc thực hiện kết luận
và kiến nghị của KTNN qua hoạt động thực tiễn. Có thể nói đây l
à
vấn đề hết sức quan trọng đối với hoạt động KTNN, hiệu lực của
KTNN đạt được hay không thể hiện ở các khuyến nghị kiểm toán
có được thực hiện không. Thông qua việc thực hiện Kiến nghị
kiểm toán là điều kiện để nhìn nhận đánh giá lại hoạt động kiểm
toán, các khuyến nghị kiểm toán đưa ra có phù hợp hay không,
có đam rbảo tính khả thi hay không? Do vậy, đa số các cơ quan
kiểm toán tối cao trên thế giới đều coi trọng việc thực hiện các
khuyến nghị của mình đưa ra. Tùy từng quốc gia khác nhau mà
quy định vấn đề này cũng khác nhau. Các kiến nghị của cơ quan
kiểm toán có đảm bảo được thực hiện hay không đòi hỏi trong
quá trình kiểm toán, các KTV phải đưa bằng chứng và lý lẽ phù
hợp đối với vấn đề kiến nghị. Việc kiểm tra thực hiện kiến nghị
kiểm toán sẽ thông qua hoạt động kiểm toán (không thành một
quy trình riêng). Các KTV trong quá trình kiểm toán năm sau sẽ
xem xét đến các kiến nghị lần trước có được thực hiện hay
không. Trường hợp không được thực hiện họ sẽ cân nhắc xem
liệu có tiếp tục kiến nghị tiếp hay không. Trong những trư
ờng hợp
đặc biệt cơ quan kiểm toán sẽ kiến nghị với cơ quan có thẩm
quyền để các cơ quan này có hành động thích hợp buộc các đơn
vị phải tông trọng thực hiện kiến nghị kiểm toán của KTNN.
Ở VN, việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán được đề cao
và thành một bước của quy trình kiểm toán đó là kiểm tra việc
thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán. Luật KTNN được Quốc
hội Khóa XI thông qua tại kỳ họp thứ 7 ngày 14/6/2005 và có hi
ệu
lực từ ngày 01/01/2006 quy định quy trình kiểm toán của KTNN
gồm 4 bước trong đó bước thứ tư là kiểm tra việc thực hiện kết
luận, kiến nghị kiểm toán. KTNN có nhiệm vụ kiểm tra việc thực
hiện kết luận và kiến nghị đối với các cơ quan, đơn vị đã thực
hiện kiểm toán và báo cáo việc thực hiện kết luận, kiến nghị với
Quốc hội, ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ. Đối với các
cơ quan, đơn v
ị, Luật KTNN quy định nghĩa vụ thực hiện kết luận,
kiếnnghị kiểm toán của cơ quan KTNN. Đối với các sai phạm về
tài chính ngân sách sẽ phải thực hiện ngay và báo cáo với cơ
quan KTNN và cơ quan nhà nước có thẩm quyền về kết qu
ả thực
hiện. Đối với những kiến nghị liên quan đến cải tiến công tác
quản lý, đơn vị được kiểm toán phải có biện pháp để thực hiện.
Đối với trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đầy
đủ, KTNN có quyền đề nghị các cơ quan có thẩm quyền xử lý
như quy định tại khoản 4 điều 16 Luật KTNN.
Kết quả kiểm tra thực hiện kết luận, kiến nghị KTNN trong những
năm qua cho th
ấy, tỷ lệ thực hiện kiến nghị chỉ đạt ở mức độ thấp
, nhiều địa phương, đơn vị chưa có ý thức trong việc thực hiện
kiến nghị. Và tỷ lệ thực hiện cũng khác xa so với báo cáo nhất là
các báo cáo với Bộ tài chính dẫn đến chênh lệch lớn trong việc
thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán do Bộ Tài chính báo cáo
so với KTNN báo cáo. Nhiều khi các đơn vị báo cáo đã thực hiện
nhưng khi kiểm toán lại chưa thực hiện đầy đủ. Khi các đoàn
kiểm toán kết thúc công tác kiểm toán tại đơn vị, nhiều đơn vị coi
trách nhiệm của họ với KTNN cũng chấm dứt. Mặt khác sau khi
kiểm tra tình hình thực hiện kết luận, kiến nghị của các đơn vị,
một số đơn vị chưa thực hiện đầy đủ các két luận kiến nghị của
KTNN, thì bước tiếp theo của khâu kiểm tra không được đề cập
đến. Hiện nay, chúng tôi chỉ yêu cầu đơn vị tiếp tục thực hiện và
báo cáo về KTNN. Trên thực tế các năm qua và kể cả từ năm
2006 tức là khi Luật KTNN đã có hiệu lực thì những kết luận và
kiến nghị chưa được thực hiện không được báo cáo tiếp về