
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2024. ISBN: 978-604-82-8175-5
446
NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA CÁC YẾU TỐ TÂM LÝ ĐẾN
VIỆC RA QUYẾT ĐỊNH CỦA CÁC NHÀ ĐẦU TƯ CÁ NHÂN
TẠI SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN HÀ NỘI
Triệu Đình Phương
Trường Đại học Thuỷ lợi, email: phuongtd@tlu.edu.vn
1. GIỚI THIỆU CHUNG
Trong rất nhiều năm, lý thuyết về tài chính
truyền thống đã luôn cho rằng các nhà đầu tư
hành động một cách hợp lý trong việc đánh
đổi giữa rủi ro và lợi nhuận trên thị trường
chứng khoán. Tuy nhiên, các nghiên cứu về
tài chính hành vi cho thấy điều ngược lại, các
nhà đầu tư do chịu ảnh hưởng của các yếu tố
tâm lý nên đã không hành xử hợp lý như
trong lý thuyết tài chính truyền thống. Các
nghiên cứu từ các nước trên thế giới đều đã
xác định rằng yếu tố tâm lý có tác động đến
việc ra quyết định của các nhà đầu tư. Vì lý
do đó, nghiên cứu này cố gắng thu hẹp
khoảng cách về sự khác biệt về vị trí địa lý và
đặc điểm nhân khẩu học giữa Việt Nam và
các quốc gia khác bằng cách kiểm tra tác
động của các yếu tố tâm lý đến việc ra quyết
định của các nhà đầu tư cá nhân tại sở giao
dịch chứng khoán Hà Nội trên thị trường
chứng khoán Việt Nam.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu tập trung phân tích mối quan
hệ giữa 4 yếu tố tâm lý: Quá tự tin
(Overconfidence), bảo thủ (Conservatism),
bầy đàn (Herding), thiên vị sẵn có
(Availability Bias) đến mức độ chấp nhận rủi
ro của các nhà đầu tư cá nhân (Decision
Making) sử dụng hồi quy đa biến cho các dữ
liệu thu thập được từ 200 nhà đầu tư trong
khoảng thời gian tháng 05/2024 - 06/2024.
2.2. Khung phân tích
Tâm lý quá tự tin có thể được hiểu là nhà
đầu tư có xu hướng cho rằng thành công của
bản thân là dựa vào tài năng của chính mình
đồng thời đổ lỗi cho sự thất bại của bản thân
là do “không may mắn”, dẫn đến việc đánh
giá quá cao năng lực của bản thân. Nghiên
cứu của Lim (2012) cho thấy tâm lý quá tự
tin có tác động dương đến việc ra quyết định
của nhà đầu tư, tuy nhiên Atif (2014) và
Kengatharan (2014) lại cho thấy tâm lý quá
tự tin lại có tác động âm đến việc ra quyết
định của các nhà đầu tư.
Tâm lý bảo thủ được hiểu là nhà đầu tư
thường có xư hướng ủng hộ những bằng
chứng trước đây hơn bằng thông tin và dữ liệu
mới xuất hiện cũng như họ sẽ ủng hộ thông tin
càng dễ hiểu hơn là một thông tin có tính phức
tạp, điều này dẫn đến độ trễ trong biến động
giá khi xuất hiện thông tin mới trên thị trường.
Nghiên cứu của Kengatharan (2014) tại sàn
giao dịch chứng khoán Colombo của Srilanka
cho thấy tâm lý bảo thủ có ảnh hưởng âm đến
việc ra quyết định của nhà đầu tư.
Tâm lý bầy đàn thể hiện xu hướng nhà đầu
tư cá nhân luôn hành động theo đám đông vì
người đó cho rằng các quyết định của đám
đông luôn luôn chính xác. Cá nhân có tâm lý
bầy đàn thường đầu tư dựa trên hành vi mua
và bán của đám đông dẫn đến hiện tượng
bong bóng trên thị trường chứng khoán. Theo
nghiên cứu của Wamae (2013) tâm lý đám
đông có ảnh hưởng dương đến việc ra quyết
định của nhà đầu tư, tuy nhiên nghiên cứu
của Lim (2012) lại cho thấy yếu tố này không
có tác động gì.