Thoái Hóa Đốt Sống Cổ: Tài Liệu Bệnh Học Thực Hành [Chuẩn Nhất]

THOÁI HOÁ ĐỐT SỐNG CỔ

Gặp ở lứa trên 50 (25-50%), trên 75 tuổi (75%)., chứng viêm tuỷ xám chỉ chiếm 5-

10%.

Dựa theo triệu chứng lâm sàng, Đông y xếp bệnh này vào loại Tý Chứng, Nuy

Chứng, Đầu Thống, Cảnh Cường, Cảnh Cường Thống, Huyễn Vựng, Cảnh Cân Cơ

(Ji)?

Nguyên Nhân

. Do phong hàn thấp bên ngoài xâm nhập vào làm cho khí huyết trong kinh lạc bị

bế tắc gây nên đau, cử động khó khăn. Gặp nhiều nơi những người cơ thể suy yếu,

lớn tuổi.

. Do dinh dưỡng không tốt làm tổn thương Tỳ Vị, Tỳ thống huyết, Tỳ suy yếu,

huyết không chuyển vận được đến vùng bệnh gây nên. Thấp tà xâm nhập vào cơ

thể những người Tỳ hư do ăn uống suy kém. Thấp kéo dài sẽ biến thành đờm, đờm

và thấp cùng đưa lên vùng cổ, vai sẽ làm cho khí huyết bị ngăn trở gây nên đau.

. Do hư yếu của tuổi già. Càng lớn tuổi, xương và các đốt ít được nuôi dưỡng hơn

gây nên đau, khó cử động. Gặp nhiều trong chứng Can huyết hư, Thận âm hư.

. Do chấn thương làm ảnh hưởng đến gân cơ và khớp vùng cổ gáy.

Các nguyên nhân trên, nếu không được chữa trị sẽ làm cho khí huyết bị ngưng trệ

gây nên bệnh.

Biện Chứng Luận Trị

+ Do Phong Hàn: Đầu, gáy, vai và lưng trên đau, gáy cứng, có nhiều điểm đau ở

cổ, có cảm giác như nhịp đập ở cổ, cử động khó khăn, tay chân tê, đau, mỏi, chi

trên có cảm giác nặng, không có sức, thích ấm, sợ lạnh, lưỡi mỏng, trắng nhạt,

mạch Phù, Hoãn hoặc Khẩn.

Điều trị: Khứ phong, tán hàn, thông kinh hoạt lạc. Dùng bài Quế Chi Gia Cát Căn

Thang gia giảm: Cát căn 15g, Quế chi, Bạch thược, Đương quy, Xuyên khung,

Thương truật, Mộc qua đều 9g, Cam thảo 6g, Tam thất 3g, Sinh khương 3 lát, Đại

táo 3 trái.

(Cát căn, Quế chi, Xuyên khung, Thương truật khu phong. Cát căn giải cơ ở phần

biểu, có tác dụng trị đau cơ ở vùng vai lưng, cổ, làm chủ dược. Quế chi tán hàn;

Bạch thược hoà doanh, vệ để ngăn không cho tà khí xâm nhập vào phần biểu.

Ngoài ra, Bạch thược có tác dụng thư cân, giúp cho Cát căn để giảm đau ở cổ.

Xuyên khung và Thương truật khu phong thấp, trị đau nhức, đặc biệt ở vùng trên

của cơ thể. Xuyên khung và Tam thất thông kinh, hoá ứ, chỉ thống. Đương quy,

Bạch thược dưỡng huyết, hoạt huyết để ngăn chận không cho hàn tà xâm nhập vào

vùng cổ. Mộc qua táo thấp, thông kinh, thư cân, làm mềm các đốt sống. Kết hợp

với Cát căn để làm dãn cơ ở cổ. Đại táo, Sinh khương, Cam thảo hỗ trợ Quế chi và

Bạch thược để khu phong, tán hàn, điều hoà doanh vệ).

Cử động khó thêm Thân cân thảo và Lạc thạch đằng đều 9g. Đau nhiều thêm Nhũ

hương, Một dược đều 6g.

Nếu có biểu hiện thấp nhiều, có cảm giác như cái bao đè lên đầu thay Quế Chi Gia

Cát Căn Thang gia giảm bằng bài Khương Hoạt Thắng Thấp Thang gia vị: Cát căn

12g, Khương hoạt, Độc hoạt, Quế chi đều 9g, Cảo bản, Phòng phong, Xuyên

khung, Uy linh tiên, Thương truật đều 6g, Cam thảo 3g.

Nếu có biểu hiện phong nhiều, đau nhiều chỗ, sợ gió, thay bài Quế Chi Gia Cát

Căn Thang gia giảm bằng bài Phòng Phong Thang gia giảm:Phòng phong, Cát căn

đều 12g, Tần giao, Uy linh tiên, Khương hoạt đều 9g, Phục linh, Đương quy, Quế

chi đều 6g, Ma hoàng 3g.

Châm Cứu

Hậu khê, Phong trì, Đại chuỳ, Liệt khuyết. Châm tả.

(Hậu khê là huyệt giao hội của mạch Đốc, chi phối vùng cột sống. Đây là một

trong các huyệt hiệu quả nhất để trị gáy cứng đau; Liệt khuyết, Đại chuỳ, Phong trì

khu phong, tán hàn. Ngoài ra, Liệt khuyết là Lục tổng huyệt trị vùng cổ gáy; Đại

chuỳ là huyệt Hội của 6 đường kinh dương với mạch Đốc; Phong trì là huyệt hôị

của kinh Đởm và kinh Tam tiêu với Dương kiều mạch và Dương duy mạch. Vì

vậy, phối hợp các huyệt này có tác dụng thông kinh, chỉ thống vùng bệnh).

Có biểu hiện phong thấp, bỏ Liệt khuyết, Đại chuỳ, thêm Âm lăng tuyền, Đại trử.

Gáy đau dọc theo đường kinh Bàng quang, bỏ Phong trì, thêm Thiên trụ, Côn lôn.

Đau dọc theo đường kinh Đại trường, thêm Túc tam lý. Đau vùng kinh Tiểu

trường, thêm Thiên song, Khúc viên. Đau vùng kinh Tam tiêu thêm Thiên liêu,

Thiên dũ, bỏ Liệt khuyết, thêm Trung chử. Đau theo mạch Đốc, thêm Á môn,

Phong phủ. Ngửa cổ đau, thêm Thần đường. Cúi cổ xuống đau, thêmNhân trung.

Đau lan xuống vai thêm Thiên liêu, Kiên ngung hoặc Kiên tam châm hoặc châm

Kiêng ngung, Kiên liêu và Kiên trinh. Đau lan xuống gáy, cơ thang, xương đòn, có

thể theo cách sau: Trước hết châm ‘Thiên Ngũ Huyệt’ gồm Thiên trụ, Thiên dũ,

Thiên tỉnh, Thiên liêu và Thiên song. Sau đó chọn 1-3 huyệt gần chỗ đau. Nếu đau

ở mạch Đốc, dùng Hậu khê hoặc Trường cường. Đau vùng kinh Bàng quang, dùng

Côn lôn, Thân mạch. Đau trên đường kinh Đởm chọn Khâu khư hoặc Huyền

chung. Đau trên đường kinh Tiểu trường chọn Hậu khê hoặc Dưỡng lão. Đau liên

hệ đường kinh Tam tiêu, chọn Trung chử hoặc Chi câu. Đây là những huyệt có

hiệu quả tốt.

+ Đờm Thấp Ngăn Trở Kinh Mạch: Đầu, gáy, vai, vai lưng đau, váng đầu, chóng

mặt, đầu nặng, cơ thể nặng, không có sức, nôn mửa, ngực và hông sườn đầy tức,

lưỡi trắng nhạt, rêu lưỡi mỏng, mạch Hoạt, Nhu.

Điều trị: Hoá đờm, trừ thấp, hoạt huyết, thông kinh hoạt lạc. Dùng bài Phục Linh

Hoàn gia giảm: Phcụ linh, Trần bì, Địa long đều 12g, Đởm nam tinh, Bán hạ, Bạch

giới tử, Ngũ vị tử đều 10g, Cát cánh 6g, Tam thất 3g.

(Phục linh, Trần bì, Bán hạ hoá đờm, khứ thấp; Bạch giới tử tán hàn, trừ thấp, chỉ

thống; Đởm nam tinh khứ đờm, thông kinh; Địa long thông kinh, chống co giật;

Ngũ vị tử cố biểu để ngăn chận tà khí xâm nhập; Tam thất hoạt huyết, khứ ứ; Cát

cánh dẫn thuốc lên phần trên, hoá đờm).

Có dấu hiệu phong thấp thêm Quế chi, Khương hoạt đêù 9g. Chóng mặt thêm

Thiên ma, Bạch truật đều 12g; Ngực đầy thêm Đan sâm 9g, Giới bạch, Qua lâu bì.

Nếu đờm nhiệt vào kinh Thái dương Thay Phục Linh Hoàn gia vị bằng Nhị Trần

Thang gia vị (Bán hạ, Hoàng cầm đều 12g, Phục linh, Trần bì, Hồng hoa, Khương

hoạt đều 9g, Cam thảo 6g, Sinh khương 2 miếng.

Châm Cứu

Hậu khê, Phong trì, Đại chuỳ, Âm lăng tuyền, Phong long.

(Hậu khê, Phong trì, Đại chuỳ thông kinh khí vùng bệnh, chỉ thống; Âm lăng tuyền

là huyệt chủ yếu để trừ thấp; Phong long là huyệt đặc hiệu trị đờm. Hai huyệt phối

hợp có tác dụng trị đờm thấp),

Đau dọc theo đường kinh Đại trường, thêm Túc tam lý. Đau vùng kinh Tiểu

trường, thêm Thiên song, Khúc viên. Đau vùng kinh Tam tiêu thêm Thiên liêu,

Thiên dũ, bỏ Liệt khuyết, thêm Trung chử. Đau theo mạch Đốc, thêm Á môn,