Tài liệu chăn nuôi - keo đất

ắ ỏ ứ ạ ể ắ ấ ỏ ồ ấ ứ ộ ớ ộ ầ ướ i ta chia ra làm 3 lo i: Keo đ tấ Trong đ t có 3 thành ph n: r n l ng và khí. Th r n và l ng r t ph c t p bao g m r t nhi u ề ấ các ph n t c khác nhau. D a vào đ l n và m c đ phân tán trong dung d ch ị ầ ử n ướ ủ ự ạ ọ

-6mm g i là h phân tán phân t ệ 10

c 10 ướ c t ướ ừ . ử -6 – 10-4 mm g i là dung d ch keo hay h phân tán ị ệ ọ c c a th r n ng 1. (1) Nh ng h t có kích th ạ 2. (2) Nh ng h t có kích th ạ có kích th ườ ể ắ ữ ữ keo. 3. (3) Nh ng h t có kích th c l n h n 10

-4 mm g i là h phân tán thô. ệ

ọ ữ ướ ớ ơ

ng phân tán c a h keo g i là mixen ướ ủ ệ ọ ể ể ạ ị ấ ạ ủ ấ ộ ớ ạ C u t o c a keo đ t ấ Keo đ t có th là d ng tinh th ho c vô đ nh hình.T ạ keo. M t mixen keo có c u t o g m 3 l p: ấ ạ • Nhân mixen: là t p h p nh ng phân t ợ ậ ồ ữ ơ ử ơ ữ ơ ắ ể ữ ữ ứ quy t đ nh d u đi n tích c a keo. Tính ch t và s phân ly c a nhân mixen là y u t ấ ủ ự ế ị ế ố ị ặ khoáng th sinh. ủ ạ ế ệ ộ ớ ấ ạ vô c , h u c hay h u c – vô c , có c u t o ữ ơ tinh th ho c vô đ nh hình: là nh ng axit mùn; hydroxit s t; nhôm; silic và nh ng phân t ử ấ ớ ự ữ ề ặ ồ ệ ạ ớ ủ ế ấ ệ • L p ion t o đi n th : Trên b m t nhân keo có m t l p ion đ ượ ạ ọ ế ệ c t o thành do s phân ly c a nó hay do nh ng ngu n g c mang đi n tích khác, g i là l p ion t o đi n ệ th .D u di n tích c a keo chính là d u c a l p ion t o đi n th này. ế ố ấ ủ ớ Keo silic, keo h u c có l p t o đi n th mang d u âm, g i là keo âm; keo hydroxit, Fe, Al ấ trong môi tr ệ ữ ơ ệ ng axit có l p ion t o đi n th mang d u d ng. ủ ớ ạ ớ ườ ươ ạ

• L p ion bù: vì h t keo mang đi n c a lóp ion t o đi n th và do s c hút tĩnh đi n mà

ọ ế ệ ạ ạ ộ ớ ạ ọ ớ ấ ế ạ ớ ớ ớ ạ ọ ng, g i là keo d ệ ế ấ ươ ứ ệ ủ ệ ớ t o thành m t l p ion trái d u bao bên ngoài h t keo g i là l p ion bù. ạ ớ ộ ệ ủ ạ ớ ớ ụ ự ệ ế ả ự ớ ị g n h t keo h n, chi u l c hút tĩnh đi n m nh, ệ ự ữ ớ ố ị ữ ệ ạ ạ L p ion bù v i l p ion đi n th t o nên l p ion kép: ệ Do l c hút tĩnh đi n c a h t keo ph thu c vào kho ng cách v i l p ion đi n th nên chúng ch u nh ng l c hút tĩnh đi n khác nhau, và phân thành hai l p: ơ bám ch t h n lên h t keo và h u nh không di chuy n. ể

• L p ion c đ nh: g m nh ng ion bù ở ầ ư

ệ ồ ạ ầ ị ứ ữ ế ầ ệ ạ ữ ồ ể ị ặ ơ ế ễ

c chia làm 3 lo i: T ng ion khuy ch tán: g m nh ng ion cách xa h t keo h n c a l p ion bù, ch u s c hút tĩnh ơ ủ ớ đi n y u nên d di chuy n ra ngoài dung d ch gi a các mixen keo. . Phân lo i h t keo D a vào ngu n g c hình theo keo đ t đ ố ạ ạ ồ ấ ượ ự ạ ồ ơ ắ ạ ư

ạ ượ ấ ữ ơ ủ ế ặ

ườ ữ ơ ng: xenluloza, protein, ị 2…) nên có khả ứ ệ - Keo vô c : đó là các keo có ngu n g c t ố ừ các lo i khoán sét và hydroxit s t, nhôm nh : keo monmorilonit, keo illit, kaolinit, keo setquioxit. c hình thành - Keo h u c : các lo i keo đ ữ ơ t các ch t h u c ch y u là keo c a các ủ ừ ấ ãit mùn: axit humic, axit fuvic, ho c các ch t h u c thông th ữ ơ linhin. các keo h u c vì có các nhóm đ nh ch c(-COOH; -OH; -NH năng phân ly ra H+, do đó nó mang đi n tích âm.

ơ ữ ơ ấ ủ ụ ả ấ ộ ệ ph i h p c a chúng và ph n ng môi tr ng. ủ ả ứ ườ

ụ ấ ớ ượ ả ấ ấ ơ - Keo ph c vô c -h u c : d u đi n tích c a keo c a chúng ph thu c vào b n ch t vô c và ứ h u c , t l ữ ơ ỷ ệ ố ợ ủ Tính ch t c a keo đ t ấ ủ ấ Keo đ t có đi n tích l n và có năng l ớ ệ l ượ ng b m t, nên có kh năng h p ph r t l n. Năng ề ặ ng b m t c a keo đ t sinh ra ngay trên b m t ti p xúc gi a keo đ t v i dung d ch đ t. ấ ề ặ ế • Keo đ t mang đi n tích nên có th tham gia vào r t nhi u các ph n ng trao đ i và các ấ ớ ả ứ ấ ệ ữ ề ị ổ ể ấ ề ặ ủ ấ ả ứ ấ có c c. Vì phân t c và k n ỵ ướ ử n ử ướ ỉ ườ ự ị ệ c có tính l ng( H c: do keo đ t mang đi n tích nên chúng không ch hút các ion ự ầ ủ ủ ự ươ ng c c nên th +) ti p xúc v i keo và ng ớ ng b các keo ượ ạ i. c l ưỡ ế ph n ng khác. • Tính a n ư ướ mà c nh ng phân t ả ữ h p th . N u keo âm thì đ u c a c a c c d ụ ế ấ Quá trình này g i là quá trình hydrat hóa c a keo. ủ ọ D a vào m c đ hydrat hóa, keo đ t chia làm 2 nhóm: ự ấ c có đ hydrat hóa cao, màng n c bao xung quanh dày, nh keo axit ứ ộ • Keo a n ư ướ ướ ộ ư humic, axit fuvic, keo axit silixic. c có m c đ hydrat hóa th p, màng n ứ ộ ấ ướ ỏ c bao xung quanh m ng

• Keo không a n ư ướ nh : hydroxit s t, nhôm, kaolinit. ắ

ư

• Tính t

ố ả ụ ạ ự ắ ế ủ ữ ử i v i ạ ớ ưỡ i s g n k t c a nh ng phân t ng c a nh ng ch t đi n phân, ph n ng c a môi ữ keo l ủ ủ ấ ị cho keo ữ ả ứ ả ọ keo và tán keo: kh năng ch ng l ệ ả tr ng thái phân tán ( tr ng thái sol) g i là kh năng tán keo và ở ạ ọ tr ng thái phân tán sang tr ng thái ng ng t nhau trong dung d ch do nh h tr ườ keo ự ng…gi ạ tr ng thái này g i là keo tán hay sol keo. ở ạ • S chuy n keo ể ụ ọ ở ạ ư ạ keo (tr ng ướ ụ ạ thái gel). Quá trình ng ng t keo là do keo m t các màng n ấ ư trung hòa đi n tích khi k t h p v i các phân t ử ạ ệ , g i là s t ự ụ c ho c do keo tr nên ở ặ (h t keo) có đi n tích trái d u. ệ ế ợ ớ ấ

i ấ ấ ư ữ ạ ố ụ ạ ể ồ ạ ở ạ ụ Keo đ t có th t n t ụ ằ ạ ơ ử ư ế ỉ ộ i g n nhau đ ẩ ặ ướ ượ

i có c quá trình ng ng t ả ạ ỉ ả , nghĩa là quá trình bi n sol thành gel. Quá ế ự ớ ơ ứ ẩ ữ ệ ị ữ ể ủ ế ụ ấ ả ấ i ti p xúc v i h t keo, đi n c a keo s b trung hoà b i ion mang đi n trái d u. Ta bi ụ ặ ứ keo có th do nh ng nguyên nhân chính sau: do tác d ng c a ch t đi n gi ủ ư ệ ủ ệ ẽ ị ế ấ ụ ớ ạ ệ ư ụ ấ ị i là m t mu i, các ion c a mu i này hydrat hoá l y n ủ ấ ấ ả ặ ả ả ổ ng keo đ t liên k t v i nhau mà ng ng t ế ớ ị ủ ủ ấ ụ ứ ứ ư ư ạ hai tr ng thái khác nhau: tr ng thái Keo đ t có tác d ng ng ng t ạ c thì (gel). Khi nh ng h t keo phân b trong m t th tích n keo tán (sol) và tr ng thái keo t ộ ướ ể ườ ng h p này môi tr chúng n m xa cách nhau, đó là tr ng thái sol (hay hydrosol). Trong tr ng ợ ạ ườ l ng trong tr ng thái l ng phân tán là các h t keo. Nh th sol ch keo c, t phân tán là n ở ạ ướ ướ ch t l ng. Hi n t ng này do các nguyên nhân: do th đi n đ ng (đi n th zeta) làm cho các ế ệ ế ệ ệ ượ ấ ỏ h t keo đ y nhau không ti n l c bao b c ngoài keo ngăn c, ho c do màng n ọ ế ạ ầ ạ c n không cho chúng dính li n nhau. ề ả Song trong thiên nhiên l ư trình này ch x y ra khi keo b trung hoà đi n ho c s c hút gi a chúng l n h n s c đ y. S ng ng t ụ ư ệ i: đây là nguyên nhân ch y u. Ion ch t đi n + Keo ng ng t t, đa gi ệ ở ả ế do có cation trong dung d ch đ t. ấ s keo đ t mang đi n âm nên nói chung chúng b ng ng t ố ị c c a h t keo, làm Do ch t đi n gi ướ ủ ạ ộ ố ệ ố ả c giúp cho chúng có th g n nhau; m t khác ion mu i ngăn c n kh gi m b dày màng n ả ố ề ướ ể ầ ẫ ớ i năng đi n phân c a các cation trao đ i làm gi m đi n th zeta. C 2 nguyên nhân đó d n t ệ ệ ế ả ư . Hoá tr c a cation càng cao thì s c ng ng hi n t ư ệ ượ ụ ủ c a keo càng m nh. Nghiên c u s ng ng t t ụ ụ cation hoá tr 2 l n g p 25 l n cation hoá tr 1, cation hoá tr 3 g p 10 l n cation hoá tr 2 ị ị ấ keo sét Gedroiz th y r ng s c ng ng t ấ ằ ấ ứ ự ầ ầ ớ ị ị

nh ng không b n, khi ị ề ụ ụ ư ả ả ấ ệ ượ ư ư ng tán keo. n c ng ườ ữ ướ ữ ấ ướ ư ướ ư ướ ị do hi n t ệ ượ ướ ữ ộ ư ắ ị ấ c xung quanh nên d ng ng t ị i ướ ư ướ , ch c n dùng dung d ch mu i n ng đ th p. Trái l ng h p ch t đi n gi ấ ụ ườ ệ ễ ư trong tr ụ t hanh khô ho c h n hán kéo dài làm cho đ t khô thì keo a n ư ướ ỉ ầ ợ ấ ộ ấ ữ ể ư ả ở ồ ư ướ ế ị ấ c ch ng ng t ỉ ư ặ ạ c quanh nó b m t. ướ ế ư do s liên k t hai h t keo mang đi n trái d u ấ ụ ự ệ ạ ệ ẫ ố ộ ố ớ ươ ấ ng nh keo Fe(OH)3, Al(OH)3, khi keo âm và keo d ợ ươ ng t o thành màng b o v mang đi n âm, k t qu l i t o thành sol. (b ng 5.2). Các cation hoá tr 1 nh Na+, K+, H+ có tác d ng ng ng t ư i trong dung d ch b r a trôi thì x y ra hi n t ch t đi n gi ị ử ả ệ i ta chia keo thành keo c: tuỳ kh năng gi + Keo ng ng t ng m t n ả ụ ấ ỏ n c ho c ch t l ng c trên b m t có nh ng phân t c. Keo a n c và keo ghét n a n ặ ử ướ ề ặ ư ướ c nh gelatin, axit silicic, nh a cây, m t vài ch t h u nh dung d ch đ t. Nh ng keo a n ấ ữ ự ấ ư c nh hydroxít s t, kaolinit... Chúng không có c trong đ t, m t s keo sét... Keo ghét n ộ ố ơ màng n ạ i ố ồ ờ n ng đ cao. Nh ng lúc th i các keo a n ộ ti ụ do c cũng có th ng ng t màng n + Keo ng ng t ệ Nh trên đã nói, đa s keo đ t mang đi n âm. Tuy nhiên v n g p m t s keo mang đi n ặ ư ng k t h p v i nhau, sau lúc trung d ế ợ ư ươ ng thì các keo ng keo âm nhi u g p b i keo d hoà đi n t o thành gel h n h p. N u s l ộ ấ ề ệ ạ âm bao b c keo d ả ạ ạ ế ọ ế ố ượ ả ệ ỗ ạ ươ ệ