BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
TRUNG TÂM KHUYẾN NÔNG QUỐC GIA
DiEÃN ÑAØN
KHUYẾN NÔNG @ NÔNG NGHIỆP TRỰC TUYẾN
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN SINH KẾ BỀN VỮNG
TẠI VÙNG ĐỆM MỘT SỐ KHU BẢO TỒN, VƯỜN QUỐC GIA
Hà Nội, tháng 12 năm 2021
Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp trực tuyến:
“Giải pháp phát triển sinh kế bền vững tại vùng đệm một số khu bảo tồn, vườn quốc gia”
Trung tâm Khuyến nông Quốc gia - website: www.khuyennongvn.gov.vn 5
MỤC LỤC
1. CƠ CHẾ, CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN VÙNG ĐỆM
TẠI CÁC KHU RỪNG ĐẶC DỤNG Ở VIỆT NAM 7
Vụ Quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ - Tổng cục Lâm nghiệp 7
2. PHÁT TRIỂN CÁC MÔ HÌNH LÂM SẢN NGOÀI GỖ TẠI VÙNG ĐỆM
VƯỜN QUỐC GIA, KHU BẢO TỒN ĐỐI VỚI SINH KẾ NGƯỜI DÂN 12
Trung tâm Khuyến nông Quốc gia
3. PHÁT TRIỂN SINH KẾ BỀN VỮNG CHO CÁC CỘNG ĐỒNG THÔN THAM GIA
CÁC CHƯƠNG TRÌNH/DỰ ÁN THUỘC BAN QUẢN LÝ CÁC DỰ ÁN LÂM NGHIỆP
GIAI ĐOẠN 2010 - 2020 18
Ban Quản lý các dự án Lâm nghiệp
4. TIỀM NĂNG CỦA CÁC LOÀI SÂM TRONG PHÁT TRIỂN SINH KẾ CHO NGƯỜI DÂN
TẠI VÙNG ĐỆM VƯỜN QUỐC GIA VÀ KHU BẢO TỒN 24
Phạm Quang Tuyến
Viện Nghiên cứu Lâm sinh
5. BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN CÁC LOÀI THUỘC CHI LAN KIM TUYẾN (Anoectochilus blume)
TẠI THANH HÓA 36
Nguyễn Trọng Quyền1, Bùi Văn Thắng2, Hoàng Văn Sâm2
1 Viện Nông nghiệp Thanh Hóa
2 Trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam
6. BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN RAU RỪNG TẠI TỈNH LÀO CAI VÀ ĐIỆN BIÊN 47
Hoàng Văn Sâm, Dương Thị Bích Ngọc
Trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam
7. PHÁT TRIỂN SINH KẾ CHO NGƯỜI DÂN VÙNG ĐỆM VƯỜN QUỐC GIA VÀ
KHU BẢO TỒN
KINH NGHIỆM TỪ TỔ CHỨC PHI CHÍNH PHỦ HELVETAS
55
Phạm Văn Lương
Giám đốc Quốc gia, Helvetas Việt Nam
8. ẢNH HƯỞNG CỦA COVID VÀ CƠ CHẾ CHIA SẺ LỢI ÍCH TỪ CHI TRẢ DỊCH VỤ
MÔI TRƯỜNG RỪNG TỚI PHỤ NỮ TẠI MỘC CHÂU, SƠN LA 64
Phạm Thu Thuỷ, Trần Ngọc Mỹ Hoa và Hoàng Tuấn Long
Tổ chức Nghiên cứu Lâm nghiệp Quốc tế (CIFOR)
9. GIÁ TRỊ KINH TẾ CỦA HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI LIÊN QUAN ĐẾN ĐỘNG VẬT
HOANG DÃ TẠI VIỆT NAM 72
Phạm Thu Thuỷ1, Trần Yến Ly2, Nguyễn Thị Kiều Nương3,
Tăng Thị Kim Hồng3 và Đặng Hải Phương3
1 Tổ chức Nghiên cứu Lâm nghiệp Quốc tế (CIFOR)
2 Đại học Quốc gia Hà Nội
3 Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh
Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp trực tuyến:
“Giải pháp phát triển sinh kế bền vững tại vùng đệm một số khu bảo tồn, vườn quốc gia”
Trung tâm Khuyến nông Quốc gia - website: www.khuyennongvn.gov.vn 6
10. GIẢI PHÁP NÂNG CAO ĐỜI SỐNG NGƯỜI DÂN VÙNG ĐỆM
VƯỜN QUỐC GIA BA VÌ 78
Vườn Quốc gia Ba Vì
11. CHIA SẺ LỢI ÍCH KHAI THÁC THỦY SẢN DƯỚI TÁN RỪNG NGẬP MẶN
TẠI VƯỜN QUỐC GIA XUÂN THỦY 84
KS. Phạm Vũ Ánh và ThS. Trần Thị Hồng Hạnh
Vườn Quốc gia Xuân Thủy
12. TỪNG BƯỚC CẢI THIỆN SINH KẾ CHO NGƯỜI DÂN SỐNG TẠI VÙNG ĐỆM
CÁC KHU BẢO TỒN, VƯỜN QUỐC GIA 88
Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau
13. THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CHI TRẢ DỊCH VỤ MÔI TRƯỜNG RỪNG TẠI VÙNG ĐỆM
VƯỜN QUỐC GIA CÁT TIÊN 92
Vườn Quốc gia Cát Tiên
14. MÔ HÌNH CHĂN NUÔI CẢI THIỆN SINH KẾ CHO NGƯỜI DÂN VÙNG ĐỆM
VƯỜN QUỐC GIA CÚC PHƯƠNG “Xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ kỹ thuật chăn nuôi
hươu sao sinh sản tại xã Cúc Phương, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình” 98
Vườn Quốc gia Cúc Phương
15. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN SINH KẾ BỀN VỮNG TẠI VÙNG ĐỆM
MỘT SỐ KHU BẢO TỒN, VƯỜN QUỐC GIA 109
Công ty cổ phần Biopharm Hòa Bình
16. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN QUY HOẠCH VÙNG ĐỆM TRONG VÙNG LÕI 112
Công ty TNHH Một thành viên Kim Hoàng
Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp trực tuyến:
“Giải pháp phát triển sinh kế bền vững tại vùng đệm một số khu bảo tồn, vườn quốc gia”
Trung tâm Khuyến nông Quốc gia - website: www.khuyennongvn.gov.vn 7
CƠ CHẾ, CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN VÙNG ĐỆM
TẠI CÁC KHU RỪNG ĐẶC DỤNG Ở VIỆT NAM
Vụ Quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ - Tổng cục Lâm nghiệp
1. MỞ ĐẦU
Trong thời gian 10 năm gần đây, Nhà nước đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách
Lâm nghiệp hỗ trợ người dân sống vùng miền núi, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số,
người nghèo sinh sống tại khu vực gần rừng, khu vực sâu, xa, khó khăn; trong đó có vùng
đệm các khu bảo tồn. Các cơ chế, chính sách này đã góp phần quan trọng trong bảo vệ và
phát triển diện tích rừng tự nhiên hiện có, đặc biệt là hệ thống rừng đặc dụng, phòng hộ,
bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường sinh thái, ứng phó biến đổi khí hậu. Một số
chính sách tiêu biểu như: Nghị định số 75/2015/NĐ-CP ngày 9/9/2015 của Chính phủ về
cơ chế, chính sách bảo vệ và phát triển rừng, gắn với chính sách giảm nghèo nhanh, bền
vững và hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2020; Quyết định số
24/2012/QĐ-TTg ngày 01/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách đầu tư phát
triển rừng đặc dụng giai đoạn 2011 - 2020...
Trong báo cáo sẽ tập trung đánh giá một số chính sách hỗ trợ phát triển vùng đệm,
những kết quả đạt được, những hạn chế và định hướng trong giai đoạn tới.
Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp trực tuyến:
“Giải pháp phát triển sinh kế bền vững tại vùng đệm một số khu bảo tồn, vườn quốc gia”
Trung tâm Khuyến nông Quốc gia - website: www.khuyennongvn.gov.vn 8
2. HIỆN TRẠNG HỆ THỐNG RỪNG ĐẶC DỤNG VIỆT NAM
Đến nay cả nước đã thành lập được 167 khu rừng đặc dụng (Vườn Quốc gia Cúc
Phương là đơn vị được thành lập đầu tiên năm 1962) với tổng diện tích 2.303.961 ha (bao
gồm cả diện tích mặt nước, đất chưa có rừng xen kẽ) thuộc 54/63 tỉnh, thành phố, trong
đó diện tích có rừng là 2.173.231 ha. Hệ thống quản lý các khu rừng đặc dụng được phân
loại như sau: 34 Vườn Quốc gia; 56 Khu Dự trữ thiên nhiên; 14 Khu Bảo tồn loài và sinh
cảnh; 54 Khu Bảo vệ cảnh quan; và 09 Khu Rừng nghiên cứu thực nghiệm khoa học.
- Vườn quốc gia (VQG): 34 Vườn đang quản lý là 1.278.519 ha;
- Khu Dự trữ thiên nhiên: 56 khu, với tổng diện tích 1.129.726 ha;
- Khu Bảo tồn loài và sinh cảnh: 14 khu, với tổng diện tích 68.422 ha;
- Khu Bảo vệ cảnh quan: 54 khu, với tổng diện tích là 88.890 ha;
- Khu Rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học: 09 khu với tổng diện tích là 10.838 ha.
Theo quy định tại Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004 và Luật Lâm nghiệp năm
2017, thì vùng đệm là vùng rừng, vùng đất, vùng mặt nước nằm sát ranh giới của khu
rừng đặc dụng có tác dụng ngăn chặn, giảm nhẹ sự tác động tiêu cực đến khu rừng đặc
dụng. Các chính sách hỗ trợ vùng đệm hiện nay tập trung vào tạo việc làm, thu nhập và
hạ tầng cho thôn/bản/cộng đồng người dân sinh sinh tại vùng đệm (trong và ngoài) các
khu rừng đặc dụng.
3. CƠ CHẾ, CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN VỪNG ĐỆM CÁC KHU RỪNG ĐẶC DỤNG
3.1. Các văn bản quy định chính sách đầu tư hiện hành đối với RĐD
Hiện nay có 05 văn bản liên quan đến chính sách hỗ trợ vùng đệm của các khu rừng
đặc dụng đang còn hiệu lực, gồm: (i) Nghị định số 75/2015/NĐ-CP ngày 18/9/2015 của
Chính phủ về cơ chế, chính sách bảo vệ và phát triển rừng gắn với chính sách giảm nghèo
nhanh, bền vững và hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2020 (NĐ
75/2015/NĐ-CP); (ii) Nghị định số 168/NĐ-CP ngày 27/12/2016 của Chính phủ quy định
về khoán rừng, vườn cây và diện tích mặt nước trong các Ban quản lý rừng đặc dụng,
phòng hộ và Công ty TNHH một thành viên nông, lâm nghiệp Nhà nước; (iii) Nghị định
số 119/2016/NĐ-CP ngày 23/8/2016 của Chính phủ về một số chính sách quản lý, bảo vệ
và phát triển bền vững rừng ven biển ứng phó với biến đổi khí hậu (NĐ 119/2016/NĐ-CP);
(iv) Quyết định số 24/2012/QĐ-TTg ngày 01/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ về chính
sách đầu tư phát triển rừng đặc dụng giai đoạn 2011-2020 (QĐ 24/2012/QĐ-TTg);
(v) Quyết định số 38/2016/QĐ-TTg ngày 04/9/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc
ban hành một số chính sách bảo vệ, phát triển rừng và đầu tư hỗ trợ kết cấu hạ tầng, giao
nhiệm vụ công ích đối với các công ty nông, lâm nghiệp (QĐ 38/2016/QĐ-TTg).