Lưu hành nội bộ Trang 1/29
PHÒNG PHÁP CHẾ
TÀI LIỆU HỎI ĐÁP
CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT
NĂM 2007
(DÀNH CHO HỆ THỐNG VIB)
HÀ NỘI, NGÀY 31-12-2007
Tài liệu Hỏi đáp Chính sách - Pháp luật - 2007 PC
Lưu hành nội bộ Trang 2/29
PHÒNG PHÁP CHẾ
Hà Nội, ngày 31 tháng 12 năm 2007
Số:
2658
/2007/PC
TÀI LIỆU HỎI ĐÁP CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT
(Tổng hợp một số câu giải đáp của Phòng Pháp chế - năm 2007)
Lời tựa:
Vào cuối năm 2005, qua việc thực hiện các chức năng tư vấn, đào tạo kiến thức pháp lý,
chuyên môn, soạn thảo và thẩm định các hợp đồng, văn bản định chế cho VIB, Phòng Pháp
chế nảy sinh ra ý tưởng sẽ lựa chọn, tổng hợp một số câu hỏi đáp điển hình về chính sách,
pháp luật liên quan đến các nghiệp vụ của VIB. Ý tưởng này đã được hiện thực hóa vào năm
2005 và năm 2006.
Sau khi gửi cho toàn Hệ thống tham khảo, Phòng Pháp chế đã nhận được sự phản hồi tích cực
từ các Đơn vị trong Hệ thống với đề nghị duy trì việc làm này hằng năm.
Do vậy, năm 2007, qua thực hiện công việc đã soạn thảo và thẩm định 267 văn bản định chế
của VIB; Soạn thảo và thẩm định 394 Hợp đồng; Cung cấp 2.028 lượt văn bản pháp quy và
văn bản định chế của VIB cho các Đơn vị trên toàn Hệ thống; Trực tiếp thực hiện 31 buổi đào
tạo các kiến thức pháp luật cho Hệ thống, trong đó có chương trình đào tạo toàn hàng về
nghiệp vụ tín dụng, bảo đảm tiền vay; Tham gia góp ý xây dựng 3 văn bản pháp quy với các
cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền và thực hiện hơn 2.909 công việc pháp lý khác theo
yêu cầu của Hệ thống.
Phòng Pháp chế đã tổng hợp lại một số câu hỏi và trả lời để tiếp tục gửi cho toàn Hệ thống
tham khảo.
Tài liệu này gồm 50 câu hỏi đáp, được chia thành 3 phần: Nghiệp vụ tín dụng, Nghiệp vụ Bảo
đảm tiền vay và các Nghiệp vụ khác (có mục lục kèm theo).
Trong các câu hỏi và trả lời, sẽ có những vấn đề mới phát sinh theo quy định của Pháp luật, có
thể chặt chẽ hơn, có thể thông thoáng hơn nhưng sẽ được cụ thể hóa vào các quy định liên
quan của VIB trong năm 2007 nhằm tăng thêm tính cẩm nang pháp lý cho các quy định của
VIB.
Trân trọng kính gửi Hệ thống!
T/M PHÒNG PHÁP CHẾ
Chuyên viên cao cấp
PHÙNG THỊ THU HƯỜNG
Tài liệu Hỏi đáp Chính sách - Pháp luật - 2007 PC
Lưu hành nội bộ Trang 3/29
Phần I
NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG
1. Khách hàng đã có khoản vay trước đây với VIB, nay muốn vay bổ sung, Chi nhánh muốn
định giá tăng giá trị tài sản bảo đảm để cho vay bổ sung thì VIB cần tiến hành những thủ
tục gì?
- Trước tiên, Chi nhánh phải có biên bản định giá lại tài sản theo quy định của VIB.
- Ký Hợp đồng tín dụng với Khách hàng về khoản vay bổ sung;
- Sửa đổi bổ sung Hợp đồng bảo đảm tiền vay (ký phụ lục Hợp đồng hoặc Hợp đồng
sửa đổi) theo hướng điều khoản nào định sửa thì viết lại điều đó với nội dung mới vào
Hợp đồng sửa đổi, các nội dung khác trong hợp đồng bảo đảm cũ vẫn giữ nguyên.
- Trường hợp Hợp đồng bảo đảm cũ được công chứng và đăng ký giao dịch bảo đảm
thì việc ký Hợp đồng bổ sung hoặc phụ lục Hợp đồng cũng được thực hiện tại phòng
công chứng và đăng ký giao dịch theo quy định.
2. VIB quy định như thế nào về thẩm quyền phê duyệt và ký hồ sơ tín dụng đối với sản phẩm
cho vay cầm cố số tiết kiệm do VIB phát hành?
VIB có quy định số 2244/2005/QĐ-VIB về trách nhiệm ký hồ sơ tín dụng điều chỉnh chung
việc phê duyệt và ký hồ sơ tín dụng đối với tất cả các sản phẩm cho vay chứ không chỉ riêng
sản phẩm cho vay cầm cố sổ tiết kiệm do VIB phát hành. Cá nhân có thẩm quyền phê duyệt
đến đâu, với món vay có giá trị bao nhiêu được điều chỉnh trong từng thời kỳ theo các Quyết
định sửa đổi bổ sung Quy định 2244/2005/QĐ-VIB.
3. Khách hàng vay vốn để thanh toán tiền mua nhà đất cho người bán, tài sản bảo đảm là
nhà đất đứng tên sở hữu chung của Khách hàng và người bán. Trong trường hợp này VIB
có cho vay không? VIB thực hiện như thế nào?
VIB có thể cho Khách hàng vay vốn thanh toán tiền mua nhà nếu Khách hàng thực hiện các
thủ tục sau:
- Khách hàng và bên bán lập thỏa thuận về việc phân chia giá trị nhà đất tại Phòng
công chứng, theo đó Khách hàng sẽ phải trả cho bên bán số tiền tương ứng với phần
bên bán được hưởng, còn Khách hàng sẽ là người được sở hữu toàn bộ nhà đất.
- Khách hàng làm thủ tục sang tên Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử
dụng đất ở (sổ đỏ) tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền với chỉ một mình Khách hàng
đứng tên trong sổ đỏ đối với toàn bộ diện tích nhà đất đó.
- Trong quá trình Khách hàng làm thủ tục sang tên sổ đỏ, VIB và Khách hàng ký Hợp
đồng tín dụng và Hợp đồng thế chấp phần nhà đất của Khách hàng và phần nhà đất
hình thành trong tương lai.
- Khi sổ đỏ đã đứng tên Khách hàng thì ký Hợp đồng thế chấp nhà đất với Khách hàng.
4. VIB đã phát hành cam kết bảo lãnh thực hiện Hợp đồng cho Khách hàng, sau đó, do bị
mất, Khách hàng có đơn đề nghị VIB cấp lại thì VIB có phát hành không? Cần những thủ
tục nào?
Về nguyên tắc, VIB chỉ phát hành một bảo lãnh duy nhất cho Khách hàng để thực hiện một
Hợp đồng. Để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của Khách hàng
trong trường hợp này VIB có thể thực hiện một trong hai cách sau:
- Nếu bản gốc thư bảo lãnh thực hiện hợp đồng lưu tại VIB chưa đóng dấu, VIB sẽ
copy một bản và đóng dấu chuyển cho Khách hàng;
Tài liệu Hỏi đáp Chính sách - Pháp luật - 2007 PC
Lưu hành nội bộ Trang 4/29
- Nếu bản gốc thư bảo lãnh thực hiện hợp đồng lưu tại VIB đã đóng dấu, VIB sẽ copy
một bản và đóng dấu sao y bản chính.
Lưu ý: VIB không phát hành bảo lãnh mới sau ngày có đơn đề nghị cấp lại của Khách hàng
(dù có nội dung và hiệu lực như Bảo lãnh đã phát hành) để tránh khả năng nhầm lẫn VIB sẽ
phải thực hiện hai nghĩa vụ. Ngoài ra, nếu Khách hàng tìm thấy bản gốc đã đánh mất thì nội
dung cũng giống bản bảo lãnh VIB cấp lại.
5. Khách hàng là một Công ty muốn giải thể và chuyển giao toàn bộ nghĩa vụ trong Hợp
đồng tín dụng cho một Công ty khác cũng thuộc sở hữu của những cổ đông Công ty này.
Việc chuyển giao nghĩa vụ như trên có được không?
Khi Khách hàng chấm dứt hoạt động (giải thể, phá sản) thì khoản vay phải được thu hồi trước
hạn vì căn cứ thẩm định cấp tín dụng là năng lực hoạt động của Khách hàng, nay Khách hàng
chấm dứt hoạt động thì đương nhiên các căn cứ thẩm định trước đây chấm dứt. Việc chuyển
nghĩa vụ trả nợ sang cho Công ty khác chỉ đơn thuần là trả nợ thay theo phương án thu hồi nợ
trước hạn, chứ không phải là kế thừa khoản vay (tiếp tục sử dụng vốn và trả nợ theo Hợp
đồng) khi chuyển đổi loại hình doan nghiệp, cổ phần hóa… Vì vậy, trong trường hợp này nếu
chuyển khoản vay sang công ty khác thì phải làm thủ tục thu hồi nợ với Công ty cũ và thẩm
định cấp tín dụng cho Công ty mới.
6. VIB cho cá nhân vay mua ô tô kinh doanh, sau đó người vay đưa xe vào Hợp tác xã
(HTX) để chạy Hợp đồng và muốn chuyển sở hữu sang tên HTX? Xử lý khoản vay của
Khách hàng như thế nào?
Khi VIB cho cá nhân vay thì chỉ với mục đích tiêu dùng, hoặc nếu cho vay với mục đích kinh
doanh thì người đó phải có Giấy chứng nhận ĐKKD Hộ kinh doanh cá thể. Việc Khách hàng
đưa xe vào HTX để chạy Hợp đồng đã là mục đích kinh doanh nên đề nghị này của Khách
hàng phù hợp với pháp luật. Hợp đồng tín dụng đã ký vẫn tiếp tục thực hiện và VIB có thể
đồng ý để Khách hàng tiến hành chuyển sở hữu xe sang cho HTX. Các bước thực hiện như
sau:
- Trước khi Khách hàng tiến hành thủ tục chuyển sở hữu xe sang HTX, cần có 01 Biên
bản làm việc ký giữa 03 bên: Khách hàng (Bên chuyển giao) – VIB (Bên có quyền) –
HTX (Bên nhận chuyển giao) về việc Khách hàng sẽ chuyển quyền sở hữu xe của
mình cho HTX, HTX cam kết sẽ dùng chiếc xe đó và tài sản khác (nếu có) để bảo
đảm cho nghĩa vụ trả nợ của Khách hàng theo HĐTD mà VIB đã ký với Khách hàng;
- Trong thời gian làm thủ tục chuyển quyền sở hữu xe cho HTX có thể yêu cầu HTX
ký Hợp đồng thế chấp tài sản hình thành từ vốn vay bảo đảm cho khoản vay của
Khách hàng với VIB.
- Khi xe đã đứng tên HTX, VIB và HTX ký Hợp đồng thế chấp Tài sản theo quy định.
7. Quy định của pháp luật và của VIB về lãi suất nợ quá hạn, việc phạt chậm trả lãi được
ghi trong Hợp đồng tín dụng?
* Về mức lãi suất, phí và phạt chậm trả lãi, pháp luật có quy định như sau:
- Khoản 5 Điều 474 Bộ Luật Dân sự năm 2005: “Trong trường hợp vay có lãi mà khi
đến hạn bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi trên nợ gốc
và lãi nợ quá hạn theo lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tương ứng với
thời hạn vay tại thời điểm trả nợ.”
- Điều 422 Bộ Luật Dân sự thì các bên giao kết Hợp đồng có thể thoả thuận về mức
phạt nếu một bên vi phạm Hợp đồng
Tài liệu Hỏi đáp Chính sách - Pháp luật - 2007 PC
Lưu hành nội bộ Trang 5/29
- Điều 11 Quy chế Cho vay ban hành kèm theo Quyết định số 1627/2001/QĐ-NHNN
được sửa đổi bổ sung theo Quyết định số 28/2002/QĐ-NHNN ngày 11-01-2002,
Quyết định 127/2005/QĐ-NHNN ngày 03-02-2005 và Quyết định số 783/2005/QĐ-
NHNN ngày 31-5-2005: “Mức lãi suất áp dụng đối với khoản nợ gốc quá hạn do tổ
chức tín dụng ấn định và thoả thuận với khách hàng trong hợp đồng tín dụng nhưng
không vượt quá 150% lãi suất cho vay áp dụng trong thời hạn cho vay đã được ký kết
hoặc điều chỉnh trong hợp đồng tín dụng.”
* Về mức phí và phạt chậm trả lãi trong các quy định của VIB thì chỉ có Quyết định của TGĐ
ban hành Mẫu HĐTD này và các Quyết định ban hành biểu phí.
Như vậy, đối với khoản nợ gốc quá hạn thì không được áp dụng lãi suất vượt quá 150% lãi
suất trong hạn, nhưng Phí và phạt chậm trả gốc thì không thấy các quy định của pháp luật đề
cập đến. Đối với khoản lãi suất nợ quá hạn thì đang có sự mâu thuẫn giữa Điều 474 BLDS và
Điều 11 Quy chế cho vay 1627 như đã viện dẫn ở trên. Đối với phí, phạt chậm trả lãi thì các
bên có thể thoả thuận trong Hợp đồng mà không bị hạn chế do pháp luật và VIB không có quy
định ràng buộc.
8. Khách hàng là người ngoại tỉnh (chưa có KT3 tại Hà Nội song có công việc ổn định, thu
nhập cao) được Chủ đầu tư chấp thuận bán và ký HĐ mua căn hộ (không trái luật) thì
liệu có thể thực hiện cho vay với các đối tượng này hay không?
Thực tế tại Hà Nội, người ngoại tỉnh không có KT3 tại Hà Nội thì không được cấp giấy sổ đỏ,
nên có khả năng Khách hàng sẽ không được đứng tên trên sổ đỏ. Trong trường hợp đó, tài sản
của Khách hàng không đủ điều kiện để thế chấp vay vốn tại VIB.
9. Khách hàng vay vốn mục đích là mua căn hộ số 6 trong quần thể 7 căn hộ của ngôi biệt
thự kiểu Pháp. Tất cả các căn hộ này chưa có sổ đỏ. Tài sản bảo đảm cho khoản vay là 2
chiếc ô tô thuộc sở hữu của vợ chồng khách hàng. Giao dịch này có được coi là hợp pháp
không? VIB có cho vay để thực hiện giao dịch này không?
Về mục đích sử dụng vốn vay: Trong trường hợp này, miễn là thực chất Khách hàng sử dụng
vốn vay vào mục đích mua nhà, thì đều là hợp pháp (Không hợp pháp là các trường hợp rơi
vào quy định Những nhu cầu vốn không được cho vay theo quy định của Pháp luật – Điều 14,
Quy chế Cho vay 1356 và Những trường hợp không được cho vay theo quy định của Pháp
luật – Điều 15, Quy chế Cho vay số 1356). Tuy nhiên, điều VIB cần quan tâm ở đây là khả
năng Khách hàng có sử dụng vốn đúng mục đích hay không, do nhà chưa có sổ đỏ, trong khi
đó hợp đồng mua bán nhà phải công chứng, chứng thực (hình thức luật định bắt buộc), chia
làm 2 trường hợp:
- Nếu như Khách hàng đề xuất mục đích vay vốn để mua nhà như các trường hợp
thông thường, thì xét về nguyên tắc, Khách hàng có trách nhiệm phải hoàn tất các thủ
tục công chứng hợp đồng mua bán, sang tên nhà và như vậy khả năng lớn Khách
hàng sẽ không thể sử dụng vốn đúng mục đích (không thể có chứng từ sử dụng vốn
mà quan trọng nhất là Hợp đồng mua bán nhà có công chứng);
- Nếu như Khách hàng nêu rõ mục đích vay vốn để thanh toán trước tiền mua nhà theo
thỏa thuận mua bán nhà ký với Chủ nhà, trong đó nêu rõ chưa thể công chứng hợp
đồng, sang tên nhà ngay do chưa có sổ đỏ, đồng thời thỏa thuận của Khách hàng với
Chủ nhà đã xác định rõ nghĩa vụ của Chủ nhà trong việc hoàn tất các thủ tục mua bán
với Khách hàng hoặc trong việc không thể hoàn tất các thủ tục mua bán với Khách
hàng, thì chứng từ sử dụng vốn ở đây chỉ cần là các thỏa thuận giữa Khách hàng với
Chủ nhà và chứng từ giao nhận số tiền thanh toán trước tiền mua nhà. Trường hợp
này, Khách hàng có khả năng sử dụng vốn vay đúng mục đích và VIB cho vay bình
thường, không sai phạm pháp luật;