ALIVE & THRIVE VIỆT NAM<br />
<br />
L i cám ơn<br />
D án Alive & Thrive xin trân tr ng ghi nh n s h tr đ c bi t quý báu c a Vi n<br />
Dinh Dư ng Qu c Gia Vi t Nam trong vi c biên t p và đóng góp ý ki n giúp xây<br />
d ng b tài li u “Hư ng d n gi ng d y tư v n nuôi dư ng tr nh ” cho cán b y<br />
t và truy n thông viên cơ s .<br />
Chúng tôi xin trân tr ng c m ơn các chuyên gia đ u ngành v dinh dư ng tr<br />
nh ; đào t o và truy n thông thay đ i hành vi đã h tr k thu t và ch biên<br />
trong quá trình phát tri n b tài li u này, bao g m:<br />
1. TS. Ph m Th Thúy Hòa, Giám Đ c Trung tâm Đào t o Th c ph m Dinh<br />
dư ng - Vi n Dinh Dư ng Qu c Gia<br />
2. Ths. Huỳnh Nam Phương, Chuyên viên Trung tâm Đào t o Th c ph m Dinh<br />
dư ng - Vi n Dinh Dư ng Qu c Gia<br />
3. Ths. Tr nh Ng c Quang, Trư ng Phòng Giáo D c và Đào T o – Trung tâm<br />
Giáo d c Truy n thông và S c Kh e - B Y T<br />
4. Ths. Tr n Th Nhung – Trung tâm Giáo d c Truy n thông và S c Kh e – B<br />
YT<br />
Chúng tôi cũng xin đ c bi t g i l i cám ơn đ n nh ng cán b y t và h i viên H i<br />
Ph n t 14 t nh/ thành ph đã tham gia đào t o đ tr thành gi ng viên ngu n<br />
c a d án và đã đóng góp nh ng ý ki n quí báu mang tính th c ti n đ hoàn<br />
ch nh b tài li u này.<br />
Chúng tôi xin chân thành cám ơn nhóm cán b chương trình A&T t i Vi t Nam<br />
đã ph i h p ch t ch v i nhóm biên so n tài li u xem xét và đóng góp ý ki n cho<br />
b tài li u này. S h tr đ c bi t c a nhóm cán b đánh giá c a A&T trong vi c<br />
phát tri n b câu h i ki m tra trư c & sau khóa h c cũng như đánh giá hi u qu<br />
các khóa đào t o gi ng viên ngu n c a d án có vai trò quan tr ng trong quá<br />
trình hoàn ch nh b tài li u.<br />
Chúng tôi cũng xin g i l i cám ơn đ n TS. Maryanne, C v n k thu t c a AED<br />
đã có nh ng nh n xét góp ý v n i dung k thu t cũng như c u trúc c a b tài<br />
li u.<br />
Chúng tôi xin c m ơn T ch c Y t th gi i (WHO), UNICEF, PAHO và các t<br />
ch c khác đã cho phép chúng tôi s d ng tư li u trong quá trình so n th o b tài<br />
li u này.<br />
Cu i cùng chúng tôi xin trân tr ng c m ơn V S c kh e Bà M và Tr Em - B<br />
Y t đã h tr và hư ng d n chúng tôi trong quá trình xây d ng b tài li u này.<br />
A&T trân tr ng c m ơn qu Bill & Melinda Gates đã h tr tài chính cho d án.<br />
<br />
Tài li u hư ng d n gi ng d y Tư v n Nuôi dư ng tr nh t i cơ s y t<br />
<br />
Trang 2/268<br />
<br />
ALIVE & THRIVE VIỆT NAM<br />
<br />
N i dung<br />
L i cám ơn .............................................................................................................. 2<br />
N i dung .................................................................................................................. 3<br />
T vi t t t................................................................................................................. 4<br />
Gi i thi u ................................................................................................................. 5<br />
Nh ng đi m lưu ý cho gi ng viên.......................................................................... 7<br />
M t s ch s và khái ni m v NDTN ................................................................... 10<br />
PH N 1 T NG QUAN ........................................................................................... 11<br />
Bài lư ng giá trư c khóa h c .............................................................................. 12<br />
Chương trình t p hu n ......................................................................................... 13<br />
Bài 1: Gi i thi u - Làm quen ................................................................................. 14<br />
Bài 2: M c tiêu - Chương trình t p hu n ............................................................ 16<br />
Bài 3: Gi i thi u v v n đ Nuôi dư ng tr nh ................................................ 18<br />
Bài 4: Tình hình nuôi dư ng tr nh t i Vi t Nam .............................................. 24<br />
PH N 2 GI I THI U CHUNG V D ÁN A&T VÀ MÔ HÌNH CAN THI P ........... 34<br />
Bài 5: Gi i thi u v d án Alive & Thrive và Mô hình phòng tư v n nuôi dư ng tr<br />
nh theo phương th c như ng quy n ............................................................... 35<br />
Bài 6: D ch v tư v n Nuôi dư ng tr nh và cơ h i ti p xúc cá th và nhóm . 46<br />
PH N 3 TRUY N THÔNG THAY Đ I HÀNH VI ................................................... 51<br />
Bài 7: Truy n thông thay đ i hành vi ................................................................... 52<br />
Bài 8. K năng truy n thông Ph n 1 – Kĩ năng l ng nghe và th u hi u, kĩ năng<br />
quan sát ................................................................................................................. 62<br />
BÀI 9. K năng truy n thông - Ph n 2 - K năng xây d ng ni m tin và cung c p h<br />
tr - ........................................................................................................................ 68<br />
Bài 10. Tư v n cá nhân v i bà m và ngư i chăm sóc tr ................................. 73<br />
Bài 11. Tư v n nhóm bà m v nuôi dư ng tr nh ........................................... 77<br />
PH N 4 NUÔI DƯ NG TR NH (NUÔI CON B NG S A M - ĂN B SUNG) 83<br />
Bài 12. Chăm sóc s c kh e và dinh dư ng cho ph n có thai và đang cho con<br />
bú ........................................................................................................................... 84<br />
Bài 13. T m quan tr ng c a Nuôi con b ng s a m ........................................... 90<br />
Bài 14. Nhu c u dinh dư ng c a tr dư i 6 tháng tu i ...................................... 99<br />
Bài 15. Quá trình s n xu t s a m ..................................................................... 103<br />
Bài 16. Th c hành trên l p – Tư v n cá nhân v nuôi con .............................. 110<br />
b ng s a m ........................................................................................................ 110<br />
Bài 17. Th c hành trên l p – Tư v n nhóm v nuôi con b ng s a m ........... 114<br />
Bài 18. Đ t tr vào vú m và giúp tr ng m b t vú đúng .................................. 118<br />
Bài 19. Đánh giá m t b a bú .............................................................................. 127<br />
Bài 20. V t s a và cách b o qu n s a .............................................................. 133<br />
Bài 21. Các khó khăn thư ng g p khi nuôi con b ng s a m ......................... 140<br />
Bài 22. Th c hành lâm sàng ............................................................................... 155<br />
Bài 23: T m quan tr ng c a ăn b sung............................................................ 159<br />
Bài 24: S lư ng và ch t lư ng ăn b sung ..................................................... 167<br />
Bài 25. Cách cho tr ăn ....................................................................................... 177<br />
Bài 26. Th c hành trên l p - Khuy n khích và qu n lý ăn b sung h p lý ..... 183<br />
Bài 27. Chu n b b a ăn h p v sinh và an toàn th c ph m ........................... 187<br />
Bài 28. Nuôi dư ng tr b nh và tr có m b nhi m HIV .................................. 192<br />
Bài 29. Đánh giá tình tr ng dinh dư ng ............................................................ 199<br />
Bài 30. Ngh đ nh 21 ............................................................................................ 208<br />
Tài li u tham kh o ............................................................................................... 218<br />
PH N 5 PH L C ............................................................................................... 219<br />
B NG KI M K NĂNG TƯ V N CÁ NHÂN V NUÔI DƯ NG TR NH .................. 220<br />
B NG KI M K NĂNG TƯ V N NHÓM V NUÔI DƯ NG TR NH .............. 221<br />
BÀI KI M TRA Đ U CU I KHÓA H C ............................................................... 222<br />
ĐÁNH GIÁ T NG K T KHÓA H C ..................................................................... 230<br />
HƯ NG D N T P HU N THEO DÕI VÀ GIÁM SÁT .......................................... 268<br />
Tài li u hư ng d n gi ng d y Tư v n Nuôi dư ng tr nh t i cơ s y t<br />
<br />
Trang 3/268<br />
<br />
ALIVE & THRIVE VIỆT NAM<br />
<br />
T<br />
<br />
vi t t t<br />
<br />
A&T<br />
<br />
Alive& Thrive<br />
<br />
ABS<br />
<br />
Ăn b sung<br />
<br />
AED<br />
<br />
Vi n Phát tri n Giáo d c<br />
<br />
ATTP<br />
<br />
An toàn th c ph m<br />
<br />
BMI<br />
<br />
Ch s kh i cơ th<br />
<br />
GV<br />
<br />
Gi ng viên<br />
<br />
HIV/AIDS<br />
<br />
Virus gây suy gi m mi n d ch ngư i/<br />
H i ch ng suy gi m mi n d ch m c ph i<br />
<br />
HV<br />
<br />
H c viên<br />
<br />
IYCF<br />
<br />
Nuôi dư ng tr sơ sinh và tr nh<br />
<br />
NCBSM<br />
<br />
Nuôi con b ng s a m<br />
<br />
NCBSMHT<br />
<br />
Nuôi con b ng s a m hoàn toàn<br />
<br />
NDTN<br />
<br />
Nuôi dư ng tr nh<br />
<br />
SDD<br />
<br />
Suy dinh dư ng<br />
<br />
TC-BP<br />
<br />
Th a cân béo phì<br />
<br />
TT CSSKSS<br />
<br />
Trung tâm chăm sóc s c kh e sinh s n<br />
<br />
TTDD<br />
<br />
Tình tr ng dinh dư ng<br />
<br />
TYT<br />
<br />
Tr m y t<br />
<br />
WHO<br />
<br />
T ch c y t th gi i<br />
<br />
Tài li u hư ng d n gi ng d y Tư v n Nuôi dư ng tr nh t i cơ s y t<br />
<br />
ngư i<br />
<br />
Trang 4/268<br />
<br />
ALIVE & THRIVE VIỆT NAM<br />
<br />
Gi i thi u<br />
Gi i quy t tình tr ng suy dinh dư ng tr em, đ c bi t là suy dinh dư ng th th p<br />
còi tr dư i hai tu i đang là ưu tiên l n c a Chính ph Vi t Nam. Trong nh ng<br />
năm g n đây, Vi t Nam không ng ng n l c nh m gi m t l suy dinh dư ng<br />
tr dư i năm tu i t 38,7% vào năm 1999 xu ng còn 31,9% vào năm 2009 (Vi n<br />
Dinh dư ng Qu c gia). Tuy nhiên, t l nh cân và đ c bi t là t l th p còi tr<br />
dư i hai tu i<br />
Vi t Nam còn cao so v i các nư c có cùng đi u ki n kinh t<br />
trong khu v c. T l nuôi con b ng s a m hoàn toàn trong 6 tháng đ u quá th p<br />
(17%) và th c hành ăn b sung chưa h p lý là nh ng nguyên nhân chính d n<br />
d n t l suy dinh dư ng th p còi cao tr dư i hai tu i t i Vi t Nam.<br />
Nh m h tr chính ph trong n l c gi m t l suy dinh dư ng cao tr dư i<br />
năm tu i, t ch c Save the Children đã h p tác v i Vi n Phát tri n Giáo d c (vi t<br />
t t là AED), GMMB, Vi n Nghiên c u và Chính sách Lương th c Qu c t , cùng<br />
trư ng Đ i h c California Davis th c hi n d án Alive & Thrive Vi t Nam trong<br />
năm năm (2009-2013). D án này nh m góp ph n gi m t l suy dinh dư ng và<br />
t vong tr em gây ra do các th c hành nuôi dư ng tr nh chưa t i ưu b ng<br />
cách thúc đ y các th c hành nuôi con b ng s a m và ăn b sung cho tr t 0<br />
đ n 24 tháng tu i.<br />
Đ đ t đư c m c tiêu trên, A&T s h tr các cơ s y t<br />
14 t nh/thành thi t l p<br />
c khu v c nông thôn và thành th<br />
các d ch v tư v n nuôi dư ng tr nh<br />
thông qua mô hình phòng tư v n nuôi dư ng tr nh theo phương th c như ng<br />
quy n xã h i và nhóm h tr nuôi dư ng tr nh<br />
khu v c mi n núi. Alive &<br />
Thrive cũng đã xây d ng m t b tài li u s d ng đ đào t o ki n th c cũng như<br />
kĩ năng tư v n v nuôi dư ng tr nh cho cán b th c hi n d án đang làm vi c<br />
t i các cơ s y t ho c các truy n thông viên cơ s như c ng tác viên dinh<br />
dư ng, y t thôn b n và ph n thôn. Các cán b đư c đào t o s có kh năng<br />
cung c p d ch v tư v n nuôi dư ng tr nh t i các cơ s y t cũng như c ng<br />
đ ng. B tài li u bao g m b n quy n tài li u hư ng d n gi ng d y cho gi ng<br />
viên và b n quy n tài li u h c viên như sau:<br />
STT<br />
<br />
Ch đ<br />
<br />
Tài li u<br />
gi ng viên<br />
<br />
Tài li u<br />
h c viên<br />
<br />
1.<br />
<br />
Qu n lý và v n hành phòng tư v n nuôi dư ng tr nh<br />
“M t tr i bé thơ“<br />
<br />
Ѵ<br />
<br />
Ѵ<br />
<br />
2.<br />
<br />
Tư v n nuôi dư ng tr nh t i cơ s y t<br />
<br />
Ѵ<br />
<br />
Ѵ<br />
<br />
3.<br />
<br />
Truy n thông thay đ i hành vi t i c ng đ ng v nuôi<br />
dư ng tr nh (dành cho Mô hình phòng tư v n)<br />
<br />
Ѵ<br />
<br />
Ѵ<br />
<br />
Ѵ<br />
<br />
Ѵ<br />
<br />
4.<br />
<br />
Truy n thông thay đ i hành vi v nuôi dư ng tr nh<br />
t i đ a bàn khó khăn (Mô hình nhóm h tr nuôi<br />
dư ng tr nh )<br />
<br />
Tài li u hư ng d n gi ng d y Tư v n Nuôi dư ng tr nh t i cơ s y t<br />
<br />
Trang 5/268<br />
<br />