Nhận thức về rủi ro đóng vai trò quan trọng trong quyết định của cá nhân
hoặc tổ chức về việc lưu giữ rủi ro (risk retention) hoặc chuyển giao rủi ro (risk
transfer). Dưới đây là các yếu tố chính ảnh hưởng đến nhận thức về rủi ro:
1. Tính chất của rủi ro
Xác suất xảy ra (Likelihood): Nếu rủi ro có khả năng xảy ra cao, tổ chức
có xu hướng chuyển giao để giảm thiểu tổn thất.
Mức độ tác động (Severity): Rủi ro với hậu quả nghiêm trọng thường được
chuyển giao qua các công cụ như bảo hiểm.
Loại rủi ro: Rủi ro tài chính, pháp lý, hoặc hoạt động thường dễ được
chuyển giao hơn so với rủi ro chiến lược hoặc danh tiếng.
2. Khả năng đánh giá và đo lường rủi ro
Thông tin đầy đủ: Nếu tổ chức có đủ dữ liệu và công cụ để đo lường rủi ro,
họ có thể lựa chọn lưu giữ rủi ro nếu chi phí thấp hơn so với chuyển giao.
Sự không chắc chắn: Thiếu thông tin có thể làm tăng cảm giác lo ngại, dẫn
đến xu hướng chuyển giao rủi ro.
3. Tâm lý và hành vi cá nhân
Sợ hãi và tâm lý ngại rủi ro: Cá nhân hoặc tổ chức có tâm lý ngại rủi ro
cao sẽ ưu tiên chuyển giao rủi ro để cảm thấy an tâm hơn.
Kinh nghiệm quá khứ: Trải nghiệm không tốt với rủi ro trong quá khứ
thường thúc đẩy hành động bảo vệ, như mua bảo hiểm.
4. Chi phí liên quan
Chi phí lưu giữ rủi ro: Gồm chi phí dự phòng hoặc khả năng tự xử lý tổn
thất.
Chi phí chuyển giao rủi ro: Phí bảo hiểm hoặc chi phí liên quan đến việc
ký kết hợp đồng chuyển giao. Nếu chi phí này cao hơn mức tổ chức có thể
chấp nhận, họ có xu hướng lưu giữ rủi ro.
5. Năng lực quản lý rủi ro nội bộ
Hệ thống kiểm soát rủi ro: Tổ chức có hệ thống quản lý rủi ro tốt hơn
thường chọn lưu giữ rủi ro để tiết kiệm chi phí.
Nguồn lực tài chính: Doanh nghiệp lớn, có tiềm lực mạnh hơn thường lưu
giữ rủi ro vì khả năng hấp thụ tổn thất cao hơn.
6. Các yếu tố bên ngoài
Chính sách và quy định pháp luật: Chính phủ có thể yêu cầu chuyển giao
rủi ro trong một số lĩnh vực, như bảo hiểm y tế hoặc bảo hiểm trách nhiệm
nghề nghiệp.
Tình hình thị trường: Nếu thị trường bảo hiểm cạnh tranh với mức phí
thấp, doanh nghiệp dễ chọn chuyển giao rủi ro hơn.
7. Văn hóa tổ chức
Sự chấp nhận rủi ro: Văn hóa của tổ chức ảnh hưởng đến việc lưu giữ hay
chuyển giao. Tổ chức có văn hóa khuyến khích đổi mới, sáng tạo có thể
chấp nhận lưu giữ nhiều rủi ro hơn.
Nhận thức về rủi ro không chỉ ảnh hưởng đến lựa chọn giữa lưu giữ và chuyển giao
rủi ro mà còn định hình cách thức tổ chức ứng phó với các rủi ro trong tương lai.
Việc cân nhắc các yếu tố trên giúp tối ưu hóa chiến lược quản trị rủi ro của tổ chức.
Giới hạn của chuyển giao rủi ro ảnh hưởng đến quyết định lưu giữ
hoặc chuyển giao, bao gồm:
1. Chi phí chuyển giao cao
oPhí bảo hiểm hoặc chi phí hợp đồng quá đắt so với lợi ích.
2. Khả năng loại trừ rủi ro
oCác hợp đồng bảo hiểm thường không bao gồm tất cả các loại rủi ro
(rủi ro đặc biệt, thiên tai lớn).
3. Mất kiểm soát và phụ thuộc
oChuyển giao có thể làm tổ chức phụ thuộc vào bên thứ ba và mất khả
năng kiểm soát trực tiếp rủi ro.
4. Năng lực của bên nhận rủi ro
oNếu bên nhận chuyển giao (như công ty bảo hiểm) không đủ năng lực
tài chính, tổ chức có thể chịu rủi ro lớn hơn.
5. Quy định pháp luật
oMột số rủi ro không thể chuyển giao do giới hạn pháp lý hoặc các yêu
cầu bắt buộc.
6. Rủi ro đạo đức (Moral Hazard)
oChuyển giao rủi ro có thể khiến tổ chức chủ quan, làm gia tăng mức
độ tổn thất tiềm năng.
Những giới hạn này khiến tổ chức phải cân nhắc giữa lưu giữ rủi ro và chuyển giao
để tối ưu hóa chi phí và hiệu quả quản lý rủi ro.
Khả năng gánh chịu tổn thất là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến
quyết định lưu giữ hoặc chuyển giao rủi ro. Nó phản ánh khả năng của cá
nhân hoặc tổ chức trong việc xử lý hậu quả tài chính và phi tài chính khi rủi
ro xảy ra.
Dưới đây là các yếu tố chi phối khả năng gánh chịu tổn thất:
1. Tài chính
Nguồn lực tài chính: Doanh nghiệp có nguồn lực mạnh mẽ (dự trữ tiền mặt
lớn, khả năng tiếp cận vốn) có thể chọn lưu giữ rủi ro, trong khi tổ chức tài
chính hạn chế sẽ ưu tiên chuyển giao.
Dòng tiền ổn định: Doanh nghiệp có dòng tiền ổn định sẽ dễ dàng hấp thụ
tổn thất hơn so với doanh nghiệp có dòng tiền biến động.
Chi phí cơ hội: Sử dụng nguồn lực để gánh chịu tổn thất có thể làm giảm cơ
hội đầu tư vào các dự án sinh lời cao hơn.
2. Quy mô tổ chức
Doanh nghiệp lớn: Thường có khả năng tự bảo hiểm hoặc tạo quỹ dự
phòng để xử lý rủi ro.
Doanh nghiệp nhỏ: Dễ bị ảnh hưởng bởi tổn thất lớn, do đó thường chuyển
giao rủi ro thông qua bảo hiểm.
3. Hiệu quả quản lý rủi ro nội bộ
Hệ thống kiểm soát rủi ro: Các tổ chức có hệ thống quản lý rủi ro tốt (như
dự phòng, đánh giá rủi ro định kỳ) sẽ tự tin hơn trong việc lưu giữ rủi ro.
Nhân lực chuyên môn: Đội ngũ chuyên gia rủi ro giúp tổ chức xử lý tổn
thất hiệu quả hơn.
4. Sức chịu đựng phi tài chính
Thương hiệu và uy tín: Tổn thất có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín
doanh nghiệp, đặc biệt trong các ngành công nghiệp nhạy cảm (dược phẩm,
tài chính). Do đó, tổ chức có thể chọn chuyển giao để bảo vệ danh tiếng.
Ảnh hưởng tâm lý: Cá nhân hoặc tổ chức không muốn gánh chịu căng
thẳng tâm lý từ rủi ro có thể lựa chọn chuyển giao để giảm áp lực.
5. Mức độ chấp nhận rủi ro (Risk Appetite)
Tổ chức ưa rủi ro: Có thể chọn lưu giữ rủi ro để tối ưu chi phí và tận dụng
lợi thế cạnh tranh.
Tổ chức ngại rủi ro: Thường chuyển giao rủi ro để giảm thiểu các tác động
tiêu cực.
6. Khả năng phân tán tổn thất
Đa dạng hóa hoạt động: Các tổ chức hoạt động đa ngành có thể phân tán
tổn thất từ một rủi ro cụ thể, giảm áp lực tài chính.
Hợp tác với các bên khác: Thông qua hình thức chia sẻ rủi ro hoặc bảo
hiểm tương hỗ.
7. Quy định pháp lý và chuẩn mực ngành
Một số tổn thất vượt quá khả năng gánh chịu của tổ chức buộc phải chuyển
giao rủi ro (ví dụ: yêu cầu bảo hiểm trách nhiệm pháp lý trong ngành xây
dựng).
Tóm lại, khả năng gánh chịu tổn thất là cơ sở để tổ chức đưa ra quyết định tối
ưu giữa lưu giữ và chuyển giao rủi ro. Tổ chức có khả năng tài chính mạnh và hệ
thống quản lý hiệu quả thường ưu tiên lưu giữ, trong khi những tổ chức chịu giới
hạn về nguồn lực hoặc gặp rủi ro nghiêm trọng thường chọn chuyển giao.
Chất lượng dịch vụ của bên nhận rủi ro là một yếu tố quan trọng
ảnh hưởng đến quyết định lưu giữ hoặc chuyển giao rủi ro. Dưới đây là các
khía cạnh cụ thể của chất lượng dịch vụ có thể tác động đến quyết định:
1. Uy tín và năng lực của bên nhận rủi ro
Uy tín thương hiệu: Các tổ chức uy tín, có lịch sử cung cấp dịch vụ tốt và
đáng tin cậy, dễ được lựa chọn để chuyển giao rủi ro.
Năng lực tài chính: Các công ty bảo hiểm hoặc tổ chức nhận rủi ro cần đảm
bảo khả năng thanh toán khi tổn thất xảy ra. Bên nhận rủi ro yếu kém tài
chính có thể gây rủi ro ngược cho tổ chức chuyển giao.
2. Độ tin cậy trong xử lý rủi ro
Khả năng bồi thường: Dịch vụ bồi thường nhanh chóng, công bằng và
minh bạch là tiêu chí quan trọng để tổ chức quyết định chuyển giao rủi ro.
Kinh nghiệm xử lý: Bên nhận rủi ro có đội ngũ chuyên môn giàu kinh
nghiệm và quy trình xử lý tổn thất hiệu quả sẽ được đánh giá cao hơn.
3. Phạm vi và tính linh hoạt của dịch vụ
Phạm vi bảo hiểm: Hợp đồng bảo hiểm hoặc dịch vụ chuyển giao cần bao
phủ các loại rủi ro quan trọng và phù hợp với nhu cầu của tổ chức.
Tính linh hoạt: Dịch vụ cho phép tùy chỉnh các điều khoản hoặc mức độ
chuyển giao rủi ro theo nhu cầu của tổ chức thường hấp dẫn hơn.
4. Tính minh bạch và cam kết dịch vụ
Hợp đồng rõ ràng: Các điều khoản, điều kiện và ngoại lệ cần được truyền
đạt rõ ràng để tránh mâu thuẫn khi xảy ra rủi ro.
Cam kết hỗ trợ: Dịch vụ đảm bảo sẵn sàng hỗ trợ kịp thời khi tổ chức gặp
sự cố sẽ tăng khả năng chuyển giao rủi ro.