VIỆN ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC
TÀI LIỆU TẬP HUẤN
KIẾN THỨC CƠ BẢN VỀ BẢO ĐẢM CHẤT
LƯỢNG BÊN TRONG CƠ SỞ GDNN
Hà Nội, 2022
65
CHUYÊN ĐỀ
QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG VÀ BẢO ĐẢM CHẤT LƯỢNG TRONG
CƠ SỞ GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP
I. SỰ CẦN THIẾT VÀ ĐỊNH HƯỚNG XÂY DỰNG HỆ THỐNG
BẢO ĐẢM CHẤT LƯỢNG BÊN TRONG CƠ SỞ GIÁO DỤC NGHỀ
NGHIỆP
1. Sự cần thiết xây dựng hệ thống bảo đảm chất lượng của cơ sở giáo
dục nghề nghiệp
1.1. Cơ sở chính trị
Nghị quyết 29, Trung ương khóa XI về Đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo đã nêu rõ:“bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa,
hiện đại hóa,..hệ thống giáo dục và đào tạo”; “đổi mới công tác quản lý giáo dục,
trong đó coi trọng quản lý chất lượng”; “chuẩn hoá các điều kiện bảo đảm chất
lượng và quản lý quá trình đào tạo; chú trọng quản lý chất lượng đầu ra”; trong
đó chỉ rõ “giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục”.
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Lần thứ XII, Ban chấp hành Trung
ương Đảng chỉ rõ:“Tiếp tục thực hiện có hiệu quả ba đột phá chiến lược (hoàn
thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đổi mới căn bản và
toàn diện giáo dục, đào tạo; phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực
chất lượng cao”.
Vì vậy, việc quan tâm, hỗ trợ các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phát triển hệ
thống ĐBCL trong nhà trườngnhằm không ngừng nâng cao chất lượng là đúng
chủ trương, đường lối của Đảng ta.
1.2. Cơ sở pháp lý
- Luật Giáo dục nghề nghiệp quy định trách nhiệm của CSGDNN là
“CSGDNN tự chủ trong các hoạt động thuộc các lĩnh vực tổ chứcvà nhân sự, tài
chính và tài sản, đào tạo và công nghệ, hợp tác quốc tế, bảo đảm chất lượng đào
tạo theo quy định của pháp luật; có trách nhiệm giải trình trước cơ quan nhà
nước có thẩm quyền, người học và xã hội về tổ chức, quản lý hoạt động và chất
lượng đào tạo của mình”;
- Nghị định số 48/NĐ-CP ngày 15/5/2015 của Chính phủ quy định chi tiết
một số điều của Luật Giáo dục nghề nghiệp có quy định trách nhiệm của cơ quan
quản lý nhà nước ở trung ương “quy định về xây dựng hệ thống ĐBCL trong
CSGDNN” (khoản 14, điều 4).
- Chiến lược phát triển dạy nghề thời kỳ 2011 – 2020 ban hành kèm theo
Quyết định số 630/QĐ-TTg ngày 29/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó
có yêu cầu “các cơ sở dạy nghề phải chịu trách nhiệm ĐBCL đào tạo của mình”,
cụ thể trong chương trình hành động “Xây dựng hệ thống quản lý chất lượng dạy
nghề”.
- Quyết định số 761/QĐ-TTg ngày 23/5/2014 về phê duyệt Đề án phát
triển trường nghề chất lượng cao đến năm 2020, về các nhiệm vụ và giải pháp
thực hiện đề án có nội dung: “Xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng
đào tạo ở các trường nghề được lựa chọn”.
- Quyết định số 145/QĐ-TTg ngày 25/01/2016 của Thủ tướng Chính phủ
phê duyệt “Chiến lược hội nhập quốc tế về lao động và xã hội đến năm 2020, tầm
nhìn đến năm 2030”, mục tiêu hội nhập Quốc tế về giáo dục nghề nghiệp có giải
pháp là “Xây dựng, phát triển hệ thống ĐBCL đào tạo nghề cho các cơ sở đào
tạo đạt chuẩn khu vực và quốc tế”.
- Quyết định số 43/2013/QĐ-TTg ngày 16/7/2013 của Thủ tướng Chính
phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chứccủa Tổng cục
Dạy nghề thuộc Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, trong đó có nhiệm vụ
“Hướng dẫn và kiểm tra việc ĐBCL dạy nghề, việc tự kiểm định chất lượng dạy
nghề của các cơ sở dạy nghề”.
- Thông tư số 28/2017/TT-BLĐTBXH ngày 15/12/2017 của Bộ Lao động
– Thương binh và Xã hội quy định hệ thống bảo đảm chất lượng của cơ sở giáo
dục nghề nghiệp.
Chính vì vậy, việc nghiên cứu, hướng dẫn các cơ sở giáo dục nghề nghiệp
phát triển hệ thống BĐCL trong nhà trườnglà nhiệm vụ của Tổng cục Giáo dục
nghề , Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội. Đồng thời trách nhiệm của cơ sở
giáo dục nghề nghiệp phải thực hiện xây dựng hệ thống BĐCL bên trong của cơ
sở GDNN.
1.3. Cơ sở thực tiễn
* Quá trình xác định mô hình hệ thống bảo đảm chất lượng trong các
trường nghề của Việt Nam:
Trong những năm qua, cùng với hoạt động kiểm định chất lượng thì việc
xây dựng hệ thống ĐBCL bên trong các trường nghề là nền tảng quan trọng trong
việc bảo đảm và không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần hình thành
“văn hóa chất lượng” trong nhà trường, nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm
của nhà trường. Đây cũng là yếu tố quan trọng để khẳng định chất lượng thực sự
của trường nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm định và ĐBCL.Việc xây dựng
hệ thống ĐBCL trong tổ chứclà cơ hội để các trường tiếp cận mô hình quản lý
hiện đại, nhấn mạnh vai trò của nhà quản lý, gắn kết sự tham gia của tất cả các
thành viên trong trườngvà giúp trườnggiải quyết các vấn để quản lý một cách
đồng bộ, khoa học, luôn cập nhật, không ngừng cải tiến đáp ứng yêu cầu của thực
tiễn.
Từ những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân qua kết quả 02 năm (2014 -
2015) triển khai thí điểm xây dựng mô hình hệ thống quản lý chất lượng tại 06
trường cao đẳng nghề được tập trung đầu tư thành trường chất lượng cao, cụ thể:
- Hạn chế, tồn tại:
+ Mặc dù đã có sự cam kết thực hiện của lãnh đạo, nhưng vẫn còn một số
ítcán bộ, viên chức chưa thực sự hiểu rõ về hiệu quả của việc áp dụng quy trình
quảnlýchấtlượng nên vẫn còn có tâm lý ngại thay đổi, làm việc theo thói quen cũ,
dẫn đến hiệu quả xây dựng và áp dụng các công việc của trường theo quy trình
quản lý lượng đã xây dựng chưa được như mong đợi;
+ Số lượng giáo viên, cán bộ quản lý, cán bộ kiểm soát tham gia tập huấn
chưa được nhiều, sự hiểu biết về mô hình khung và các yêu cầu của hệ thống quản
lý chất lượng chưa đầy đủ nên trong quá trình áp dụng còn nhiều hạn chế;
+Trong quá trình xây dựng các nội dung quản lý chất lượng, một số trường
chưa thực hiện việc rà soát, xác định những điểm còn tồn tại trong từng nội dung
quản lý của trường (hoặc có tiến hành rà soát nhưng chưa triệt để) nhằm tìm ra giải
pháp khắc phục những điểm còn tồn tại đó, làm cơ sở cho việc đánh giá được hiệu
quả của việc xây dựng và vận hành hệ thống quản lý chất lượng tại trường.
+ Vấn đề xác định sự tương tác (kể cả việc xác định đầu vào, đầu ra của các
quy trình quản lý và mối quan hệ giữa chúng) của các nội dung quản lý chất lượng
trong hệ thống quản lý chất lượng của trường chưa được các trường quan tâm một
cách triệt để.
+Chưa huy động được nhiều sự tham gia góp ý, xây dựng và cải tiến hệ
thống quản lý chất lượng của cán bộ, giáo viên, nhân viên nên khi vận hành thí
điểm vẫn bộc lộ những khó khăn, vướng mắc;
+ Còn hiện tượng một số cán bộ, giáo viên một số trường chưa thích ứng với
hệ thống quản lý chất lượng, chưa khắc phục được thói quen ỷ lại, đối phó.
+ Việc áp dụng công nghệ thông tin trong việc xây dựng và vận hành hệ
thống quản lý chất lượng còn hạn chế; chưa xây dựng được hệ thống thông tin
phục vụ cho toàn bộ hoạt động quản lý, điều hành của trường...
+ Việc xác định một số nội dung đưa vào xây dựng quy trình quản lý chưa
thật sự phù hợp (quá phức tạp, hoặc chưa cần thiết nên có một số quy trình quản lý
đã xây dựng nhưng chưa có cơ hội được vận hành thử nghiệm trong trường, một
số nội dung cần thiết đối với trường này nhưng chưa chắc đã cần thiết và có tác
động lớn đến chất lượng của trường khác...).
- Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại
+ Việc xây dựng hệ thống quản lý chất lượng hiện đại trong trường cùng với
việc thay đổi thói quen theo mô hình quản lý cũ của tổ chứclà một công việc rất
khó khăn, phức tạp cần có nhiều thời gian và sự quyết tâm cao của toàn thể lãnh
đạo,cán bộ,giáo viên, nhân viên của trường.
+ Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật có những thay đổi khiến các thủ tục
hướng dẫn, biểu mẫu cũng phải thay đổi, gây không ít khó khăn trong quá trình
thực hiện.
+ Thời gian dành cho việc xây dựng và thí điểm áp dụng các nội dung quản
lý trong hệ thống quản lý chất lượng tương đối ngắn, do vậy, một số nội dung quản
lý chưa được áp dụng toàn bộ mà mới chỉ áp dụng được một số bước công việc
trong toàn bộ quy trình quản lý;
+ Nguồn lực phục vụ việc xây dựng và áp dụng thí điểm hệ thống của một
số trường còn hạn chế, nhất là vấn đề liên quan đến tài chính. Việc xây dựng hệ
thống quản lý chất lượng lần đầu tiên đưa vào thí điểm, chưa có các quy định về
tài chính cho công tác này, dẫn đến khó khăn trong quá trình triển khai thí điểm.
+ Số lượng chuyên gia về xây dựng hệ thống quản lý chất lượng trong lĩnh
vực giáo dục rất ít (đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp) gây khó khăn
trong việc bố trí, sắp xếp, mời chuyên gia tham gia hướng dẫn các trường.
+ Đây là lần đầu tiên thực hiện và nghiên cứu xây dựng mô hình hệ thống lý
chất lượng trong trường cao đẳng nghề và đưa vào thí điểm trong thực tiễn, do đó
việc xác định các nội dung quản lý và yêu cầu các trường nghiên cứu xây dựng
quy trình ngoài việc phục vụ hệ thống quản lý của trường còn phải phục vụ cho
hoạt động nghiên cứu. Vì vậy, việc xuất hiện một số nội dung còn chưa phù hợp
thực tiễn của trường là điều không thể tránh khỏi.
Hệ thống quản lý chất lượng trong tổ chứcbảo đảm nguyên tắc tiếp cận
theo quá trình (từ đầu vào, quá trình đào tạo và đầu ra), được xây dựng trên cơ sở
pháp lý, được kiểm tra, giám sát thường xuyên và cải tiến liên tục, tiếp cận theo
nguyên tắc quản lý chất lượng tổng thể, gắn kết, đồng bộ với hệ thống kiểm định
chất lượng dạy nghề (hệ thống ĐBCL bên ngoài) có nhiều điểm phù hợp với thực
trạng của hệ thống các trường nghề hiện nay. Kết quả tổng kết 2 năm thí điểm,
kết hợp xem xét kết quả của chương trình hợp tác giai đoạn 1 giữa Tổng cục Dạy
nghề và Hội đồng Anh Việt Nam về việc triển khai xây dựng hệ thống ĐBCL
trong một số trường cao đẳng nghề được đầu tư thành trường chất lượng cao; kết
quả của chương trình hợp tác giữa tổ chứchợp tác quốc tế Đức (GIZ) và Tổng cục
Dạy nghề về hỗ trợ phát triển một số công cụ ĐBCL tại một số trường thí điểm
xây dựng hệ thống quản lý chất lượng để tiếp tục hoàn thiện hệ thống quản lý đã
thấy rằng cần thiết xây dựng hệ thống ĐBCL trong nhà trường, điều này vừa phù
hợp với điều kiện thực tiễn của các trường nghề của nước ta, cũng như hướng đến
việc thực hiện quy định của pháp luật về việc xây dựng hệ thống ĐBCL bên
trong CSGDNN (theo Luật Giáo dục nghề nghiệp).