BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………/………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
Y SƠ MI NIÊ KĐĂM
THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƯA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC TẠI THỊ XÃ BUÔN HỒ, TỈNH ĐẮK LẮK
Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật hành chính
Mã số: 8 38 01 02
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
ĐẮK LẮK - NĂM 2023
Công trình được hoàn thành tại HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI THỊ THANH THUÝ
Phản biện 1: TS. Vũ Thị Thu Hằng, Học viện Hành chính Quốc gia
Phản biện 2: TS. Vũ Anh Tuấn, Học viện Chính trị khu vực 3
Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ,
Học viện Hành chính Quốc gia
Thời gian: Vào hồi 08 giờ 15 phút, ngày 02 tháng 6 năm 2023.
Địa điểm: Phòng họp 208 - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Phân
viện Học viện Hành chính Quốc gia khu vực Tây Nguyên.
Địa chỉ: 02 Trương Quang Tuân, P. Tân Lập, Tp. Buôn Ma Thuột,
tỉnh Đắk Lắk.
Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc
gia hoặc trên trang Web Ban QLĐT Sau đại học, Học viện Hành
chính Quốc gia
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Để giải quyết vấn nạn ma túy, cần có nhiều giải pháp đồng bộ,
kịp thời, hiệu quả, trong đó việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật cũng
như nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về phòng, chống ma túy, xử
lý vi phạm pháp luật về ma túy có vai trò đặc biệt quan trọng. Về
phương diện xây dựng pháp luật, cùng với Luật phòng, chống ma túy
ngày 30 tháng 3 năm 2021; Luật xử lý vi phạm hành chính ngày 20
tháng 6 năm 2012; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật xử lý
vi phạm hành chính ngày 13 tháng 11 năm 2020 và nghị định số
116/2021/NĐ-CP ngày 21/12/2021 về việc quy định chi tiết một số
điều của luật phòng, chống ma túy, luật xử lý vi phạm hành chính về
cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện đã được ban hành, kèm
theo các văn bản hướng dẫn thi hành Luật này, với những quy định về
các biện pháp xử phạt VPHC cũng như biện pháp xử lý hành chính
(XLHC) đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đã góp phần tích cực vào
xác lập những cơ sở pháp lý quan trọng để phát huy sức mạnh tổng
hợp của toàn xã hội trong cuộc đấu tranh phòng, chống ma túy.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy Luật xử lý vi phạm hành chính
ngày 20 tháng 6 năm 2012; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật
xử lý vi phạm hành chính ngày 13 tháng 11 năm 2020 để bảo đảm thực
thi hiệu quả việc thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở
cai nghiện bắt buộc đối với những người nghiện ma túy tại các văn bản
hướng dẫn thi hành, rất nhiều khó khăn, thách thức đã và đang đặt ra
cho các cấp, các ngành ở Trung ương và địa phương.
Thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk là tỉnh nằm ở trung tâm vùng
Tây Nguyên, trong những năm qua trước tác động của tình hình tội
phạm và tệ nạn ma túy ở trong nước, khu vực và trên thế giới Thị xã
1
Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk đã trở thành địa bàn trọng điểm phức tạp về ma
túy. Nguồn ma túy chủ yếu từ các tỉnh phía Bắc (Cao Bằng, Nghệ An)
và từ phía nam (thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai) qua
đường bộ chuyển vào địa bàn để tiêu thụ. Thống kê trên địa thị xã năm
2018 có 61 người nghiện ma túy ở 12/12 xã, trong đó 09 người nghiện
trong cơ sở cai nghiện ma túy.
Trong những năm qua, thực hiện công tác cai nghiện bắt buộc
đối với người nghiện ma túy gặp nhiều khó khăn đặt ra, cần các cấp,
các ngành của tỉnh Đắk Lắk tổ chức, triển khai thực hiện hoạt động
này.
Xuất phát từ thực tiễn đời sống, nhằm giúp cho hoạt động quản
lý nhà nước về công tác phòng, chống tệ nạn xã hội được hiệu quả cao.
Thực hiện Luật xử lý VPHC, áp dụng việc nghiên cứu những vấn đề
lý luận và thực tiễn thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa vào cơ
sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy vi phạm pháp luật
về an ninh, trật tự, an toàn xã hội hiện nay là hết sức cần thiết.
Việc chọn đề tài: “Thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành
chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk
Lắk” làm đề tài Luận văn tốt nghiệp là cần thiết, có ý nghĩa lý luận và
thực tiễn sâu sắc đối với thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk, trong giai đoạn
hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
- Tác giả Vũ Thư với luận án Tiến sĩ luật học về “Chế tài hành
chính lý luận và thực tiễn”, bảo vệ thành công tại Viện Nhà nước và
pháp luật, 2006 [35].
- Tác giả Nguyễn Trọng Bình, “Hoàn thiện các quy định pháp
luật về các hình thức xử phạt vi phạm hành chính”, bảo vệ thành công
tại Trường Đại học Luật Hà Nội, 2012 [7].
2
Tác giả Nguyễn Ngọc Bích với luận văn thạc sĩ luật học về
“Hoàn thiện pháp luật về XLHC với người chưa thành niên”, bảo vệ
thành công tại Trường Đại học Luật Hà Nội, 2013 [6].
- Tác giả Dương Thị Bích Hạnh (2014), với luận văn thạc sĩ
“Bảo đảm quyền con người trong quá trình áp dụng các biện pháp xử
lý hành chính”, Đại học quốc gia Hà Nội. [34].
- Tác giả Phạm Tiến Thành (2014), với đề tài luận văn thạc sĩ
“Từ biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở chữa bệnh đến biện
pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc” bảo vệ tại Học viện Khoa
học Xã hội Việt Nam. [22].
- Nhóm tác giả Cao Vũ Minh, Nguyễn Nhật Khanh (2016),
Những bất cập trong các quy định về biện pháp đưa vào cơ sở cai
nghiện bắt buộc và các kiến nghị hoàn thiện, Trường Đại học Luật
Tp.HCM. [42].
Tác giả Nguyễn Hoàng Việt (2019), Hoàn thiện quy định của
pháp luật về trình tự, thủ tục áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở
cai nghiện bắt buộc, đã nghiên cứu và đưa ra các vướng mắc liên quan
đến việc triển khai các quy định của pháp luật về biện pháp đưa vào cơ
sở bắt buộc
Các công trình cứu về các biện pháp XLHC khác:
- Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ của Bộ Tư pháp “Các
biện pháp XLHC khác và việc bảo đảm quyền con người” do ThS.
Đặng Thanh Sơn làm chủ nhiệm đề tài cũng nhóm nghiên cứu.
- Tác giả Trần Thanh Hương với bài viết “Quyền công dân,
quyền con người và chỗ đứng của các biện pháp XLHC khác trong
pháp luật về VPHC” đăng trên Tạp chí Dân chủ và pháp luật.
- Tác giả Bùi Thị Xuân Mai, Nguyễn Tố Như (2013), Tham
vấn điều trị nghiện ma túy, NXB Lao đông – Xã hội, Hà Nội 2013.
3
Các công trình nghiên cứu về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở
cai nghiện bắt buộc
- Tác giả Lê Văn Khánh với bài viết “Một số khó khăn bất cập
trong thực hiện biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc”
đăng trong trang web Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Bộ LĐ-
TB&XH, ngày 06/01/2017.
- Tác giả Lê Đức Hiền với bài viết “Những khó khăn, vướng
mắc trong tổ chức cai nghiện ma túy và một số đề xuất, kiến nghị”
đăng trong Tạp chí Nghiên cứu lý luận, nghiệp vụ, khoa học của Học
viện Cảnh sát nhân dân, ngày 15/3/2019.
- Tác giả Trần Anh Tuấn với bài viết “Tiếp tục trao đổi về
những khó khăn, vướng mắc khi thực hiện công tác kiểm sát việc thi
hành Pháp lệnh 09/2014/UBTVQH13 ngày 20/01/2014 của Uỷ ban
Thường vụ Quốc hội về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng
các biện pháp XLHC tại Tòa án. Những khó khăn, vướng mắc trong tổ
chức cai nghiện ma túy và một số đề xuất, kiến nghị” đăng trên Website
của Viện Kiểm soát nhân dân thành phố Hồ Chí Minh,
3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích của luận văn
Trên cơ sở nghiên cứu, làm rõ những vấn đề liên quan đến lý
luận và thực trạng thi hành pháp luật về biện pháp áp dụng XLHC đưa
vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk
Lắk, từ đó đề xuất các giải pháp, bảo đảm thi hành pháp luật về biện
pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trong thời gian tới trên
địa bàn thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk.
3.2. Nhiệm vụ của luận văn
Để đạt được các mục đích trên, luận văn có các nhiệm vụ phải
thực hiện như sau:
4
Nghiên cứu những vấn đề lý luận về thi hành pháp luật về biện
pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc gồm những quan niệm,
đặc điểm, thẩm quyền, trình tự, thủ tục, các biện pháp …
Phân tích một số giải pháp bảo đảm thi hành pháp luật về biện
pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn thị xã Buôn
Hồ, tỉnh Đắk Lắk.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai
nghiện bắt buộc.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2018 đến tháng 12 năm 2022.
- Phạm vi nghiên cứu: Tại địa bàn thị xã Buôn Hồ, Đắk Lắk.
- Nội dung nghiên cứu: Thi hành pháp luật về biện pháp XLHC
đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là một vấn đề phức tạp; trong phạm
vi nghiên cứu của luận văn tập trung làm rõ các nội dung.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác – Lê nin, chủ trương của Đảng và Nhà nước, về biện pháp
XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc và thi hành pháp luật về XLHC
biện pháp cai nghiện ma túy.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp, so
sánh đối chiếu, phương pháp lịch sử - logic, được sử dụng nhằm lý giải
các vấn đề lý luận, giúp cho mỗi vấn đề được nhìn nhận từ nhiều góc
độ, thấy được những điểm hợp lý và chưa hợp lý của các quan điểm,
quan niệm đưa ra trong luận văn, từ đó đưa ra được kết luận có tính
5
khoa học và nổi bật của vấn đề.
Phương pháp thống kê, phương pháp tổng kết thực tiễn cũng
được sử dụng có hiệu quả để từ những số liệu, tình hình thực tế cụ thể
thống kê được có thể phân tích, tổng kết thấy được bức tranh toàn diện
về thực trạng pháp luật và thực tiễn thi hành pháp luật về biện pháp
XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đó là cơ sở chính xác nhất
cho việc đề xuất các giải pháp hợp lý và khả thi.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Đề tài góp phần làm phong phú thêm những tri thức lý luận
liên quan đến biện pháp XLHC và thi hành pháp luật về biện pháp
XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Các kết quả nghiên cứu của đề tài có thể là nguồn tài liệu tham
khảo cho người làm công tác thực tiễn thi hành pháp luật về biện pháp
áp dụng XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo,
nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý của thi hành pháp luật về
biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Chương 2: Thực trạng thi hành pháp luật về biện pháp xử lý
hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại thị xã Buôn Hồ, tỉnh
Đắk Lắk.
Chương 3: Quan điểm, giải pháp bảo đảm thi hành pháp luật
về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại
thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk.
6
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA THI HÀNH PHÁP LUẬT
VỀ BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƯA VÀO CƠ SỞ CAI
NGHIỆN BẮT BUỘC
1.1. Khái quát về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở
cai nghiện bắt buộc
1.1.1. Khái niệm biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở
cai nghiện bắt buộc.
Luật xử lý VPHC năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020), tại
khoản 3, Điều 2 quy định: Biện pháp xử lý hành chính là biện pháp
được áp dụng đối với cá nhân vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an
toàn xã hội mà không phải là tội phạm, bao gồm biện pháp giáo dục
tại xã, phường, thị trấn; đưa vào trường giáo dưỡng; đưa vào cơ sở giáo
dục bắt buộc và đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Từ khái niệm trên, có thể xem xét một số đặc điểm như sau:
- Biện pháp xử lý hành chính được áp dụng đối với cá nhân vi
phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội mà không phải là tội
phạm
- Thẩm quyền áp dụng biện pháp xử lý hành chính thuộc về cơ
quan hành chính Nhà nước và cơ quan tư pháp
- Đối tượng áp dụng chỉ với cá nhân là công dân Việt Nam.
1.1.2. Vai trò biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai
nghiện bắt buộc.
Tác hại của ma túy là vô cùng nguy hiểm, nó hủy hoại không
chỉ cá nhân những người nghiện mà còn phá hủy tất cả những gì ở nơi
nó xuất hiện và tồn tại.
Do đó, công tác phòng, chống ma túy không chỉ là trách nhiệm
của riêng một cá nhân hay một cơ quan nào, mà cần có một phong trào
7
quần chúng rộng khắp và phải có tính xã hội cao.
Việc áp dụng đối biện pháp XLHC đưa người nghiện vào cơ
sở cai nghiện bắt buộc đối với những đối tượng này là cần thiết để ngăn
chặn họ tái phạm và tiếp tục đi vào con đường lầm lạc.
1.2. Thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa
vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
1.2.1. Khái niệm thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành
chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
Trong các văn bản pháp lý có thể xem xét, Hiến pháp năm
1946, khi quy định về thẩm quyền của Chính phủ và cơ qua hành chính
địa phương đã quy định Chính phủ có quyền “thi hành các đạo luật và
quyết định của Nghị viện (Điều 52). Điều 59 Hiến pháp năm 1946 quy
định Ủy ban hành chính có trách nhiệm nhiệm “thi hành các mệnh
lệnh của cấp trên”. Trong Hiến pháp năm 1959, Điều 50 có quy định
Quốc hội có quyền “giám sát việc thi hành Hiến pháp”, Điều 73 quy
định Hội đồng Chính phủ có quyền “kiểm tra việc thi hành những nghị
định”, Điều 74 quy định Hội đồng Chính phủ có quyền “đình chỉ
việc thi hành những nghị quyết không thích đáng của Hội đồng nhân
dân tỉnh”, Điều 75 có sử dụng cụm từ “thi hành pháp luật”.
Hiến pháp năm 1980 có nhắc tới nội dung toàn thể nhân dân
Việt Nam “ra sức thi hành Hiến pháp”. Điều 98 Hiến pháp năm 1980
quy định Hội đồng nhà nước “giám sát việc thi hành Hiến pháp, các
luật, pháp lệnh”. Điều 107 Hiến pháp năm 1980 quy định Hội đồng Bộ
trưởng có nhiệm vụ “bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật”.
Điều 112 (Khoản 2) Hiến pháp năm 1992 quy định Chính phủ có trách
nhiệm “bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật”. Thêm vào đó,
“thi hành pháp luật” cũng không phải chỉ là hành vi của cơ quan công
quyền mà còn là hành vi của người dân, doanh nghiệp bởi lẽ Điều 9
8
Hiến pháp năm 1992 có quy định “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam… động
viên nhân dân… nghiêm chỉnh thi hành Hiến pháp và pháp luật” [trích
dẫn Tài liệu bồi dưỡng quản lý nhà nước ngạch chuyên viên chính năm
2022].
Từ sự phân tích trên, thi hành pháp luật về biện pháp xử lý
hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là việc các cơ quan nhà
nước, cá nhân có thẩm quyền thực hiện theo trình tự thủ tục áp dụng
biện pháp cai nghiện bắt buộc đối với đối tượng thuộc nhóm người
nghiện ma túy theo các quy định của pháp luật.
Từ khái niệm trên có thể xem xét một số đặc điểm như sau:
Một là, chủ thể thi hành pháp luật về biện pháp đưa người
nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là cơ quan nhà nước có thẩm
quyền tiến hành bằng biện pháp cưỡng chế hành chính nhà nước.
Hai là, thi hành pháp luật về biện pháp đưa người nghiện vào
cơ sở cai nghiện bắt buộc chỉ áp dụng đối với công dân Việt Nam,
được xác định là bị nghiện và có những hành vi gây nguy hiểm cho xã
hội.
Ba là, việc thi hành pháp luật về biện pháp đưa người nghiện
vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được áp dụng theo những trình tự, thủ tục
mà pháp luật quy định và đối tượng bị áp dụng phải chịu sự quản lý và
hạn chế một số quyền tự do cá nhân nhất định.
1.2.2. Vai trò của thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành
chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
Thứ nhất, thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa vào cơ
sở cai nghiện bắt buộc góp phần quan trọng trong công tác đấu tranh
phòng, chống ma túy.
Thứ hai, thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở
cai nghiện bắt buộc góp phần quan trọng vào việc giúp người cai
9
nghiện cải thiện tình trạng nghiện, cải thiện tình trạng sức khỏe, giáo
dục ý thức đạo đức, giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật, tạo điều kiện
giúp cho người nghiện có thể tái hòa nhập với đời sống chung của
cộng đồng.
Thứ ba, thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở
cai nghiện bắt buộc góp phần vào việc bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của
quản lý nhà nước trong lĩnh vực an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã
hội.
1.2.3. Nội dung thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành
chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
- Công tác chỉ đạo, thiết lập hồ sơ, đề nghị thi hành pháp luật
về biện pháp xử lý hành chính đối với người nghiện;
- Triển khai hoạt động cai nghiện ma túy;
- Tổ chức kiểm tra và xử lý vi phạm khi thi hành pháp luật về
biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;
- Sơ kết, tổng kết báo cáo tình hình thi hành pháp luật về biện
pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
1.2.4. Đối tượng bị áp dụng, thẩm quyền, trình tự thủ tục
1.2.4.1. Đối tượng bị áp dụng
- Không đăng ký, không thực hiện hoặc tự ý chấm dứt cai
nghiện ma túy tự nguyện;
- Trong thời gian cai nghiện ma túy tự nguyện bị phát hiện sử
dụng trái phép chất ma túy;
- Người nghiện ma túy các chất dạng thuốc phiện không đăng
ký, không thực hiện hoặc tự ý chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng
thuốc phiện bằng thuốc thay thế hoặc bị chấm dứt điều trị nghiện các
chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế do vi phạm quy định về điều
trị nghiện;
10
- Trong thời gian quản lý sau cai nghiện ma túy mà tái nghiện.
Không áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
đối với các trường hợp sau đây:
+ Người không có năng lực trách nhiệm hành chính;
+ Người đang mang thai có chứng nhận của cơ sở khám bệnh,
chữa bệnh từ tuyến huyện trở lên;
+ Phụ nữ hoặc người duy nhất đang nuôi con nhỏ dưới 36
tháng tuổi được Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi người đó cư trú xác nhận.
1.2.4.2. Thẩm quyền quyết định thi hành pháp luật về biện
pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
- Đối với người nghiện ma túy có nơi cư trú ổn định thì Chủ
tịch Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó cư trú lập hồ sơ đề nghị áp
dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; đối với người
nghiện ma túy không có nơi cư trú ổn định thì Chủ tịch Ủy ban nhân
dân cấp xã nơi người đó có hành vi vi phạm pháp luật lập hồ sơ đề nghị
áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; Công an cấp xã
có trách nhiệm giúp Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp thu thập các
tài liệu và lập hồ sơ đề nghị quy định.
- Trường hợp người nghiện ma túy do cơ quan Công an cấp
huyện hoặc cơ quan Công an cấp tỉnh trực tiếp phát hiện, điều tra, thụ
lý trong các vụ vi phạm pháp luật mà thuộc đối tượng đưa vào cơ sở
cai nghiện bắt buộc quy định tại Điều 96 của Luật XLVPHC thì cơ
quan Công an đang thụ lý vụ việc tiến hành xác minh, thu thập tài liệu
và lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt
buộc đối với người đó;
1.2.4.3. Hoạt động phối hợp giữa các cơ quan trong việc thi
hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện
bắt buộc
11
Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành các biểu mẫu
về lập hồ sơ đề nghị và thi hành quyết định thi hành pháp luật về biện
pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc để thống nhất thực hiện.
Bộ Y tế có trách nhiệm ban hành tiêu chuẩn chẩn đoán nghiện
ma túy; chủ trì, phối hợp Bộ Công an hướng dẫn trình tự, thủ tục xác
định tình trạng nghiện ma túy.
Bộ Công an hướng dẫn, chỉ đạo cơ quan Công an các cấp trong
việc thu thập tài liệu, lập hồ sơ đề nghị thi hành pháp luật về biện pháp
đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với đối tượng bị áp dụng.
Viện kiểm sát và Tòa án nhân tối cao chỉ đạo thực hiện Pháp
lệnh 01/2022/UBTVQH15 quy định trình tự, thủ tục xem xét, quyết
định áp dụng các biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
tại Tòa án nhân dân cấp thẩm quyền;
1.2.4.4. Trình tự thủ tục thi hành pháp luật về biện pháp xử lý
hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
Sau khi có phiếu kết quả xác định tình trạng nghiện, chia làm
các trường hợp sau:
- Đối với trường hợp chưa đăng ký cai nghiện tự nguyện thì Cơ
quan có thẩm quyền lập hồ sơ ra văn bản thông báo về kết quả xác định
tình trạng nghiện;
- Trong trường hợp đã tiến hành đăng ký cai nghiện tự nguyện
hoặc đăng ký điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc
thay thế, nhưng trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày có quyết
định cai nghiện tự nguyện, quyết định điều trị nghiện các chất dạng
thuốc phiện bằng thuốc thay thế của cơ quan có thẩm quyền mà không
thực hiện cai nghiện, điều trị theo đăng ký (Trường hợp do sự kiện bất
khả kháng không thể thực hiện đúng thời hạn trên thì thời hạn được
tính lại kể từ thời điểm sự kiện bất khả kháng chấm dứt theo quyết định
12
của cơ quan có thẩm quyền) thì lập biên bản vi phạm hành chính về
việc không thực hiện cai nghiện tự nguyện hoặc không thực hiện điều
trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế.
- Trong trường hợp đã tiến hành đăng ký cai nghiện tự nguyện
hoặc đăng ký điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc
thay thế và đã thực hiện nhưng đang trong thời gian cai nghiện tự
nguyện, thời gian điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc
thay thế mà không tuân thủ các quy định chuyên môn về cai nghiện
ma túy; tự ý rời khỏi cơ sở cai nghiện từ 05 ngày làm việc trở lên,
không đến điều trị tại cơ sở điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện
bằng thuốc thay thế từ 05 ngày làm việc trở lên hoặc không chấp hành
10 liệu trình điều trị liên tục mà không có lý do thì lập biên bản vi
phạm về việc tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy, chấm dứt điều trị nghiện
các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế.
- Đối với trường hợp đang trong thời hạn quản lý sau cai
nghiện thì lập biên bản vi phạm hành chính về quản lý sau cai nghiện
ma túy.
Công an cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã gửi hồ
sơ cho Trưởng phòng Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội cấp
huyện.
Trưởng phòng Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội cấp
huyện quyết định việc chuyển hồ sơ đề nghị Tòa án nhân dân cấp
huyện áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.”.
* Tòa án xem xét, giải quyết:
* Các tài liệu trong hồ sơ
1.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng thi hành pháp luật về biện pháp
xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
Thứ nhất, mức độ hoàn thiện của pháp luật liên quan đến việc
13
thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cai nghiện
bắt buộc.
Thứ hai, yếu tố kinh tế xã hội của địa phương.
Thứ ba, ý thức pháp luật của cá nhân, tổ chức có liên quan
trong thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở
cai nghiện bắt buộc.
Thứ tư, năng lực tổ chức thực hiện pháp luật về xử lý hành chính
đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Thứ năm, công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật
trong tổ chức thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa
vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Tiểu kết chương 1
14
Chương 2
THỰC TRẠNG THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ BIỆN PHÁP XỬ
LÝ HÀNH CHÍNH ĐƯA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT
BUỘC TẠI THỊ XÃ BUÔN HỒ, TỈNH ĐẮK LẮK
2.1. Đặc điểm tỉnh hình tỉnh Đắk Lắk có ảnh hưởng thi
hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai
nghiện bắt buộc tại thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk
2.1.1. Tình hình tự nhiên, kinh tế - xã hội thị xã Buôn Hồ,
tỉnh Đắk Lắk
2.1.2.Thực trạng tình hình người nghiện ma túy
của tỉnh Đắk Lắk)
Năm 2018, toàn thị xã có 30 người nghiện ma túy.
Năm 2019, toàn thị xã có 32 người nghiện ma túy.
Năm 2020, toàn thị xã có 29 người nghiện ma túy.
Năm 2021, toàn thị xã có 30 người nghiện ma túy.
Tính đến năm tháng 12/2022, toàn thị xã có 31 người nghiện
ma túy.
2.2 Thực tiễn thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành
chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn thị xã Buôn Hồ,
tỉnh Đắk Lắk
2.2.1. Công tác chỉ đạo, thiết lập hồ sơ, đề nghị thi hành pháp
luật về biện pháp xử lý hành chính đối với người nghiện
Chỉ đạo thực hiện
Luật Xử lý VPHC được Quốc hội thông qua đã thể hiện quan
điểm mới, đề cao tính nhân đạo, tôn trọng quyền con người đối với
người nghiện ma túy.
Thiết lập hồ sơ
Công an thị xã chỉ đạo thực hiện thiết lập hồ sơ cai nghiện bắt
15
buộc thông qua các hành vi vi phạm của người nghiện ma túy.
Đề nghị thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đối với người
nghiện thuộc thẩm quyền của ngành LĐ-TB&XH.
2.2.2. Triển khai hoạt động cai nghiện ma túy
* Cai nghiện ma túy tại cơ sở cai nghiện
* Điều trị nghiện ma túy bằng thuốc methadol tại cộng đồng
Chương trình điều trị Methadol bắt đầu triển khai tháng
10/2012, đến nay có 02 cơ sở điều trị Methadol tại thị xã Buồn Hồ,
tỉnh Đắk Lắk, điều trị 100 người nghiện các chất dạng thuốc phiện.
* Cai nghiện ma túy tại cộng đồng
Cai nghiện tại cộng đồng được thực hiện tại Nghị định số
116/2021/NĐ- CP ngày 21/12/2021. Kết quả đã tuyên truyền vận động,
lập hồ sơ và tổ chức cai nghiện tại gia đình và cộng đồng đến năm 2022
có 89 người nghiện ma túy tự nguyện tham gia chương trình.
2.2.3. Tổ chức kiểm tra và xử lý vi phạm khi thi hành pháp
luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt
buộc
Công tác kiểm tra được thực hiện tại UBND các huyện, thành
phố về tình hình triển khai công tác thi hành pháp luật về biện pháp
XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
2.2.4 Sơ kết, tổng kết báo cáo tình hình thi hành pháp luật
về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
Xây dựng và triển khai thực hiện dự án “Xây dựng xã, phường,
thị trấn không có tệ nạn ma túy” đến 07 phường 05 xã trên địa bàn thị
xã.
Kịp thời tham mưu xây dựng kế hoạch về việc mở đợt cao
điểm triệt xóa các điểm sử dụng ma túy và lập hồ sơ đề nghị áp dụng
biện pháp xử lý hành chính đối với người nghiện ma túy trên địa bàn;
16
chủ động xây dựng các kế hoạch các đợt cao điểm tấn công trấn áp tội
phạm.
Về phối hợp tuyên truyền, phát động luật phòng, chống ma
túy, tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy, cách phòng, chống ma túy;
Về công tác phòng ngừa nghiệp vụ: Phòng lao động – thương
binh và xã hội phối hợp với Công an xã, phường lập hồ sơ giáo dục xã
phường về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy theo nghị định
116/2021/NĐ-CP.
Công an thị xã phối hợp với Công an xã, phường quản lý đối
tượng ra tù về tội ma túy và quản lý đối tượng đã cai nghiện ma túy trở
về địa phương trên địa bàn thị xã.
2.3 Đánh giá tình hình thi hành pháp luật về biện pháp xử
lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại thị xã Buôn Hồ,
tỉnh Đắk Lắk
2.3.1. Những kết quả đạt được và nguyên nân
Thứ nhất, số người được đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc thi
hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc,
sau khi tháo gỡ được khó khăn khi thực hiện năm sau cao hơn năm
trước.
Thứ hai, quá trình phát hiện và lập hồ sơ đề nghị, việc thi hành
pháp luật về biện pháp đưa người nghiện đi cai cơ bản được thực hiện
đúng quy trình theo luật định, không bỏ sót các giai đoạn nên hầu hết
các đối tượng sau khi phát hiện ra đã và đang có hành vi tái nghiện đều
bị cơ quan có thẩm quyền thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa
vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Thứ ba, việc phối hợp của các cơ quan liên quan trong công
tác đưa người đi cai nghiện bắt buộc về cơ bản có những chuyển biến
tích cực.
17
Nguyên nhân
Trước đây, các chế tài quản lý mới chỉ áp dụng cho người được
xác định là nghiện ma túy. Trong khi đó, hành vi sử dụng trái phép
chất ma túy chỉ bị xử phạt hành chính cao nhất là 01 triệu đồng nên
không đủ sức răn đe. Một số trường hợp sử dụng ma túy dẫn đến loạn
thần, “ngáo đá” gây ra một số vụ án nghiêm trọng, làm mất an ninh
trật tự, an toàn xã hội.
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân
Thứ nhất, theo quy định của Luật Xử lý VPHC năm 2012, việc
thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa người vào cơ sở cai nghiện
bắt buộc phải trải qua nhiều tầng rất rườm rà, gây khó khăn cho các cấp,
ngành trong quá trình thực hiện.
Thứ hai, các biện pháp thực thi còn chưa phù hợp với tình hình
kinh tế, xã hội và trình độ quản lý của chính quyền cấp xã tại Việt Nam
hiện nay nói chung và thị xã Buôn Hồ, Đắk Lắk nói riêng, do cơ sở vật
chất hiện có tại địa phương, cụ thể là trạm y tế cấp xã về cơ sở vật chất,
trang thiết bị và nguồn nhân lực chưa bảo đảm được nhiệm vụ, thiết kế
của các trạm y tế cấp xã không phù hợp để cắt cơn và hỗ trợ y tế cho quy
trình cai nghiện.
Thứ ba, hiệu quả công tác điều trị nghiện ma túy khi thực hiện
cai nghiện ma túy tại các cơ sở cai nghiện với các biện pháp tổ chức cai
nghiện bắt buộc, cai nghiện tự nguyện, cai nghiện tại gia đình, cộng
đồng khi trở về cộng đồng tỷ lệ tái nghiện rất cao.
Thứ tư, chính sách đầu tư, nguồn nhân lực phát triển hệ thống
trợ giúp xã hội cho người sau cai, người có tiền sử nghiện ma túy còn
hạn chế, thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai
nghiện chưa chú trọng đầu tư cho công tác dự phòng.
Nguyên nhân
18
Do hệ thống văn bản pháp luật về phòng, chống ma túy và xử
lý VPHC hiện nay còn có những bất cập nhất định.
Ngoài Nghị định 116/2021/NĐ-CP đã được đề cập, Luật xử lý
vi phạm hành chính (Sửa đổi, bổ sung) đã kéo theo việc ra đời Nghị
định 140/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021 về áp dụng biện pháp xử lý
hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, thay
thế cho các Nghị định cũ.
Luật phòng, chống ma túy còn chưa có sự phù hợp và đồng bộ
với Luật xử lý VPHC.
Người nghiện gia tăng, tạo ra nhu cầu sử dụng ma tuý rất lớn,
càng kích thích số đối tượng mua bán, vận chuyển ma tuý từ nước
ngoài vào nước ta.
Tiểu kết chương 2
19
Chương 3
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THI HÀNH
PHÁP LUẬT VỀ BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƯA
VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC TẠI THỊ XÃ BUÔN
HỒ, TỈNH ĐẮK LẮK
3.1. Phương hướng bảo đảm thi hành pháp luật về biện
pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc – từ thực
tiễn thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk
3.1.1. Thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa
vào cơ sở cai nghiện bắt buộc phải đúng quy định của pháp luật
3.1.2. Thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa
vào cơ sở cai nghiện bắt buộc phải thực sự đảm bảo quyền, lợi ích
hợp pháp của các tổ chức, cá nhân có liên quan
3.1.3. Bảo đảm công khai, minh bạch trong quá trình thực
hiện thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ
sở cai nghiện bắt buộc
3.2. Các giải pháp bảo đảm thi hành pháp luật về biện pháp
xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại thị xã Buôn
Hồ, tỉnh Đắk Lắk
3.2.1. Giải pháp kiến nghị hoàn thiện hệ thống văn bản
pháp luật về thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa
vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
3.2.2. Nâng cao ý thức trách nhiệm của người thực thi công
vụ
3.2.3. Kiện toàn bộ máy tổ chức, nâng cao năng lực thực thi
công vụ trong việc thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính
đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
20
3.2.4. Xây dựng, hoàn thiện cơ chế phối hợp thực hiện trong
việc tổ chức lập hồ sơ thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành
chính đưa vào cơ sở cai nghiện
3.2.5 Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về vi phạm
pháp luật trong công tác cai nghiện ma túy
3.2.6. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực thi pháp luật
thi hành pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai
nghiện ma túy bắt buộc
Tiểu kết chương 3
21
KẾT LUẬN
Qua đánh giá thực trạng xử phạt VPHC đối với người nghiện
ma túy, lĩnh vực thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở
cai nghiện bắt buộc trên địa bàn thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk nhận thấy
vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế trong công tác xác định đối tượng lập
hồ sơ thi hành pháp luật về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện
của tỉnh. Thực tế triển khai còn nhiều bất cập trong hệ thống các quy
định hiện hành trong thiết lập hồ sơ. Do đó, số lượng lập hồ sơ người
nghiện ma túy qua vi phạm pháp luật phòng, chống ma túy và biện pháp
XLHC đưa người nghiện trên địa bàn vẫn còn nhiều khó khăn nhằm
đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Các giải pháp thực hiện của
tỉnh tháo gỡ những khó khăn với thực trạng người nghiện luôn có xu
hướng gia tăng cả về số lượng cũng như mức độ ảnh hưởng thiệt hại
đến sức khỏe con người. Đây là một trong những bài toán làm đau đầu
các nhà chức trách làm thế nào để ngăn chặn, đẩy lùi vi phạm và kiềm
chế tình trạng nghiện ma túy góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản
lý và điều trị nghiện ma túy, giảm tỉ lệ tái phạm tội, đồng thời bảo đảm
các quyền cơ bản của công dân theo tinh thần cải cách tư pháp.
Hệ quả dẫn tới hiệu lực pháp luật phòng, chống và kiểm soát
ma túy cũng như tác hại khôn lường trong việc sử dụng ma túy, đảm
bảo trật tự, kỷ cương pháp luật. Chính vì vậy, với một số giải pháp mà
học viên đề xuất nhằm xác định rõ đối tượng là người nghiện ma túy
thi hành pháp luật về biện pháp cai nghiện bắt buộc trong vi phạm pháp
luật, nâng cao hiệu quả công tác thiết lập hồ sơ, tổ chức thực hiện thi
hành pháp luật về biện phápcai nghiện bắt buộc địa bàn thị xã Buôn
Hồ, tỉnh Đắk Lắk. Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo trong việc
tìm ra giải pháp nhất định hạn chế vi phạm pháp luật, nâng cao hiệu
quả thi hành pháp luật về biện pháp cai nghiện trên địa thị xã Buôn Hồ,
22
tỉnh Đắk Lắk, cũng như thực hiện hoạt động tuyên truyền giáo dục
pháp luật, phòng, chống ma túy và công tác cai nghiện phục hồi một
cách có hiệu quả, đi vào thực tế đời sống nhân dân. Đổi mới, đa dạng
hóa công tác cai nghiện ma túy, đặc biệt là thi hành pháp luật về biện
pháp cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy, đảm bảo an
ninh trật tự góp phần cho sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thị
xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk.
23
