Thu thuế qua mạng: 'Xa' nhưng không 'vời'
“Bước đầu triển khai thí điểm thành công dự án nộp hồ sơ khai thuế qua mạng cùng
những hoạt động đẩy mạnh ứng dụng CNTT gần đây đã giúp nâng hình ảnh cơ quan Thuế lên
rất nhiều”, ông Phạm Quang Toàn, Cục phó Cục ứng dụng CNTT, Tổng cục Thuế, cho biết.
Ảnh minh hoạ (Nguồn: e-globalbusiness.com)
Tuy nhiên, ông Toàn cũng nêu lên những khó khăn mà ngành đang gặp, trong đó nổi
cộm là vấn đề các quy trình, thủ tục hành chính giữa các đơn vị trong liên ngành Tài chính,
cũng như phối hợp với các bộ, ngành khác.
Các bên đều lợi
Tháng 8/2009, Tổng cục Thuế triển khai dự án thí điểm “Người nộp thuế nộp hồ sơ khai
thuế qua mạng Internet” cho các doanh nghiệp tại TP.HCM. Tháng 11/2009, dự án tiếp tục
được triển khai cho các doanh nghiệp tại Hà Nội và dự kiến mở rộng trên cả nước vào năm
2010.
Doanh nghiệp thay vì phải nộp song song cả file máy tính lẫn các bảng kê bằng giấy cho
cơ quan Thuế trong giờ hành chính và trước ngày 20 hàng tháng, thì nay chỉ cần ngồi nhà gửi
các bảng kê điện tử đã được ký bằng chữ ký số vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày. Ứng dụng
này được đánh giá là một bước tiến lớn trong cải cách dịch vụ công của ngành Thuế.
Theo bà Lê Hồng Hải, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Thuế, ngành Thuế đang đứng
trước nhu cầu phải nhanh chóng triển khai ứng dụng chữ ký số để có thể cung cấp các dịch vụ
công của ngành qua Internet. Dễ thấy nhất là khi triển khai Luật thuế thu nhập cá nhân, ngành
sẽ phải phục vụ hơn 20 triệu đối tượng nộp thuế, một con số quá lớn mà nhân lực của ngành
không thể “kham” nổi nếu thiếu những ứng dụng như chữ ký số. Việc loại bỏ hồ sơ giấy sẽ giúp
điện tử hoá hoàn toàn các quy trình dịch vụ công và sẽ là bất tiện gấp đôi khi vừa dùng điện
tử, vừa dùng giấy.
Sau một thời gian thí điểm, theo đại diện các Cục Thuế Hà Nội và TP.HCM, những phản
hồi ban đầu từ doanh nghiệp là khá tích cực. Bà Vũ Thị Mai, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục
Thuế, kiêm Cục trưởng Cục Thuế Hà Nội, cho biết: “Các doanh nghiệp tham gia đợt đầu (kỳ kê
khai thuế tháng 11/2009) rất hồ hởi và có phản ứng tích cực, bởi việc nộp hồ sơ khai thuế qua
mạng Internet đơn giản, nhanh gọn và có hiệu quả cao, giúp cho doanh nghiệp tiết kiệm được
thời gian và chi phí”.
Về số doanh nghiệp đăng ký tham gia thí điểm, bà Mai cho biết, sau 14 ngày triển khai
dự án đã có 176/255 doanh nghiệp đăng ký nộp qua mạng đủ loại tờ khai, như thuế Giá trị
gia tăng, Thu nhập doanh nghiệp, Thu nhập cá nhân, Tiêu thụ đặc biệt, Thuế tài nguyên...
Lý giải về sự hưởng ứng của doanh nghiệp, bà Mai cho rằng, lợi ích nổi bật của hình
thức kê khai thuế qua mạng là không giới hạn về không gian và thời gian. Doanh nghiệp có thể
nộp tờ khai 24/24 giờ trong ngày, 7 ngày trong tuần và ở bất cứ đâu có kết nối mạng Internet.
Trường hợp người đại diện doanh nghiệp không có mặt ở trụ sở vẫn có thể tự ký và nộp tờ khai
thuế thông qua việc kê khai thuế qua mạng hoặc có thể uỷ quyền quản lý chữ ký điện tử cho
người được tin cậy để ký và nộp tờ khai.
Đồng thời, việc sử dụng ứng dụng nộp hồ sơ khai thuế qua mạng còn giúp cho doanh
nghiệp giảm được chi phí in ấn bởi tất cả các dữ liệu được xử lý thông qua mạng Internet; bước
đầu tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận giao dịch thương mại điện tử. Việc nộp hồ sơ
khai thuế qua mạng rất an toàn vì hồ sơ khai thuế doanh nghiệp nộp cho cơ quan thuế qua
mạng internet đã được mã hóa.
Bản thân cơ quan thuế cũng rất có lợi. Nguồn lực tiếp nhận hồ sơ giảm nhiều, việc nhập
số liệu đưa vào hệ thống máy tính cũng rất thuận lợi vì đã có sẵn file dữ liệu tiêu chuẩn, đặc
biệt là giảm rất nhiều chi phí cho việc lưu trữ hồ sơ cũng như tìm kiếm thông tin.
Những rào cản ngoài ý muốn
Tuy nhiên, không phải không có những tâm lý e ngại. Là một dịch vụ mới, lại là giai
đoạn thí điểm nên nhiều doanh nghiệp chưa dám đăng ký tham gia, họ muốn đợi dịch vụ đi
vào ổn định rồi mới đăng ký. Ngoài ra, cũng không ít doanh nghiệp chưa hiểu về chữ ký số nên
sợ.
Theo ông Phạm Quang Toàn, dự án được triển khai trong bối cảnh ngành Thuế đã
chuẩn bị đầy đủ mọi điều kiện để thực hiện thí điểm cung cấp dịch vụ cho doanh nghiệp,
nhưng dịch vụ chứng thư số vẫn chưa hoàn thiện. Tổng cục Thuế đã phải làm việc với Bộ
Thông tin và Truyền thông để Bộ này sớm cấp phép cho VNPT trở thành nhà cung cấp dịch vụ
chứng thực số đầu tiên, từ đó có căn cứ để triển khai dự án này, vì nếu không có chữ ký số thì
không thể thực hiện được.
Cũng theo ông Toàn, do chưa cung cấp dịch vụ chính thức nên các quy trình thủ tục còn
chưa rõ ràng, khiến doanh nghiệp còn chưa yên tâm tham gia. Theo thỏa thuận thì VNPT sẽ
cấp chứng thư số cho doanh nghiệp nộp thuế nhưng hiện tại, cơ quan Thuế đang phải làm thay
VNPT phần hỗ trợ khách hàng liên quan đến chứng thư số, giải đáp các thắc mắc trong quá
trình sử dụng như cắm USB-Token máy tính không nhận, hay chứng thư bị khóa, quên mật
khẩu… “Bên VNPT đang hẹn đến tháng 12 sẽ có toàn bộ quy trình thủ tục”, ông Toàn nói.
Ông Toàn cũng nêu một thực tế là, sau một thời gian thí điểm, hiện nay toàn bộ 110
suất thí điểm của TP.HCM đã được các doanh nghiệp đăng ký hết, và hiện TP.HCM đang rất
muốn mở rộng, nhưng quy mô của dự án thí điểm chỉ có thế.
Ngoài ra còn một khó khăn trong việc sử dụng chứng thực số trong nội bộ doanh
nghiệp, doanh nghiệp phải tính đến chuyện quản lý chứng thư số, có cơ chế quản lý hồ sơ điện
tử. Trước đây, khi lập một tờ khai thuế, thường mỗi bản kê khai phải có chữ ký của người lập
biểu, rồi kế toán viên, kế toán trưởng, rồi mới đến lãnh đạo doanh nghiệp. Nay sử dụng chữ ký
số, chỉ có lãnh đạo doanh nghiệp chịu trách nhiệm ký, như thế cũng khiến nhiều doanh nghiệp
không yên tâm.
Do đó doanh nghiệp đòi hỏi phải cung cấp thêm chữ ký điện tử cá nhân để kiểm soát
trong nội bộ doanh nghiệp. Điều này đương nhiên cũng sẽ làm tăng thêm chi phí. Tuy vậy, theo
ông Toàn, những chi phí này cũng sẽ được doanh nghiệp chấp nhận, vì suy cho cùng với những
tiện ích của chữ ký số, họ cũng tiết kiệm được nhiều chi phí khác so với cách làm trước đây.
Một số doanh nghiệp ngại không tham gia thí điểm vì sợ rằng dự án này cũng giống như
dự án Hải quan điện tử, doanh nghiệp thí điểm còn vất vả hơn là không thí điểm. Theo ông
Toàn, Hải quan điện tử khó thực hiện hơn, do nhiều hồ sơ chứng minh rất khó làm điện tử. Hơn
nữa, nếu muốn làm điện tử hoàn toàn thì rất cần có sự đồng bộ giữa các ngành, trong khi rất
nhiều ngành hiện nay còn đang rất vướng mắc ở các quy trình dịch vụ công chưa thể điện tử
hóa.
Hiện nay hệ thống còn vướng một số tờ khai chưa khai điện tử được, như tờ khai nhà
thầu, báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn… Ông Toàn cho biết, hiện cơ quan thuế đang nâng
cấp phần mềm hỗ trợ kê khai thuế để có thể kết xuất tất cả các tờ khai ra file điện tử, đồng
thời hoàn thiện các mẫu tờ khai online để cho phép doanh nghiệp khai trực tuyến luôn. Dự kiến
tháng 12 sẽ hoàn thành việc này.
Có thuế điện tử, DN nộp thuế không cần phải cầm
hàng "cục" tiền mặt như thế này đi lại nữa(Nguồn:
congthuonghn.gov.vn)
Tiến tới nộp thuế qua mạng
Ông Toàn cho biết, hiện nay, dự án hiện đại hóa hệ thống thu ngân sách nhà nước
đang được triển khai, Kho bạc Nhà nước sẽ thực hiện ủy quyền cho các ngân hàng thu ngân
sách, cho phép người nộp thuế không cần đến kho bạc mà có thể đến nộp tại quầy của ngân
hàng, hoặc nộp thuế qua ATM, qua Internet banking. Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Vietinbank) đang thí điểm cung cấp dịch vụ nộp thuế qua thẻ ATM cho khách hàng tại Hải
Phòng, sau đó sẽ mở rộng tới Hà Nội, TP.HCM và các thành phố lớn khác. Ngân hàng Nông
nghiệp cũng đang cùng Chi cục Thuế quận Ba Đình triển khai trong tháng 12, sử dụng chứng
thư số để chuyển tiền qua Internet banking.
Cái khó khăn hiện nay đối với việc thu thuế này là phải có phần trao đổi thông tin, đồng
bộ dữ liệu giữa các cơ quan thuế, kho bạc, hải quan, ngân hàng. Nếu không có dữ liệu về nghĩa
vụ nộp thuế của doanh nghiệp thì ngân hàng không thể tổ chức thu được. Cũng vì lý do Hải
Phòng từng triển khai dự án thí điểm trước đây, thông tin đã đầy đủ nên được chọn triển khai
thí điểm trước.
Theo ông Toàn, sau giai đoạn thí điểm, dự án hiện đại hóa thu ngân sách sẽ được mở
rộng, ngân hàng nào đáp ứng được yêu cầu về hệ thống CNTT, cơ sở vật chất thì sẽ được ủy
quyền thu. Với ứng dụng chữ ký số, chứng thực số, các giao dịch điện tử có thể thực hiện hoàn
toàn trên Internet với độ bảo mật rất cao. Hiện tại, chứng thư số mà cơ quan Thuế và VDC
đang cung cấp cho doanh nghiệp mới chỉ sử dụng để ký cho tờ khai thuế điện tử. Sau này, khi
dịch vụ chứng thư số được mở rộng, doanh nghiệp có thể đăng ký những dịch vụ liên quan đến
chuyển tiền điện tử, chuyện ngồi nhà nộp thuế không còn là tương lai xa vời nữa.