Thực tập Kỹ thuật lập trình: Xây dựng khung chương trình và menu chọn (Hướng dẫn chi tiết)

Ậ Ậ

ự ậ

Ỹ

Th c t p K THU T L P TRÌNH

ự

ươ

ọ

ầ

Xây d ng khung ch

ng trình và menu ch n

Tu n 13:

ươ

ự

ả

ớ

ng trình qu n lý sinh viên (

QLSV) v i các thông tin

ủ

ả

ộ

ồ

ớ

ọ

Bài toán: Xây d ng ch ầ c n qu n lý c a m t sinh viên g m: Mã l p, Mã sinh viên, H và tên, Ngày sinh,

ể

ươ

ứ

ủ

Đi m trung bình tích lũy (ĐTBTL). Các ch c năng chính c a ch

ồ ơ

ử

ặ

ớ

ồ ng trình g m: ộ Thêm, s a, xóa h s sinh viên; In danh sách sinh viên theo l p ho c toàn b ;

ề

ế

ắ

ộ

ọ

ặ

S p x p danh sách sinh viên theo m t (ho c nhi u) các tiêu chí: H tên, Ngày

ậ

ắ

ọ

ế

ằ

sinh, ĐTBTL b ng các thu t toán s p x p ch n, chèn, quicksort, mergesort,

ề

ộ

ọ

ặ

ế

ầ ự

ế

ằ

ậ

heapsort; Tìm ki m sinh viên theo m t (ho c nhi u) các tiêu chí: H tên, Ngày ự ị , tìm ki m nh phân; Th c

sinh, ĐTBTL b ng các thu t toán tìm ki m tu n t

ạ ọ ậ

ệ

ầ

ố

ớ

ổ

ố

ế hi n các báo cáo th ng kê ph n trăm x p lo i h c t p theo l p, t ng s sinh

ữ ệ ượ ư

ữ ạ

ấ

ươ

ớ viên theo l p. D li u đ

ị c l u tr d ng file nh phân có c u trúc. Ch

ng trình

ế

ượ đ

c vi

t trên C/C++.

I. Yêu c uầ

ự

ươ

ệ ạ

ớ ộ

Xây d ng khung ch

ng trình và giao di n d ng menu v i n i dung nh sau:

ụ

ệ

ồ

ọ

o Giao di n chính g m các m c ch n:

ớ ồ ơ

1. Thêm m i h s (M1)

2. In danh sách (M2)

ắ ế

3. S p x p (M3)

ế 4. Tìm ki m (M4)

ố

5. Th ng kê (M5)

6. Thoát (M5)

ươ

ồ ơ

ậ

ồ ng trình cho phép nh p vào h s sinh viên g m

ọ o Khi ch n M1, ch

các thông tin:

 Mã l pớ

 Mã sinh viên

 H và tên ọ

 Ngày sinh

ể

 Đi m trung bình tích lũy

ươ

ng trình cho phép in ra danh sách sinh viên theo th

ứ

ọ o Khi ch n M2 ch

ắ ế

ế

ọ

ự t

đã s p x p (khi ch n M3) và tìm ki m (khi ch n M4)

ươ

ế

ậ

ắ

ọ

ọ ng trình cho phép ch n thu t toán s p x p(ch n,

ọ o Khi ch n M3 ch

ể ắ

ế

ọ

chèn, quicksort, mergersort) và khóa đ s p x p (mã sinh viên, h và

ự

ể

ụ tên, ngày sinh, đi m trung bình tích lũy). Có th xây d ng các m c

ạ

ấ

ọ

ch n này d ng menu (c p 2).

ươ

ế

ậ

ọ

ầ ng trình cho phép ch n thu t toán tìm ki m (tu n

ọ o Khi ch n M4 ch

ị

ế

ầ

ớ

ọ

ự t

ị ủ

ể

ầ

, nh phân), khóa c n tìm ki m (mã l p, mã sinh viên, H và tên, ể

ngày sinh, đi m trung bình tích lũy) và giá tr c a khóa c n tìm. Có th

ự

ụ

ạ

ấ

ọ

xây d ng các m c ch n này d ng menu (c p 2).

ươ

ố ượ

ọ

ng trình cho phép ch n báo cáo s l

ng SV theo

ọ o Khi ch n M5 ch

ặ ỷ ệ

ả ọ ậ

ạ ế

ấ ắ

ỏ

ớ l p ho c t

phân lo i k t qu h c t p (xu t s c, gi

i, khá, trung

ụ

ế

ể

ạ

ớ

ọ

ự bình, y u) theo l p. Có th xây d ng các m c ch n này d ng menu

ấ

(c p 2).

ươ

ế

ng trình k t thúc.

ọ o Khi ch n M6 ch

ế

ứ II. Ki n th c liên quan

ệ ệ

ự ệ ầ

ệ

ạ :

ệ 1. L nh if L nhệ if cho phép ch ệ ươ ể ự ng trình có th th c hi n công vi c này hay công vi c ộ ủ ữ ệ ề ệ khác tùy thu c vào đi u ki n nào đó c a d li u là đúng hay sai. Nói cách khác câu l nh ệ ộ ọ ườ ậ if cho phép ng i l p trình l a ch n m t trong hai công vi c c n làm tùy ề ộ thu c vào đi u ki n logic nào đó. Cú pháp (d ng 1) ứ ể if (Bi u_th c_logic) ệ ệ {Các l nh cho công vi c 1}

else

ệ {Các l nh cho công vi c 2}

ạ ể

ệ Ho cặ (d ng 2) : ứ if (Bi u_th c_logic) ệ ệ {Các l nh cho công vi c 1}

ể ẽ ả ề ộ ứ ứ ể Trong đó: ứ Bi u_th c_logic : Bi u th c logic, bi u th c này s tr v m t trong hai giá tr ị

ể là đúng (true) ho c (ặ false);

ệ ệ ự ứ ệ ệ ằ ấ Các l nh cho công vi c 1 ệ : Các l nh nh m th c hi n công vi c th nh t khi

ứ Bi u_th c_logic tr v k t qu là

đúng; ằ ệ Các l nh cho công vi c 2

ả ề ế ệ ả ề ế ả ệ ả ượ ế ể ệ ể ứ Bi u_th c_logic ệ : Các l nh nh m th c hi n công vi c th hai khi if đ ứ ạ t theo d ng 1). ự ế ệ sai (n u l nh c vi tr v k t qu là

ẽ ế ầ ị ủ Bi u_th c_logic, ả ế n u k t qu là ệ : ự Cách th c hi n 1. Đ u tiên ch

đúng thì Các l nh cho công vi c 1

ứ ể ệ ; ự c th c hi n ệ ế ể 2. N u ế Bi u_th c_logic if vi ạ t theo d ng 1 thì

ẽ ượ ệ ươ ng trình s tính giá tr c a ệ s đ ẽ ượ ệ ả ả ề ế ứ k t qu tr v là sai và câu l nh ự ệ s đ Các l nh cho công vi c 2 c th c hi n.

ế if.

ể ả ề ế ả ớ ứ Bi u_th c_logic tr v k t qu là sai thì ch ươ ng

ấ ỳ

ế ả ươ ậ ệ ệ trình cũng không th c hi n b t k công vi c gì. ươ ng trình cho phép gi i ph ng trình b c nh t ấ a*x + b = 0. : Vi

ệ ệ 3. K t thúc l nh ạ V i cú pháp d ng 2 thì khi ự Ví d 1.6ụ t ch #include #include int main () {

int a, b; // bieu dien cac he so float x; // bieu dien nghiem cua phuong trinh printf("Nhap vao cac he so a,b:"); scanf("%d %d",&a,&b); if (a==0) { printf("Phuong trinh khong co nghiem"); } else {

x=(float)(b)/a; printf("Phuong trinh co nghiem x = %0.5f",x);

} getch(); return 0;

ệ ể

if (a==0) cho phép ki m tra xem n u "Phuong trinh khong co nghiem" và ng ế a = 0 thì ch c l

ệ ệ ngươ ượ ạ (else) thì i printf("Phuong trinh co nghiem x = ẽ x=(float)(b)/a tính nghi m và l nh

ộ ố ươ ng trình cho phép Ví d 1.ụ nh p vào m t s nguyên d

ủ , bi ậ ng là tháng t ế r ngằ tháng 1, 3, 5, 7, 8, 10, 12 có 31

ặ } ụ Trong ví d trên, l nh trình s in ra dòng thông báo ệ l nh ả ế %0.5f",x) in ra k t qu đó. ươ ế t ch 7 : Vi ố trong năm và in ra s ngày c a tháng đó ngày; tháng 4, 6, 9, 10 có 30 ngày; và tháng 2 có 28 ho c 29 ngày.

#include #include int main () {

int thg;

printf("Nhap vao thang trong nam !"); scanf("%d",&thg); if(thg==1||thg==3||thg==5||thg==7||thg==8||thg==10||thg==12) {

printf("\n Thang %d co 31 ngay",thg);

} else {

if (thg==4||thg==6||thg==9||thg==11)

printf("\n Thang %d co 30 ngay",thg);

else

if (thg==2)

printf("\n Thang %d co 28 hoac 29 ngay",thg);

else

printf("Khong co thang %d",thg);

} getch(); return 0;

ệ ử ụ ụ ệ ọ if … else … , các l nh:ệ

} Ví d trên minh h a vi c s d ng câu l nh {

if (thg==4||thg==6||thg==9||thg==11)

printf("\n Thang %d co 30 ngay",thg);

else

if (thg==2)

printf("\n Thang %d co 28 hoac 29 ngay",thg);

else

printf("Khong co thang %d",thg);

ỉ ượ ế ả khóa

ị ự ệ

ự ệ ả ộ ị

ệ ộ ị

ị ằ ượ ự ệ ả ậ

} ộ ậ ệ ứ ấ ừ else th nh t ch đ c th c hi n n u tháng nh p vào không ph i là m t sau t printf("\n Thang %d co 30 ngay",thg) chỉ trong các giá tr 1, 3, 5, 7, 8, 10, 12. L nh ậ ượ c th c hi n khi tháng nh p vào không ph i là m t trong các giá tr 1, 3, 5, 7, 8, đ ộ printf("Khong co thang 10, 12 mà thu c vào m t trong các giá tr 4, 6, 9, 11. L nh ả %d",thg) đ c th c hi n khi tháng nh p vào không ph i là giá tr n m trong kho ng ừ t

ể ứ ớ ằ ễ Bi u_th c_logic ế 1 đ n 12. Chú ý: ể Khi bi u di n

ầ

ể ạ ệ ụ ỗ ằ , nên nh r ng phép so sánh b ng trong C/C++ là d u ấ ==, trong khi d u ấ = là phép gán. Thêm n a, khi ng ữ ử ụ ườ ậ i l p trình s d ng ứ ớ ằ thì nói chung Bi u_th c_logic nh m phép so sánh b ng v i phép gán trong i. Ví d trong đo n l nh sau: trình biên d ch không báo l

ị else if (thg==2)

printf("\n Thang %d co 28 hoac 29 ngay",thg);

else

printf("Khong co thang %d",thg);

ươ ề ng trình xét v cú pháp là không l ỗ i,

ặ ấ ấ ặ ầ (thg==2) b i ở (thg=2) thì ch ế n u thay ề tuy nhiên v ý nghĩa là hoàn toàn sai. ộ ố if, m t s ng t l nh

ể ố ế ệ Khi vi ả

ư ấ ể ơ ườ i do s xu t ho c hi u nh m nên đ t d u ch m ế ộ ố ứ Bi u_th c_logic t này , trong m t s tình hu ng cách vi ụ ề i cú pháp nh ng v ý nghĩa cũng hoàn toàn sai. Ví d xét

ỗ ng tình sau:

ph y (;) ngay sau ả không x y ra l ươ ạ đo n ch … printf("nhap vao mot so nguyen: "); scanf("%d", &a); if (a%7==0);

printf("So %d chia het cho 7",a);

ươ ẽ ỗ getch(); … Đo nạ ch

ượ i cú pháp, tuy nhiên ớ ấ ỳ ự ệ c th c hi n v i b t k

ị ng trình trên khi biên d ch s không báo sai l printf("So %d chia het cho 7",a); luôn đ ủ a. dòng l nh ệ ị giá tr nào c a

ự ề ệ ấ

ươ ự ề ọ ể ộ ộ ng trình l a ch n m t trong nhi u công ọ switch cho phép ch

ự ệ ể ự if ch cho phép l a ch n m t trong nhi u nh t là hai công vi c đ ệ ệ

ệ 2. L nh switch ỉ ế ệ N u l nh ệ th c hi n thì l nh vi c đ th c hi n. Cú pháp:

ể ề ệ ứ switch (Bi u_th c_đi u_ki n)

{

case Giá_tr _1:

ệ

ị ệ Các l nh cho công vi c 1 [break;]

case Giá_tr _2:

ệ

ị ệ Các l nh cho công vi c 2 [break;]

… case Giá_tr _n:

ệ

ị ệ Các l nh cho công vi c n [break;]

[default:

ệ ệ Các l nh cho công vi c n+1]

}

ề ể ứ ề ệ ể ệ ầ ị

Trong đó: ứ Bi u_th c_đi u_ki n ứ ệ : Bi u th c đi u ki n đ xác đ nh công vi c c n làm, ả ả ề ự ặ ể bi u th c này ph i tr v giá tr nguyên ho c ký t ;

ự ằ ặ ị ị : là các h ng nguyên ho c ký t ;

ự ứ ệ ệ ệ ị

ằ ị ứ ể ề ằ Giá_tr _1; ể ị ị Giá_tr _1, Giá_tr _2, .. , Giá_tr _n ệ ệ Các l nh cho công vi c 1 : Các l nh nh m th c hi n công vi c th 1 khi giá tr ệ ủ c a bi u th c đi u ki n b ng

ệ ệ ệ ệ ệ ằ … Các l nh cho công vi c n ự : Các l nh nh m th c hi n công vi c th ứ n khi giá trị

ể ệ ề ằ Giá_tr _nị ; ủ c a bi u th c đi u ki n b ng

ể

ầ ượ ớ

ị ị

thì ch ế

ệ

3. N u quá trình so sánh không g p tr ươ ề ệ

ứ ể ề Tr

ứ ệ : ự Cách th c hi n ứ Bi u_th c_đi u_ki n ể ệ ; ề ứ ị ủ 1. Tính giá tr c a bi u th c ị Giá_tr _1ị ệ l n l ề ứ ể ả ủ bi u th c đi u ki n ế , t v i các giá tr 2. So sánh k t qu c a ằ ị ủ bi u th c đi u ki n ề ị ệ b ng giá tr ứ ể ế Giá_tr _2, … , Giá_tr _n , n u giá tr c a ắ ầ ừ c a ủ nhánh (case) th ứ i là Giá_tr _iị ệ ẽ ự ươ ng trình s th c hi n b t đ u t ế break, ho c ặ n u khôn ặ ệ ệ ệ dãy Các l nh cho công vi c i g cho đ n khi g p l nh ặ ệ ế ế ệ ẽ ự break nào thì s th c hi n cho đ n h t l nh switch. g p l nh ị ớ ườ ằ ợ Giá_tr _iị ặ ế nào b ng v i giá tr ng h p ệ ự ệ thì ch ứ c a ủ Bi u_th c_đi u_ki n ể Các l nh cho ng trình th c hi n dãy các ế ệ trong nhánh default n u có. công vi c n+1 ệ ợ ườ ng h p câu l nh ớ ấ ứ ớ ự ệ ệ switch không có nhánh default và Bi u_th c_đi u_ki n ấ ỳ switch đó không th c hi n b t k case nào thì l nh ệ

ủ ể

ầ ứ ỹ ạ ố ọ Anh văn, th 5 h c

, th 4 h c ứ ế ng ng

ầ ộ ươ ọ ứ ư ộ s th i khóa bi u tu n c a m t sinh viên nh sau: th 2 h c ậ ậ ọ K thu t l p ứ ậ ủ ạ ươ và ch nh t là ọ ạ ươ , th 7 h c ọ Hóa h c đ i c ậ ng trình cho phép nh p vào m t ngày trong tu n và in ra

không kh p v i b t c nhánh ệ công vi c nào. ả ử ờ Ví d 1.ụ 8 : Gi ọ Đ i s tuy n tính ứ ả Gi i tích , th 3 h c ậ ọ V t lý đ i c ứ trình, th 6 h c ngày nghỉ. Hãy vi ế t ch ủ ệ ầ công vi c c n làm c a sinh viên trong ngày đó. #include #include int main() {

int thu; printf("Nhap vao thu (28, 8 la CN):"); scanf("%d",&thu); switch(thu) { case 2:printf("Giai tich"); break; case 3:printf("Dai so tuyen tinh"); break; case 4:printf("Anh van"); break; case 5:printf("Ky thuat lap trinh"); break; case 6:printf("Vat ly dai cuong"); break; case 7:printf("Hoa hoc dai cuong"); break; case 8:printf("Nghi hoc"); break; default:printf("Nhap sai ngay!"); }

getch(); return 0;

ụ ệ ủ ệ ứ ể ề ị ằ switch và các giá tr h ng trong

ỗ

ự ể ậ ễ ế } ử ụ Ví d này s d ng bi u th c đi u ki n c a l nh ố case là s nguyên . ố 9 : Nh p vào 2 s nguyên và 1 ký t m i nhánh Ví d 1.ụ

ổ

ố ế ủ ủ ươ ể ng c a chúng, ng ượ ạ c l

bi u di n phép toán. N u phép toán ệ ế là ‘+’, ‘‘, ‘*’ thì in ra k t qua là t ng, hi u, tích c a 2 s ; n u phép toán là ‘/’ thì ế ố ứ ki m tra xem n u s th 2 khác không thì in ra th i thì in ra thông báo “khong chia cho 0”.

#include #include int main () {

int so1, so2; float thuong; char pheptoan; printf("\n Nhap vao 2 so nguyen "); scanf("%d%d",&so1,&so2); fflush(stdin);//Xoa ky tu enter trong vung dem truoc khi nhap phep toan printf("\n Nhap vao phep toan "); scanf("%c",&pheptoan); switch(pheptoan) {

case '+':

printf("\n %d + %d =%d",so1, so2, so1+so2); break;

case '':

printf("\n %d %d =%d",so1, so2, so1so2); break;

case '*':

printf("\n %d * %d =%d",so1, so2, so1*so2); break;

case '/':

if (so2!=0)

{

thuong=float(so1)/float(so2); printf("\n %d / %d =%f", so1, so2, thuong);

}

else printf("Khong chia duoc cho 0");

break; default :

printf("\n Chua ho tro phep toan %c", pheptoan);

break;

} getch(); return 0;

ể ụ ệ ủ ệ ứ ề ị ằ } Ví d này s d ng bi u th c đi u ki n c a l nh switch và các giá tr h ng trong

ỗ

.ự ươ ộ ố ươ m i nhánh Ví d ụ 1.10 cho phép nh p vào m t s nguyên d

, bi ng là tháng háng 1, 3, 5, 7, 8, 10, 12 có 31

ậ ế ằ t r ng t ặ ử ụ case là ký t t ế ch ng trình : Vi ủ ố trong năm và in ra s ngày c a tháng đó ngày; tháng 4, 6, 9, 10 có 30 ngày; tháng 2 có 28 ho c 29 ngày .

#include #include int main () {

int thang; printf("\n Nhap vao thangs trong nam "); scanf("%d",&thang); switch(thang) {

case 1: case 3: case 5: case 7: case 8: case 10: case 12:

printf("\n Thang %d co 31 ngay ",thang); break;

case 4: case 6: case 9: case 11:

printf("\n Thang %d co 30 ngay ",thang); break;

case 2:

printf ("\ Thang 2 co 28 hoac 29 ngay"); break;

default :

printf("\n Khong co thang %d", thang); break;

} getch(); return 0;

ử ụ ụ ệ ọ ệ ế ể ề ể } Ví d trên minh h a cách s d ng l nh ệ break đ đi u khi n vi c k t thúc l nh

t:ế

switch, cách vi case 1: case 3: case 5: case 7: case 8: case 10: case 12:

ế ớ ệ ấ ả

ả ố ậ ươ ườ ợ ự ư ậ ằ ộ t c các nhánh này v i cùng m t dòng in ra k t qu s tháng break. T ng h p tháng nh p vào nh v y cho các tr ng t

printf("\n Thang %d co 31 ngay ",thang); break; ự cho phép th c hi n t ế là 31 và k t thúc b ng là 4, 6, 9 và 11. Các l nh:ệ

default :

printf("\n Khong co thang %d", thang); break; ệ ự ằ ượ ị ậ ừ ả đ ế 1 đ n 12.

ệ ệ ấ

c th c hi n khi giá tr nh p vào không n m trong kho ng t Chú ý: ể ệ Đ l nh ể ề ố ị ệ ) thì cu i dãy l nh th ứ i (khi ứ i thêm vào l nhệ

ầ

ế

L nh ệ break trong ph n ầ default c a l nh

ủ ệ switch là không c n thi

ấ

ươ

ề

ể

ề

ọ

C u trúc ch

ể ặ ng trình, đi u khi n ch n, đi u khi n l p

switch ch th c hi n duy nh t các l nh cho công vi c th ứ ể ế ỉ ự ệ ệ ụ ệ switch, xem ví d 1.8 và 1.9; Bi u_th c_đi u_ki n=Giá_tr _i break đ k t thúc l nh

ự ệ ệ ặ ặ ạ ộ ố ầ i m t s l n.

ệ 3. L nh for Cho phép th c hi n công vi c nào đó l p đi l p l Cú pháp:

ế ổ

ể ở ạ for ( [Kh i_t o]; [Ki m_tra]; [Bi n_đ i]) {Các l nh}ệ

ặ ệ ể ộ ố ườ ầ Trong đó: Kh i_t o ng đ

ứ ị ộ ở ạ ể ể ơ ế ế ộ ượ c ố

ứ ể ệ ầ ộ ơ

ề ệ ặ ằ ộ

ặ ế ặ ệ ầ ộ ơ Bi n_đ i ườ ng đ ứ ườ ng đ

ứ ị ế ế ể ổ ở ạ : Là m t bi u th c ho c m t s câu l nh đ n. Ph n này th ầ ể dùng đ kh i t o giá tr ban đ u cho m t bi n đ m dùng đ ki m soát s ướ ặ b c l p; ộ ố ể ượ Ki m_tra : Là m t bi u th c ho c m t s câu l nh đ n. Ph n này th c ủ ể ể ể dùng đ ki m tra đi u ki n k t thúc c a vòng l p b ng m t bi u th c logic; ế ượ ộ ố ổ : Là m t bi u th c ho c m t s câu l nh đ n. Ph n này th ể c dùng đ thay đ i giá tr bi n đ m.

ệ :

ượ ở ạ ầ ằ ị c th c ự hi nệ nh m kh i t o giá tr ban đ u cho các

ế

ượ ệ ể ẽ ị ả ề c tính toán, n u nó tr v giá tr là đúng (1) ế ặ for s chuy n đ n i thì vòng l p ượ ạ c l

ự Cách th c hi n ở ạ đ ướ Kh i_t o c tiên 4. Tr ề ế ặ ể ủ bi n đi u khi n c a vòng l p; ể ầ Ki m_tra ế ế đ 5. Ti p đ n là ph n thì {Các_l nh}ệ ự ẽ ượ s đ c th c hi n, ng ướ ướ ế b c k t thúc (b c 4);

ượ ệ ượ ộ ế Bi n_đ i 6. Sau khi th c hi n đ c m t vòng l p thi

ự ể ượ ự ổ ặ ể

ổ đ ề ể ể c chuy n v ị ằ ế ị ủ ặ ẽ ế ụ Ki m_tra ằ ệ c th c hi n nh m ề có giá tr b ng sai ế c 2; và vòng l p s ti p t c mãi cho đ n khi

ố ừ ế ế ể ng trình đ in các s t : Vi 1 đ n 10 ra màn hình.

ề làm thay đ i giá tr c a bi n đi u khi n, sau đó đi u khi n đ ướ b (0). ế ặ . 7. K t thúc vòng l p ươ ụ Ví d 1.11 t ch #include #include int main () {

printf("Day so tu 1 den 10 :\n"); for (int i=1; i<=10; i++)

{

printf("%d \n",i);

} getch(); return 0;

ế ở ạ là khai báo bi n nguyên i và gán giá tr 0

ể ụ ể ị ặ ằ } Kh i_t o Trong ví d trên ứ là bi u th c logic đ ki m tra cho nó; ỏ ơ i<=10 xem i có nh h n ho c b ng 10 hay

ể ể ế ơ

ươ ổ ố ế i lên 1 đ n v ậ ng trình cho phép nh p vào s ị i++. ố n, in ra t ng các s nguyên

Ki m_tra ổ là phép tăng bi n đ m ế không và Bi n_đ i ế ụ : Vi Ví d 1.12 ổ ế n và t ng c a chúng. 1 đ n ừ t

t ch ủ #include #include int main () {

unsigned int n,i,tong; printf("\n Nhap vao so nguyen duong n:"); scanf("%d",&n); tong=0; for (i=1; i<=n; i++)

{

printf("\n %d ",i); tong+=i;

}

printf("\n Tong tu 1 den %d =%d ",n,tong); getch(); return 0;

ạ ầ ư

ớ ể ẽ

1 đ n ữ

ộ

ỗ n } ổ ộ ớ ủ n, khi n l n thì t ng Trong chương trình trên, khi ch y c n l u ý đ n đ l n c a ế ế tong có th s không ể unsigned int c a bi n ủ ố ừ ế n s r t l n, khi đó ki u ẽ ấ ớ các s t ặ for là b tắ ướ ặ ượ ợ ệ ụ tong=0 đ c đ t tr phù h p n a. Trong ví d trên, l nh c vòng l p for l nh ệ ằ ể ượ tong = tong + i. tong+=i có th đ c thay b ng bu c; trong vòng ấ ớ ượ ả ử ề ử ế ệ ụ c tính v i lãi su t là s ti n g i ti : Gi Ví d 1.13 m% m i tháng, sau t ki m đ

ượ ộ ươ ế t ch ng trình cho phép tính và in ra màn hình

ớ ố ề ố ầ ố c c ng vào g c. Vi ử ế ệ K tháng g i ti t ki m v i s ti n g c ban đ u là T. c sau

ề tháng thì ti n lãi đ ượ ố ề s ti n có đ #include #include int main() {

scanf("%f",&m);

scanf("%d",&n);

scanf("%f",&T); scanf("%d",&K);

float m,T,lai; int n, K; printf("Lai suat : "); m=m/100; printf("So thang de lai vao goc: "); printf("So tien gui : "); printf("So thang gui : "); lai= 0; for (int i=1; i<=K; i++) { lai = lai+ m*T; if (i%n==0) { T=T+lai; lai =0; } } printf("So tien: %0.5f",T+lai); getch(); return 0;

ề ả ả i, tuy nhiên cách gi

ươ ự ả ng trình nêu trên th hi n m t cách t nhiên quá trình gi ư i nh trong ề ế ấ i quy t v n đ .

} ụ Bài toán nêu trong ví d trên có nhi u cách gi ể ệ ươ ụ ạ ch Trong ví d trên, đo n ch ộ ng trình:

if (i%n==0) {

T=T+lai; lai =0; }

ế ầ ư

ượ ầ ế i chia h t cho ờ ồ ấ n (% là phép l y ph n d ) thì ẽ ằ ề c công thêm ph n lãi lai, đ ng th i khi đó ti n lãi s b ng 0.

ứ ỗ ệ ề ơ ệ ổ : có th ch a nhi u câu l nh đ n, m i l nh cách nhau

ả ể cho phép ki m tra xem n u tháng đang tính ố ề ố T đ s ti n g c Chú ý: ể ế ở ạ và Bi n_đ i Kh i_t o ụ ộ ấ ở b i m t d u ph y (,). Ví d :

#include int main() { int i, j;

for ( i = 5, j = 10 ; i + j < 20; i++, j++ ) printf("\n i + j = %d", (i + j) ); }

ệ ế ầ ổ Ph n kh i t o th c hi n hai l nh gán ự i = 5 và j = 10, và ph n bi n đ i th c

ệ ệ ự i++ và j++.

ở ạ , Ki m_tra

ở ạ ầ ệ hi n hai l nh Các thành ph n ầ Kh i_t o ặ ế và Bi n_đ i ị ỏ

ổ trong l nh ệ ể ầ Ki m_tra ệ ặ ị ể ể nghĩa là có th có ho c không. Khi b b qua thì ph n ụ ươ nh n giá tr là đúng. Ví d ch for là tùy ch n,ọ cượ luôn đ ậ ẽ ự ng trình sau đây s th c hi n l p vô t n:

ở ạ ể ậ #include int main() { int i, j; for ( ; ; ) printf( "\n i + j = %d", (i + j) ); } M c dù các thành ph n ầ Kh i_t o, Ki m_tra for đ

ổ trong l nh ệ ế và Bi n_đ i ổ ế ế ề ể

cượ ể ủ t k v i m c đích là: kh i t o, ki m tra và bi n đ i bi n đi u khi n c a ụ i l p trình v n có th s d ng chúng vào các m c đích

ườ ậ ể ử ụ ụ ệ ể ầ Ki m_tra ụ ở ạ ế ế ớ ụ thi ẫ ặ vòng l p thì ng khác. Ví d có th s d ng l nh ể ử ụ ở ph n ư nh sau: printf

#include int main() { int i; for( i = 0; i < 5; printf("%d\n", i), i++) ; } while 4. L nh ệ

ặ ạ ự ệ ệ ặ ộ ố ầ i m t s l n.

Cho phép th c hi n công vi c nào đó l p đi l p l Cú pháp:

ề ệ ứ while (Bi u_th c_đi u_ki n)

ể {Các l nh}ệ

ể ể ề ứ ể ể ề ệ ặ ệ là bi u th c đi u ki n dùng đ đi u khi n vòng l p.

Trong đó: ề ứ Bi u_th c_đi u_ki n ệ : ự Cách th c hi n

ể ề ế ậ ượ ệ , n u giá tr nh n đ c khác không

ự c 3;

ứ ằ {Các l nh}ệ ị ế ướ ể c 2, n u b ng không thì chuy n đ n b ở ạ ướ i b c 1; sau đó tr l

ố ừ ế ế ể ng trình đ in các s t ử ụ 1 đ n 10 ra màn hình s d ng

Tính giá tr ị Bi u_th c_đi u_ki n 1. ệ ướ ế thì th c hi n b ự ệ ệ Th c hi n các l nh 2. ệ while. ế K t thúc l nh 3. ươ ụ t ch : Vi Ví d 1.14 vòng l p ặ while.

#include #include int main () {

int i; printf("Day so tu 1 den 10 :\n"); i=1; while (i<=10) { printf("%d \n",i); i++; } getch(); return 0;

ệ ự ệ ươ ự ư ụ

ế ả ế ề ệ , trong tr

ng t ặ while (i<=10) k t thúc khi ứ ổ Bi u_th c_đi u_ki n ươ ắ ườ ở ạ ợ ủ ị nh trong ví d 1.11 là in ra màn hình ư ằ ế i>10, l u ý r ng trong thân ế i. ng h p này là bi n cướ ng trình thì giá tr kh i t o c a bi n ế i tr

} ụ Ví d này th c hi n công vi c t ố ừ 10 s t 1 đ n 10. Vòng l p ặ vòng l p ph i làm bi n đ i ả ể ả Đ đ m b o tính đúng đ n c a ch ệ ự khi th c hi n vòng l p ể ủ ấ ặ i=1 là r t quan tr ng.

ế ươ a và b, vi t ch ng trình tính và in ra ướ c ố : Cho hai s nguyên d

ươ ố ụ Ví d 1.15 ớ ố s chung l n nh t ( ọ ng ủ ấ USCLN) c a hai s đó.

#include #include int main () {

int a, b, m, n, tg; printf("Nhap vao cac he so a,b:"); scanf("%d %d",&a,&b); m=a, n=b; while (n>0) {

tg = m % n; m = n; n = tg;

} printf("USCLN cua %d va %d la: %d",a,b,m); getch(); return 0;

ầ ủ ậ } Gi c xây d ng theo thu t toán

ự ơ ươ ơ

ụ

ị ị ầ ư ủ ụ m cho n. Trong ví d trên, khi ng

ọ ự ạ Euler, ph n chính c a thu t toán ng trình này, các ể ư ế a, b; sau đó dùng các bi n ế m, n đ l u các n<=0, v i ớ n ế ị ườ ử ụ ể ể tìm hi u và gi ậ i s d ng nh p giá tr ả i thích đ ng trình còn đúng không? B n đ c t

ể

ươ ượ iả thu t trên đ ậ ậ ố nhỏ” h n còn l n h n không. Trong ch ớ ặ này là vòng l p khi s “ ượ ư ậ giá tr nh p vào đ c l u vào hai bi n ặ ể giá tr này và dùng đ tính toán. Vòng l p trong ví d trên k t thúc khi là ph n d c a phép chia ươ cho b là 0 thì ch ơ ệ hi u h n l nh này. ế ụ : Vi Ví d 1.16 cho phép nh p ậ m t ộ kí t bàn phím và ghi mã ng trình ự ừ t t ch

ươ ế ấ ủ ng trình k t thúc khi nh n phím Enter.

ASCII c a nó ra màn hình. Ch #include #include int main () {

char ch; ch = ’~’ ; while (ch!=13) {

ch=getch(); printf("%c %d \n",ch, ch);

} return 0;

ả ASCII (B ng 12)

ươ ệ

ng trình trên l nh ể ướ ế ch. Trong ch ệ c khi th c hi n bi u th c

ế t, tuy nhiên tr ệ ướ ế

ử ụ ệ Enter có mã là 13. Hàm getch() cho phép đ cọ ch=’~’; có ứ ch!=13 thì ch ch aư ố t. Đây là tình hu ng không hay khi ẽ ơ do .. while ệ while và chúng ta s vi ầ i đ p đ h n khi s d ng l nh ự c đó là c n thi ẽ ế ạ ẹ t l

} ả Theo b ng mã ự ừ ộ bàn phím và gán vào bi n t m t ký t ầ ẻ v là không c n thi ị ị xác đ nh giá tr nên l nh gán tr ử ụ s d ng l nh sau đây. 5. L nh ệ do .. while

ệ ệ ự ặ ặ ạ ộ ố ầ i m t s l n.

ể ệ ề Cho phép th c hi n công vi c nào đó l p đi l p l Cú pháp: do {Các l nh}ệ ứ while (Bi u_th c_đi u_ki n)

ể ề ứ ề ể ệ ể ặ ể ệ là bi u th c đi u ki n dùng đ đi u khi n vòng l p.

ệ Trong đó: ề ứ Bi u_th c_đi u_ki n ệ : ự Cách th c hi n ự 8.

ứ ượ ệ , n u giá tr nh n đ c khác không thì tr ở

ế ằ {Các l nh}ệ ệ Th c hi n các l nh ; ế ị ề ể 9. Tính giá tr ị Bi u_th c_đi u_ki n ế ướ ể c 1, n u b ng không thì chuy n đ n b ậ c 3;

ươ ố ừ ế t ch ể ng trình đ in các s t ử ụ 1 đ n 10 ra màn hình s d ng : Vi

ạ ướ i b l ế 1. K t thúc. ế ụ Ví d 1.17 vòng l p ặ do .. while.

#include #include int main () {

int i; printf("Day so tu 1 den 10 :\n"); i=1; do

{ printf("%d \n",i); i++; } while (i<=10); getch(); return 0;

ụ ớ ế ả ố

ự ệ ặ ự i<=10, sau khi đã th c hi n l n đ u tiên c a vòng l p. Cũng nh

ụ ể ặ ề ủ ứ ổ Bi u_th c_đi u_ki n } ụ ặ Ví d này cho k t qu gi ng v i ví d 1.11 và 1.14. Trong ví d này vòng l p ệ ầ ư ệ , và vi cệ ế

ở ạ ủ ướ ự ặ

ố ử ụ ệ ươ ả ệ c khi th c hi n vòng l p. ủ ng trình tính USCLN c a hai s s d ng l nh do .. while.

ụ ầ còn th c hi n khi ví d 1.14 trong thân vòng l p ph i làm bi n đ i ế i tr kh i t o c a bi n ế ụ Ví d 1.18 t ch : Vi #include #include int main () {

int a, b, m, n, tg; printf("Nhap vao cac he so a,b:"); scanf("%d %d",&a,&b); m=a, n=b; do {

tg = m % n; m=n; n=tg;

} while (n>0); printf("USCLN cua %d va %d la: %d",a,b,m); getch(); return 0;

ớ ươ ụ ướ ấ ể ả ể ụ ng trình trong ví d 1.15. Đi m ầ ầ m%n l n đ u c đó là phép chia USCLN c a 2ủ i bài toán tìm

ố ng trình trên là gi ng v i ch ớ ng trình này so v i ví d tr ụ n<>0. Ví d này cho th y đ gi ệ while s thu n l i h n.

ẽ ụ ậ ợ ơ ử ụ ệ : Vi i ví d 1.16 s d ng l nh do .. while.

} ươ ề ơ ả V c b n ch ươ ủ không hay c a ch ả ằ ả không đ m b o r ng ử ụ ố s thì s d ng l nh ạ t ế l ụ Ví d 1.19 #include #include int main () {

char ch; do {

ch=getch();

printf("%c %d \n",ch, ch);

} while (ch!=13) return 0;

ươ

ự

ụ

ng trình này rõ ràng là “

ơ đ pẹ ” h n ch

ng trình t

ng t

trong ví d 1.16.

} ươ

ặ ở ệ ề ấ ặ ệ Trong ph n trình bày v các câu l nh l p

6. L nh break và continue ầ ề ế ố ệ ặ ễ ỏ

ấ ộ ố ế ữ ậ ặ ớ ượ ề ơ

ệ ỉ ệ trên ta th y vi c k t thúc l p ch ỏ ề di n ra khi đi u ki n l p không còn th a mãn. V n đ là n u mu n thoát ra kh i vòng l p s m h n thì có đ c không? Trong m t s ngôn ng l p trình đi u này là ượ đ

break: Dùng đ k t thúc s th c hi n c a m t trong các l nh

ể ế ệ ủ do, for, c phép, và trong C/C++ đó là l nh L nh ệ

ứ ề ế ế ế ệ break ho c ặ continue. ộ ệ ự ự ể ể ượ switch ho c ặ while ch a nó, sau đó đi u khi n đ c chuy n đ n câu l nh k ti p.

Cú pháp: break;

ể ế L nh ệ break th

ườ ế ườ ệ ế ệ ẫ ủ ử c dùng đ k t thúc vi c x lý m t nhánh nào đó c a ỗ i ộ ệ break trong l nh này th ng d n đ n l

ượ ng đ ế switch, và n u thi u các l nh ng trình. ệ l nh ươ ch

ệ ặ ỉ ế ệ ấ ộ ệ Trong các l nh l p, l nh break ch k t thúc duy nh t m t câu l nh do, for, ho cặ

ể ạ ầ

: L nh này dùng đ quay l ạ ặ ể ừ ố ệ ự continue. các l nh trong kh i l nh l p (d ng for, do hay while) k t ặ ệ i đ u vòng l p mà không th c hi n ệ sau l nh

ứ ự ế while tr c ti p ch a nó. ệ ệ L nh continue ệ Cú pháp:

continue; ế ặ ượ ư ị c xác đ nh nh sau:

ượ ắ ầ ế ằ c b t đ u b ng cách tính l ạ i

Vòng l p ti p theo đ Trong vòng l p ặ do và while, vòng l p ti p theo đ ể ủ bi u th c đi u khi n c a câu l nh.

ự ệ ớ

ế ả ặ ệ for(i; c; e)) thì l nh ệ ộ ẽ continue s cho phép th c hi n công i ạ c và tùy thu c vào k t qu đúng hay sai mà vòng

c ti p t c hay không. ươ

ỉ ầ ư ắ

ề ứ ể ặ for (d ng ạ V i vòng l p ệ ủ e, sau đó tính l vi c c a ế ụ ặ ượ l p đ ấ 7. C u trúc ch ng trình ươ ộ M t ch ứ ự ư theo th t ỉ

ị ể ữ ệ

ế

ươ

ạ ượ

ặ

ầ

ả K t qu : Ch

ng trình

c theo các yêu c u đ t ra.

QLSV ch y đ

ộ ng trình hoàn ch nh trong C/C++ có 6 ph n chính (nh ng không b t bu c) nh sau: - Ch th ti n x lý; ị ề ử - Đ nh nghĩa ki u d li u; - Khái báo prototype; - Khai báo bi n ngoài ; - Ch ươ ng trình chính và ặ - Cài đ t hàm.