HIV được lây lan qua các chất lỏng trong cơ
thể - cụ thể là máu, tinh dịch, những dịch tiết
từ âm đạo và sữa. Lây truyền qua các con
đường sau:
• Quan hệ tình dục không an toàn, cả
cùng giới lẫn khác giới, với một người
bị nhiễm (con đường phổ biến nhất).
• Máu và các sản phẩm có liên quan đến
máu, ví dụ, qua việc truyền máu đã bị
nhiễm, cấy ghép các bộ phận hay mô
sử dụng mũi tiêm bị nhiễm hoặc sử
dụng các dụng cụ sắc nhọn - có thể
qua việc hoạt động tiêm chích ma túy
hay dùng chung 'kim tiêm'.
• Truyền từ mẹ sang con, từ mẹ bị nhiễm
sang con khi mang thai, khi sinh và
trong thời gian cho bú.
HIV không lây truyền qua việc ôm, hôn, bắt
tay, muỗi hay côn trùng cắn, ho và sổ mũi,
dùng chung toilet hoặc bồn rửa mặt, dùng thức
ăn hoặc đồ uống từ tay người bị HIV.
HIV là từ viết tắt Tiếng Anh của loại Vi rút làm
Suy giảm hệ miễn dịch ở Người.
AIDS là từ viết tắt của Hội chứng Suy giảm
khả năng Miễn dịch Mắc phải. Khi HIV làm
suy yếu hệ miễn dịch của cơ thể, người ta sẽ
trở nên dễ bị thương tổn với một loạt các nguy
cơ lây nhiễm mà cơ thể thường không có khả
năng chống lại. Một hay nhiều những căn bệnh
lây nhiễm này sẽ gây nên tử vong sau một số
năm mắc bệnh.
Chưa có cách chữa bệnh AIDS. Những
phương thức điều trị hiện có rất đắt và là
không thể đối với phần đông những người bị
AIDS. Đồng thời, HIV không phải là một cái
chết bất ngờ, và người bị nhiễm HIV được điều
trị có thể tiếp tục sống trong nhiều năm sau khi
chuẩn đoán.
Do đó, điều quan trọng là phải chống lại
những nhận thức sai lầm và sự phân biệt
đối xử với những người bị nhiễm HIV/AIDS.
Một người có thể sống trong nhiều năm sau khi
mắc bệnh, phần lớn thời gian này là không có
triệu chứng hay ốm yếu, mặc dù vậy họ vẫn có
thể truyền bệnh cho người khác. Tất nhiên,
nếu một người không biết rằng họ mắc bệnh,
họ sẽ không có biện pháp phòng ngừa và,
không hề biết rằng họ lan truyền vi rút.
Vietnam - Sweden cooperation programme
Strengthening Environmental Management
and Land Administration
HIV/AIDS
M
ối quan tâm của mọi người
VỀ HIV/AIDS
ThỰC TẾ
Nạn dịch này ở Việt Nam phát triển chậm hơn
các nước khác trong khu vực, như Campuchia
hay Thái Lan, nhưng phát triển mạnh hơn ở Lào
hay Indonesia. Liên Hợp Quốc ước tính rằng có ít
nhất 280.000 người nhiễm HIV trong tổng số 84
triệu dân. Các quan chức y tế cho biết số lượng
những trường hợp mới đang gia tăng nhanh
chóng tới 100 trường hợp nhiễm mỗi ngày. Năm
2005 ở Việt Nam, có khoảng 14.000 người chết
có liên quan đến AIDS.
Nhiều người bị nhiễm khi tiêm chích ma túy, sử
dụng kim tiêm và xi lanh đã bị nhiễm, hiện nay,
phần lớn các trường hợp lây nhiễm là do quan hệ
tình dục. Đây là một sự thay đổi đáng lo ngại về
bệnh dịch và nó cho thấy HIV/AIDS từ chỗ chỉ là
một vấn đề cho một vài nhóm nguy cơ trở thành
vấn đề cho tất cả người dân nói chung.
HIV/AIDS Ở VIỆT NAM
NHËN THøC Vμ PHßNG NGõA
CHIÕN §ÊU VíI
Sự phát triển của ngành giao thông (đặc biệt
là các dự án về đường bộ và đường sắt) có thể
góp phần làm tăng sự lây truyền HIV.
Các khu công nghiệp, khu khai thác khoáng
sản và bến cảng là những điểm nóng về HIV/
AIDS.
Càng nhiều phương tiện giao thông thì có
nghĩa là càng có nhiều người đi du lịch, và HIV
có thể lan truyền nhanh hơn và rộng hơn. Các
dự án xây dựng đường xá và cơ sở hạ tầng
khác luôn có sự tham gia của một số lượng lớn
các lái xe tải, lao động nhập cư, kỹ sư, doanh
nhân… Có một sự thật rõ ràng là đàn ông (nói
riêng) xa nhà và gia đình trong thời gian dài có
thể mua bán các dịch vụ tình dục và dính líu
vào quan hệ tình dục không an toàn hơn các
đối tượng khác.
Theo một nghiên cứu thì có 39% lái xe tải ở
thành phố cảng Cần Thơ và 20% lao động
nhập cư ở Hải Phòng nói rằng họ đã qua đêm
với các lao động tình dục trong năm qua.
HIV/AIDS ảnh hưởng đến ph¸t triển kinh tế
và x· hội ở nhiều cấp độ: cá nhân, hộ gia
đình, cộng đồng, doanh nghiệp, chính phủ và ở
tầm vĩ mô.
Khi một người bị suy yếu vì AIDS, gia đình của
họ phải đối mặt với những chi tiêu ngày càng
tăng để chăm sóc họ và thường phải bán đi tài
sản của mình. Các thành viên khác trong gia
đình có thể phải nghỉ học hoặc làm để chăm
sóc họ. Khi người đó chết đi, những mất mát
về thu nhập có thể đẩy những gia đình này đến
nghèo đói.
Chiến lược quốc gia của Việt Nam về phòng
ngừa và kiểm soát HIV/AIDS kêu gọi các cơ
quan và địa phương trên cả nước kết hợp các
hoạt động phòng ngừa và kiểm soát HIV/AIDS
như một trong các mục tiêu ưu tiên trong các
chương trình phát triển kinh tế xã hội của
mình.
Tháng 1/2007, Luật về HIV/AIDS có hiệu lực ở
Việt Nam. Luật góp phần củng cố quyền lợi
của người bị nhiễm HIV và kêu gọi giáo dục về
AIDS tại nơi làm việc (các cơ quan nhà nước ở
các cấp là những nơi làm việc quan trọng).
Sources: UNDP, UNAIDS, ILO, Reuters Alertnet, Danida, Family Health International
HIV/AIDS
Trình bày về HIV/AIDS
Tài liệu nhỏ bé này về nhận thức HIV/AIDS với mong muốn sử dụng
trong quy trình lồng ghép QHSDĐ/ĐMC tại các tỉnh SEMLA. Tài liệu
này gồm 1 tài liệu hướng dẫn (3 trang) cho TA hoặc giảng viên, một
tờ rơi để photo và phân phát cho các đối tượng tham gia, và một vài
slide trên PowerPoint nhằm hỗ trợ phần tập huấn về nhận thức trong
một buổi hội thảo hay một khóa tập huấn.
Mục đích là nhằm nâng cao nhận thức giữa những người ra quyết
định và cán bộ ngành TNMT về những rủi ro và ảnh hưởng của việc
lây truyền HIV/AIDS.
Thực ra chỉ là việc mô tả HIV/AIDS trong các cuộc họp cùng các tài
liệu và báo cáo chính thức góp phần phá vỡ những điều cấm kỵ và
những tiếng xấu. Tôi đề nghị tất cả các bạn có trách nhiệm nêu lên
những vấn đề này trong các cuộc họp, hội thảo và các khóa tập
huấn. Những ghi chú hướng dẫn và các slide bằng Powerpoint sẽ
cung cấp cho các bạn đủ hiểu biết cơ bản để làm điều đó.
Quy trình QHSDĐ có thể là một cơ hội để nâng cao nhận thức giữa
cán bộ các cấp từ Bộ TNMT, Sở TNMT và địa phương về những tác
động kinh tế và xã hội có thể xảy ra của bệnh dịch - gồm cả những
thay đổi về nhân khẩu và gia tăng những rủi ro về HIV/AIDS mà có
thể có sự tham gia của các dự án về cơ sở hạ tầng.
Có một số vấn đề liên quan đến HIV/AIDS mà có
thể nêu lên được trọng QHSDĐ và các quá trình
lập kế hoạch khác.
Cần xem xét số liệu và ước tính về tỉ lệ nhiễm
HIV trong phân tích những thay đổi về nhân
khẩu. Cần đặc biệt phân tích các nhóm dân cư
hay các vùng địa lý mà phải nâng cao nhận thức
và phòng ngừa HIV.
Trong quy trình QHSDĐ, cần hiểu rằng các dự án
phát triển lớn kèm theo nó là một rủi ro về sự gia
tăng lây nhiễm HIV.
Nâng cao nhận thức về những rủi ro có liên quan
đến:
• con đường di dân và giao thông
• các khu kinh tế/ khu khai khoáng/ khu
quân sự/ khu thương mại/ các vùng biên
giới
• kế hoạch phát triển du lịch
Tác động kinh tế và xã hội của HIV/AIDS
HIV/AIDS ảnh hưởng đến phát triển kinh tế và xã
hội ở nhiều cấp độ: cá nhân, hộ gia đình, cộng
đồng, doanh nghiệp, chính phủ và tầm kinh tế vĩ
mô.
Khi một người bị suy yếu vì AIDS, gia đình của
họ phải đối mặt với những chi tiêu ngày càng
tăng để chăm sóc họ và thường xuyên phải bán
đi tài sản của mình. Các thành viên khác trong
gia đình có thể phải nghỉ học hoặc làm để chăm
sóc họ. Khi người đó chết đi, những mất mát về
thu nhập có thể đẩy những gia đình này đến
nghèo đói.
Ở các nước bị ảnh hưởng nặng nề, tác động về
kinh tế vĩ mô là vô cùng to lớn. Những cái chết
của các công nhân sản xuất, sự gia tăng chi phí
trong chăm sóc sức khỏe, tuyển dụng lao động
và đào tạo có thể làm giảm lợi ích một cách
nghiêm trọng và giảm tính cạnh tranh quốc tế.
Giới và phòng ngừa HIV
Cách tiếp cận cơ bản về phòng ngừa lây nhiễm
HIV là khuyến khích thay đổi hành vi. Có nghĩa là
người ta cân có đủ thông tin về HIV/AIDS, nó
được lây truyền ra sao và có thể làm gì để phòng
ngừa sự lây nhiễm đó. Điều đó cũng có nghĩa là
cần tính đến vai trò của giới và những kỳ vọng.
Ở Việt Nam, phần đông những người bị nhiễm là
nam giới, nhưng phụ nữ ngày càng bị nhiễm
nhanh chóng hơn nam giới và những rủi ro ngày
càng tăng từ HIV. Vì phụ nữ thường thiếu sự tự
do trong chọn lựa, đôi khi họ thấy rất khó tránh
khỏi bị lây nhiễm HIV. Nhiều phụ nữ có thể nhận
thức họ phải làm gì để tự bảo vệ, nhưng không
thể phòng ngừa vì không có quyền, sự lệ thuộc
về kinh tế với đối tượng và sợ bị hành hung nếu
họ từ chối quan hệ tình dục.
Mong muốn về mặt xã hội và văn hóa đối với đàn
ông là họ phải có khí chất, mạnh mẽ, đồng thời
vô hình chung chấp nhận việc đàn ông đi với gái
mại dâm và có hành vi gây nguy hiểm ví dụ
không sử dụng bao cao su, làm tăng nguy cơ lây
nhiễm HIV.
HIV và các tỉnh SEMLA
Một vài tỉnh SEMLA cần chú ý đến việc phòng
ngừa HIV/AIDS. Trong những năm gần đây,
Bình Định đã đầu tư xây dựng nhiều tuyến
đường giao thông liên tỉnh, "xây dựng mạng
lưới đường bộ nối liền các thành phố với vùng
nông thôn, đồng bằng với vùng biển và vùng
cao. Các tuyến đường góp phần làm thức tỉnh
tiềm năng của các vùng đất có thu nhập thấp
đã không còn hệ thống giao thông cũ
kỹ" (Trang web Bình Định).
Giao thông đi lại gần gũi với Thành phố Hồ Chí
Minh - vùng bi ảnh hưởng nhất ở Việt Nam - Bà
Rịa Vũng Tàu và Đồng Nai là những nơi bị đặt
vào thực trạng gia tăng lây nhiễm HIV. Nghệ
An nằm trong số các tỉnh có mức phổ biến HIV
cao nhât.
Công nghiệp du lịch là một nhân tố khác trong
việc phòng ngừa HIV, có thể được nhận biết và
giải quyết trong quy trình QHSDĐ, ví dụ ở Côn
Đảo, Long Hải và Phú Quốc.
Sự liên quan trong nhận thức về HIV/AIDS
trong Quy hoạch Sử dụng Đất và ĐMC
1. HIV là cụm từ viết tắt bằng Tiếng Anh có
nghĩa là Vi rút gây suy giảm hệ miễn dịch ở
Người.
AIDS là cụm từ viết tắt của Hội chứng Suy Giảm
Miễn Dịch mắc phải. Khi HIV làm suy yếu hệ miễn
dịch của cơ thể, người ta sẽ trở nên dễ bị thương
tổn với một loạt các nguy cơ lây nhiễm mà cơ thể
thường không có khả năng chống lại. Một hay
nhiều những căn bệnh lây nhiễm này sẽ gây nên
tử vong sau một số năm mắc bệnh.
Chưa có cách chữa bệnh AIDS. Những phương
thức điều trị hiện có rất đắt và là không thể đối với
phần đông những người bị AIDS. Đồng thời, HIV
không phải là một cái chết bất ngờ, và người bị
nhiễm HIV được điều trị có thể tiếp tục sống trong
nhiều năm sau khi chuẩn đoán. Do vậy, điều quan
trọng là phải chống lại những nhận định sai và sự
phân biệt đối xử với những người bị nhiễm HIV/
AIDS.
Một người có thể sống trong nhiều năm sau khi
mắc bệnh, phần lớn thời gian này là không có
triệu chứng hay ốm yếu, mặc dù vậy họ vẫn có
thể truyền bệnh cho người khác. Tất nhiên, nếu
một người không biết rằng họ mắc bệnh, họ sẽ
không có biện pháp phòng ngừa và, không hề biết
rằng họ lan truyền vi rút.
2. Vi rút gây Suy giảm hệ miễn dịch ở
người (HIV) được lây lan qua các chất lỏng
trong cơ thể - cụ thể là máu, tinh dịch, những dịch
tiết từ âm đạo và sữa. Lây truyền qua các con
đường sau:
• Quan hệ tình dục không an toàn, cả cùng
giới lẫn khác giới, với một người bị nhiễm
(con đường phổ biến nhất).
• Máu và các sản phẩm có liên quan đến
máu, ví dụ, qua việc truyền máu đã bị
nhiễm, cấy ghép các bộ phận hay mô sử
dụng mũi tiêm bị nhiễm hoặc sử dụng các
dụng cụ sắc nhọn - có thể qua việc hoạt
động tiêm chích ma túy hay dùng chung
'kim tiêm'.
• Truyền từ mẹ sang con, từ mẹ bị nhiễm
sang con khi mang thai, khi sinh và trong
thời gian cho bú.
HIV không bị lây qua:
• ôm, hôn, bắt tay
• muỗi hoặc côn trùng cắn
• ho và sổ mũi
• dùng chung toilet hoặc bồn rửa mặt
• dùng thức ăn hoặc đồ uống từ tay người
bị HIV.
3. Nạn dịch này ở Việt Nam phát triển chậm
hơn các nước khác trong khu vực, như Campu-
chia hay Thái Lan, nhưng phát triển mạnh hơn ở
Lào và Indonesia. Liên Hợp Quốc ước tính rằng có
ít nhất 280.000 người nhiễm HIV trong tổng số 84
triệu dân. Các quan chức y tế cho biết số lượng
những trường hợp mới đang gia tăng nhanh
chóng tới 100 trường hợp nhiễm mỗi ngày. Năm
2005 ở Việt Nam, có khoảng 14.000 người chết có
liên quan đến AIDS.
Nhiều người bị nhiễm khi tiêm chích ma túy sử
dụng kim tiêm và xi lanh đã bị nhiễm, hiện nay,
phần lơn các trường hợp lây nhiễm là do quan hệ
tình dục. Đây là một sự thay đổi đáng lo ngại về
bệnh dịch và nó cho thấy HIV/AIDS từ chỗ chỉ là
một vấn đề cho một vài nhóm nguy cơ trở thành
vấn đề cho tất cả người dân nói chung.