Thực tiễn hoạt động của khuyến nông cộng đồng tại Việt Nam

Khuyến nông cộng đồng (KNCĐ) là một mô hình tổ chức khuyến nông mới được thí điểm tại Việt Nam từ năm 2022. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng hoạt động và các yếu tố ảnh hưởng đến các tổ KNCĐ, cung cấp cơ sở để đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động trong bối cảnh thay đổi của ngành nông nghiệp.

Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, các cơ quan quản lý khuyến nông, các nhà nghiên cứu về nông nghiệp và phát triển nông thôn, và các đơn vị, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực khuyến nông và phát triển nông nghiệp tại Việt Nam.

Khuyến nông cộng đồng (KNCĐ) là một mô hình tổ chức khuyến nông mới, được thí điểm tại Việt Nam từ năm 2022 nhằm đổi mới hoạt động khuyến nông và đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp và kinh tế nông thôn. Nghiên cứu này đã đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các tổ KNCĐ, sử dụng dữ liệu sơ cấp từ phỏng vấn 26 tổ KNCĐ thí điểm ở 13 tỉnh và cán bộ phụ trách khuyến nông tại 21 tỉnh ngoài đề án, kết hợp với dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo tổng kết. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các tổ KNCĐ có thành phần đa dạng, bao gồm cả khu vực nhà nước và tư nhân, thể hiện tính linh hoạt và định hướng dịch vụ rõ ràng hơn so với khuyến nông truyền thống. Các hoạt động chính tập trung vào hỗ trợ và tư vấn kỹ thuật cho hộ nông dân, HTX (đào tạo, tập huấn), tham gia thị trường và liên kết chuỗi giá trị, cũng như tư vấn chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp. Các đóng góp nổi bật của KNCĐ bao gồm việc đáp ứng nhu cầu sản xuất thực tế, tạo cầu nối hiệu quả giữa các tác nhân (nông dân, HTX, doanh nghiệp), khắc phục tình trạng đứt gãy trong hệ thống khuyến nông sau tái cơ cấu, và thúc đẩy xã hội hóa khuyến nông. Tuy nhiên, KNCĐ vẫn đối mặt với nhiều thách thức như thiếu chế độ đãi ngộ, hạn chế kinh phí, thiếu cơ chế chính sách và tư cách pháp nhân rõ ràng, cơ sở vật chất chưa đầy đủ, và năng lực cán bộ cần được nâng cao. Để phát huy tối đa vai trò của KNCĐ, nghiên cứu đề xuất các giải pháp: hoàn thiện quy chế và kế hoạch hoạt động; tăng cường tập huấn chuyên môn; tạo điều kiện về trụ sở và thiết bị; tăng cường liên kết với doanh nghiệp; tổ chức đánh giá, nhân rộng mô hình hiệu quả; phát triển đội ngũ cán bộ nòng cốt; tiếp tục triển khai các dự án thí điểm; và kiến nghị Chính phủ ban hành chính sách pháp lý hỗ trợ KNCĐ.