Vietnam J. Agri. Sci. 2024, Vol. 22, No. 11: 1500-1511
Tp cKhoa hc Nông nghip Vit Nam 2024, 22(11): 1500-1511
www.vnua.edu.vn
1500
THC TRNG HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ RỦI RO
TRONG CÁC HP TÁC XÃ NÔNG NGHIP VIT NAM
*
*Tác gi liên h: vuhaike@vnua.edu.vn
Ngày nhn bài: 27.10.2024 Ngày chp nhận đăng: 18.12.2024
TÓM TT
Các nghiên cu trên thế gii Việt Nam đã khẳng định vai trò quan trng ca kim soát ni bộ, trong đó
hoạt động đánh giá rủi ro trong việc giúp đơn vị hn chế rủi ro, đạt được mc tiêu. Nghiên cứu y được thc hin
nhm phn ánh thc trạng đánh giá rủi ro ti các hp tác nông nghip Việt Nam trên s vn dng khung
kim soát ni b theo hình COSO. Da trên thng t, hoạt động đánh giá rủi ro ti các hp tác nông
nghip hin nay mc trung bình, trong đó hoạt động phân tích rủi ro xác định các phương án, cách thc ng
phó vi rủi ro được đánh giá mc thp nht. Qua phân tích thc trng hoạt động đánh giá rủi ro ca hp tác xã,
nghiên cứu đưa ra một s khuyến ngh cho hp tác nhm hoàn thin hoạt động đánh giá rủi ro bao gm (i) nâng
cao nhn thc ca Ban qun lý hp tác xã và thành viên v vai trò của công tác đánh giá rủi ro; (ii) đào tạo, tp hun
cho hp tác v hoạt động đánh giá ri ro; (iii) hoạt động đánh giá rủi ro cần được đưa vào xem xét trong các
hot đng chính ca các hp tác xã.
T khóa: Kim soát ni b, hp tác xã nông nghiệp, đánh giá rủi ro.
Internal Control in Agricultural Cooperatives in Vietnam:
Identifying Gaps in Risk Assessment
ABSTRACT
Studies worldwide and in Vietnam have highlighted the critical role of internal control, including risk assessment
activities in economic organization, helping risk management units achieve their goals. This study aimed to evaluate
the current state of risk assessment practices in agricultural cooperatives in Vietnam, applying the internal control
framework based on the COSO model. Descriptive statistics reveal that the overall state of risk assessment in
agricultural cooperatives was at a moderate level. However, activities related to risk analysis and assessment, as well
as identifying strategies and methods for risk response, were rated as weak. Based on an analysis of the existing risk
assessment practices and control activities in the cooperatives, the study offers several recommendations. These
include raising awareness among cooperative management boards and members about the importance of risk
assessment, integrating risk assessment into core cooperative activities, and implementing appropriate control
measures tailored to specific risk groups.
Keywords: Internal control, agricultural cooperative, risk assessment.
1. ĐT VN ĐỀ
Hĉp tác (HTX) hình kinh tế têp
th, do cách thành viên (TV) cùng chung lĉi ích,
tă nguyn thành lêp, hĉp tác tþĄng trĉ lén nhau
trong sân xuçt, kinh doanh, nhìm nâng cao
hiu quâ hoät động, đáp Āng nhu cæu chung cûa
TV, trên tă chû, tă chðu trách nhim, bình
đîng dân chû trong quân lý, kim soát hoät
động (Quc hi, 2012). HTX trć thành mt b
phên không th thiếu trong nn kinh tế, ngoài
đòng gòp vào tëng trþćng kinh tế, đặc bit, HTX
ć khu văc ng nghip, vai trò quan trng
trong mýc tiêu tëng trþćng bn vĂng, xây dăng
nông thôn mĆi, giâm nghèo câi thin môi
trþąng (Ngô Thð Ngc Anh, 2020).
Thị ải, Trần uang Trung
1501
HTX hoät động hiu quâ s mang läi các
lĉi ích cho h TV nhþ giâm chi p giao dðch,
tëng khâ nëng quân chçt lþĉng sân phèm,
tëng khâ nëng tiếp cên thð trþąng, tiếp cên các
chính sách h trĉ, đþĉc h trĉ v đào o, kč
thuêt, đþĉc mua các yếu t đæu vào bán sân
phèm đæu ra vĆi giá ổn đðnh/cänh tranh... tÿ đò
tëng thu nhêp cho TV. TþĄng nhþ các doanh
nghip, hình t chĀc khác, đ hoät động
hiu quâ thì cæn phâi có să quân lý, vên hành t
chĀc mt cách hiu quâ, trong đò, kim soát ni
b (KSNB) đþĉc xem mt trong nhĂng yếu t
đòng vai trñ quan trọng trong să thành công cûa
HTX, phân ánh hiu quâ cûa quân trð HTX
(Shafie, Othman, Halim, Sanusi, & Johari,
2018), tác động đến hiu quâ hoät đng bn
vĂng cûa HTX (Shabri & cs., 2016). HTX đòng
vai trò h trĉ, kim tra, giám t quy trình sân
xuçt cûa TV bìng h thng KSNB
(Schwartzman & cs., 2010) nhìm đâm bâo h
TV tuân thû đáp Āng các tiêu chuèn bít
buc. Theo COSO (2013) KSNB quy trình
đþĉc thăc hin bći ban lãnh đäo, các nhân
trong đĄn vð, đþĉc thiết lêp nhìm cung cçp să
đâm bâo hĉp cho đĄn vð để đät đþĉc các mýc
tiêu v hiu lăc, hiu quâ cûa các hoät động; să
tin cêy cûa báo cáo tài chính (BCTC) să tuân
thû các quy đðnh hin nh; giâm thiu rûi ro,
đät đþĉc mýc tiêu đ ra.
thuyết quân rûi ro xem xét să phát
trin bn vĂng cûa đĄn trong môi trþąng
không chíc chín. thuyết này 4 khía cänh
gồm: xác đðnh rûi ro, đo lþąng, giâi thích
thuyết kim soát rûi ro, trong đò khía nh
xác đðnh rûi ro (nhên din, phân tích rûi ro)
đþĉc xem ni dung toàn din nhçt (Zhang &
Hui, 2014) ph biến trong nghiên cĀu v rûi
ro. Brouthers (2002) tng hĉp tÿ các nghiên cĀu
phân loäi các bçt ổn trong i trþąng đã xåy
dăng mô hình nhên din rûi ro gm 6 loäi: rûi ro
chính sách, rûi ro kinh tế mô, i ro ngun
lăc, rûi ro thð trþąng, rûi ro cänh tranh và rûi ro
công ngh. Zhang & Hui (2014) nhên din 21
rûi ro mà các HTXng nghip ć Trung Quc
th gp phâi, trong đò p trung vào 8 nhóm rûi
ro chính gm: Rûi ro thð trþąng sân phèm, rûi ro
chính sách, rûi ro cänh tranh, rûi ro tài chính,
rûi ro ngun nhân lăc, rûi ro hành vi, rûi ro ra
quyết đðnh, rûi ro công ngh bên cänh rûi ro
biến đổi khí hêu, môi trþąng tă nhiên.
Vit Nam vĆi hĄn 65% dån số làm ngh
nông, vai trò cûa hình HTX nông nghip
(HTXNN) läi càng quan trng trong phát trin
kinh tế nông nghip, nông thôn (Le Thi Thanh
Xuan & cs., 2023). S ĉng HTXNN phát trin
nhanh trong 20 nëm trć läi đåy, tëng gæn 86,7%
so vĆi nëm 2013 lên 19.431 HTX nëm 2022,
nhþng quy TV läi giâm hĄn 60%, xuống 195
ngþąi/HTX nëm 2022 (B NN&PTNT, 2023). TČ
l HTXNN hoät động tt chiếm 16%, trong khi
đò l HTXNN hoät động trung bình, yếu
chiếm gæn 50% (B NN&PTNT, 2023), bên cänh
đò, số ĉng HTX giâi th, ngÿng hoät động vén
cñn tþĄng đối cao (1390 HTXNN nëm 2022). VĆi
mýc tiêu tiếp týc phát trin hình HTXNN
góp phæn đâm bâo an sinh hi, täo vic làm,
tëng thu nhêp cho TV, nhþng trong bi cânh
trong Ćc, quc tế nhiu biến động nhþ hiện
nay, các thách thĀc HTXNN nói riêng, các
chû th khác trong nn kinh tế nòi chung đang
phâi đối mặt ngày càng tëng. Do vêy, v phía
HTX, vic thiết lêp các hoät động KSNB nhìm
ngën ngÿa, phát hin kðp thąi các rûi ro, yếu
kém, các bin pháp kim soát phù hĉp để
giâm thiu thçt thoát, thit häi do rûi ro gây ra
và giúp HTX đät đþĉc mýc tiêu cæn thiết. Kết
quâ cûa hoät động đánh grûi ro GRR)
sć để đþa ra đþĉc hoät động kiểm soát (HĐKS)
phù hĉp, đặc bit trong điều kin hän chế v
ngun lăc.
Bài viết nhìm phân ánh thăc träng hoät
động ĐGRR i các HTXNN ć Vit Nam hin
nay, chî ra nhĂng điểm còn hän chế trong
ĐGRR hiện täi cûa HTX, tÿ đò đþa ra các
giâi pháp nhìm hoàn thin hoät động ĐGRR
cho HTXNN.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHN CU
Tiếp cên dăa trên hình COSO (2013),
ĐGRR p phæn thĀ 2 trong 5 hĉp phæn
KSNB bên cänh môi trþąng kiểm soát, HĐKS,
thông tin truyền thông giám sát. ĐGRR
hĉp phæn quan trọng, cën đ thiết lêp các