Bài ti u lu n năm th nh t Hoa Lanể ậ ứ ấ
Anh
L I NÓI Đ UỜ Ầ
Trong th i gian này đã có r t nhi u b c phát tri n trong lĩnh v c duờ ấ ề ướ ể ự
l ch, du l ch sinh thái và b o t n trên th gi i. Quan tr ng nh t là vi c duị ị ả ồ ế ớ ọ ấ ệ
l ch sinh thái không còn ch t n t i nh m t khái ni m hay m t đ tài đị ỉ ồ ạ ư ộ ệ ộ ề ể
suy ng m. Ng c l i, nó đã tr thành m t th c t trên toàn c u. m t vàiẫ ượ ạ ở ộ ự ế ầ Ở ộ
n i nó xu t hi n không th ng xuyên và khá y u t, ít đ c báo chí chú ýơ ấ ệ ườ ế ớ ượ
t i. Song nhi u n i khác thì v n đ phát tri n du l ch sinh thái l i r tớ ở ề ơ ấ ề ể ị ạ ấ
đ c chính ph quan tâm, th ng xu t hi n trên các b n tin chính hay cácượ ủ ườ ấ ệ ả
qu ng cáo th ng m i công c ng. ả ươ ạ ộ
Du l ch sinh thái đã mang l i nhi u l i ích c th trong lĩnh v c b oị ạ ề ợ ụ ể ự ả
t n và phát tri n b n v ng. C sta Rica và Vênêxuêla, m t s ch trangồ ể ề ữ Ở ố ộ ố ủ
tr i chăn nuôi đã b o v nhi u di n tích r ng nhi t đ i quan tr ng, và doạ ả ệ ề ệ ừ ệ ớ ọ
b o v r ng mà h đã bi n nh ng n i đó thành đi m du l ch sinh thái ho tả ệ ừ ọ ế ữ ơ ể ị ạ
đ ng t t, giúp b o v các h sinh thái t nhiên đ ng th i t o ra công ănộ ố ả ệ ệ ự ồ ờ ạ
vi c làm m i cho dân đ a ph ng. Ecuađo s d ng kho n thu nh p t duệ ớ ị ươ ử ụ ả ậ ừ
l ch sinh thái t i đ o Galápagó đ giúp duy trì toàn b m ng l i v nị ạ ả ể ộ ạ ướ ườ
qu c gia. T i Nam Phi, du l ch sinh thái tr thành m t bi n pháp hi u quố ạ ị ở ộ ệ ệ ả
đ nâng cao m c s ng c a ng i da đen nông thôn, nh ng ng i da đenể ứ ố ủ ườ ở ữ ườ
này ngày càng tham gia nhi u vào các ho t đ ng du l ch sinh thái. Chínhề ạ ộ ị
ph Ba lan cũng tích c c khuy n khích du l ch sinh thái và g n đây đã thi tủ ự ế ị ầ ế
l p m t s vùng Thiên nhiên-và-Du l ch c a qu c gia đ tăng c ng côngậ ộ ố ị ủ ố ể ườ
tác b o v thiên nhiên và phát tri n du l ch qu c gia. T i Úc và Niuzeland,ả ệ ể ị ố ạ
ph n l n các ho t đ ng du l ch đ u có th x p vào h ng du l ch sinh thái.ầ ớ ạ ộ ị ề ể ế ạ ị
Ðây là ngành công nghi p đ c x p h ng cao trong n n kinh t c a c haiệ ượ ế ạ ề ế ủ ả
n c.ướ
N m khu v c Đông Nam Á, n i có các ho t đ ng du l ch sôi n i.ằ ở ự ơ ạ ộ ị ổ
Vi t Nam có nh ng l i th v v trí đ a lý, kinh t và giao lệ ữ ợ ế ề ị ị ế u qu c t choư ố ế
s phát tri n du l ch phù h p v i xu th c a th gi i và khu v c.ự ể ị ợ ớ ế ủ ế ớ ự
T i Vi t Nam, du l ch đang d n d n tr thành ngành kinh t quan tr ngạ ệ ị ầ ầ ở ế ọ
và trong t ng lai g n ho t đ ng du l ch đươ ầ ạ ộ ị c coi nhượ ư là con đ ng hi u quườ ệ ả
nh t đ thu ngo i t và tăng thu nh p cho đ t nấ ể ạ ệ ậ ấ c.ướ
Bài ti u lu n năm th nh t Hoa Lanể ậ ứ ấ
Anh
Vi t Nam là đ t n c có nhi u ti m năng v ngu n l c du l ch cệ ấ ướ ề ề ề ồ ự ị ả
v t nhiên l n nhân văn. Khách n c ngoài đ n Vi t Nam đ u đánh giáề ự ẫ ướ ế ệ ề
cao v đ p đ t nẻ ẹ ấ c ta. Hàng lo t các đ a danh có th s d ng ph c vướ ạ ị ể ử ụ ụ ụ
khách du l ch, bên c nh đó nhi u đi m v n còn chị ạ ề ể ẫ a đ c khai thác. Th tư ượ ậ
khó mà li t kê h t t t c nh ng đi m có s c thu hút khách.ệ ế ấ ả ữ ể ứ
Cùng v i s phát tri n c a du l ch nói chung, trong nh ng năm g nớ ự ể ủ ị ữ ầ
đây du l ch sinh thái Vi t Nam cũng phát tri n nhanh chóng. Bên c nhị ệ ể ạ
nh ng ti m năng và tri n v ng, s phát tri n c a du l ch sinh thái Vi tữ ề ể ọ ự ể ủ ị ở ệ
Nam cũng đang đ ng tr c nh ng thách th c to l n.ứ ướ ữ ứ ớ
Chính vì v y em đã ch n đ tài ậ ọ ề “Th c tr ng phát tri n du l ch sinhự ạ ể ị
thái Vi t Nam”ở ệ , v i mong mu n đớ ố c tìm hi u thêm nhi u ki n th c cượ ể ề ế ứ ả
v kinh t , chính tr , xã h i và môi trề ế ị ộ ng sinh thái. Do đi u ki n có h n,ườ ề ệ ạ
em xin đ c gi i h n n i dung đ tài c a mình trong hai lĩnh v c: ượ ớ ạ ộ ề ủ ự
1. T
i m năng, th c tr ng v du l ch sinh thái trong các khu b o t n qu c gia.ề ự ạ ề ị ả ồ ố
2. T
i m năng, th c tr ng c a du l ch bi n.ề ự ạ ủ ị ể
Đ ng th i cũng nêu ra nh ng gi i pháp và chi n lồ ờ ữ ả ế c phát tri n duượ ể
l ch sinh thái Vi t Nam.ị ở ệ
Em xin c m n TS. Ph m th Nhu n, cùng các th y, cô trong khoaả ơ ạ ị ậ ầ
QTKD Du l ch và Khách s n Trị ạ ng đ i h c KTQD Hà n i đã giúp emườ ạ ọ ộ
hoàn thành bài vi t này. Em cũng xin chân thành c m n thế ả ơ vi n trư ệ ngườ
Đ i h c KTQD - n i đã cung c p nh ng tài li u đ em hoàn thành đ ánạ ọ ơ ấ ữ ệ ể ề
này.
Bài ti u lu n năm th nh t Hoa Lanể ậ ứ ấ
Anh
CH NG 1: C S LÝ LU NƯƠ Ơ Ở Ậ
1.1. Khái quát du l ch sinh thái.ị
V n đ v n còn t n t i m i khi th o lu n v du l ch sinh thái là vi cấ ề ẫ ồ ạ ỗ ả ậ ề ị ệ
khái ni m v du l ch sinh thái v n ch a đ c tìm hi u k , do đó th ng bệ ề ị ẫ ư ượ ể ỹ ườ ị
nh m l n v i các lo i hình phát tri n du l ch khác. M t s t ch c đã r tầ ẫ ớ ạ ể ị ộ ố ổ ứ ấ
c g ng làm rõ s nh m l n này b ng cách s d ng khái ni m du l ch sinhố ắ ự ầ ẫ ằ ử ụ ệ ị
thái nh m t công c th c hi n b o t n và phát tri n b n v ng. Ð nh nghĩaư ộ ụ ự ệ ả ồ ể ề ữ ị
c a Hi p h i Du l ch Sinh thái đã đ c ph bi n r ng rãi: "Du l ch sinh tháiủ ệ ộ ị ượ ổ ế ộ ị
là du l ch có trách nhi m t i các đi m t nhiên, k t h p v i b o v môiị ệ ạ ể ự ế ợ ớ ả ệ
tr ng và c i thi n phúc l i c a ng i dân đ a ph ng" (Lindberg vàườ ả ệ ợ ủ ườ ị ươ
Hawkins, 1993). M t đ nh nghĩa đang th nh hành khác đã liên k t các y u tộ ị ị ế ế ố
văn hoá và môi tr ng m t cách c th h n là đ nh nghĩa do T ch c b oườ ộ ụ ể ơ ị ổ ứ ả
v thiên nhiên th gi i (IUCN) đ a ra. Ð nh nghĩa này cho r ng "du l chệ ế ớ ư ị ằ ị
sinh thái là tham quan và du l ch có trách nhi m v i môi tr ng t i các đi mị ệ ớ ườ ạ ể
t nhiên không b tàn phá đ th ng th c thiên nhiên và các đ c đi m vănự ị ể ưở ứ ặ ể
hoá đã t n t i trong quá kh ho c đang hi n hành, qua đó khuy n khíchồ ạ ứ ặ ệ ế
ho t đ ng b o v , h n ch nh ng tác đ ng tiêu c c do khách tham quanạ ộ ả ệ ạ ế ữ ộ ự
gây ra, và t o ra ích l i cho nh ng ng i dân đ a ph ng tham gia tích c c"ạ ợ ữ ườ ị ươ ự
(Ceballos-Lascuráin, 1996).
M c dù khái ni m du l ch sinh thái v n th ng đ c s d ng t ngặ ệ ị ẫ ườ ượ ử ụ ươ
t nh khái ni m du l ch b n v ng, song trên th c t , du l ch sinh thái n mự ư ệ ị ề ữ ự ế ị ằ
trong lĩnh v c l n h n c du l ch b n v ng. Vì th k m i đang t i g n nênự ớ ơ ả ị ề ữ ế ỷ ớ ớ ầ
t t c các ho t đ ng c a con ng i c n ph i tr nên b n v ng - và du l chấ ả ạ ộ ủ ườ ầ ả ở ề ữ ị
không ph i là m t ngo i l . Du l ch b n v ng bao g m t t c các lo i hìnhả ộ ạ ệ ị ề ữ ồ ấ ả ạ
c a du l ch (dù là lo i hình d a trên các ngu n tài nguyên thiên nhiên hay tàiủ ị ạ ự ồ
nguyên do con ng i t o ra). Do đó, du l ch sinh thái c n đ c hi u là m tườ ạ ị ầ ượ ể ộ
trong nh ng ph m trù c a du l ch b n v ng. M t bãi bi n l n, m t sòngữ ạ ủ ị ề ữ ộ ể ớ ộ
b c ti t ki m năng l ng b ng cách không gi t khăn t m hàng ngày choạ ế ệ ượ ằ ặ ắ
khách ho c gi m thi u tác đ ng môi tr ng b ng cách s d ng lo i xàặ ả ể ộ ườ ằ ử ụ ạ
phòng gây suy thoái tài nguyên sinh v t thì không ph i là đi m du l ch sinhậ ả ể ị
thái. Qua đây, chúng ta khuy n khích ngành du l ch đ i chúng có ng xế ị ạ ứ ử
Bài ti u lu n năm th nh t Hoa Lanể ậ ứ ấ
Anh
thân thi n v i môi tr ng, hay nói cách khác, chúng ta khuy n khích ngànhệ ớ ườ ế
du l ch phát tri n b n v ng h n.ị ể ề ữ ơ
Không nên coi du l ch sinh thái là ngành du l ch "d a vào thiên nhiên"ị ị ự
vì cái mác này có th s d ng trong t t c các ho t đ ng du l ch đ c th cể ử ụ ấ ả ạ ộ ị ượ ự
hi n ngoài thiên nhiên (ví d tr t tuy t, đi xe đ p leo núi, và bám vách đáệ ụ ượ ế ạ
leo núi). Nh ng ho t đ ng du l ch này có th có mà cũng có th khôngữ ạ ộ ị ể ể
thu c lo i ho t đ ng thân thi n v i môi tr ng. M t cách g i khác th ngộ ạ ạ ộ ệ ớ ườ ộ ọ ườ
b nh m v i du l ch sinh thái là du l ch thám hi m. Lo i hình này th ng làị ầ ớ ị ị ể ạ ườ
các ho t đ ng th thao c b p (th ng bao g m s m o hi m cá nhân ạ ộ ể ơ ắ ườ ồ ự ạ ể ở
m t m c đ nào đó) cũng di n ra ngoài thiên nhiên (ví d leo lên đ nhộ ứ ộ ễ ụ ỉ
hang). Nh ng ho t đ ng này có th có ho c có th không thu c lo i cóữ ạ ộ ể ặ ể ộ ạ
trách nhi m đ i v i môi tr ng hay làm l i cho dân đ a ph ng. Do đó, duệ ố ớ ườ ợ ị ươ
l ch sinh thái ch nên đ c s d ng đ mô t nh ng ho t đ ng du l ch trongị ỉ ượ ử ụ ể ả ữ ạ ộ ị
môi tr ng thiên nhiên v i m t đ c đi m đi kèm: là lo i hình du l ch th cườ ớ ộ ặ ể ạ ị ự
s khuy n khích b o v và giúp xã h i phát tri n b n v ng.ự ế ả ệ ộ ể ề ữ
Lo i hình du l ch sinh thái có nhi m v :ạ ị ệ ụ
- B o t n tài nguyên c a môi tr ng t nhiên.ả ồ ủ ườ ự
- B o đ m đ i v i du khách v các đ c đi m c a môi tr ng tả ả ố ớ ề ặ ể ủ ườ ự
nhiên mà h đang chiêm ng ng.ọ ưỡ
- Thu hút tích c c s tham gia c a c ng đ ng đ a ph ng, ng i dânự ự ủ ộ ồ ị ươ ườ
b n đ a trong vi c qu n lý và b o v , phát tri n du l ch đang tri n khai th cả ị ệ ả ả ệ ể ị ể ự
hi n trong đi m du l ch, khu du l ch v.v...ệ ể ị ị
Qua các yêu c u nhi m v đ ra nói trên, lo i hình du l ch sinh tháiầ ệ ụ ề ạ ị
v a đ m b o s hài lòng đ i v i du khách m c đ cao đ t o l p sừ ả ả ự ố ớ ở ứ ộ ể ạ ậ ự
h p d n đ i v i h , đ ng th i qua du khách qu ng bá uy tín c a đi m duấ ẫ ố ớ ọ ồ ờ ả ủ ể
l ch, khu du l ch. T đó ngành du l ch có đi u ki n b o đ m và nâng caoị ị ừ ị ề ệ ả ả
hi u qu c a ho t đ ng du l ch và cũng là c h i tăng thu nh p cho ng iệ ả ủ ạ ộ ị ơ ộ ậ ườ
dân thông qua ho t đ ng du l ch, cũng t c là có đi u ki n thu n l i v xãạ ộ ị ứ ề ệ ậ ợ ề
h i hoá thu nh p t du l ch.ộ ậ ừ ị
Cho đ n nay v n ch a có s xác đ nh hoàn h o v lo i hình du l chế ẫ ư ự ị ả ề ạ ị
sinh thái. Lo i hình du l ch này qu v n còn m i m , m c dù nh ng nămạ ị ả ẫ ớ ẻ ặ ữ
Bài ti u lu n năm th nh t Hoa Lanể ậ ứ ấ
Anh
1997-1998 T ch c Du l ch th gi i và Liên H p Qu c đã nêu m t s quanổ ứ ị ế ớ ợ ố ộ ố
đi m chuy n m nh sang lo i hình du l ch sinh thái phù h p v i đi u ki nể ể ạ ạ ị ợ ớ ề ệ
c a s phát tri n du l ch.ủ ự ể ị
T nh ng năm 1985-1990, đ c bi t là sau năm 1990 khoa h c sinhừ ữ ặ ệ ọ
thái đ c ch p nh n khá r ng rãi trên th gi i và cũng t khoa h c sinhượ ấ ậ ộ ế ớ ừ ọ
thái tr thành m t lĩnh v c khoa h c có giá tr h n nhi u nên ngành kinh t -ở ộ ự ọ ị ơ ề ế
xã h i có ý th c v n d ng nh ng lý thuy t c b n c a sinh thái h c. Ngànhộ ứ ậ ụ ữ ế ơ ả ủ ọ
du l ch th gi i t sau cu c H i ngh v Trái đ t Rio đe Janeiro năm 1992ị ế ớ ừ ộ ộ ị ề ấ ở
đã th c s v n d ng sinh thái h c d i nhi u m c tiêu s phát tri n b nự ự ậ ụ ọ ướ ề ụ ự ể ề
v ng.ữ
Vi c t ch c và đi u hành lo i hình du l ch sinh thái nh th nào đ cóệ ổ ứ ề ạ ị ư ế ể
th :ể
- B o t n môi tr ng t nhiên mà du l ch đang s d ng.ả ồ ườ ự ị ử ụ
- Nâng cao ý th c c a du khách đ h nh n rõ đ c đi m c a môiứ ủ ể ọ ậ ặ ể ủ
tr ng t nhiên trong khi du l ch đang hoà mình vào đó.ườ ự ị
- Đ ng viên trách nhi m c a dân c đ a ph ng t i khu du l ch, đi mộ ệ ủ ư ị ươ ạ ị ể
du l ch có trách nhi m qu n lý b o v và phát tri n du l ch nh m b o đ mị ệ ả ả ệ ể ị ằ ả ả
s phát tri n b n v ng c a môi tr ng du l ch và thi t th c t o đ c l iự ể ề ữ ủ ườ ị ế ự ạ ượ ợ
ích lâu dài.
Nói chung du l ch sinh thái là lo i hình du l ch d a vào nh ng hìnhị ạ ị ự ữ
th c truy n th ng s n có, nh ng có s hoà nh p vào môi tr ng t nhiênứ ề ố ẵ ư ự ậ ườ ự
v i văn hoá b n đ a, du khách có thêm nh ng nh n th c v đ c đi m c aớ ả ị ữ ậ ứ ề ặ ể ủ
môi tr ng t nhiên, v nh ng nét đ c thù v n có c a văn hoá t ng đi m,ườ ự ề ữ ặ ố ủ ừ ể
t ng vùng, khu du l ch và có ph n trách nhi m t giác đ không x y raừ ị ầ ệ ự ể ả
nh ng t n th t, xâm h i đ i v i môi tr ng t nhiên và n n văn hoá s t i.ữ ổ ấ ạ ố ớ ườ ự ề ở ạ
Còn v quy mô c a lo i hình du l ch sinh thái thì tuỳ thu c vào kh năng,ề ủ ạ ị ộ ả
đi u ki n, bi n pháp t ch c c a nhà qu n lý ho t đ ng du l ch, có th d nề ệ ệ ổ ứ ủ ả ạ ộ ị ể ầ
d n t quy mô khiêm t n đ phát tri n r ng rãi.ầ ừ ố ể ể ộ
n c ta trên ph ng ti n thông tin đ i chúng cũng đã đ a ra nhi uỞ ướ ươ ệ ạ ư ề
khái ni m và đ nh nghĩa cho lo i hình du l ch này : “ Du l ch sinh thái là duệ ị ạ ị ị
l ch đ n v i thiên nhiên hoang s , thôn dã ”; “Du l ch sinh thái là du l ch đ nị ế ớ ơ ị ị ế