Tiêm vaccin viêm gan B cho
trẻ: Không thể trì hoãn
Những hiểu biết không đầy đủ về các nguyên
nhân gây tử vong ở trẻ sơ sinh và tính an toàn
của vaccin trong thời gian qua đã ảnh hưởng đến
tỷ lệ trẻ đi tiêm chủng, đặc biệt là đối với tỷ lệ
tiêm vaccin viêm gan B, một trong những vaccin
mới được đưa vào bao phủ trên toàn quốc. Hậu
quả của việc trì hoãn hoặc không cho trẻ tiêm
vaccin này sẽ có ảnh hưởng nguy hiểm như thế
nào?.
PV: Virut viêm gan B nguy hiểm đến sức khỏe cộng
đồng như thế nào? Mức độ nhiễm virut này ở Việt
Nam hiện nay ra sao, thưa TS?
TS. Trịnh Thị Ngọc: Theo
những nghiên cứu điều tra
mới nhất thì hiện nay tỷ lệ
nhiễm virut viêm gan B
(HBV) ở nước ta rất cao, từ
15- 20% dân số, thậm chí
còn cao hơn và được xếp
vào nhóm các quốc gia có tỷ lệ viêm gan B cao nhất
TS. Trịnh Thị Ngọc
thế giới. Những người nhiễm HBV đều có nguy cơ
biến thành viêm gan mạn tính, xơ gan, ung thư gan
và dẫn đến tử vong. Sự lây truyền xảy ra theo các
con đường truyền máu, quan hệ tình dục và từ mẹ
sang con. Tất cả mọi người có xét nghiệm HbsAg
dương tính đều có khả năng lây truyền bệnh. Nhóm
người có nguy cơ cao là tiêm chích ma túy, phải
truyền máu nhiều lần, người có quan hệ tình dục
không an toàn và trẻ sinh ra từ những phụ nữ có
HBV. Những trẻ sơ sinh bị nhiễm HBV rất dễ bị
viêm gan mạn tính, xơ gan hoặc ung thư gan nguyên
phát và có tuổi thọ ngắn ngủi. Người ta ước tính có
khoảng 15- 20% số người nhiễm HBV sẽ chết sớm
vì xơ gan hoặc ung thư gan. HBV còn là nguyên
nhân gây nên 80% các trường hợp ung thư gan trên
thế giới.
PV: Theo TS biện pháp nào tốt nhất để phòng được
căn bệnh này?
TS. Trịnh Thị Ngọc: Không có biện pháp phòng
bệnh nào tốt hơn là tiêm phòng vaccin viêm gan B.
Tại Việt Nam, việc đưa vaccin viêm gan B vào tiêm
chủng thường xuyên cho trẻ là việc làm thật sự cần
thiết, đáp ứng nhu cầu cấp thiết đối với căn bệnh
này. Khi được bảo vệ bằng vaccin, trẻ em sinh ra từ
những người mẹ có HBsAg cũng sẽ tránh được nguy
cơ lây nhiễm từ mẹ. Khi dịch vụ y tế còn kém phát
triển thì nguy cơ lây lan trong cộng đồng theo đường
truyền máu, dùng chung bơm kim tiêm... làm cho
bệnh lây nhiễm cao, nhưng hiện nay dịch vụ y tế đã
được cải thiện đáng kể, bơm kim tiêm đều dùng 1
lần và kỹ thuật sát khuẩn được thực hiện tốt thì nguy
cơ lây lan bệnh viêm gan B chủ yếu hiện nay là quan
hệ tình dục, tiêm chích ma tuý và đặc biệt là từ mẹ
sang con. Có những bệnh nhân còn ít tuổi chưa một
lần phải tiêm, truyền, chưa có quan hệ tình dục
nhưng xét nghiệm trong máu có dương tính với
HbsAg, đây là hậu quả truyền bệnh từ người mẹ mà
đứa con phải hứng chịu.
PV: Gần đây do hiểu biết không đầy đủ về các ca
phản ứng nặng xảy ra sau tiêm vaccin viêm gan B
đã làm các bậc cha mẹ lo ngại không cho trẻ đi tiêm
hoặc trì hoãn lịch tiêm, điều này sẽ tác động nguy
hại đến sức khỏe của trẻ và cộng đồng ra sao?
TS. Trịnh Thị Ngọc: Tôi nhấn mạnh rằng vaccin
viêm gan B là vaccin có tính an toàn cao nhất trong
tất cả những vaccin đang được sử dụng trên thế giới.
Rất đáng tiếc là sự thiếu hiểu biết của cộng đồng về
vaccin này cũng như những nguy cơ gây tử vong ở
trẻ sơ sinh đã làm giảm sút tỉ lệ tiêm chủng thời gian
qua. Trong khi đó, vaccin VGB mũi đầu tiên được
chỉ định tiêm trong 24 giờ sau sinh, trùng với thời
điểm tử vong sơ sinh xảy ra cao nhất. Do đó nếu có
phản ứng nặng xảy ra với những trẻ này người ta chỉ
đổ lỗi cho tiêm chủng, mà sự thật nếu không tiêm thì
nhiều trẻ sơ sinh vẫn có thể tử vong vì nhiều lý do
khác. Nếu tình trạng này không được sớm khắc phục
sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ cộng
đồng và nền kinh tế, bởi vì khi bệnh đã biến chứng
sang xơ gan thì điều trị rất tốn kém mà hiệu quả
không cao, tuổi thọ không kéo dài. Hơn nữa nếu
không cho trẻ đi tiêm chủng nhiều bệnh tật đã thanh
toán và loại trừ có nguy cơ quay trở lại, nhiều bệnh
truyền nhiễm khác như viêm não Nhật Bản, sởi có
cơ hội bùng phát mạnh mẽ. Trẻ em là người chịu
thiệt thòi nặng nề nhất.
GS Beas Ley- một chuyên gia về viêm gan B của
Mỹ khi sang Việt Nam đã khẳng định: muốn phòng
bệnh cho trẻ có mẹ dương tính với virut thì phải tiêm
ngay vaccin viêm gan B và kháng thể Hepabig vài
phút sau khi sinh, nếu để sau vài giờ đã là quá muộn.
Vì thế chúng ta không thể trì hoãn lịch tiêm cho trẻ,
kể cả những trẻ sinh ra từ mẹ không bị nhiễm virut
viêm gan B thì vẫn phải tiêm ngay sau khi sinh mới
có tác dụng phòng được bệnh.
PV: TS có lời khuyên như thế nào với cộng đồng
trong việc lựa chọn phòng bệnh bằng vaccin này
trước những vụ tai biến xảy ra sau tiêm chủng?
TS. Trịnh Thị Ngọc: Các bậc cha mẹ cần lựa chọn
biện pháp tiêm chủng để phòng bệnh tốt nhất cho
con mình, cần hiểu đầy đủ giá trị của vaccin viêm
gan B. Trước những thông tin về phản ứng sau tiêm
phải tìm hiểu nguyên nhân từ các cơ quan chức năng
và cơ quan truyền thông tin cậy. Mỗi người mẹ, đặc
biệt là những người đã nhiễm virut viêm gan B cần
phải chia sẻ trách nhiệm với các nhân viên tiêm
chủng khi họ tiêm phòng cho con mình, bởi chỉ có
vaccin mới bảo vệ được con họ trước căn bệnh này