Kỹ thuật lấy máu động mạch quay

Chia sẻ: Nhậm Sơ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu "Kỹ thuật lấy máu động mạch quay" nhằm giúp học viên trình bày được mục đích, chỉ định của việc lấy máu động mạch. Thực hiện được kỹ thuật lấy máu động mạch. Trình bày được triệu chứng, nguyên nhân, cách xử trí và cách phòng ngừa các tai biến khi lấy máu động mạch. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kỹ thuật lấy máu động mạch quay

KỸ THUẬT LẤY MÁU ĐỘNG MẠCH QUAY 1. MỤC TIÊU - Nêu được mục đích, chỉ định của việc lấy máu động mạch - Thực hiện được kỹ thuật lấy máu động mạch. - Trình bày được triệu chứng, nguyên nhân, cách xử trí và cách phòng ngừa các tai biến khi lấy máu động mạch. 2. MỤC ĐÍCH Lấy máu động mạch để làm xét nghiệm khí máu. 3. CHỈ ĐỊNH - Để đánh giá bệnh lý đường hô hấp và những bệnh lý ảnh hưởng đến phổi. - Xác định hiệu quả oxy liệu pháp. - Theo dõi bệnh nhân nặng hay bệnh nhân đang thở máy. - Bệnh nhân đang trong tình trạng sốc nặng, toan chuyển hóa - Chạy thận nhân tạo, lọc máu liên tục. 4. CHỐNG CHỈ ĐỊNH - Thận trọng đối với bệnh nhân bị rối loạn đông máu. - Tuần hoàn động mạch quay kém. - Nhiễm trùng da vùng định lấy máu. 5. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 5.1. Dụng cụ 5.1.1. Dụng cụ vô khuẩn - Ống tiêm 1ml có tráng Heparin. - Kim bướm. - Gòn. 5.1.2. Dụng cụ sạch - Mâm sạch. - Găng sạch. - Băng keo. 491
KỸ THUẬT ĐIỀU DƯỠNG NHI KHOA 2020 5.1.3. Dụng cụ khác - Thùng đựng chất thải thông thường. - Thùng đựng chất thải lây nhiễm. - Thùng đựng vật sắc nhọn. - Phiếu chỉ định xét nghiệm. - Thùng đá bảo quản mẫu xét nghiệm. 5.1.4. Thuốc và dung dịch sát khuẩn - Thuốc: Heparin 1.000đv/ml. - Dung dịch sát khuẩn: + Dung dịch sát khuẩn tay nhanh. + Cồn 70o. 5.2. Tiến hành kỹ thuật BƯỚC CÁC BƯỚC KỸ THUẬT Ý NGHĨA - Văn hóa giao tiếp. Chào bệnh nhân, thân nhân. Giới 1 - Tôn trọng. thiệu tên điều dưỡng. - Tạo sự thân thiện. Kiểm tra họ tên bệnh nhân, ngày sinh, giới tính, địa chỉ, kiểm tra Đảm bảo xác định đúng 2 thông tin bệnh nhân với vòng đeo bệnh nhân. tay và hồ sơ bệnh án. - Dùng từ ngữ phù hợp theo độ tuổi của trẻ để Báo và giải thích cho bệnh nhân, giải thích (nếu có thể). 3 thân nhân. - Để bệnh nhân và thân nhân biết việc điều dưỡng sắp làm, giúp bệnh nhân, thân nhân bớt lo lắng. - Phòng ngừa chuẩn. Điều dưỡng mang khẩu trang, 4 - Làm giảm sự lây lan của rửa tay thường quy. vi sinh vật gây bệnh. Tổ chức sắp xếp hợp lý, Chuẩn bị dụng cụ, để trong tầm 5 khoa học, quản lý thời gian tay. hiệu quả. - Tránh nhầm lẫn bệnh - Đối chiếu lại bệnh nhân. nhân. 6 - Báo và giải thích lại lần nữa. - Giúp bệnh nhân và thân nhân an tâm, hợp tác tốt. 492
Kỹ thuật lấy máu động mạch quay Rửa tay với dung dịch sát khuẩn Làm giảm sự lây lan của vi 7 tay nhanh. sinh vật gây bệnh. Chuẩn bị tư thế bệnh nhân thích Thực hiện thủ thuật được 8 hợp, nên có người phụ giúp giữ thuận tiện và an toàn hơn. trẻ. Bộc lộ vị trí lấy máu, chọn động Để dễ tiếp cận và dễ quan 9 mạch quay. sát. Thực hiện Test Allen (Test tuần hoàn bàng hệ tìm sự tắc nghẽn động mạch quay hoặc động mạch trụ của cánh tay cần lấy máu): - Đặt cẳng tay thẳng góc với cánh tay. - Ấn chặt hai vị trí động mạch quay và động mạch trụ: lòng bàn tay trở nên xanh xao. - Bỏ tay ấn động mạch trụ, vẫn Đảm bảo tưới máu chi đầy giữ tay ấn động mạch quay, đủ. Nếu test âm tính nên lựa bàn tay hồng trở lại trong thời chọn vị trí khác để lấy máu. gian 5 giây → tuần hoàn bên tốt, cho phép lấy máu động mạch quay và ngược lại.  Lưu ý: - Lấy máu ở động mạch quay 10 là lựa chọn đầu tiên vì động mạch quay nhỏ, chạy ngang qua mào xương cổ tay nên dễ cố định. Ấn động Bỏ tay ấn - Lấy máu ở động mạch cánh mạch quay động mạch tay là lựa chọn thứ 2, ngoại trừ và động trụ và giữ tay trường hợp mạch yếu do sốc, mạch trụ ấn động mạch béo phì hay xơ mạch máu. quay - Hạn chế lấy máu động mạch đùi vì có nguy cơ lấy nhằm vào máu tĩnh mạch do tĩnh mạch đùi nằm sát động mạch đùi và nguy cơ nhiễm trùng do động mạch đùi nằm gần mu. Chỉ lấy máu động mạch đùi trong trường hợp giảm tưới máu chi trên hay bệnh nhi bị ngưng tim ngưng thở. - Dán nhãn mã vạch (họ tên bệnh nhân, mã vạch, số hồ sơ, Đảm bảo mẫu máu đúng với 11 ngày tháng năm sinh, giới tính) bệnh nhi. lên ống tiêm 1ml. 493
KỸ THUẬT ĐIỀU DƯỠNG NHI KHOA 2020 Làm giảm sự lây lan của vi sinh vật gây bệnh. - Rửa tay với dung dịch sát khuẩn tay nhanh, mang găng 12 sạch. - Gắn kim bướm vào ống tiêm 1ml có tráng Heparin. Mang găng sạch Chuẩn bị tư thế cổ tay thích - Ngửa cổ tay bệnh nhân 300 - hợp sẽ giúp lấy máu dễ 600, tránh ngón cái dạng quá dàng và chính xác. mức, chêm lót dưới cổ tay để dễ xác định vị trí lấy máu 13 - Bắt mạch động mạch quay để xác định vị trí đâm kim: sờ vào vị trí ¼ ngoài cổ tay (gần nếp gấp cổ tay), nơi mạch đập mạnh nhất. Bắt mạch động mạch quay Sát khuẩn vị trí lấy máu theo - Làm sạch vi sinh vật trên chiều xoắn ốc từ trong ra ngoài da nơi đâm kim. 14 rộng ra 5cm, sát khuẩn đến khi - Đủ thời gian để chất sát sạch. Chờ cồn khô tự nhiên ít khuẩn có tác dụng. nhất 30 giây. Dùng tay không thuận kéo căng - Góc đâm kim đúng sẽ da nơi mạch đập mạnh nhất, giữ giúp vào động mạch dễ ngón trỏ trên động mạch để định dàng hơn. hướng kim đâm vào. Đâm kim - Máu chảy vào ống tiêm bướm (mặt vát ngửa lên trên) một cách tự động do áp vào động mạch quay một góc lực động mạch. 300 - 450 tại vị trí đã xác định bằng - Ấn chặt và băng ép giúp tay thuận. Đâm kim từ từ cho đến máu ngừng chảy. Tụ máu khi thấy máu tươi tự chảy ngược và chảy máu có thể xảy lên kim bướm và ống tiêm khoảng ra nếu không ép nhanh 0,5ml. Rút kim ra, dùng gòn khô chóng và đúng cách vì 15 ấn chặt 5 phút, sau đó băng ép máu động mạch chảy rất cho đến khi máu ngưng chảy. mạnh.  Lưu ý: - Không nên xoay kim quá mức hoặc đâm kim nhiều lần làm cho trẻ đau nhiều và có thể gây tổn thương thần kinh, mạch máu. - Đối với trẻ sơ sinh và trẻ có nguy cơ thiếu máu chỉ cần lấy đủ lượng máu cần cho xét nghiệm (0,2ml). Chích động mạch quay 494
Kỹ thuật lấy máu động mạch quay Hạn chế sự mất máu, lấy Rút lượng máu trong dây kim 16 đủ lượng máu để làm xét bướm vào ống tiêm 1ml. nghiệm. Ngăn ngừa đâm kim vào Bỏ kim bướm vào thùng đựng vật 17 tay người lấy máu, tránh lây sắc nhọn. nhiễm mầm bệnh do máu. - Bóng khí có thể làm sai - Đuổi hết khí trong ống tiêm kết quả khí máu. 1ml và nhanh chóng đậy nắp - Lăn nhẹ ống tiêm để ngăn ống tiêm sau khi đuổi khí. Lăn 18 ngừa hình thành cục máu nhẹ ống tiêm giữa hai lòng bàn đông. tay để tráng đều Heparin. - Đá lạnh làm giảm chuyển - Đặt mẫu máu vào thùng đá. hóa oxy. Tháo bỏ găng. Rửa tay. - Phòng ngừa chuẩn. 19 - Giảm sự lây lan của vi sinh vật gây bệnh. Tháo bỏ găng - Giúp bệnh nhân về tư thế tiện - Tạo sự thoải mái và an nghi. toàn. - Dặn dò thân nhân bệnh nhân - Phát hiện, xử trí kịp thời những điều cần thiết, theo dõi các tai biến. tại vị trí lấy máu: + Nếu chỗ chích còn chảy máu, đau nhiều, tê ngứa 20 hay thay đổi màu da, phải báo ngay bác sĩ và điều dưỡng. + Dấu hiệu nhiễm trùng (sưng, nóng, đỏ, đau). - Tôn trọng bệnh nhân, tạo - Cảm ơn bệnh nhân, thân nhân sự thân thiện. vì sự hợp tác. 495
KỸ THUẬT ĐIỀU DƯỠNG NHI KHOA 2020 Gửi mẫu máu và phiếu chỉ định về khoa xét nghiệm càng sớm càng tốt trong vòng 15 phút.  Lưu ý: - Nếu > 15 phút chưa được gửi khoa xét nghiệm thì mẫu máu phải được bảo quản lạnh ở nhiệt độ khoảng 40C, nhưng không được để quá 2 giờ. Mẫu máu để quá lâu sẽ làm - Nếu sau 2 giờ bảo quản lạnh, 21 ảnh hưởng đến kết quả xét mẫu máu vẫn chưa được gửi nghiệm. đến khoa xét nghiệm nên bỏ mẫu máu đi và thực hiện lại mẫu máu khác. - Khi vận chuyển tránh lắc mạnh mẫu máu vì có thể gây tán huyết làm sai trị số pH. - Không được để máu tiếp xúc với khí trời trong mọi tình huống. 22 Dọn dẹp dụng cụ, rửa tay. Phòng ngừa chuẩn. Ghi hồ sơ: - Ngày giờ lấy máu. - Vị trí lấy máu. - Số lượng máu mất. - Loại xét nghiệm. - Tình trạng tụ máu và bầm tím - Yếu tố an toàn cho bệnh nơi vị trí lấy máu. nhân. - Phản ứng bệnh nhân (nếu có). - Yếu tố pháp lý. 23 - Tên điều dưỡng thực hiện. - Phương tiện để theo dõi,  Lưu ý: đánh giá và bàn giao giữa Điều dưỡng cần đánh giá và các nhân viên y tế. theo dõi: tình trạng tụ máu và tắc mạch bằng cách theo dõi các ngón tay để đánh giá sự tưới máu; biểu hiện bầm tím các đầu ngón, mất mạch, lạnh chi. 496
Kỹ thuật lấy máu động mạch quay 6. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ NGUYÊN DẤU TAI STT NHÂN CÓ XỬ TRÍ HIỆU BIẾN PHÒNG NGỪA THỂ - Phải đuổi hết Heparin ra khỏi ống tiêm. - Khi tiêm đúng vị trí động mạch, - Lấy máu để máu tự chảy không đủ vào ống tiêm, số lượng. không nên vừa - Mẫu máu đâm kim vừa rút không pit-tông. đảm - Đuổi hết khí và bảo chất đậy nắp ống lượng Kết quả tiêm ngay sau Sai - Máu lẫn Báo bác sĩ, không khi lấy máu. lệch với dung thực hiện 1 phù hợp - Chờ dung dịch kết dịch sát theo chỉ với lâm sát khuẩn khô rồi quả. khuẩn định. sàng. mới đâm kim lấy chưa khô máu. - Không - Nên gửi mẫu đưa máu lên phòng mẫu đến xét nghiệm ngay khoa xét sau khi lấy máu nghiệm trong vòng 15 ngay. phút, hoặc bảo quản lạnh mẫu máu khoảng 40C nhưng không được để quá 2 giờ. - Ấn chặt - Không ấn Sau khi lấy máu, cho đến khi Chảy chặt sau khi dùng gòn khô ấn Chảy máu máu ngưng máu rút kim. chặt nơi lấy máu 2 nơi tiêm chảy hoặc khó - Bệnh nhân 5 phút và băng ép kéo dài. băng ép cầm. có rối loạn cho đến khi máu cầm máu. đông máu ngừng chảy. - Báo bác sĩ Tuần - Thực hiện test hoàn chi Allen trước khi Báo bác sĩ, không tốt, Co mạch, lấy máu. Hoại tử thực hiện 3 có dấu thuyên tắc - Thường xuyên chi. theo chỉ hiệu tắc mạch. theo dõi các định. mạch đầu ngón tay để theo chi. dõi sự tưới máu. 497
KỸ THUẬT ĐIỀU DƯỠNG NHI KHOA 2020 - Chêm lót nơi lấy máu và xác định - Nơi lấy đúng vị trí lấy máu máu mới đâm động kim. - Kim xuyên mạch - Băng ép. - Đâm kim đúng qua động có khối - Báo bác góc độ (300 – Khối mạch. 4 máu tụ sĩ, xử trí 450), mặt vát máu tụ. - Bệnh nhân to. theo chỉ hướng lên trên. có rối loạn - Bệnh định. - Dùng gòn khô ấn đông máu nhân chặt nơi lấy máu than 5 phút, sau đó đau. băng ép cho đến khi máu ngưng chảy. BẢNG KIỂM THỰC HÀNH STT NỘI DUNG ĐẠT CHƯA ĐẠT Chào bệnh nhân, thân nhân. Giới thiệu tên 1 điều dưỡng. Kiểm tra họ tên bệnh nhân, ngày sinh, giới 2 tính, địa chỉ, kiểm tra thông tin bệnh nhân với vòng đeo tay và hồ sơ bệnh án. 3 Báo và giải thích cho bệnh nhân, thân nhân. 4 Mang khẩu trang, rửa tay thường quy. 5 Chuẩn bị dụng cụ. - Đối chiếu lại bệnh nhân. 6 - Báo và giải thích lại lần nữa. 7 Rửa tay nhanh. 8 Chuẩn bị tư thế bệnh nhân thích hợp. 9 Bộc lộ vị trí lấy máu. 10 Thực hiện test Allen. 11 Dán nhãn mã vạch lên ống tiêm 1ml. - Rửa tay với dung dịch sát khuẩn tay nhanh, mang găng sạch. 12 - Gắn kim bướm vào ống tiêm 1ml có tráng Heparin. - Ngửa cổ tay bệnh nhân 300 - 600, tránh ngón cái dạng quá mức, chêm lót dưới 13 cổ tay. - Bắt mạch động mạch quay để xác định vị trí đâm kim. 498
Kỹ thuật lấy máu động mạch quay - Sát khuẩn vị trí lấy máu. 14 - Chờ cồn khô tự nhiên ít nhất 30 giây. Dùng tay không thuận kéo căng da nơi mạch đập mạnh nhất, giữ ngón trỏ trên động mạch để định hướng kim đâm vào. Đâm kim bướm (mặt vát ngửa lên trên) vào động mạch quay một góc 300 - 450 tại vị trí đã xác định bằng 15 tay thuận. Đâm kim từ từ cho đến khi thấy máu tươi tự chảy ngược lên kim bướm và ống tiêm khoảng 0,5ml. Rút kim ra, dùng gòn khô ấn chặt 5 phút, sau đó băng ép cho đến khi máu ngưng chảy. Rút lượng máu trong dây kim bướm vào ống 16 tiêm 1ml. 17 Bỏ kim bướm vào thùng đựng vật sắc nhọn. - Đuổi hết khí trong ống tiêm 1ml và nhanh chóng đậy nắp ống tiêm sau khi đuổi khí. 18 Lăn nhẹ ống tiêm giữa hai lòng bàn tay để tráng đều Heparin. - Đặt mẫu máu vào thùng đá. 19 Tháo bỏ găng. Rửa tay. - Giúp bệnh nhân về tư thế tiện nghi. - Dặn dò thân nhân bệnh nhân những điều 20 cần thiết. - Cảm ơn bệnh nhân, thân nhân. Gửi mẫu máu và phiếu chỉ định về khoa xét 21 nghiệm càng sớm càng tốt trong vòng 15 phút. 22 Dọn dẹp dụng cụ, rửa tay Ghi hồ sơ: - Ngày giờ lấy máu. - Vị trí lấy máu. - Số lượng máu mất. 23 - Loại xét nghiệm. - Tình trạng tụ máu và bầm tím nơi vị trí lấy máu. - Phản ứng bệnh nhân (nếu có). - Tên điều dưỡng thực hiện. 499