508
KỸ THUẬT LẤY MÁU ĐỂ CẤY
1. MỤC TIÊU
- Trình bày được mục đích, chỉ đnh của kỹ thuật lấy máu để cấy.
- Chuẩn b đầy đủ dụng cụ khi cấy máu.
- Thực hiện được kỹ thuật lấy máu để cấy đúng cách và an toàn.
- Xử lý đúng các tình huống khi thực hiện kỹ thuật.
2. MỤC ĐCH
- Lấy mẫu máu làm xét nghiệm.
3. CHỈ ĐỊNH
- Cấy máu tìm tác nhân gây nhiễm khuẩn huyết.
4. CÁC BƯỚC TIẾN HNH
4.1. Dng c
4.1.1. Dụng cụ vô khuẩn
- Chai cấy máu chứa dung dch nuôi cấy.
- Ống tiêm 3ml hoặc 5ml.
- Kim 21 – 23G.
- Hộp gòn.
- Găng vô khuẩn.
4.1.2. Dụng cụ sạch
- Mâm.
- Dây ga rô.
4.1.3. Dụng cụ khác
- Hồ sơ bệnh án.
- Phiếu chỉ đnh xét nghiệm.
- Mã vạch thông tin bệnh nhân.
- Thng đựng chất thải thông thường.
- Thng đựng chất thải lây nhiễm.
- Thng đựng vật sắc nhọn.
509
4.1.4. Thuốc và dung dch sát khuẩn
- Dung dch sát khuẩn:
+ Cồn 70o.
+ Dung dch sát khuẩn tay nhanh.
4.2. Tiến hành kỹ thuật
BƯỚC CÁC BƯỚC KỸ THUẬT Ý NGHĨA
1Chào bệnh nhân, thân nhân.
Giới thiệu tên điều dưỡng.
Văn hóa giao tiếp.
Tôn trọng.
Tạo sự thân thiện.
2
Kiểm tra họ tên bệnh nhân,
ngày sinh, giới tính, địa chỉ,
kiểm tra thông tin bệnh nhân vớ
i
vòng đeo tay và hồ sơ bệnh án.
Đảm bảo xác định đúng bệnh
nhân.
3Báo và giải thích cho bệnh
nhân, thân nhân.
- Dùng từ ngữ phù hợp theo
độ tuổi của trẻ để giải thích
(nếu có thể).
- Để bệnh nhân và thân nhân
biết việc điều dưỡng sắp
làm giúp bệnh nhân, thân
nhân bớt lo lắng.
4Điều dưỡng về phòng mang
khẩu trang, rửa tay thường quy.
Phòng ngừa chuẩn.
Làm giảm sự lây lan của vi
sinh vật gây bệnh.
5Chuẩn bị dụng cụ, để trong
tầm tay. Tổ chức sắp xếp hợp lý, khoa
học, quản lý thời gian hiệu quả.
6Đối chiếu lại bệnh nhân.
Báo và giải thích lại lần nữa.
Đảm bảo xác định đúng bệnh
nhân.
Giúp bệnh nhân và thân nhân
an tâm, hợp tác tốt.
7
- Kiểm tra chai cấy máu: hạn
sử dụng; màu sắc dung dịch:
trong, không đục; chai không
bị rò rỉ, nứt vỡ.
- Chai cấy máu để nhiệt độ
phòng 15 phút trước khi bơm
máu vào (nếu bảo quản ở tủ
lạnh). Tháo bỏ nắp nhựa trên
chai cấy máu.
1
Chai cấy máu cho
nhi khoa
Kỹ thuật lấy máu để cấy
510
KỸ THUẬT ĐIỀU DƯỠNG NHI KHOA 2020
8Chuẩn bị tư thế bệnh nhi:
Nằm hoặc ngồi/ở trẻ nhỏ: mẹ bế.
Tạo sự thoải mái cho bệnh
nhân và để tiếp cận vị trí tiêm
thuận lợi.
9Buộc ga rô phía trên nơi cần
lấy máu.
Tăng áp lực tĩnh mạch, giúp
tĩnh mạch nổi rõ cho phép
nhìn rõ hơn tĩnh mạch sẽ tiêm.
10 Sát khuẩn tay nhanh.
Mang găng vô khuẩn.
Làm giảm sự lây lan của vi
sinh vật gây bệnh.
Mang găng vô khuẩn khi lấy
mẫu máu để cấy có thể làm
giảm nguy cơ ngoại nhiễm
mẫu máu.
11
Sát khuẩn vị trí cần lấy máu bằng
gòn cồn 70
o
từ trong rộng ra theo
chiều xoắn ốc, lặp lại thêm 2 lần
nữa. Chờ cồn khô tự nhiên giữa
các lần sát khuẩn (chờ 30-60
giây).
Chú ý: sau khi sát khuẩn không
sờ nắn để tìm tĩnh mạch vì có thể
gây ngoại nhiễm.
Nếu bề mặt da còn ướt sẽ
gây đau cho bệnh nhân
nguyên nhân gây ngoại nhiễm.
12
Đâm kim vào tĩnh mạch, lấy đủ
lượng máu cần thiết. Tháo ga
rô, ấn chặt nơi tiêm bằng gòn
khô.
Thể tích máu càng nhiều tỷ
lệ dương tính càng cao, từ
1-3ml.
13 Gắn kim mới vô khuẩn vào ống
tiêm chứa máu. Hạn chế ngoại nhiễm mẫu
máu đã lấy.
14
Sát khuẩn nút chai cấy máu
bằng gòn cồn 70o.
Đâm kim vào nút cao su và bơm
ngay mẫu máu vào chai cấy
máu, thao tác bơm nhẹ nhàng
để tránh tán huyết.
Giúp hạn chế nguy cơ ngoại
nhiễm.
15
Rút bỏ kim và hủy kim vào
thùng đựng vật sắc nhọn. Tháo
bỏ găng.
Lắc nhẹ chai cấy máu để trộn
đều máu và dung dịch nuôi cấy.
Tránh nguy cơ phơi nhiễm do
vật sắc nhọn.
16
Dán nhãn thông tin bệnh nhân
lên chai cấy máu và lấy 1 nhãn
trên chai cấy máu dán lên phiếu
yêu cầu xét nghiệm của bệnh
nhân tương ứng.
Không nhầm lẫn mẫu.
17 Rửa tay với dung dịch sát
khuẩn tay nhanh. Làm giảm sự lây lan của vi
sinh vật gây bệnh.
18 Dặn dò bệnh nhân, thân nhân
những điều cần thiết. Phát hiện, xử trí kịp thời các
tai biến.
511
Kỹ thuật lấy máu để cấy
19
Báo bệnh nhân, thân nhân việc
đã xong.
Giúp bệnh nhân tiện nghi.
Cảm ơn bệnh nhân, thân nhân
đã hợp tác.
Lấy bệnh nhân làm trung tâm,
bệnh nhân và thân nhân phải
được biết tiến độ công việc.
Tạo sự thoải mái, an toàn.
Tôn trọng bệnh nhân, tạo sự
thân thiện.
20 Báo hộ lý gửi mẫu xét nghiệm
ngay.
Gửi mẫu càng sớm càng tốt
trong vòng 30 phút, việc gửi
mẫu sớm giúp chẩn đoán
bệnh sớm.
21 Dọn dẹp dụng cụ, rửa tay. Phòng ngừa chuẩn.
22
Ghi hồ sơ:
- Giờ, ngày lấy máu.
- Tên điều dưỡng thực hiện.
- Phản ứng bệnh nhi trong khi
lấy máu (nếu có).
Yếu tố an toàn cho bệnh nhân.
Yếu tố pháp lý.
Phương tiện để theo dõi, đánh
giá và bàn giao giữa các nhân
viên y tế.
5. TAI BIẾN V XỬ TR
STT DẤU
HIU TAI
BIN
NGUYÊN
NHÂN CÓ
THỂ XỬ TR PHÒNG NGỪA
1
Kết quả
cấy
máu
không
phù
hợp
với lâm
sàng.
Kết
quả
cấy
máu
âm
tính
giả.
- Bệnh nhân
đang dùng
kháng
sinh.
- Thể tích
máu lấy
chưa đủ.
- Không gửi
mẫu máu
ngay khi
cấy máu.
Lấy lại
mẫu máu
khác khi
có chỉ
định.
- Lấy máu
trước khi
dùng kháng
sinh hoặc
trước lần
dùng kháng
sinh kế tiếp.
- Lấy đủ thể
tích máu theo
quy định.
- Gửi mẫu ngay
sau khi lấy.
2
Mẫu
máu bị
ngoại
nhiễm.
- Không
tuân thủ
đúng quy
trình lấy
máu để
cấy: nhất
là giai
đoạn sát
khuẩn.
- Lấy lại
mẫu
máu
khác
khi có
chỉ
định.
- Sát khuẩn da
đúng kỹ thuật,
để khô giữa
các lần sát
khuẩn.
- Sát khuẩn
nắp chai cấy
máu trước
khi bơm máu
vào.
- Thay kim mới
khi bơm máu
và chai cấy
máu.
512
KỸ THUẬT ĐIỀU DƯỠNG NHI KHOA 2020
3
Máu
chảy
nơi
tiêm.
Chảy
máu
nơi
tiêm
kéo
dài.
- Không ấn
chặt gòn
sau khi rút
kim.
- Bệnh nhân
có rối loạn
đông máu.
Ấn chặt
vị trí lấy
máu đến
khi hết
chảy máu
hoặc
băng ép
cầm máu.
- Ấn chặt vị trí
lấy máu bằng
gòn khô đến
khi hết chảy
máu.
BẢNG KIỂM THỰC HNH
STT NỘI DUNG ĐẠT CHƯA ĐẠT
1Chào hỏi, đối chiếu họ tên, ngày sinh, địa chỉ.
Báo giải thích cho bệnh nhân, thân nhân.
2Mang khẩu trang, rửa tay, chuẩn bị đầy đủ
dụng cụ.
3Chuẩn bị tư thế bệnh nhân.
4Sát khuẩn tay nhanh, mang găng vô khuẩn.
5Buộc ga rô, sát khuẩn da đúng kỹ thuật.
6
Đâm kim vào tĩnh mạch, lấy đủ lượng máu
cần thiết. Tháo ga rô, ấn chặt nơi tiêm bằng
gòn khô.
7
Gắn kim mới vô khuẩn vào ống tiêm chứa
máu.
8
Sát khuẩn nút chai cấy máu bằng gòn cồn
70o.
Đâm kim vào nút cao su và bơm ngay mẫu máu
vào chai cấy máu, thao tác bơm nhẹ nhàng.
9Rút bỏ kim và hủy kim vào thùng đựng vật
sắc nhọn. Tháo bỏ găng.
10 Lắc nhẹ chai cấy máu để trộn đều máu và
dung dịch nuôi cấy.
11
Dán nhãn thông tin bệnh nhân lên chai cấy máu.
12 Dặn dò bệnh nhân, thân nhân những điều
cần thiết.
13
Báo bệnh nhân, thân nhân việc đã xong.
Giúp bệnh nhân tiện nghi.
Cảm ơn bệnh nhân, thân nhân đã hợp tác.
14 Báo hộ lý gửi mẫu xét nghiệm ngay.
15 Dọn dẹp dụng cụ, rửa tay, ghi hồ sơ.