538
KỸ THUẬT LẤY MẪU PHÂN
XÉT NGHIM
1. MỤC TIÊU
- Trình bày được mục đích, chỉ đnh lấy mẫu phân làm xét
nghiệm.
- Thực hiện được cách lấy mẫu phân làm xét nghiệm.
2. MỤC ĐCH
- Tìm hồng cầu, bạch cầu, ký sinh trng trong phân.
- Tìm hạt m trong phân.
- Cấy phân tìm vi khuẩn gây bệnh và làm kháng sinh đồ.
3. CHỈ ĐỊNH
- Khi bệnh nhân b tiêu chảy hay b các rối loạn tiêu hóa nghi
do nhiễm trng đường tiêu hóa.
- Đứng trước các bệnh nhân có một trong các triệu chứng sau:
tiêu chảy, lỵ với phân có mủ, nhầy hoặc máu, b cơn đau bụng.
Thi điểm lấy mẫu phân:
- Nên lấy vào giai đoạn sớm, càng sớm càng tốt của bệnh.
- Lấy mẫu phân khảo sát trước khi bệnh nhân dng kháng sinh.
4. CÁC BƯỚC TIẾN HNH
4.1. Dng c
4.1.1. Dụng cụ sạch
- Mâm.
- Lọ đựng phân.
- Ống nghiệm đựng que bông vô khuẩn.
- Găng sạch.
- Dung dch sát khuẩn tay nhanh.
- Thng đựng chất thải thông thường, thng đựng chất thải lây
nhiễm.
4.1.2. Dụng cụ khác
- Phiếu chỉ đnh.
539
- Bô tiêu cho trẻ.
- Giấy vệ sinh.
4.2. Tiến hành kỹ thuật
BƯỚC CÁC BƯỚC KỸ THUẬT Ý NGHĨA
1Chào bệnh nhân, thân nhân.
Giới thiệu tên điều dưỡng.
- Văn hóa giao tiếp.
- Tôn trọng.
- Tạo sự thân thiện.
2
Kiểm tra họ tên bệnh nhân,
ngày sinh, giới tính, địa chỉ,
kiểm tra thông tin bệnh nhân
với vòng đeo tay và hồ sơ
bệnh án.
Đảm bảo xác định đúng bệnh
nhi.
3
Báo và giải thích cho bệnh
nhân, thân nhân.
- Dùng từ ngữ phù hợp theo
độ tuổi của trẻ để giải thích
(nếu có thể).
- Để bệnh nhân và thân nhân
biết việc điều dưỡng sắp làm
giúp bệnh nhân, thân nhân
bớt lo lắng.
4Điều dưỡng về phòng mang
khẩu trang, rửa tay thường quy.
Phòng ngừa chuẩn.
Giảm sự lây lan của vi sinh vật
gây bệnh.
5Chuẩn bị dụng cụ đầy đủ, để
trong tầm tay.
- Tổ chức sắp xếp hợp lý,
khoa học, quản lý thời gian
hiệu quả.
6
Đối chiếu lại bệnh nhân với
thông tin ghi trên vòng đeo tay
và trên phiếu chỉ định, báo, giải
thích lại lần nữa.
- Tránh nhầm bệnh nhân.
- Giúp bệnh nhân và thân
nhân an tâm, hợp tác tốt.
7Dán mã vạch thông tin bệnh
nhân lên lọ hoặc ống xét nghiệm. Không nhầm lẫn mẫu.
8Sát khuẩn tay nhanh, lưu ý chờ
tay khô, mang găng sạch.
Phòng ngừa chuẩn.
Giảm sự lây lan của vi sinh vật
gây bệnh.
9Cho trẻ đi tiêu trong bô sạch
không có thuốc sát khuẩn. Giúp thu được mẫu phân chính
xác.
Kỹ thuật lấy mẫu phân xét nghiệm
540
KỸ THUẬT ĐIỀU DƯỠNG NHI KHOA 2020
10
- Dùng que bông đã hấp, sấy
vô khuẩn hoặc mái chèo có
sẵn trong lọ đựng phân do
khoa xét nghiệm cung cấp
lấy bệnh phẩm ở chỗ phân có
biểu hiện bệnh lý đường ruột
(nhầy, máu, niêm mạc...) lấy
phân cỡ bằng hạt đậu phộng
(nếu tiêu chảy lấy 5ml).
- Cho mẫu phân vừa lấy vào lọ
hoặc ống nghiệm vô khuẩn.
Giúp kết quả không bị sai lệch.
11
Lấy bệnh phẩm phân từ trực tràng:
- Chuẩn bị ống nghiệm đựng
que bông vô khuẩn.
-
Cho bệnh nhân nằm thẳng hoặc
nghiêng, đầu gối co lên bụng.
- Đưa đầu tăm bông vào trực
tràng xoay nhẹ vài lần và giữ
yên 5 - 10 giây, rút tăm bông
ra thấy phân thấm vào tăm
bông là được.
- Cho que bông vào ống
nghiệm vô khuẩn.
12
Mẫu phân để ở nhiệt độ phòng
và vận chuyển đến phòng xét
nghiệm càng sớm càng tốt.
-
Không quá 2 giờ (phân
thường).
- Không quá 30 phút (cấy phết
trực tràng, soi tươi tìm tả,
amip) kể từ lúc lấy mẫu.
13 Tháo găng tay, rửa tay nhanh. Phòng ngừa chuẩn.
Giảm sự lây lan của vi sinh vật
gây bệnh.
14
- Báo và giải thích việc đã xong
- Giúp bệnh nhân về tư thế tiện
nghi.
- Cảm ơn bệnh nhân và thân
nhân đã hợp tác.
- Tạo sự thoải mái, an toàn.
- Tôn trọng bệnh nhân, tạo sự
thân thiện.
15 Dọn dẹp dụng cụ, rửa tay. Phòng ngừa chuẩn.
16
Ghi hồ sơ
- Ngày giờ thực hiện.
- Tính chất phân.
- Tên điều dưỡng thực hiện.
- Yếu tố an toàn cho bệnh
nhân.
- Yếu tố pháp lý.
- Phương tiện để theo dõi,
đánh giá và bàn giao giữa
các nhân viên y tế.
541
Kỹ thuật lấy mẫu phân xét nghiệm
5. TAI BIẾN V XỬ TR
STT DẤU
HIU NGUY
CƠ
NGUYÊN
NHÂN
CÓ THỂ XỬ TR PHÒNG
NGỪA
1
Kết quả
không
phù hợp
với lâm
sàng.
Sai lệch
kết quả.
- Mẫu phân
để quá lâu
không gởi
lên phòng
xét nghiệm.
- Đựng mẫu
phân trong
lọ không
đúng quy
định.
- Lấy lại
mẫu.
- Gởi mẫu
ngay sau
khi lấy.
- Đựng
mẫu cấy
trong
lọ vô
khuẩn.
Thực hiện
đúng quy
trình lấy
mẫu.
BẢNG KIỂM THỰC HNH
STT NỘI DUNG ĐẠT CHƯA ĐẠT
1Chào bệnh nhân, thân nhân. Giới thiệu tên
điều dưỡng.
2
Kiểm tra họ tên bệnh nhân, ngày sinh, giới
tính, địa chỉ, kiểm tra thông tin bệnh nhân với
vòng đeo tay và hồ sơ bệnh án.
3Báo và giải thích cho bệnh nhân, thân nhân.
4Điều dưỡng về phòng mang khẩu trang, rửa
tay thường quy.
5Chuẩn bị dụng cụ.
6
Đối chiếu lại bệnh nhân với thông tin ghi trên
vòng đeo tay và trên phiếu chỉ định, báo giải
thích lại.
7Dán mã vạch thông tin bệnh nhân lên lọ hoặc
ống xét nghiệm.
8Sát khuẩn tay nhanh, lưu ý chờ tay khô,
mang găng sạch.
9Cho trẻ đi tiêu trong bô.
10
Dùng que bông đã hấp, sấy vô khuẩn hoặc mái
chèo có sẵn trong lọ đựng phân do khoa xét
nghiệm cung cấp lấy bệnh phẩm ở chỗ phân
có biểu hiện bệnh lý đường ruột (nhầy, máu,
niêm mạc...) lấy phân cỡ bằng hạt đậu phộng.
- Cho mẫu phân vừa lấy vào lọ hoặc ống
nghiệm vô khuẩn.
542
KỸ THUẬT ĐIỀU DƯỠNG NHI KHOA 2020
11
Lấy bệnh phẩm phân từ trực tràng:
- Chuẩn bị ống nghiệm đựng que bông vô
khuẩn.
- Cho bệnh nhân nằm thẳng hoặc nghiêng,
đầu gối co lên bụng.
- Đưa đầu tăm bông vào trực tràng xoay nhẹ
vài lần và giữ yên 5-10 giây, rút tăm bông
ra thấy phân thấm vào tăm bông là được.
- Cho que bông vào ống nghiệm vô khuẩn.
12
Mẫu phân để ở nhiệt độ phòng và vận chuyển
đến phòng xét nghiệm càng sớm càng tốt.
- Không quá 1 giờ (phân thường).
- Không quá 15 phút (cấy phết trực tràng, soi
tươi tìm tả amip) kể từ lúc lấy mẫu.
13 Tháo găng tay, rửa tay nhanh.
14
Báo và giải thích việc đã xong.
Giúp bệnh nhân về tư thế tiện nghi.
Cảm ơn bệnh nhân và thân nhân đã hợp tác.
15 Dọn dẹp dụng cụ, rửa tay, ghi hồ sơ.