L i m đ u ờ ở ầ
B o hi m xã h i n ộ ở ướ ể ả ớ ủ c ta là m t trong nh ng chính sách l n c a ữ ộ
Đ ng và Nhà n i lao đ ng. Vì v y ngay t nh ng ngày ả ướ c đ i v i ng ố ớ ườ ậ ộ ừ ữ
đ u khi m i thành l p N c, ch đ chính sách b o hi m xã h i đã đ ế ộ ầ ướ ể ậ ả ớ ộ ượ c
i phóng dân t c, đi u ki n kinh t ban hành và do đi u ki n đ u tranh gi ề ệ ấ ả ề ệ ộ ế ,
xã h i đã t ng b ừ ộ c đ ướ ượ ự c th c hi n đ i v i công nhân viên ch c khu v c ố ớ ự ứ ệ
Nhà n c. Trong quá trình th c hi n, ch đ chính sách v b o hi m xã ướ ề ả ế ộ ự ệ ể
h i không ng ng đ c b sung, s a đ i cho phù h p v i t ng th i kỳ ừ ộ ượ ớ ừ ử ổ ổ ợ ờ
phát tri n c a đ t n c nh m đ m b o quy n l i đ i v i ng ể ủ ấ ướ ề ợ ố ớ ằ ả ả ườ ộ i lao đ ng
tham gia b o hi m xã h i. T sau Đ i h i Đ ng l n th VI, n n kinh t ạ ộ ừ ứ ể ề ả ả ầ ộ ế
n c ta b t đ u chuy n sang ho t đ ng theo c ch kinh t th tr ướ ắ ầ ạ ộ ể ế ơ ế ị ườ ng
d i s qu n lý c a Nhà n c, v i c ch này, nhi u v n đ v ch đ ướ ự ủ ả ướ ề ề ế ộ ớ ơ ế ề ấ
chính sách b o hi m xã h i tr c đây không còn phù h p. B Lu t lao ộ ướ ể ả ậ ợ ộ
c Qu c h i thông qua năm 1994 có hi u l c thi hành t đ ng đ ộ ượ ự ệ ố ộ ừ
1/1/1995, trong đó ch đ chính sách b o hi m xã h i cũng đ c quy đ nh ế ộ ể ả ộ ượ ị
trong Ch ng XII b Lu t này và có liên quan đ n m t s đi u các ươ ộ ố ề ở ế ậ ộ
ch ng khác. Đ th ch các quy đ nh trong B Lu t lao đ ng, năm 1995 ươ ể ể ế ậ ộ ộ ị
Chính ph đã ban hành Đi u l B o hi m xã h i kèm theo Ngh đ nh s ề ệ ả ủ ể ộ ị ị ố
12/CP, Ngh đ nh s 45/CP quy đ nh c th v đ i t ụ ể ề ố ượ ố ị ị ị ứ ng tham gia, m c
c h ng, m c h đóng góp, đi u ki n đ đ ề ể ượ ệ ưở ứ ưở ế ộ ng đ i v i t ng ch đ , ố ớ ừ
ả đ ng th i quy đ nh hình thành Qu b o hi m xã h i và giao cho B o ỹ ả ồ ể ờ ộ ị
hi m xã h i Vi t Nam th ng nh t qu n lý ể ộ ệ ấ ả ố
Ả I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N C A B O Ủ Ể
HI M XÃ H I VI T NAM Ộ Ể Ệ
1. S t t y u khách quan hình thành b o hi m xã h i. ự ấ ế ộ ể ả
i mu n t n t Trong cu c s ng, con ng ộ ố ườ ố ồ ạ ả i và phát tri n đòi h i ph i ể ỏ
th a mãn các nhu c u t i thi u v v t ch t và tinh th n, hay nói m t cách ầ ố ỏ ể ề ậ ấ ầ ộ
2
i đ u ph i lao đ ng đ nuôi s ng b n thân và t n t khác m i con ng ỗ ườ ề ồ ạ i ể ả ả ộ ố
trong xã h i. Trong th c t ự ế ộ ộ không ph i lúc nào cu c s ng và lao đ ng ộ ố ả
i, có thu nh p th cũng đ u thu n l ề ậ ợ ậ ườ ố ng xuyên và m i đi u ki n sinh s ng ề ệ ọ
bình th ng h p g p khó khăn, b t l i phát sinh ườ ng, mà có r t nhi u tr ấ ề ườ ấ ợ ặ ợ
làm cho ng ườ i ta b gi m ho c m t thu nh p nh b t ng b m đau, tai ậ ờ ị ố ư ấ ị ả ặ ấ
n n lao đ ng, m c các b nh do ngh nghi p gây nên ho c theo đúng quy ề ạ ệ ệ ắ ặ ộ
lu t khi tu i già không còn kh năng lao đ ng. Khi r i vào các tr ậ ả ổ ộ ơ ườ ng
h p b gi m ho c m t kh năng lao đ ng nói trên, các nhu c u c p thi ợ ị ả ặ ấ ả ầ ấ ộ ế t
i không vì th mà m t đi. Ng c a cu c s ng con ng ủ ộ ố ườ ế ấ c l ượ ạ ỏ i còn đòi h i
tăng lên, th m chí xu t hi n thêm nhu c u m i nh m đau c n đ ư ố ệ ậ ấ ầ ầ ớ ượ c
ch a b nh, tai n n lao đ ng c n có ng ữ ệ ạ ầ ộ ườ ố ồ i ph c v ... B i v y, mu n t n ở ậ ụ ụ
t i con ng ạ ườ i và xã h i c n ph i tìm ra nh ng bi n pháp đ kh c ph c. ữ ể ắ ộ ầ ụ ệ ả
xã h i công xã nguyên th y, do ch a có t Ở ủ ư ộ ư ệ ọ li u s n xu t, m i ả ấ
ng i cùng nhau hái l m, săn b n, s n ph m thu đ c, đ ườ ượ ắ ả ẩ ượ ượ ố c phân ph i
bình quân nên khó khăn, b t l i c a m i ng c c c ng đ ng san i đ ấ ợ ủ ỗ ườ ượ ả ộ ồ
s , gánh ch u. Chuy n sang xã h i phong ki n, quan l ẻ ể ế ộ ị ạ ổ i thì d a vào b ng ự
l c c a nhà Vua, dân c thì d a vào s đùm b c l n nhau trong h hàng ộ ủ ọ ẫ ự ự ư ọ
c ng đ ng làng, xã ho c c a nh ng ng ộ ặ ủ ữ ồ ườ ả i h o tâm ho c m t ph n t ặ ầ ừ ộ
Nhà n c. Nh ng s tr giúp này không đ m b o th ng xuyên và c ướ ự ợ ư ả ả ườ ơ
b n.ả
Cùng v i s phát tri n c a xã h i, khi n n công nghi p và kinh t ộ ớ ự ủ ể ề ệ ế
i làm hàng hóa phát tri n, theo đó xu t hi n lao đ ng làm thuê và ng ấ ệ ể ộ ườ
ch . Lúc đ u ng i ch ch cam k t tr công lao đ ng, nh ng v sau h ủ ầ ườ ế ả ủ ỉ ư ề ộ ọ
đã ph i cam k t c vi c đ m b o cho ng ế ả ệ ả ả ả ườ ậ i làm thuê có m t s thu nh p ộ ố
nh t đ nh đ h trang tr i nh ng nhu c u sinh s ng thi t y u khi m đau, ể ọ ấ ị ữ ả ầ ố ế ế ố
, nhi u khi các tr tai n n, thai s n, tu i già... Trong th c t ổ ự ế ạ ả ề ườ ng h p trên ợ
không x y ra nên ng i ch không ph i chi m t đ ng ti n nào. Nh ng có khi ả ườ ộ ồ ủ ề ả ư
l i x y ra d n d p, bu c ng ạ ả ậ ồ ộ ườ i ch ph i b ra m t kho n ti n l n mà ộ ả ỏ ề ớ ủ ả
3
i ch đã d n d n không th c hi n nh ng cam h không mu n. Vì th gi ố ọ ế ớ ủ ự ữ ệ ầ ầ
i ch và ng i lao đ ng. k t ban đ u, d n đ n vi c tranh ch p gi a gi ế ữ ế ệ ầ ẫ ấ ớ ủ ườ ộ
Đ gi i quy t mâu thu n này, đã xu t hi n "bên th ba" đóng vai trò ể ả ứ ệ ế ẫ ấ
i ích gi a gi i ch và th . Đi u này có ý trung gian nh m đi u hòa l ằ ề ợ ữ ớ ủ ề ợ
nghĩa là, thay vì ph i chi tr c ti p nh ng kho n ti n l n đ t xu t cho ề ớ ữ ự ế ả ả ấ ộ
ng i lao đ ng khi h g p b t tr c, gi ườ ọ ặ ấ ắ ộ ớ i ch có th trích ra th ể ủ ườ ng
ữ xuyên hàng tháng m t kho n ti n nh d a trên c s xác xu t nh ng ỏ ự ơ ở ề ả ấ ộ
bi n c c a t p h p nh ng ng i lao đ ng làm thuê. S ti n này đ ố ủ ậ ữ ế ợ ườ ố ề ộ ượ c
c t n tích d n thành m t qu . Khi giao cho bên th ba qu n lý đ ứ ả ượ ầ ồ ộ ỹ
ng i lao đ ng b m đau, ườ ị ố ộ tai n nạ ... "bên th ba" s chi tr theo cam ứ ẽ ả
k t không ph thu c vào gi ụ ế ộ ớ i ch có ủ ộ mu n hay không mu n. Nh v y, m t ư ậ ố ố
t h i v kinh t , i lao đ ng làm thuê m t gi ặ ớ i ch đ b thi ủ ỡ ị ệ ạ ề ế m t khác ng ặ ườ ộ
đ ượ c đ m b o ch c ch n bù đ p m t ph n thu nh p khi b m đau, tai ộ ị ố ả ả ắ ắ ắ ầ ậ
ngày càng phát tri n, năng n n và khi v già. Tuy nhiên, khi n n kinh t ạ ề ề ế ể
su t lao đ ng đòi h i c n đ c tăng lên, d n đ n "r i ro" lao đ ng càng ỏ ầ ấ ộ ượ ủ ế ẫ ộ
i th luôn mong mu n đ c b o đ m nhi u h n, còn l n. Lúc này gi ớ ớ ợ ố ượ ề ả ả ơ
ng i gi i ch l c l ượ ạ ớ ủ ạ ả i mong mu n ph i chi ít h n, t c là ph i đ m b o ả ả ứ ả ố ơ
cho gi i th ít h n, do đó vi c tranh ch p v l i ích l i x y ra. Tr ớ ề ợ ệ ấ ợ ơ ạ ả ướ c
tình hình đó Nhà n ướ c đã ph i can thi p và đi u ch nh. S can thi p này ề ự ệ ệ ả ỉ
m t m t làm tăng vai trò c a Nhà n c, gi ủ ặ ộ ướ ớ i ch bu c ph i đóng thêm, ả ủ ộ
đ ng th i gi ồ ờ ớ i th cũng ph i đóng góp m t ph n vào s b o đ m cho ộ ự ả ả ầ ả ợ
chính mình. C gi i th đ u c m th y mình đ ả ớ i ch và gi ủ ớ ợ ề ả ấ ượ ệ c b o v . ả
Các ngu n đóng góp c a gi i ch , th và s h tr c a Nhà n c đã ủ ồ ớ ự ỗ ợ ủ ủ ợ ướ
hình thành nên Qu b o hi m xã h i. Do t p trung nên qu có kh năng ộ ỹ ả ể ậ ả ỹ
gi ả i quy t các phát sinh c a r i ro cho t p h p ng ủ ủ ế ậ ợ ườ i lao đ ng trong ộ
toàn xã h i.ộ
Nh v y s ra đ i c a b o hi m xã h i là m t t t y u khách quan, ư ậ ự ờ ủ ộ ấ ế ể ả ộ
không ph thu c vào ý mu n c a b t kỳ ai và đ đáp ng v i s phát ấ ớ ự ủ ứ ụ ể ộ ố
4
tri n chung c a xã h i, đòi h i b o hi m xã h i ngày càng ph i đ ỏ ả ả ượ c ủ ể ể ộ ộ
c ng c và hoàn thi n trong m i qu c gia cũng nh trên toàn th gi ủ ế ớ i. ư ệ ố ỗ ố
Cùng v i s ra đ i c a b o hi m xã h i, qu b o hi m xã h i cũng đ ờ ủ ả ớ ự ỹ ả ể ể ộ ộ ượ c
hình thành nh m t t ư ộ ấ ế t y u, tuy nhiên tuỳ thu c vào tình hình kinh t ộ ế ,
chính tr - xã h i c a m i n ộ ủ ỗ ướ ị c trong t ng giai đo n l ch s nh t đ nh mà ạ ị ấ ị ừ ử
c hình thành s m hay mu n, s h tr c a Nhà qu b o hi m xã h i đ ể ỹ ả ộ ượ ự ỗ ợ ủ ớ ộ
n c nhi u hay ít. Song nhìn chung qu b o hi m xã h i đ c hình thành ướ ỹ ả ộ ượ ể ề
ch y u t ủ ế ừ ự ủ s đóng góp c a các bên tham gia b o hi m xã h i, c a ủ ể ả ộ
ng i ch s d ng lao đ ng và ng i lao đ ng, đ ng th i có s b o tr ườ ủ ử ụ ộ ườ ự ả ộ ồ ờ ợ
c. c a Nhà n ủ ướ
c khi có Đi u l 2. Th i kỳ tr ờ ướ ề ệ ạ ộ t m th i v b o hi m xã h i ờ ề ả ể
(tr c 1961): ướ
Ngay t khi thành l p chính quy n nhân dân và su t trong th i kỳ ừ ề ậ ố ờ
kháng chi n, m c dù g p r t nhi u khó khăn v m i m t, song Chính ặ ấ ề ọ ề ế ặ ặ
ph đã luôn chăm lo c i thi n đ i s ng c a nhân dân lao đ ng nói chung ờ ố ủ ủ ệ ả ộ
và riêng đ i v i công nhân, viên ch c Nhà n c. Ngoài vi c ban hành ch ố ớ ứ ướ ệ ế
đ ti n l ộ ề ươ ộ ng, Chính ph đã ban hành các ch đ ph c p, tr c p xã h i ế ộ ụ ấ ợ ấ ủ
ạ mà th c ch t là các ch đ BHXH nh : tr c p m đau, sinh đ , tai n n ư ợ ấ ố ế ộ ự ẻ ấ
lao đ ng, tr c p già y u, tr c p cho cá nhân và gia đình công nhân, viên ợ ấ ợ ấ ế ộ
ch c khi ch t và xây d ng các khu an d ng, đi u d ng, b nh vi n, nhà ứ ự ế ưỡ ề ưỡ ệ ệ
tr ...V m t lu t pháp đ c th hi n trong các văn b n sau: ề ặ ẻ ậ ượ ể ệ ả
- S c l nh s 29/SL ngày 13/3/1947 c a Chính ph . ủ ắ ệ ủ ố
- S c l nh s 76/SL ngày 20/5/1950 c a Chính ph v quy ch công ắ ệ ủ ề ủ ế ố
ch c.ứ
- S c l nh s 77/SL ngày 22/5/1950 c a Chính ph v quy ch công ắ ệ ủ ề ủ ế ố
nhân.
5
Các văn b n này đã quy đ nh nh ng n i dung có tính nguyên t c v ữ ắ ề ả ộ ị
c có chi n tranh, trong kháng b o hi m xã h i, song do hoàn c nh đ t n ả ấ ướ ể ả ộ ế
chi n và kinh t khó khăn nên Nhà n c ch a nghiên c u chi ti ế ế ướ ư ứ ế ự t và th c
c đ y đ các quy n l hi n đ ệ ượ ề ợ ề ả i v b o hi m xã h i cho công nhân viên ộ ủ ể ầ
ầ ch c, mà các ch đ ch y u mang tính cung c p, bình quân v i tinh th n ế ộ ủ ế ứ ấ ớ
đ ng cam c ng kh . V n i dung ch a th ng nh t gi a khu v c hành ồ ề ộ ư ữ ự ấ ộ ổ ố
chính và s n xu t, gi a công nhân kháng chi n và công nhân s n xu t dân ữ ế ả ấ ả ấ
ng, chính sách d ng, các kho n chi v b o hi m xã h i l n v i ti n l ụ ớ ề ươ ộ ẫ ề ả ể ả
đãi ng mà ch a xây d ng theo nguyên t c h ự ắ ưở ư ộ ng theo lao đ ng là nguyên ộ
t c c b n v phân ph i XHCN, ngoài ra các văn b n l ắ ơ ả ả ạ ề ố ệ i ch a hoàn thi n ư
và đ ng b , nh h ng đ n vi c t ch c th c hi n. M t s v n đ quan ộ ả ồ ưở ệ ổ ứ ộ ố ấ ự ế ệ ề
tr ng, c p thi t đ n đ i s ng c a đông đ o công nhân viên ch c nh ch ấ ọ ế ế ờ ố ư ế ứ ủ ả
c p m t s c lao đ ng, thôi vi c, ch đ tr đ h u trí, tr ộ ư ợ ấ ế ộ ợ ấ ấ ứ ệ c p b nh ệ ộ
c quy đ nh. ngh nghi p ch a đ ệ ư ượ ề ị
Nhìn chung giai đo n này các ch đ b o hi m xã h i ch a đ ế ộ ả ư ượ c ể ạ ộ
quy đ nh m t cách toàn di n, qu b o hi m xã h i ch a đ c hình thành. ỹ ả ư ượ ể ệ ộ ộ ị
ộ Tuy nhiên, các ch đ tr c p, ph c p mang tính ch t b o hi m xã h i ụ ấ ế ộ ợ ấ ấ ả ể
trong giai đo n đ u thành l p n ạ ầ ậ ướ ầ c, trong kháng chi n và nh ng năm đ u ữ ế
hoà bình l p l i đã có tác d ng r t to l n, gi ậ ạ ụ ấ ớ ả i quy t m t ph n nh ng khó ầ ữ ế ộ
khăn trong sinh ho t c a công nhân viên ch c Nhà n ạ ủ ứ ướ ọ c và gia đình h ,
ọ c ng c thêm lòng tin c a nhân dân vào Đ ng, Chính ph và làm cho m i ủ ủ ủ ả ố
ng i an tâm, ph n kh i đ y m nh công tác, s n xu t, thu hút l c l ườ ở ẩ ự ượ ng ấ ạ ả ấ
lao đ ng vào khu v c kinh t Nhà n c. ự ộ ế ướ
b o hi m xã h i t m th i (t 3. Th i kỳ th c hi n đi u l ự ề ệ ả ộ ạ ờ ừ ờ ệ ể
1961 đ n 12/1994): ế
3.1. Nh ng quy đ nh v ch đ chính sách b o hi m xã h i: ề ế ộ ữ ộ ể ả ị
6
Đ phù h p v i đi u ki n kinh t ể ề ệ ợ ớ ế , xã h i c a đ t n ộ ủ ấ ướ ứ c, đáp ng
yêu c u không ng ng c i thi n đ i s ng c a công nhân viên ch c Nhà ờ ố ủ ứ ừ ệ ầ ả
n c, các ch đ tr c p xã h i c n đ ướ ế ộ ợ ấ ộ ầ ượ c b sung và s a đ i cho phù ử ổ ổ
mi n B c và đ u tranh gi h p v i th i kỳ xây d ng Ch nghĩa xã h i ự ộ ở ủ ợ ớ ờ ề ắ ấ ả i
ề phóng mi n Nam. T i Đi u 32 Hi n pháp năm 1959 quy đ nh rõ: quy n ế ề ề ạ ị
c giúp đ v v t ch t khi già y u, m t s c lao c a ng ủ ườ i lao đ ng đ ộ ượ ỡ ề ậ ấ ứ ế ấ
t. Năm 1960 H i đ ng Chính ph có Ngh quy t trong đó đã đ ng, b nh t ộ ệ ậ ộ ồ ủ ế ị
xác đ nh “đi đôi v i vi c c i ti n ch đ ti n l ế ộ ề ươ ệ ả ế ớ ị ng, c n c i ti n và ban ả ế ầ
i cho công nhân hành các chính sách c th v b o hi m xã h i và phúc l ụ ể ề ả ể ộ ợ
ộ ộ viên ch c, cán b ”. Th c hi n Ngh quy t trên, các B Lao đ ng, B N i ứ ự ệ ế ộ ộ ộ ị
và T ng Công đoàn Vi v , B Tài chính, B Y t ụ ộ ộ ế ổ ệ ố ợ t Nam đã ph i h p
nghiên c u xây d ng Đi u l ề ệ ạ ộ t m th i v b o hi m xã h i trình H i ể ờ ề ả ứ ự ộ
đ ng Chính ph ban hành. Ngày 14/12/1961 U ban th ồ ủ ỷ ườ ộ ng v Qu c h i ụ ố
phê chu n, Chính ph đã ra Ngh đ nh s 218/CP ngày 27/12/1961 ban ị ủ ẩ ố ị
hành kèm theo Đi u l ề ệ ạ ộ ố ớ t m th i v các ch đ b o hi m xã h i đ i v i ế ộ ả ờ ề ể
công nhân viên ch c Nhà n c. N i dung c a Đi u l đ c tóm t t nh ứ ướ ề ệ ượ ủ ộ ắ ư
sau:
- V đ i t ng áp d ng là: công nhân viên ch c Nhà n các c ề ố ượ ụ ứ c ướ ở ơ
quan, xí nghi p, công tr ng, nông tr ng, cán b , công nhân trong các ệ ườ ườ ộ
đoàn th nhân dân; công nhân viên ch c trong các xí nghi p công t ứ ể ệ ư ợ h p
doanh đã áp d ng ch đ tr l ụ ế ộ ả ươ ng nh xí nghi p qu c doanh; công nhân ố ư ệ
viên ch c trong các xí nghi p công nghi p đ a ph ứ ệ ệ ị ươ ng đã có k ho ch lao ế ạ
c. đ ng, ti n l ộ ề ươ ng ghi trong k ho ch Nhà n ế ạ ướ
- V đi u ki n và m c đãi ng : căn c vào s c ng hi n th i gian ề ề ự ố ứ ứ ế ệ ộ ờ
ả công tác, đi u ki n làm vi c, tình tr ng m t s c lao đ ng và tr c p b o ạ ấ ứ ợ ấ ệ ề ệ ộ
hi m xã h i nhìn chung th p h n ti n l ề ươ ể ấ ộ ơ ứ ng và th p nh t cũng b ng m c ấ ấ ằ
sinh ho t phí t ạ ố i thi u. ể
7
- V các ch đ đ c quy đ nh bao g m 6 ch đ : m đau, thai ế ộ ượ ề ế ộ ố ồ ị
s n, tai n n lao đ ng – b nh ngh nghi p, m t s c lao đ ng, h u trí và t ả ấ ứ ư ề ệ ệ ạ ộ ộ ử
tu t; t ng ch đ có quy đ nh c th v đi u ki n h ị ụ ể ề ề ấ ừ ế ộ ệ ưở ứ ng, tu i đ i, m c ổ ờ
h ng... ưở
ộ - V ngu n kinh phí đ m b o chi tr c p: do qu b o hi m xã h i ỹ ả ợ ấ ể ề ả ả ồ
c đài th t Ngân sách Nhà n c. c a Nhà n ủ ướ ọ ừ ướ
- V qu n lý qu b o hi m xã h i: Nhà n ỹ ả ề ể ả ộ ướ ỹ ả c thành l p qu b o ậ
hi m xã h i là qu đ c l p thu c Ngân sách Nhà n ỹ ộ ậ ể ộ ộ ướ ổ c và giao cho T ng
Công đoàn Vi t Nam (nay là T ng Liên đoàn Lao đ ng Vi t Nam) qu n lý ệ ổ ộ ệ ả
toàn b qu này (sau này giao cho ngành Lao đ ng - Th ng binh và Xã ộ ộ ỹ ươ
h i qu n lý qu h u trí và t tu t). ỹ ư ả ộ ử ấ
Đây là Đi u l ề ệ ạ ế ộ ả t m th i nh ng đã quy đ nh đ y đ 6 ch đ b o ị ư ủ ầ ờ
hi m xã h i, các ch đ này ch y u d a trên nguyên t c phân ph i theo ủ ế ế ộ ự ể ắ ộ ố
lao đ ng nh m khuy n khích m i ng i tăng c ng k lu t lao đ ng, ế ằ ộ ọ ườ ườ ỷ ậ ộ
ng lao đ ng trong các đ y m nh s n xu t và góp ph n n đ nh l c l ẩ ầ ổ ự ượ ấ ạ ả ị ộ
ngành kinh t ế qu c dân. Ngh đ nh 218/CP đ ị ố ị ượ ố ủ c coi là văn b n g c c a ả
chính sách BHXH và nó đ c th c hi n trong h n 30 năm. Tuy nhiên đ ượ ự ệ ơ ể
phù h p và đáp ng v i tình hình c a đ t n ớ ủ ấ ướ ứ ợ ộ c trong t ng giai đo n, n i ừ ạ
dung c a các quy đ nh trong Đi u l t m th i đã qua 8 l n s a đ i b ề ệ ạ ầ ử ổ ổ ủ ờ ị
sung v i 233 văn b n h ng d n th c hi n. Đ c bi t là t ả ớ ướ ự ệ ẫ ặ ệ ạ i Ngh đ nh s ị ị ố
236/HĐBT ngày 18/9/1985 c a H i đ ng B tr ộ ồ ộ ưở ủ ủ ng (nay là Chính ph )
ng binh và xã h i khi v s a đ i, b sung m t s ch đ chính sách th ộ ố ề ử ổ ế ộ ổ ươ ộ
Nhà n ng – ti n. ướ c th c hi n đi u ch nh giá - l ề ự ệ ỉ ươ ề
Trong giai đo n này tuy qua nhi u l n s a đ i, b sung nh ng xét ề ầ ử ổ ư ạ ổ
v b n ch t thì b o hi m xã h i v n gi ề ả ộ ẫ ể ấ ả ữ ơ ả nguyên nh ng đ c tr ng c b n ặ ữ ư
sau:
8
+ T n t i trong c ch qu n lý t p trung, bao c p, m i v n đ kinh ồ ạ ơ ế ọ ấ ề ậ ấ ả
t xã h i nói chung, b o hi m xã h i nói riêng đ u do Nhà n ế ể ề ả ộ ộ ướ ả c đ m
b o.ả
+ Nhà n ướ ộ ằ c quy đ nh và tr c ti p th c hi n b o hi m xã h i b ng ự ự ế ệ ể ả ị
ngân sách Nhà n c. b máy hành chính t ộ ừ ướ
i khi đã vào biên ch Nhà n c thì đ ng nhiên đ + M i ng ọ ườ ế ướ ươ ượ c
đ m b o vi c làm , thu nh p và b o hi m xã h i. ả ể ệ ả ậ ả ộ
+ Do Ngân sách Nhà n ướ c còn h n h p, th ạ ẹ ườ ố ng xuyên m t cân đ i, ấ
vì v y đ i t ng tham gia b o hi m xã h i ch a đ ố ượ ậ ư ượ ể ả ộ ợ ấ c m r ng, tr c p ở ộ
tính trên l ng nên ch a đ m b o cho cu c s ng và không k p th i. ươ ư ả ộ ố ả ờ ị
ề + Chính sách và các ch đ b o hi m xã h i còn đan xen thay nhi u ể ế ộ ả ộ
chính sách xã h i khác nh u đãi xã h i, c u tr xã h i, an d ộ ứ ư ư ộ ợ ộ ưỡ ề ng, đi u
d ng, k ho ch hoá gia đình... ưỡ ế ạ
Tóm l c t khi Nhà n i: ạ Trong su t th i kỳ l ch s c a đ t n ử ủ ấ ướ ừ ố ờ ị ướ c
C ng hoà dân ch Vi ủ ộ ệ ặ t Nam ra đ i đ n h t năm 1994, tuỳ thu c vào đ c ờ ế ế ộ
đi m c a t ng giai đo n, ch đ chính sách b o hi m xã h i nói chung, ủ ừ ế ộ ể ể ạ ả ộ
công tác t ch c th c hi n ch đ chính sách b o hi m xã h i nói riêng ổ ế ộ ứ ự ệ ể ả ộ
cũng luôn thay đ i, b sung, s a đ i cho phù h p, song nhìn chung trong ử ổ ổ ổ ợ
c ch qu n lý t p trung, bao c p, vi c tham gia b o hi m xã h i đ ơ ộ ượ c ế ệ ể ả ậ ấ ả
ệ xác đ nh b ng th i gian công tác hay g i là th i gian c ng hi n thì vi c ế ằ ờ ọ ờ ố ị
xây d ng các chính sách b o hi m xã h i luôn đ ự ể ả ộ ượ ồ ớ c l ng ghép cùng v i
các chính sách xã h i, chính sách kinh t ộ ế ề ơ ả ể . V c b n, chính sách b o hi m ả
ủ xã h i trong th i kỳ này đã hoàn thành c b n nhi m v và s m nh c a ứ ệ ơ ả ụ ệ ộ ờ
ả mình trong m t th i kỳ dài, nó đã góp ph n n đ nh cu c s ng, đ m b o ộ ố ầ ổ ả ộ ờ ị
thu nh p cho hàng tri u cán b công nhân viên ch c đang làm vi c đ ệ ượ c ứ ệ ậ ộ
yên tâm công tác, chi n đ u và b o v T qu c; hàng 1 tri u ng i lao ệ ổ ệ ế ấ ả ố ườ
9
c đ m b o v v t ch t và tinh th n, cũng nh gia đ ng khi già y u đ ộ ế ượ ề ậ ư ả ả ấ ầ
c p b o hi m xã h i ho c l đình h b ng tr ọ ằ ợ ấ ặ ươ ể ả ộ ng h u, đ ng th i góp ồ ư ờ
ph n to l n trong vi c đ m b o n đ nh xã h i và an toàn xã h i. ả ổ ệ ả ầ ớ ộ ộ ị
Tuy nhiên, qua nhi u năm các văn b n pháp quy và văn b n h ề ả ả ướ ng
d n quá nhi u nên không tránh kh i s ch ng chéo, trùng l p ho c có ẫ ỏ ự ề ắ ặ ồ
nh ng v n đ không đ ữ ề ấ ượ ế ộ c quy đ nh, khó khăn cho vi c th c hi n ch đ ; ự ệ ệ ị
có nhi u c s cho vi c v n d ng gây nên m t công b ng xã h i; các văn ệ ậ ụ ề ơ ở ấ ằ ộ
b n tính pháp lý ch a th t cao, ch y u m i ả ủ ế ớ ở ạ d ng Ngh đ nh, Đi u l ị ề ệ ư ậ ị
. V t ch c b máy th c hi n ch đ t m th i, Quy t đ nh, Thông t ạ ế ị ờ ư ề ổ ế ộ ự ứ ệ ộ
b o hi m xã h i ch a tách ch c năng qu n lý Nhà n ả ứ ư ể ả ộ ướ ứ c ra kh i ch c ỏ
ạ ộ năng ho t đ ng s nghi p c a b o hi m xã h i, còn phân tán, ho t đ ng ệ ủ ả ạ ộ ự ể ộ
kém hi u qu , s ph i h p đ gi ng m c cho đ i t ố ợ ả ự ể ả ệ i quy t các v ế ướ ố ượ ng ắ
i quy t m t vài g p nhi u khó khăn, m i c quan, đ n v , ngành ch gi ặ ỗ ơ ỉ ả ề ơ ị ế ộ
ả công vi c ho c khâu công vi c. Qu b o hi m xã h i thu không đ m b o ỹ ả ệ ể ệ ặ ả ộ
ng h u và các kho n tr đ chi, vi c chi tr ủ ệ l ả ươ ư ả ợ ấ ộ c p b o hi m xã h i ể ả
th ng xuyên b ch m, nh h ng l n đ n đ i s ng c a ng i h ườ ậ ả ị ưở ờ ố ủ ế ớ ườ ưở ng
ch đ b o hi m xã h i. ế ộ ả ể ộ
1/1995 đ n nay: 4. Th i kỳ t ờ ừ ế
T sau Đ i h i Đ ng l n th 6 v i ch tr ạ ộ ủ ươ ứ ừ ả ầ ớ ng đ i m i qu n lý ớ ả ổ
Nhà n n n kinh t k ho ch hoá, t p trung bao c p sang n n kinh c t ướ ừ ề ế ế ề ấ ạ ậ
t hàng hoá nhi u thành ph n v n hành theo c ch th tr ế ơ ế ị ườ ề ậ ầ ự ả ng có s qu n
lý c a Nhà n c theo đ nh h ủ ướ ị ướ ộ ng XHCN, chính sách b o hi m xã h i ể ả
cũng đ c xem xét, nghiên c u thay đ i sao cho phù h p không nh ng so ượ ứ ữ ợ ổ
v i tình hình đ i m i kinh t ớ ớ ổ c a đ t n ế ủ ấ ướ ữ c mà d n hoà nh p v i nh ng ầ ậ ớ
quy đ nh, nh ng nguyên t c c a b o hi m xã h i th gi ắ ủ ả ế ớ ữ ể ộ ị i và nh t là các ấ
n ướ c trong n n kinh t ề ế chuy n đ i. ể ổ
10
T năm 1995, thi hành nh ng quy đ nh trong B Lu t lao đ ng v ữ ừ ậ ộ ộ ị ề
b o hi m xã h i kèm b o hi m xã h i, Chính ph đã ban hành Đi u l ả ề ệ ả ủ ể ể ộ ộ
theo Ngh đ nh s 12/CP ngày 26/1/1995 và Ngh đ nh s 45/CP ngày ố ố ị ị ị ị
15/7/1995 áp d ng đ i v i công ch c, công nhân viên ch c Nhà n ố ớ ứ ứ ụ ướ c,
ng i lao đ ng theo lo i hình b o hi m xã h i b t bu c và s quan, quân ườ ộ ắ ể ạ ả ộ ộ ỹ
nhân chuyên nghi p, h s quan, binh s quân đ i nhân dân và công an ạ ỹ ệ ộ ỹ
nhân dân. N i dung c a Đi u l b o hi m xã h i này đã đã đ ề ệ ả ủ ể ộ ộ ượ ổ ớ c đ i m i
c đi m, t n t i mà Đi u l c b n và kh c ph c đ ơ ả ụ ắ ượ c nh ng nh ữ ượ ồ ạ ể ề ệ ả b o
hi m xã h i t m th i ban hành nh ng năm tr c đây, đó là: ộ ạ ữ ể ờ ướ
- Đ i t ố ượ ồ ng tham gia b o hi m xã h i b t bu c không ch bao g m ộ ắ ể ả ộ ỉ
lao đ ng trong khu v c Nhà n c mà ng i lao đ ng trong các thành ự ộ ướ ườ ộ
ph n kinh t ngoài qu c doanh có s d ng t 10 lao đ ng tr lên cũng có ầ ế ử ụ ố ừ ộ ở
quy n tham gia b o hi m xã h i. ề ể ả ộ
- Đ c p đ n v n đ b o hi m xã h i t nguy n và v n đ tham ề ả ề ậ ộ ự ể ế ấ ệ ề ấ
i s d ng lao đ ng, gia đóng góp vào Qu b o hi m xã h i c a ng ỹ ả ộ ủ ể ườ ử ụ ộ
ng i lao đ ng và hình thành Qu b o hi m xã h i. ườ ỹ ả ể ộ ộ
c qu n lý th ng nh t, t p trung trong c - Qu b o hi m xã h i đ ể ỹ ả ộ ượ ấ ậ ả ố ả
n c, đ c l p v i ngân sách Nhà n c. Qu b o hi m xã h i đ c Nhà ướ ộ ậ ớ ướ ỹ ả ộ ượ ể
n c b o tr , c ch qu n lý tài chính đ ướ ợ ơ ế ả ả ượ ủ c th c hi n theo quy đ nh c a ự ệ ị
Nhà n c.ướ
- V các ch đ b o hi m xã h i, quy đ nh 5 ch đ là m đau, thai ế ộ ả ế ộ ề ể ộ ố ị
tu t, không còn s n, tai n n lao đ ng- b nh ngh nghi p, h u trí và t ả ư ề ệ ệ ạ ộ ử ấ
ch đ tr c p m t s c lao đ ng mà nh ng ng ế ộ ợ ấ ấ ứ ữ ộ ườ ộ i m t kh năng lao đ ng ấ ả
đ c quy đ nh chung trong ch đ h u trí v i m c h ng l ượ ế ộ ư ứ ớ ị ưở ươ ư ng h u
th p. Trong t ng ch đ có quy đ nh c th h n v đi u ki n h ng, ụ ể ơ ề ề ế ộ ừ ệ ấ ị ưở
th i gian và m c h ng. ứ ưở ờ
11
- Ng i lao đ ng tham gia b o hi m xã h i đ ườ ộ ượ ấ ổ ả ể c c p s b o hi m ể ả ộ
ả xã h i, s b o hi m xã h i ghi chép, ph n ánh quá trình tham gia b o ổ ả ể ả ộ ộ
hi m xã h i, m c ti n l ề ươ ứ ể ộ ng làm căn c đóng b o hi m xã h i và các ả ứ ể ộ
ng. ch đ b o hi m xã h i đã đ ể ế ộ ả ộ c h ượ ưở
- Đ i v i l c l ố ớ ự ượ ể ng vũ trang cũng đã có quy đ nh riêng v b o hi m ề ả ị
xã h i (Ngh đ nh s 45/CP c a Chính ph ). ủ ủ ộ ố ị ị
- Tài chính b o hi m xã h i đ c đ i m i c b n, t p trung ộ ượ ể ả ớ ơ ả ậ ổ ở
nh ng n i dung ch y u sau: ủ ế ữ ộ
+ Qu b o hi m xã h i đ c hình thành trên c s s đóng ỹ ả ộ ượ ể ơ ở ự
i s d ng lao đ ng và ng i lao đ ng là chính, Nhà n góp c a ng ủ ườ ử ụ ộ ườ ộ ướ c
h tr cho ngu n Qu b o hi m xã h i là th y u khi c n thi ỗ ợ ứ ế ỹ ả ể ầ ồ ộ ế ứ t. M c
đóng góp hàng tháng đ c quy đ nh b t bu c thu c trách nhi m c a c ượ ủ ả ệ ắ ộ ộ ị
ng ườ i lao đ ng và ng ộ ườ ử ụ i s d ng lao đ ng. V i quy đ nh v m c đóng ớ ề ứ ộ ị
góp rõ ràng đã làm cho ng ườ i lao đ ng và ng ộ ườ ử ụ ấ i s d ng lao đ ng th y ộ
đ c quy n l ượ ề ợ ỹ ả i và nghĩa v c a mình trong vi c đóng góp vào Qu b o ụ ủ ệ
hi m xã h i. ể ộ
+ Qu b o hi m xã h i đ c tách kh i ngân sách Nhà n ỹ ả ộ ượ ể ỏ ướ c,
h ch toán đ c l p; qu b o hi m xã h i đ c th c hi n các bi n pháp đ ộ ậ ỹ ả ộ ượ ể ạ ự ệ ệ ể
b o t n và tăng tr ả ồ ưở ng. Qu b o hi m xã h i đ m b o thu đ đ chi và ộ ả ủ ể ỹ ả ể ả
có ph n k t d , b o đ m tính ch t c a b o hi m xã h i đoàn k t, t ấ ủ ả ế ư ả ế ươ ng ể ầ ả ộ
tr gi a t p th ng ợ ữ ậ ể ườ ả i lao đ ng và gi a các th h , đ ng th i đ m b o ế ệ ồ ờ ả ữ ộ
cho vi c th c hi n chính sách b o hi m xã h i luôn đ c n đ nh lâu dài. ự ệ ể ệ ả ộ ượ ổ ị
năm 1995 chính sách b o hi m xã h i đã g n quy n l Nh v y, t ư ậ ừ ề ợ i ể ắ ả ộ
h ưở ộ ủ ng b o hi m xã h i v i trách nhi m đóng góp b o hi m xã h i c a ệ ộ ớ ể ể ả ả
ng i lao đ ng, xác đ nh rõ trách nhi m c a ng ườ ủ ệ ộ ị ườ ử ụ ạ i s d ng lao đ ng, t o ộ
đ c. ượ c Qu b o hi m xã h i đ c l p v i ngân sách Nhà n ộ ộ ậ ỹ ả ể ớ ướ
+ M c chi tr các ch đ b o hi m xã h i đ c quy đ nh c ế ộ ả ộ ượ ứ ể ả ị ụ
i lao đ ng. Đ c bi th , h p lý, phù h p v i m c đóng góp c a ng ớ ể ợ ứ ủ ợ ườ ặ ộ ệ t
12
ng l c quy đ nh là 45% so v i m c ti n l m c h ứ ưở ươ ng h u đ ư ượ ề ươ ng ứ ớ ị
ngh ch b c, l ậ ươ ạ ng h p đ ng cho ng ồ ợ ườ ả i có 15 năm làm vi c và đóng b o ệ
hi m xã h i, sau đó c thêm m i năm đ c thêm 2% và cao nh t là 75% ứ ể ộ ỗ ượ ấ
cho ng i có 30 năm tham gia b o hi m xã h i. Ngoài ra, ng ườ ể ả ộ ườ ộ i lao đ ng
n u có th i gian tham gia b o hi m xã h i t ế ộ ừ ể ả ờ ỗ năm th 31 tr lên thì m i ứ ở
năm thêm đ c h c đ ng tr c p m t l n b ng 1/2 tháng ti n l ng, ượ ượ ưở ộ ầ ợ ấ ề ươ ằ
t i đa không quá 5 tháng ti n l ng. V i quy đ nh này đã t ng b c cân ố ề ươ ừ ớ ị ướ
c thu- chi b o hi m xã h i. đ i đ ố ượ ể ả ộ
Đ th c hi n ch đ chính sách b o hi m xã h i và qu n lý ể ự ế ộ ệ ể ả ả ộ
ạ qu b o hi m xã h i theo lu t đ nh, xoá b tính hành chính trong ho t ỹ ả ậ ị ể ộ ỏ
đ ng b o hi m xã h i, ngày 16/02/1995 Chính ph ra Ngh đ nh s 16/CP ộ ủ ể ả ộ ố ị ị
t Nam căn c Lu t t ch c Chính v vi c thành l p B o hi m xã h i Vi ề ệ ể ậ ả ộ ệ ậ ổ ứ ứ
ph Ngày 30 tháng 9 năm 1992 và đi u 150 B lu t Lao đ ng, xét theo đ ề ộ ậ ủ ộ ề
ngh c a B tr ng, Tr ị ủ ộ ưở ưở ể ng ban T ch c- Cán b Chính ph . B o hi m ộ ổ ứ ủ ả
t Nam đ c thành l p trên c s th ng nh t các t xã h i Vi ộ ệ ượ ơ ở ố ậ ấ ổ ả ch c B o ứ
Trung ng và đ a ph ng thu c h th ng lao hi m xã h i hi n nay ộ ể ệ ở ươ ị ươ ệ ố ộ
t Nam đ đ ng- Th ộ ươ ng binh và Xã h i và T ng liên đoàn Lao đ ng Vi ổ ộ ộ ệ ể
ự giúp Chính ph ch đ o công tác qu n lý qu B o hi m xã h i và th c ả ỹ ả ỉ ạ ủ ể ộ
hi n các ch đ , chính sách B o hi m xã h i theo pháp lu t c a Nhà ậ ủ ế ộ ể ệ ả ộ
n c.B o hi m xã h i Vi t Nam có t ướ ể ả ộ ệ ư ộ ậ cách pháp nhân, h ch toán đ c l p ạ
và đ c Nhà n ượ ướ ụ ở ặ c b o h , có con d u riêng, cói tài kho n, có tr s đ t ả ấ ả ộ
t i thành ph Nà N i. Qu B o hi m xã h i đ ạ ỹ ả ộ ượ ể ố ộ ấ c qu n lý th ng nh t ả ố
theo ch đ tài chính c a Nàh n ế ộ ủ c ướ
Do có t ch c th ng nh t qu n lý, b o t n, phát tri n qu ổ ả ồ ứ ể ấ ả ố ỹ
và th c hi n chi tr các ch đ b o hi m xã h i cho các đ i t ự ệ ả ế ộ ả ố ượ ng ể ộ
h ng b o hi m xã h i đã đ m b o cho vi c chi tr đ y đ , k p th i và ưở ả ầ ủ ị ệ ể ả ả ả ộ ờ
đúng quy đ nh; kh c ph c đ c nh ng t n t i tr c đây. ụ ượ ắ ị ồ ạ ướ ữ
13
Tuy nhiên, v i các quy đ nh c a Đi u l ề ệ ả ệ b o hi m xã h i th c hi n ủ ự ể ớ ộ ị
t năm 1995 còn m t s đi m t n t i c n đ ừ ộ ố ể ồ ạ ầ ượ ệ c nghiên c u hoàn thi n ứ
nh :ư
- Đ i t ng tham gia b o hi m xã h i còn h n h p, Nhà n ố ượ ẹ ể ạ ả ộ ướ ớ c m i
quy đ nh lao đ ng làm vi c trong các doanh nghi p mà có t ệ ệ ộ ị ừ ộ 10 lao đ ng
tr ở ố lên m i thu c di n b t bu c tham gia b o hi m xã h i, vì v y đ i ể ệ ậ ắ ả ớ ộ ộ ộ
t ượ ng tham gia b o hi m xã h i tuy đã đ ể ả ộ ượ c m r ng h n so v i quy ơ ở ộ ớ
c đây, nh ng so v i t ng s lao đ ng xã h i thì còn chi m t đ nh tr ị ướ ớ ổ ư ế ố ộ ộ ỷ
tr ng th p, m i ch có kho ng 14% s ng i trong đ tu i lao đ ng tham ấ ả ọ ớ ố ỉ ườ ộ ổ ộ
ng tr c ti p đ n s ng i lao gia b o hi m xã h i. Đi u này có nh h ộ ể ề ả ả ưở ế ố ự ế ườ
c h ng quy n l đ ng trong xã h i đ ộ ộ ượ ưở ề ợ ề ả ờ i v b o hi m xã h i, đ ng th i ể ộ ồ
quy mô qu b o hi m xã h i b h n ch . ế ể ộ ị ạ ỹ ả
- Ch đ chính sách b o hi m xã h i v n còn đan xem m t s ộ ẫ ế ộ ộ ố ể ả
chính sách xã h i.ộ
Trong quá trình th c hi n theo nh ng quy đ nh c a Đi u l ề ệ ả b o ữ ự ủ ệ ị
hi m xã h i t năm 1995 đ n nay, chính sách b o hi m xã h i đã có ộ ừ ể ế ể ả ộ
nh ng s a đ i, b sung: ử ổ ữ ổ
- V đ i t ng tham gia b o hi m xã h i: B sung đ i t ng là ề ố ượ ố ượ ể ả ổ ộ
cán b xã, ph ộ ườ ệ ng, th tr n theo Ngh đ nh s 09/1998/NĐ-CP th c hi n ố ị ấ ự ị ị
t 1/1998; đ i t ng là ng i lao đ ng làm vi c trong các t ừ ố ượ ườ ệ ộ ổ ự ch c th c ứ
, văn hoá, th d c th thao theo hi n xã h i hóa thu c ngành giáo d c, y t ộ ụ ệ ộ ế ể ụ ể
Ngh đ nh s 73/1999/NĐ-CP c a Chính ph . ủ ủ ố ị ị
ả ề ứ - V chính sách b o hi m xã h i: Có s a đ i, b sung c v m c ử ổ ề ể ả ổ ộ
đóng, t l ng, đi u ki n h ng và ph ng pháp tính l ng h u t h ỷ ệ ưở ề ệ ưở ươ ươ ư ạ i
14
các Ngh đ nh s 93/1998/NĐ-CP, s 94/1999/NĐ-CP v s a đ i, b sung ố ề ử ổ ố ổ ị ị
m t s Đi u c a Đi u l ề ủ ộ ố ề ệ ả b o hi m xã h i; Ngh đ nh s 04/2001/NĐ-CP ị ể ố ộ ị
quy đ nh chi ti t thi hành m t s Đi u c a Lu t Sĩ quan Quân đ i năm ị ế ộ ố ủ ề ậ ộ
ộ ố ớ 1999; Ngh đ nh s 61/2001/NĐ-CP v ch đ b o hi m xã h i đ i v i ế ộ ả ề ể ố ị ị
ng i lao đ ng khai thác trong h m lò; Quy t đ nh s 37/2001/QĐ-CP v ườ ế ị ầ ộ ố ề
ch đ ngh ng i d ế ộ ơ ưỡ ỉ ả ng s c; Ngh quy t s 16/2000/NQ-CP v tinh gi n ế ố ứ ề ị
biên ch trong c quan hành chính s nghi p và Ngh quy t s ế ơ ự ế ệ ị ố
41/2002/NĐ-CP v s p x p l i các doanh nghi p Nhà n c. ề ắ ế ạ ệ ướ
V i nh ng s a đ i, b sung v chính sách b o hi m xã h i quy ữ ử ề ể ả ổ ớ ổ ộ
i các văn b n trên, có nh h đ nh t ị ạ ả ả ưở ng nhi u đ n vi c qu n lý qu và ệ ề ế ả ỹ
cân đ i qu b o hi m xã h i. Ngoài ra, t ể ỹ ả ố ộ ừ ầ năm 1995 đ n nay v i 3 l n ế ớ
thay đ i m c ti n l ng t i thi u vào các năm 1997 (T m c 120.000 ề ươ ứ ổ ố ừ ứ ể
ứ đ ng lên m c 144.000 đ ng); năm 2000 (T m c 144.000 đ ng lên m c ồ ừ ứ ứ ồ ồ
ổ 180.000 đ ng) và năm 2001 đ n nay lên m c 210.000 đ ng. V i thay đ i ứ ế ồ ớ ồ
i lao đ ng tham gia b o hi m xã này thì thu b o hi m xã h i đ i v i ng ể ộ ố ớ ả ườ ể ả ộ
h i theo thang b ng l ng Nhà n c v n th c hi n theo m c ti n l ả ộ ươ ướ ề ươ ng ứ ự ệ ẫ
t i thi u cũ, nh ng khi gi i quy t ch đ b o hi m xã h i thì đ ố ư ể ả ế ộ ả ể ế ộ ượ ự c th c
hi n theo m c ti n l ng t i thi u m i t i th i đi m gi ề ươ ứ ệ ố ớ ạ ể ể ờ ả i quy t ch đ ế ế ộ
cũng nh đi u ch nh theo m c tăng c a m c ti n l ng t ư ề ề ươ ủ ứ ứ ỉ ố ố ớ i thi u đ i v i ể
ng i đang h ng l c p b o hi m xã h i hàng tháng, ườ ưở ươ ng h u và tr ư ợ ấ ể ả ộ
đi u này không nh ng nh h ữ ề ả ưở ố ng đ n qu b o hi m xã h i v cân đ i ể ộ ề ỹ ả ế
cũng b gi m. thu- chi mà ph n lãi su t đ u t ầ ấ ầ ư ị ả
C TA
II. TH C TR NG V QU B O HI M XÃ H I C A N Ỹ Ả
Ộ Ủ
Ự
Ạ
Ề
Ể
ƯỚ
HI N NAY.
Ệ
1- Th c tr ng v thu b o hi m xã h i: ự ộ ể ề ạ ả
15
ộ 1.1. V chính sách thu b o hi m xã h i: ể ề ả
- Đ i t ng thu b o hi m xã h i: ố ượ ể ả ộ
+ Ng i lao đ ng làm vi c trong các doanh nghi p Nhà n c; ườ ệ ệ ộ ướ
+ Ng i lao đ ng làm vi c trong các doanh nghi p thu c các thành ườ ệ ệ ộ ộ
ph n kinh t ầ ế ngoài qu c doanh có s d ng 10 lao đ ng tr lên; ử ụ ố ộ ở
+ Ng t Nam làm vi c trong các doanh nghi p có ườ i lao đ ng Vi ộ ệ ệ ệ
n c ngoài, khu ch xu t, khu công nghi p, trong các c quan, v n đ u t ố ầ ư ướ ệ ế ấ ơ
t c ngoài ho c t ch c qu c t t i Vi t Nam, tr ổ ch c n ứ ướ ặ ổ ố ế ạ ứ ệ tr ừ ườ ợ ng h p
đi u c qu c t mà CHXHCN Vi ề ướ ố ế ệ t nam ký k t ho c tham gia có quy ặ ế
đ nh khác; ị
+ Ng i lao đ ng làm vi c trong các t ch c kinh doanh d ch v ườ ệ ộ ổ ứ ị ụ
thu c các c quan hành chính, s nghi p, c quan Đ ng, đoàn th ; ể ự ệ ả ộ ơ ơ
+ Ng i lao đ ng làm vi c trong doanh nghi p, t ườ ệ ệ ộ ổ ứ ị ụ ự ch c d ch v l c
l ng vũ trang; ượ
+ Ng i gi ch c v dân c , b u c , làm vi c trong các c quan ườ ữ ứ ụ ử ầ ử ệ ơ
hành chính s nghi p, làm vi c trong các c quan Đ ng, đoàn th t trung ể ừ ự ệ ệ ả ơ
ươ ng đ n ế
c p huy n; ấ ệ
+ Ng i lao đ ng và chuyên gia là công dân Vi t Nam đi làm có ườ ộ ệ
th i h n n c ngoài. ờ ạ ở ướ
+ Ng i lao đ ng làm vi c trong các c s xã h i hoá ngoài công ườ ơ ở ệ ộ ộ
, Giáo d c, Văn hoá và th thao; l p thu c các ngành: Y t ậ ộ ế ụ ể
+ Sĩ quan, quân nhân chuyên nghi p, h sĩ quan, binh sĩ Quân đ i và ệ ạ ộ
Công an nhân dân;
ng, th tr n; + Cán b xã, ph ộ ườ ị ấ
- Qu b o hi m xã h i: qu b o hi m xã h i đ c hình thành t các ỹ ả ỹ ả ộ ượ ể ể ộ ừ
ngu n sau đây: ồ
16
+ Ng ườ ử ụ ỹ ề i s d ng lao đ ng đóng b ng 15% so v i t ng qu ti n ằ ớ ổ ộ
l ng c a nh ng ng ươ ữ ủ ườ i tham gia b o hi m xã h i trong đ n v , trong đó ộ ể ả ơ ị
có 10% đ chi các ch đ h u trí, t ế ộ ư ể ử ấ ế ộ ố tu t và 5% đ chi các ch đ m ể
đau, thai s n, tai n n lao đ ng-b nh ngh nghi p. Đ i v i ng ố ớ ệ ề ệ ạ ả ộ ườ ộ i lao đ ng
đi làm có th i h n n ờ ạ ở ướ c ngoài đóng b ng 10% đ chi các ch đ h u trí, ể ế ộ ư ằ
t c đóng b ng 10% so v i tr ử ấ tu t. Đ i v i cán b xã, ngân sách Nhà n ộ ố ớ ướ ớ ợ ằ
ộ ầ c p c a cán b xã đ chi các ch đ tr c p hàng tháng, tr c p m t l n, ế ộ ợ ấ ấ ủ ợ ấ ể ộ
ớ ổ ti n mai táng. B Qu c phòng, B Công an đóng b ng 15% so v i t ng ề ằ ộ ố ộ
qu ti n l ng c a nh ng quân nhân, công an nhân dân h ng l ng, ỹ ề ươ ữ ủ ưở ươ
trong đó 10% đ chi các ch đ h u trí, t ế ộ ư ể ử ấ tu t và 5% đ chi các ch đ ể ế ộ
ố ứ m đau, thai s n, tai n n lao đ ng-b nh ngh nghi p, đóng b ng 2% m c ệ ề ệ ả ạ ằ ộ
l ng t ươ ố ệ i thi u theo t ng s quân nhân, công an nhân dân thu c di n ể ổ ộ ố
h ưở ng sinh ho t phí đ chi 2 ch đ tr c p tai n n lao đ ng-b nh ngh ế ộ ợ ấ ệ ể ạ ạ ộ ề
nghi p và ch đ t tu t. ế ộ ử ấ ệ
+ Ng i lao đ ng, quân nhân, công an nhân dân h ng l ng đóng ườ ộ ưở ươ
ng cho qu BHXH đ chi 2 ch đ h u trí và t 5% trên t ng qu l ổ ỹ ươ ế ộ ư ể ỹ ử ấ tu t;
cán b xã đóng 5% trên m c sinh ho t phí đ chi các ch đ tr c p hàng ạ ế ộ ợ ấ ứ ể ộ
tháng, tr c p m t l n, ti n mai táng. ộ ầ ợ ấ ề
+ Nhà n c đóng và h tr thêm đ đ m b o th c hi n các ch đ ướ ỗ ợ ể ả ế ộ ự ệ ả
i lao đ ng. b o hi m xã h i đ i v i ng ả ộ ố ớ ể ườ ộ
+ Đ u t sinh l i. ầ ư ờ
+ Các ngu n thu khác. ồ
Đi u l ề ệ ả b o hi m xã h i cũng quy đ nh: ộ ể ị
+ Ti n l ề ươ ng, tr c p tháng làm căn c đóng b o hi m xã h i bao ứ ợ ấ ể ả ộ
ng theo ng ch b c, quân hàm, ch c v và các kho n ph c p khu g m l ồ ươ ứ ụ ụ ấ ạ ả ậ
ố v c, đ t đ , ch c v . Thâm niên, h s chênh lêch b o l u (n u có). Đ i ệ ố ự ứ ụ ả ư ắ ỏ ế
v i cán b xã căn c theo m c tr c p sinh ho t hàng tháng; quân nhân, ợ ấ ớ ứ ứ ạ ộ
17
công an nhân dân thu c di n h ệ ộ ưở ề ng sinh ho t phí căn c theo m c ti n ứ ứ ạ
l ng t ươ ố i thi u. ể
+ Ngân sách Nhà n c chuy n vào qu b o hi m xã h i s ti n đ ướ ộ ố ề ỹ ả ể ể ủ
ệ chi các ch đ h u trí, tr c p m t s c lao đ ng, tai n n lao đ ng-b nh ấ ứ ế ộ ư ợ ấ ạ ộ ộ
ngh nghi p, t tu t, b o hi m y t c h ệ ề ử ấ ể ả ế ủ c a nh ng ng ữ i đ ườ ượ ưở ả ng b o
hi m xã h i tr c ngày thi hành Đi u l ộ ướ ể ề ệ ả b o hi m xã h i và h tr đ chi ộ ỗ ợ ể ể
l ng h u cho ng i lao đ ng thu c khu v c Nhà n c v h u k t ươ ư ườ ự ộ ộ ướ ề ư ể ừ
ngày thi hành Đi u l ề ệ ả b o hi m xã h i. ể ộ
+ Vi c t ch c thu b o hi m xã h i do t ệ ổ ứ ể ả ộ ổ ộ ch c B o hi m xã h i ứ ể ả
Vi ệ t Nam th c hi n. ự ệ
+ Qu b o hi m xã h i đ c qu n lý t p trung th ng nh t theo ch ỹ ả ộ ượ ể ậ ả ấ ố ế
c, h ch toán đ c l p và đ c Nhà n đ tài chính c a Nhà n ộ ủ ướ ộ ậ ạ ượ ướ ộ c b o h . ả
c th c hi n các bi n pháp đ b o t n và tăng Qu b o hi m xã h i đ ể ỹ ả ộ ượ ể ả ồ ự ệ ệ
tr ưở ng theo quy đ nh c a Chính ph . ủ ủ ị
1.2. Tình hình v đ i t ề ố ượ ả ng tham gia b o hi m xã h i và thu b o ể ộ ả
hi m xã h i: ộ ể
V th c tr ng đ i t ề ự ố ượ ạ ng tham gia b o hi m xã h i bao g m: s ể ả ộ ồ ố
l ng ng ượ ườ ề i tham gia, th i gian tham gia b o hi m xã h i bình quân, ti n ả ể ờ ộ
l ươ ng bình quân làm căn c đóng b o hi m xã h i (theo t ng s và s ả ứ ể ộ ổ ố ố
ng i có th i gian tham gia tr c 1/1995), s lao đ ng này đ ườ ờ ướ ố ộ ượ ạ c phân lo i
theo các đ tu i, th hi n c th theo các bi u b ng sau: ể ệ ụ ể ộ ổ ể ả
18
ng tham gia BHXH(bi u s 1) Trang cho bi u TH đ i t ể ố ượ ể ố
19
Trang cho bi u TK đ i t ng tham gia BHXH theo đ tu i (bi u s ố ượ ể ộ ổ ể ố
2)
20
Ợ
Ộ
Ổ
Ả
Ể
Bi u s 3: ể ố T NG H P TÌNH HÌNH THU B O HI M XÃ H I
ST
Đ n vơ ị
CH TIÊU
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Ỉ
tính
T 1.
S đ n v tham gia BHXH
30.
34.
4
59
61.
ố ơ
ị
(không k LLVT) ể
789
815
9.628
.404
404
65.611
2.
ng
ổ
ố
ộ
iườ
T ng s lao đ ng
3.231.444 13.024.1
3.572.352 17.978.
3.765.389 19.225.
3.860.000 20.197.
4.127.680 26.787.0
4.375.925 31.335.
3.
ng căn c đóng BHXH
tr. đ
ỹ ươ
ứ
Qu l
87 335.
118 419.
398 425
465 436.
41 540.
998 596
4.
L
ng BQ tháng đóng BHXH
872
381
.485
042
801
.750
ươ
đ ngồ
5
S ti n ph i thu BHXH trong
2.604.
3.595.
3.845
3.978.
5.277.
6.173
ố ề
ả
tr. đ
837
623
.079
900
047
.191
năm
(theo qu l
ng)
ỹ ươ
198.
383
c
145.437
6
tr. đ
ố ề
ướ
S ti n ch a thu năm tr ư
352 233.456 3.829.
.468 4.228
2.803.
352.591
224.263 6.397
T ng s ti n ph i thu trong
189
079
.547
4.331.491
5.422.484
.454
7
tr. đ
ố ề
ả
ổ
năm
100.
150
99
49.
4
8
tr. đ
ố ề
S ti n thu th a trong năm ừ
342
.574
.507
570
8.581
9
tr. đ
ố ề
ự
S ti n th c thu trong năm
2.569.733
3.445.611
3.875.956
4.186.054
5.198.221
6.348.185
T l
91,66
96,65
99,23
%
ả
đã thu/ph i thu 10 11 S n chuy n năm sau
91,67 233.
90,00 383.
95,87 224.
ỷ ệ ố ợ
ể
456
tr. đ
(tr ph n thu d ) ư 12 S n chuy n năm sau
468 483.
352.591 503
145.437
263 273.
49.269 98.
ừ ầ ố ợ
ể
tr. đ
233.456
810
.165
244.944
833
850
(ch a tr thu d ) ư ừ
ư
21
ng tính theo m c ti n l
ng t
Ghi chú: Ti n thu b o hi m xã h i và ti n l ả
ề ươ
ề
ể
ộ
ứ ề ươ
ố
ể ừ i thi u t ng
th i đi m ( năm 1996 m c 120.000 đ ng; năm 1997 đ n 1998 m c 144.000 đ ng; năm
ứ
ứ
ể
ế
ờ
ồ
ồ
2000 m c 180.000 đ ng; năm 2001 m c 210.000 đ ng).
ứ
ứ
ồ
ồ
(S li u c a B o hi m xã h i Vi ố ệ ủ ộ ể ả ệ t
Nam)
ng tham gia b o hi m xã h i và Qua s li u th c tr ng v đ i t ự ề ố ượ ố ệ ạ ể ả ộ
tình hình tham gia b o hi m xã h i t i các bi u 1,2,3 nêu trên, đ tài có ộ ạ ể ả ể ề
nh ng nh n xét nh sau: ữ ư ậ
- Đ i t ng tham gia b o hi m xã h i k t ố ượ ộ ể ừ ể ả 1/1995 đ n năm 2002 ế
tăng khá nhanh, t 2,85 tri u ng i năm 1995 tăng lên 4,37 tri u ng ừ ệ ườ ệ ườ i
năm 2001, trong th i gian này s gi m do ngh h u và ngh h ố ả ỉ ư ỉ ưở ờ ợ ấ ng tr c p
m t l n là 0, 75 tri u ng i. Nh v y s đ i t ng tham gia b o hi m xã ộ ầ ệ ườ ư ậ ố ố ượ ể ả
h i tăng tuy t đ i là 2,27 tri u ng i ( bình quân 324 nghìn ng i/năm), ệ ố ệ ộ ườ ườ
đây là y u t ế ố ơ ả ả c b n đ tăng thu và tăng qu b o hi m xã h i, đ m b o ỹ ả ể ể ả ộ
cân đ i lâu dài v qu . ỹ ề ố
- T l c c u v gi i tính t ng đ i ngang nhau (nam 51,4%, n ỷ ệ ơ ấ ề ớ ươ ố ữ
48,6%), đi u này nh h ề ả ưở ng l n đ n qu b o hi m xã h i vì n tu i ngh ể ữ ổ ỹ ả ế ớ ộ ỉ
h u s m h n nam 5 tu i. ơ ư ớ ổ
- S thu b o hi m xã h i tăng bình quân hàng năm 630 t đ ng do ể ả ố ộ ỷ ồ
ng tham gia b o hi m xã h i tăng và m c ti n l ng t đ i t ố ượ ứ ề ươ ể ả ộ ố i thi u tăng ể
(ti n l ng bình quân làm căn c đóng b o hi m xã h i tăng). V i xu ề ươ ứ ể ả ộ ớ
h ướ ệ ng này giúp cho s thu b o hi m xã h i hàng năm tăng v s tuy t ề ố ể ả ố ộ
đ i. Tuy nhiên, s chi b o hi m xã h i t ố ộ ừ ể ả ố ề qu cũng tăng do vi c tăng ti n ệ ỹ
l ng t ng ch đ b o hi m xã ươ ố i thi u, nh ng hi n t ư ệ ạ ể i do s ng ố i h ườ ưở ế ộ ả ể
h i hàng tháng t ộ ừ ố ư ủ qu ch a nhi u, nên trong nh ng năm đ u s d c a ư ữ ề ầ ỹ
qu có t c đ tăng nhanh, đ n khi có nhi u ng ế ề ố ộ ỹ i h ườ ưở ng ch đ hàng ế ộ
22
tháng t qu thì đây là v n đ r t khó khăn cho vi c đ m b o cân đ i qu ừ ỹ ệ ả ề ấ ấ ả ố ỹ
b o hi m xã h i. ả ể ộ
i có th i gian tham gia b o hi m xã h i tr c 1/1995 - S ng ố ườ ể ả ờ ộ ướ
gi m d n qua các năm do đ đi u ki n ngh h u và ngh vi c h ng ch ỉ ệ ưở ủ ề ỉ ư ệ ầ ả ế
i/năm (t ng đ đ tr c p m t l n, bình quân gi m 109,5 nghìn ng ộ ợ ấ ộ ầ ả ườ ươ ươ ng
m c gi m 4%/năm); đ i t ố ượ ứ ả ổ ờ ng này ph thu c vào đi u ki n tu i đ i ụ ệ ề ộ
(theo nhóm đ tu i chia ra lao đ ng nam và lao đ ng n ) ữ ộ ổ ộ ộ
- V th i gian tham gia b o hi m xã h i, tính đ n năm 2001 bình ề ờ ế ể ả ộ
quân chung là 13,27 năm/ng i, nh ng s ng ườ ố ườ ư ả i có th i gian tham gia b o ờ
hi m xã h i tr c 1/1995 tính đ n th i đi m này bình quân đã là 21,32 ộ ướ ể ể ế ờ
năm/ng i ngh h u nh ng năm t nay đ n năm 2012 ườ i. Nh v y s ng ư ậ ố ườ ỉ ư ữ ừ ế
ng tham gia tr c 1/1995. v n ch y u thu c lo i đ i t ẫ ạ ố ượ ủ ế ộ ướ
- V đ tu i c a ng ề ộ ổ ủ ườ i lao đ ng tham gia b o hi m xã h i bình ả ể ộ ộ
quân chung là 34,68 tu i, ch y u ủ ế ở ộ ổ ố ớ đ tu i 25 đ n 40 tu i. Riêng đ i v i ế ổ ổ
ng i có th i gian tham gia b o hi m xã h i tr c 1/1995 có tu i đ i cao ườ ộ ướ ể ả ờ ổ ờ
h n, bình quân 44,5 tu i, t p trung trong kho ng đ tu i t ộ ổ ừ ổ ậ ả ơ 35 đ n 47 ế
tu i. V i tháp tu i này d báo cho chúng ta bi t s ng ự ổ ớ ổ ế ố ườ ỉ ư ẽ ậ i ngh h u s t p
trung ch y u vào các năm 2010 đ n 2017 đ i v i các đ i t ng tham gia ố ớ ủ ế ố ượ ế
c 1/1995. b o hi m xã h i tr ả ộ ướ ể
V i vi c đánh giá th c tr ng tham gia b o hi m xã h i và xác đ nh ự ể ệ ạ ả ớ ộ ị
các s li u th ng kê v đ i t ố ề ố ượ ố ệ ng tham gia b o hi m xã h i nêu trên là ể ả ộ
căn c ch y u đ xác đ nh các tiêu th c liên quan đ n s ng ứ ủ ế ế ố ứ ể ị ườ ỉ ư i ngh h u
hàng năm, ph c v cho tính toán xác đ nh s ti n ngân sách Nhà n ố ề ụ ụ ị ướ c
chuy n cho qu b o hi m xã h i hàng năm và cân đ i qu b o hi m xã ỹ ả ỹ ả ể ể ể ố ộ
h i đ c chính xác. ộ ượ
2- Th c tr ng v chi t ạ ự ề ừ ỹ ả qu b o hi m xã h i. ể ộ
2.1. Nh ng n i dung chi t ộ ữ ừ ỹ ả qu b o hi m xã h i : ể ộ
23
2.1.1 Nh ng n i dung chi t ữ ộ ừ ỹ ả qu b o hi m xã h i: ể ộ
- Chi tr các ch đ b o hi m xã h i g m: ế ộ ả ộ ồ ể ả
+ Ch đ m đau; ế ộ ố
+ Ch đ thai s n; ế ộ ả
+ Ch đ tr c p tai n n lao đ ng-b nh ngh nghi p (tr c p hàng ế ộ ợ ấ ợ ấ ệ ề ệ ạ ộ
tháng, tr c p m t l n, tr c p ch t do tai n n lao đ ng-b nh ngh ợ ấ ộ ầ ợ ấ ế ệ ạ ộ ề
nghi p, tr c p ng i ph c v , tr c p h tr sinh ho t); ợ ấ ệ ườ ụ ụ ợ ấ ỗ ợ ạ
+ Ch đ h u trí (l ế ộ ư ươ ợ ấ ng h u hàng tháng, tr c p m t l n, tr c p ộ ầ ợ ấ ư
trên 30 năm, tr c p hàng tháng đ i v i công nhân cao su); ố ớ ợ ấ
+ Ch đ tr c p m t s c lao đ ng hàng tháng; ế ộ ợ ấ ấ ứ ộ
+ Ch đ t tu t ( tr c p hàng tháng, tr c p m t l n, ti n mai ế ộ ử ấ ợ ấ ợ ấ ộ ầ ề
táng);
+ Ch đ ngh ng i d ế ộ ơ ưỡ ỉ ng s c; ứ
- Chi b o hi m y t cho các đ i t ng h ng l ng h u và tr c p hàng ể ả ế ố ượ ưở ươ ợ ấ ư
tháng (m c 3% l ng h u, tr c p). ứ ươ ợ ấ ư
- L phí cho công tác chi tr (0,52% so v i t ng s chi tr ); ớ ổ ệ ả ả ố
ể - Chi qu n lý (năm 2001 và 2002 v i m c 4% so v i t ng s thu b o hi m ớ ổ ứ ả ả ớ ố
xã h i)ộ
- Chi phí cho ho t đ ng đ u t ạ ộ . ầ ư
- Chi khác.
2.1.2. Nh ng n i dung chi t ngu n qu b o hi m xã h i: ữ ộ ừ ỹ ả ể ồ ộ
- Chi tr các ch đ b o hi m xã h i cho các đ i t ng k t 1/1/1995 ế ộ ả ố ượ ể ả ộ ể ừ
tr đi g m: ồ ở
+ Ch đ m đau; ế ộ ố
+ Ch đ thai s n; ế ộ ả
24
+ Ch đ tr c p tai n n lao đ ng-b nh ngh nghi p (tr c p hàng ế ộ ợ ấ ợ ấ ệ ề ệ ạ ộ
tháng, tr c p m t l n, tr c p ch t do tai n n lao đ ng-b nh ngh ợ ấ ộ ầ ợ ấ ệ ế ạ ộ ề
nghi p, tr c p ng i ph c v , tr c p h tr sinh ho t); ợ ấ ệ ườ ụ ụ ợ ấ ỗ ợ ạ
+ Ch đ h u trí (l ế ộ ư ươ ợ ấ ng h u hàng tháng, tr c p m t l n, tr c p ộ ầ ợ ấ ư
trên 30 năm);
+ Ch đ t tu t ( tr c p hàng tháng, tr c p m t l n, ti n mai ế ộ ử ấ ợ ấ ợ ấ ộ ầ ề
táng);
+ Ch đ ngh ng i d ế ộ ơ ưỡ ỉ ng s c; ứ
- Chi b o hi m y t cho các đ i t ng h ng l ng h u và tr c p hàng ể ả ế ố ượ ưở ươ ợ ấ ư
tháng t ng h u, tr c p). ừ 1/1/1995 tr đi (m c 3% l ở ứ ươ ợ ấ ư
- L phí cho công tác chi tr ệ ả (0,52% so v i t ng s chi tr ớ ổ ố t ả ừ ỹ ả qu b o
hi m xã h i); ể ộ
- Chi cho công tác qu n lý b máy hàng năm (m c 4% so v i t ng s thu ớ ổ ứ ả ố ộ
b o hi m xã h i) ả ể ộ
- Chi phí cho ho t đ ng đ u t ạ ộ . ầ ư
- Chi khác.
2.1.3. Nh ng n i dung chi t ngu n ngân sách Nhà n c: ữ ộ ừ ồ ướ
- Chi tr các ch đ b o hi m xã h i cho các đ i t ng ngh h ng ch ế ộ ả ố ượ ể ả ộ ỉ ưở ế
c 1/1/1995 g m: đ tr ộ ướ ồ
+ Ch đ tr c p tai n n lao đ ng-b nh ngh nghi p (tr c p hàng ế ộ ợ ấ ợ ấ ề ệ ệ ạ ộ
tháng, tr c p ng i ph c v , tr c p h tr sinh ho t); ợ ấ ườ ụ ụ ợ ấ ỗ ợ ạ
+ Ch đ h u trí (l ế ộ ư ươ ố ớ ng h u hàng tháng, tr c p hàng tháng đ i v i ợ ấ ư
công nhân cao su);
ng theo + Tr c p m t s c lao đ ng hàng tháng (k c ng ộ ấ ứ ợ ấ ể ả i h ườ ưở
Ngh đ nh s 91/CP) ố ị ị
+ Ch đ t tu t ( tr c p hàng tháng, tr c p m t l n, ti n mai ế ộ ử ấ ợ ấ ợ ấ ộ ầ ề
táng);
25
- Chi b o hi m y t cho các đ i t ng h ng l ng h u và tr c p hàng ể ả ế ố ượ ưở ươ ợ ấ ư
tháng ngh h ng ch đ tr c 1/1/1995 (m c 3% l ng h u, tr c p). ỉ ưở ế ộ ướ ứ ươ ợ ấ ư
- L phí cho công tác chi tr (0,52% so v i t ng s chi tr t ngân sách ớ ổ ả ừ ệ ả ố
Nhà n c); ướ
- Chi cho các đ i t ng h ng ch đ b o hi m xã h i gi ố ượ ưở ế ộ ả ể ộ ả i quy t theo ế
công văn s 843/LĐTBXH ngày 25/3/1996 c a B Lao đ ng - Th ủ ố ộ ộ ươ ng
binh & Xã h i;ộ
- Chi khác.
ng h 2.2. Th c tr ng v đ i t ạ ề ố ượ ự ưở ng b o hi m xã h i: ể ộ ả
Bi u s 4: ể ố
Đ I T
NG GI I QUY T M I HÀNG NĂM
Ố ƯỢ
Ớ
Ả
Ế
Lo i đ i t
ng
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
T ng C ng
Số
ạ ố ượ
Đ n vơ ị
ộ
ổ
TT
tính
(3 tháng)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
9
I.
H
NG HÀNG THÁNG
976
21.913
39.786
42.293
49.642
55.740
63.314
273.664
ƯỞ
1
Ng
359
12.010
13.727
16.058
24.402
29.455
H u VC ư
i ườ
2
Tr c p CB xã
39
551
35.866
131.877
ợ ấ
2.419
3
H u QĐ
Ng
78
2.547
3.603
3.850
5.131
4.537
1.829
ư
i ườ
4.061
23.807
4
474
6.250
20.596
19.803
17.819
19.931
ĐX Tu tấ
Đ.xu tấ
105.805
Trong đó: ĐXCB
458
6.181
20.346
19.607
17.609
19.777
19.841
Đ.xu tấ
105.116
ĐXND
69
250
196
210
154
16
19.642
Đ.xu tấ
199
1.094
5 TNLĐ - BNN
1.034
1.518
1.984
1.767
1.671
Ng
65
i ườ
1.717
9.756
II.
H
NG 1 L N
ƯỞ
Ầ
ư ể
1
Ng
61.210
69.299
89.022
98.654
104.256
(ch a k LL vũ trang) T/C theo đi u 28ề
i ườ
2
Ng
231
2.386
116.997
608.737
T/C 1 l n CB xã ầ
i ườ
5.913
8.530
26
T/C ng
i > 30 năm CT
Ng
6.385
7.094
8.456
12.882
15.333
3
ườ
i ườ
T/C TNLĐ
Ng
1.084
1.105
1.678
1.646
1.694
4
18.515
75.759
i ườ
Ch t do TNLĐ
Ng
422
436
463
498
408
5
1.681
9.993
ế
i ườ
475
509
348
393
349
6
B nh NN
Ng
516
3.179
ệ
i ườ
9.200
10.161
10.974
10.962
12.417
7
Ng
292
2.875
Tu tấ
i ườ
18.520
23.800
22.918
22.138
25.334
8
MTP
Ng
12.935
76.810
i ườ
825.416
850.806
978.673
962.533
994.012
9
Ng
26.364
162.874 6
m đau Ẩ
i ườ
5.418.970
5.784.901
6.684.734
6.289.537
5914138
Ngày
1.194.596
.656.842 43
7.574.829
.452.010
Ng
86.176
95.202
101.250
142.610
126.506
10 Thai s nả
i ườ
142.882
789.828
6.270.588
8.461.462
9.250.618
8.949.882
11.301.449
Ngày
65
Ng
13.077.584
.773.045
11 D ng s c ứ ưỡ
i ườ
59.730
Ngày
59.730
350.486
350.486
(S li u c a B o hi m xã h i Vi t Nam) ố ệ ủ ộ ể ả ệ
Bi u s 5: ể ố
Đ I T
NG H
NG CH Đ B O HI M XÃ H I HÀNG THÁNG
Ố ƯỢ
ƯỞ
Ế Ộ Ả
Ộ
Ể
(S có m t đ n 31/12 các năm) ặ ế ố
Đ n v tính: ng i ơ ị ườ
NĂM
H U VC
H U QĐ
T/C XÃ MSLĐ
TNLĐ
NGU NỒ
Ư
Ư
TU TẤ
T NGỔ
(ĐX)
BNN
C NGỘ
166.97
S bàn giao
1.024.987
406.360
174.438
1.778.918
ố
6.157
6
1/10/1995
399.253
168.538
6.484
1995
T ngổ
1.761.499
1.021.095
166.129
399.253
168.064
6.419
TĐ: NSNN
474
65
Quỹ
1.760.523
1.020.736
166.051
976
359
78
395.026
178.970
11.315
1.769.421
1996
T ngổ
1.017.129
166.981
395.026
172.609
10.357
1.748.821
TĐ: NSNN
6.361
958
20.600
Quỹ
1.006.340
164.489
27
2.492
10.789
380.132
175.709
13.542
1.758.219
1997
T ngổ
1.020.447
168.389
380.132
164.419
11.332
1.714.690
TĐ: NSNN
11.290
2.210
43.529
Quỹ
996.235
162.572
24.212
5.817
367.017
179.189
15.980
1.751.961
1998
T ngổ
1.020.125
169.670
367.017
162.672
11.960
1.681.981
TĐ: NSNN
16.517
4.020
70.000
Quỹ
979.867
160.465
40..258
9.205
1999
7
352.407
181.580
17.932
1.754.461
T ngổ
1.030.361
172.174
TĐ: NSNN
352.407
160.037
12.292
1.649.258
7
21.543
5.640
105.203
Quỹ
966.291
158.231
64.070
13.943
2000
476
340.663
179.814
19.612
1.760.884
T ngổ
1.045.171
175.148
TĐ: NSNN
340.663
154.434
12.320
1.615.272
476
25.380
7.292
145.612
Quỹ
951.901
155.954
93.270
19.194
2001
2.233
330.095
183.962
21.183
1.778.127
T ngổ
1.065.464
175.190
TĐ: NSNN
330.095
153.766
12323
1.587.198
2.233
30.196
8.860
190.929
Quỹ
937.463
153.551
128.001
t Nam)
21.639 (S li u c a B o hi m xã h i Vi ả
ố ệ ủ ộ ể ệ
Qua s li u v đ i t ng h ng ch đ b o hi m xã h i t ề ố ượ ố ệ ưở ế ộ ả ộ ạ ể ể ố i bi u s 4,
s 5 ta th y: ố ấ
- S ng ố i h ườ ưở ộ ầ ng ch đ b o hi m xã h i hàng tháng và m t l n ộ ế ộ ả ể
c (t tăng bình quân các đ u tăng, năm sau nhi u h n so v i năm tr ề ề ớ ơ ướ l ỷ ệ
năm là 12%) .
i ngh h u hàng năm đ i v i đ i t - S ng ố ườ ố ớ ố ượ ỉ ư ả ng tham gia b o
hi m xã h i theo Ngh đ nh s 12/CP tăng nhanh (tăng bình quân ể ộ ị ị ố
28
25%/năm).Đi u này th hi n đúng th c tr ng v đ tu i ng ề ộ ổ ể ệ ự ề ạ ườ ộ i lao đ ng
tham gia b o hi m xã h i nh đã nêu t i ph n thu b o hi m xã h i và ư ể ả ộ ạ ể ả ầ ộ
ph n ánh đúng th c tr ng tu i ngh h u theo Ngh đ nh 236/HĐBT, đa s ỉ ư ự ả ạ ổ ị ị ố
tu i ngh h u là 50 và khi th c hi n theo Đi u l ỉ ư ề ệ ả ổ b o hi m xã h i tu i ự ể ệ ổ ộ
ngh h uđã tăng lên trên 50. Riêng ng i ngh h u thu c l c l ng vũ ỉ ư ườ ộ ự ươ ỉ ư
trang hàng năm t ng đ i n đ nh. ươ ố ổ ị
i ngh h u có th i gian tham gia b o hi m xã h i trên 30 - S ng ố ườ ỉ ư ể ả ộ ờ
năm cũng tăng qua các năm t ng ng v i m c tăng tu i ngh h u. ươ ứ ỉ ư ứ ớ ổ
i ngh vi c h ng tr c p m t l n theo đi u 28 Đi u l - S ng ố ườ ỉ ệ ưở ộ ầ ợ ấ ề ệ ề
ỗ b o hi m xã h i tăng bình quân hàng năm là: 10% (năm 2000 và 2001 m i ả ể ộ
năm đã có trên 10 v n ng i). ạ ườ
2.3. Th c tr ng v chi b o hi m xã h i: ự ộ ể ề ạ ả
Theo quy đ nh c a Đi u l ề ệ ả b o hi m xã h i thì kinh phí đ ộ ủ ể ị ể
chi các ch đ b o hi m xã h i g m t ngu n do ngân sách Nhà n c và ế ộ ả ộ ồ ể ừ ồ ướ
ngu n t qu b o hi m xã h i , c th là: ồ ừ ỹ ả ụ ể ể ộ
+ Ngu n t ngân sách Nhà n ồ ừ ướ ể ả c đ đ m b o th c hi n chi các ch ự ệ ả ế
ệ đ h u trí, tr c p m t s c lao đ ng, tai n n lao đ ng-b nh ngh nghi p, ộ ư ấ ứ ợ ấ ệ ề ạ ộ ộ
t tu t, b o hi m y t c h ử ấ ể ả ế ủ c a nh ng ng ữ i đ ườ ượ ưở ộ ng b o hi m xã h i ể ả
tr c ngày thi hành Đi u l ướ ề ệ ả b o hi m xã h i. ể ộ
+ Ngu n qu b o hi m xã h i đ m b o th c hi n chi các ch đ ộ ả ỹ ả ế ộ ự ể ệ ả ồ
b o hi m xã h i cho các đ i t ộ ả ố ượ ể ộ ị ố ng đang tham gia b o hi m xã h i b m ả ể
ng s c và các đ i t ng h đau, thai s n, ngh d ả ỉ ưỡ ố ượ ứ ưở ế ộ ả ng các ch đ b o
hi m xã h i hàng tháng, m t l n k t 01/01/1995. ộ ầ ể ừ ể ộ
Tình hình chi b o hi m xã h i t ả ộ ừ ể ế ộ ả 2 ngu n và chi cho các ch đ b o ồ
hi m xã h i đ c th hi n c th qua s li u c a các bi u sau: ộ ượ ể ể ệ ụ ể ố ệ ủ ể
29
(Ti n chi b o hi m xã h i tính theo m c ti n l ng t ề ươ ứ ề ể ả ộ ố ể ừ i thi u t ng
th i đi m (năm 1996 m c 120.000 đ ng; năm 1997 đ n 1998 m c 144.000 ồ ứ ứ ể ế ờ
đ ng; năm 2000 m c 180.000 đ ng; năm 2001 m c 210.000 đ ng). ồ ứ ứ ồ ồ
Bi u s 6: ể ố
C C U NGU N KINH PHÍ CHI BHXH T NĂM 1995 Đ N 2001
Ơ Ấ
Ồ
Ừ
Ế
NĂM T NG CHI
NGÂN SÁCH NHÀ N
Ổ
C ƯỚ QU BHXH VI T NAM
Ỹ
Ệ
S chi (tr.đ)
T tr ng (%)
S chi (tr.đ)
T tr ng (%)
ố
ỷ ọ
ố
ỷ ọ
(tr.đ)
1996
4.788.607
4.405.457
92,00
383.150
8,00
1997
5.756.618
5.163.093
89,69
593.525
10,31
1998
5.880.095
5.128.466
87,22
751.629
12,88
1999
5.955.971
5.015.620
84,21
940.351
15,79
2000
7.573.401
6.238.493
80,37
1.333.908
19,63
2001
9.257.397
7.321.411
79,08
1.935.986
21,92
(S li u c a BHXH Vi t Nam) ố ệ ủ ệ
30
Bi u s 7 ể ố
31
Các tiêu th c liên quan đ n ng ứ ế ườ i lao đ ng ngh h u nh tu i ngh ỉ ư ư ổ ộ ỉ
h u, quá trình đ ư ượ ề c tính th i gian tham gia b o hi m xã h i, bình quân ti n ể ả ờ ộ
l ng l ng h u và m c ti n l l ong làm căn c tính l ư ứ ươ ng h u, t ư h ỷ ệ ưở ươ ề ươ ng ư ứ
h u cũng nh bình quân tu i th c a nh ng ng ọ ủ ữ ư ư ổ i h ườ ưở ng ch đ h u trí, ế ộ ư
đ c th hi n qua s li u th ng kê t năm 1995 đ n năm 2001 nh sau: ượ ể ệ ố ệ ố ừ ư ế
Bi u s 8: ể ố
TÌNH HÌNH TH C HI N CH Đ H U TRÍ Ệ
Ế Ộ Ư
Ự
(tăng thêm hàng năm)
Nă m
Năm
Năm
Năm
Năm
Năm
Năm
TIÊU TH CỨ
Đ n vơ ị
tính
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
1
2
3
4
5
6
7
8
32
1.H UVIÊNCH C (HC)
Ứ
Ư
359
12.010
13.727
16.058
24.402
29.455
35.866
-S ng
i ngh h u:
ố ườ
ỉ ư
Ng
iườ
-Th i gian tham gia
ờ
30,5
30,7
31,2
31,5
31,57
31,25
31,23
BHXH BQ 1 ng
i:ườ
Năm
0,6
1,5
2,5
3,5
4,5
5,5
6,5
Trong đó:
29,9
29,2
28,7
28,0
27,07
25,75
24,73
+ T/G đóng cho qu :ỹ
Năm
+ Tr
c 1/1995:
ướ
Năm
98,03
95,11
91,99
88,89
85,75
82,4
79,19
-T/G tr
c 1/1995 so
ướ
t ng T/G đóng BHXH: ổ
%
398.000
399.500
475.580
477.570
462.648
564.433
663.120
-L
ng BQ tháng tính
ươ
ng h u theo l ong
l ươ
ư
ư
T.T th i đi m: ờ
ể
Đ ngồ
696.500
699.125
693.554
696.456
674.695
658.505
663.120
- L
ng BQ tháng tính
ươ
275.124
278.320
331.050
330.150
321.488
393.976
464.135
ng h u theo l ong
l ươ
ư
ư
T.T 210.000đ:
Đ ngồ
481.467
487.060
482.781
481.469
468.837
459.639
464.135
-L
ng h u theo l ong
ươ
ư
ư
T.T th i đi m: ờ
ể
Đ ngồ
-L
ng h u theo l ong
ươ
ư
ư
78
2.547
3.603
3.850
5.131
4.537
4.061
T.T 210.000đ:
Đ ngồ
26,8
26,75
26,7
26,75
26,8
27,12
27,56
2. H U LLVT (HQ)
Ư
0,5
1,5
2,5
3,5
4,5
5,5
6,5
- S ng
i ngh h u:
ố ườ
ỉ ư
26,3
25,25
24,2
23,25
22,3
21,52
21,06
Ng
iườ
-Th i gian tham gia
ờ
98,13
94,39
90,64
86,92
83,21
79,35
76,42
BHXH BQ 1 ng
i:ườ
Năm
Trong đó:
+ T/G đóng cho qu :ỹ
Năm
695,0
698,2
834,2
840,5
842,4
985,6
1.155,2
+ Tr
c 1/1995:
ướ
Năm
-T/G tr
c 1/1995 so
ướ
1.216,.2
1.221,8
1.216,5
1.22,7
1.228,5
1.149,0
1.155,2
t ng T/G đóng BHXH: ổ
%
-L
ng BQ tháng tính
ươ
463.957
465.950
567.500
569.400
570.430
695.560
812.560
ng h u theo l ong
l ươ
ư
ư
T.T th i đi m: ờ
ể
811.925
815413
827604
830.375
831.877
811.487
812.560
1.000đ
-L
ng BQ tháng tính
ươ
ng h u theo l ong
l ươ
ư
ư
T.T 210.000đ:
1.000đ
-L
ng h u theo l ong
ươ
ư
ư
T.T th i đi m: ờ
ể
33
(S li u th ng kê c a B o hi m xã h i Vi ố ệ ủ ộ ố ể ả ệ t
Nam)
i ngh h u t năm 1995 đ n năm 2001, n u phân theo gi S ng ố ườ ỉ ư ừ ế ế i ớ
tính và đ tu i thì k t qu th hi n bi u sau: ả ể ệ ở ể ộ ổ ế
Bi u s 9: ể ố
S LI U V Đ I T
NG GI I QUY T H
Ề Ố ƯỢ
Ố Ệ
Ả
Ế
ƯỞ
NG H U TRÍ T 1995 Đ N 2001 Ừ
Ư
Ế
(đ i t ng ngh h u theo Ngh đ nh 12/CP) ố ượ ỉ ư ị ị
T l
Th i gian đóng
L
ng BQ
T l
L
ng h u
%ỷ ệ
Tu i BQổ
ờ
ươ
%ỷ ệ
ươ
ư
Ng
i h u
BHXH
h
BQ
Đ tu i ộ ổ
ườ ư
khi nghỉ
tính h uư
ngưở
(so I ho cII)ặ
(đ ng)ồ
h uư
(đ ng)ồ
3
4
6
7
8
9
1
I. NAM <40 40-44 45-49 50-54 55-59 = 60 >60
0,17 1,14 2,01 23,71 24,76 17,26 30,52
38,30 42,40 46,94 51,50 56,60 60,00 61,73
21 N 2 Tháng 23 N 6 Tháng 25 N 10 Tháng 29 N 6 Tháng 33 N 10 Tháng 35 N 3 Tháng 37 N 0 Tháng
579.580 592.182 602.070 576.156 723.913 818.770 892.608
41,06 49,41 58,86 65,36 73,43 72,20 73,02
245.737 295.791 355.737 378.796 533.945 596.918 658.484
57,10
33 N 9 Tháng
752.023
70,47
538.300
T ng Iổ
II. NỮ <40 40-44 45-49 50-54 = 55 >55
0,07 0,60 30,29 25,71 20,73 22,59
38,90 42,30 46,39 51,71 55,00 56,60
22 N 10 Tháng 23 N 5 Tháng 25 N 1 Tháng 29 N 10 Tháng 30 N 8 Tháng 31 N 1 Tháng
599.665 636.059 495.511 565.048 632.975 661.149
49,30 54,01 58,36 70,69 70,74 70,59
306.064 350.481 292.338 401.179 450.724 473.061
T ng II
51,80
28 N 10 Tháng
580.172
66,80
394.900
ổ
C ng I + II
ộ
54,35 31 N 3 Tháng
663.120
68,56 464.135
l Ghi chú: ng và l ng h u tính theo m c ti n l ng t ươ ươ ư ứ ề ươ ố i thi u ể
210.00đ/tháng.
34
(S li u th ng kê c a B o hi m xã h i Vi t Nam) ủ ả ố ệ ộ ố ể ệ
- T l so v i s ng i ngh h u chung: 51,52% ỷ ệ ớ ố ườ ỉ ư
- Ti n T/C BQ 1 ng i (l ong T.T 210.000đ) chung: ề ườ ư 2.802.000 đ ngồ
(S li u th ng kê c a B o hi m xã h i Vi t Nam) ủ ả ố ệ ố ộ ể ệ
Bi u s 11: ể ố
TÌNH HÌNH TH C HI N CH Đ TR C P Ệ
Ợ Ấ
Ế Ộ
Ự
M T L N THEO ĐI U 28
Ộ Ầ
Ề
ĐV
Nă m
Năm
Năm
Năm
Năm
Năm
Năm
TIÊU TH CỨ
C ngộ
tính
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
1
2
3
4
5
6
7
87
9
10
35
5.000
56.210
69.299
89.022
98.654
104.256
116.997
608.737
1. S ng
i h
ng:
ố ườ ưở
Ngườ
2. Th i gian TG đóng
i
ờ
9,43
9,32
8,6
8,8
8,3
8,01
9,5
BHXH binh quân:
Trong đó:
Năm
7,93
6,82
5,1
4,3
2,8
1,51
9
1,5
2,5
3,5
4,5
5,5
6,5
0,5
+ Tr
c 1/1995:
ướ
Năm
+ T/G đóng cho qu :ỹ
84,04
73,18
59,30
48,86
33,73
18,85
94,74
3. T/G tr
c 1/1995 so
Năm
ướ
102..203
163.077
193.870
218.444
258.034
326728
1.272.197
9.841
t ng T/G đóng BHXH: ổ
%
4. T ng s ti n chi tr ố ề
ổ
ả
1.968
1.818
2.353
2.178
2.214
2.475
2.793
5. Ti n T/C BQ 1
Tr. đ
ề
3.445
3.183
3.433
3.177
3.230
2.888
2.793
2.889
ng
iườ
(l ong T.T
Tr. đ
ư
ờ th i
218.689
202.026
261.471
272.222
267.780
309.375
349.077
đi m):ể
6. Ti n T/C BQ 1
Tr. đ
ề
382.815
353.647
381.421
397.104
403.754
361.041
349.077
374.780
ng
iườ
18
17
18
19
19
17
17
18
(l ong T.T 210.000đ):
1000đ
ư
7. L
ng tháng BQ
ươ
(l ong T.T
1000đ
ư
ờ th i
đi m):ể
8. L
ng tháng BQ
tháng
ươ
(l ong T.T 210.000đ):
ư
ng BQ 1
9. Ti n h ề
ưở
ng
i so l
ng T/T:
ườ
ươ
(S li u th ng kê c a B o hi m xã h i Vi t Nam) ủ ả ố ệ ộ ố ể ệ
V i s li u t ng h p và th ng kê t i các bi u s 6, 7, 8, 9, 10,11 có ớ ố ệ ổ ố ợ ạ ể ố
th rút ra m t s nh n xét nh sau: ộ ố ư ể ậ
36
ngân sách Nhà n - S chi t ố ừ ướ ứ c gi m d n qua các năm, nh ng m c ư ầ ả
gi m th p, bình quân gi m 1,26%/năm (đã quy theo m c l ng t ứ ươ ấ ả ả ố ể i thi u
chung); S chi t qu b o hi m xã h i tăng ngày càng nhanh, bình quân ố ừ ỹ ả ể ộ
tăng 25,2%/năm (đã quy theo m c l ng t i thi u chung). ứ ươ ố ể
ộ ầ - T tr ng chi b o hi m xã h i cho ch đ h u trí, tr c p m t l n, ế ộ ư ỷ ọ ợ ấ ể ả ộ
m t s c lao đ ng và t ấ ứ ộ ử ấ tu t chi m đa s trong t ng s chi b o hi m xã ổ ể ế ả ố ố
đ ng/ 9.257 t đ ng). h i, năm 2001 chi m 91,77% (8.495 t ế ộ ỷ ồ ỷ ồ
ả - Qũy b o hi m xã h i chi ch đ h u trí (hàng tháng, m t l n, b o ế ộ ư ộ ầ ể ả ộ
hi m y t phi chi tr ) tăng khá nhanh: năm 1996 là 197,7 t đ ng, năm ể , l ế ệ ả ỷ ồ
2001 đã chi là 1.336,7 t ỷ ồ ứ đ ng, bình quân 32,6%/năm (đã quy theo m c
l ng t i thi u chung). Trong đó ti n chi các kho n tr ươ ố ề ể ả ợ ấ ạ c p ng n h n ắ
t ng đ i n đ nh qua các năm, còn l i tăng ch y u các kho n chi l ươ ố ổ ị ạ ủ ế ả ươ ng
h u hàng tháng, b o hi m y t và l ư ể ả ế ệ phí chi tr . ả
ộ ầ - S ti n chi cho ch đ h u trí (g m hàng tháng, tr c p m t l n, ế ộ ư ố ề ợ ấ ồ
tr c p trên 30 năm công tác và b o hi m y t ) t ợ ấ ế ừ ể ả ngu n qu b o hi m xã ỹ ả ể ồ
h i trong nh ng năm t 1/1995 đ n 2001 chi toàn b cho các đ i t ng là ữ ộ ừ ố ượ ế ộ
công nhân viên ch c Nhà n c đã có th i gian khá dài công tác tr ứ ướ ờ ướ c
1/1995 (đ n h t năm 2001 chi m t là 79,19% so v i t ng th i gian ế ế ế l ỷ ệ ớ ổ ờ
ể tham gia b o hi m xã h i) và có th i gian ng n tham gia đóng b o hi m ờ ể ả ả ắ ộ
xã h i vào qu b o hi m xã h i. ỹ ả ể ộ ộ
- S ng ố i h ườ ưở ể ng tr c p m t l n có trên 30 năm đóng b o hi m ộ ầ ợ ấ ả
xã h i chi m bình quân 51,52% s ng ố ườ ế ộ ứ i ngh h u trí hàng tháng, v i m c ỉ ư ớ
h ng t ưở ươ ng ng c a m t ng ủ ứ ộ ườ ề i là 2.802.000 đ ng (b ng 13,4 tháng ti n ằ ồ
l ng t ươ ố i thi u). ể
i ngh h - T năm 1995 đ n năm 2001 s ng ế ừ ố ườ ỉ ưở ộ ầ ng tr c p m t l n ợ ấ
ứ có th i gian tham gia b o hi m xã h i bình quân là 8,5 năm v i m c ể ả ờ ộ ớ
l ng bình quân tháng làm căn c tính tr c p là 374.780 đ ng (tính theo ươ ợ ấ ứ ồ
m c ti n l ng t i thi u 210.000 đ/tháng), m c h ng tr c p bình quân ề ươ ứ ố ứ ưở ể ợ ấ
37
ng ng 18 tháng ti n l ng t i thi u. Đa s ng i ngh m t ng ộ i t ườ ươ ề ươ ứ ố ể ố ườ ỉ
h ng tr c p m t l n là đ i t ng tr c 1/1995, đã có th i gian khá dài ưở ộ ầ ợ ấ ố ượ ướ ờ
công tác tr ướ ộ c 1/1995 và có th i gian ng n tham gia đóng b o hi m xã h i ể ắ ả ờ
vào qu b o hi m xã h i. ỹ ả ể ộ
- V tu i ngh h u, n u so v i th i kỳ tr c 1/1995 bình quân 50,84 ề ổ ỉ ư ế ờ ớ ướ
tu i thì sau 1/1995 đã tăng lên bình quân 54,35 tu i, trong đó bình quân ổ ổ
tu i ngh h u c a nam là 57,1; bình quân tu i ngh h u c a n là 51,35, ỉ ư ỉ ư ữ ủ ủ ổ ổ
nh ng so v i tu i quy đ nh chung (nam đ 60 tu i, n đ 55 tu i) thì khi ữ ủ ủ ư ổ ớ ổ ổ ị
th c hi n còn gi m bình quân đ i v i nam là 2,9 tu i, n là 3,75 tu i. Đó ố ớ ữ ự ệ ả ổ ổ
là do chính sách quy đ nh m t s đ i t ng đ c ngh h u ộ ố ố ượ ị ượ ỉ ư ở ổ ấ tu i th p
ng do s c kho suy gi m cũng đ c ngh h n tu i quy đ nh và các đ i t ị ố ượ ơ ổ ứ ẻ ả ượ ỉ
h u tu i th p h n quy đ nh v i m c l ư ở ổ ứ ươ ấ ơ ớ ị ỉ ư ng h u th p h n. S ngh h u ơ ư ấ ố
d i tu i quy đ nh chung so v i t ng s ng i ngh h u chi m t ướ ớ ổ ổ ố ị ườ ỉ ư ế ỷ ọ tr ng
đáng ph i l u ý, qua s li u th ng kê thì t tr ng là 52,3% đ i v i nam và ả ư ố ệ ố ỷ ọ ố ớ
56,7% đ i v i n . Đi u này nh h ố ớ ữ ề ả ưở ỹ ả ng khá l n đ n vi c cân đ i qu b o ệ ế ố ớ
hi m xã h i vì th i gian đóng vào cho qu b gi m đi, t ỹ ị ả ể ộ ờ ươ ờ ng ng là th i ứ
gian chi tr l ng h u t qu tăng lên. ả ươ ư ừ ỹ
- V tu i th bình quân c a nh ng ng i ngh h u, theo xu h ề ổ ủ ữ ọ ườ ỉ ư ướ ng
chung c a xã h i thì tu i th ngày càng cao, đ n th i đi m năm 2001: nam ủ ể ế ộ ổ ờ ọ
ổ đ t tu i th bình quân là 68,67; n đ t tu i th bình quân là 69,66 tu i. ữ ạ ạ ọ ổ ổ ọ
Đi u này nh h ề ả ưở ng khá l n đ n vi c cân đ i qu b o hi m xã h i vì ố ỹ ả ế ệ ể ớ ộ
tăng th i gian chi tr l ng h u và xu h ng t t y u này tăng hàng năm. ả ươ ờ ư ướ ấ ế
t Nam. 3. K t qu ho t đ ng c a B o hi m xã h i Vi ủ ả ạ ộ ộ ể ế ả ệ
Theo quy đ nh c a Đi u l b o hi m xã h i qu b o hi m xã ề ệ ả ỹ ả ủ ể ể ộ ị
h i đ c hình thành t các kho n thu và chi tr b o hi m xã h i k t ộ ượ ừ ả ả ả ộ ể ừ ể
t Nam 1/1/1995, nh ng do ho t đ ng c a h th ng B o hi m xã h i Vi ủ ệ ố ạ ộ ư ể ả ộ ệ
nên th c t 1/7/1995. Qua 6 ự ế qu b o hi m xã h i đ ể ỹ ả ộ ượ c xác đ nh k t ị ể ừ
38
năm hình thành qu b o hi m xã h i, tình hình qu b o hi m xã h i đ ộ ỹ ả ỹ ả ộ ượ c ể ể
th hi n nh sau: ể ệ ư
- V s thu cho qu b o hi m xã h i: hi n t ỹ ả ề ố ệ ạ ể ộ ả i bao g m thu b o ồ
hi m xã h i t ng ộ ừ ể ườ i lao đ ng và ng ộ ườ ử ụ i s d ng lao đ ng; thu lãi đ u t ộ ầ ư
tăng tr ng t ưở ừ ố ề s ti n thu b o hi m xã h i còn nhàn r i, ch a có h tr ộ ỗ ợ ư ể ả ỗ
t ngân sách Nhà n c. ừ ướ
qu b o hi m xã h i: Ngoài các kho n chi các ch đ - V chi t ề ừ ỹ ả ế ộ ể ả ộ
ng h ng t 1/1/1995 tr b o hi m xã h i theo quy đ nh cho các đ i t ả ố ượ ể ộ ị ưở ừ ở
đi, qu b o hi m xã h i còn chi cho qu n lý (chi phí qu n lý b máy). ỹ ả ể ả ả ộ ộ
Nh ng năm 1995, 1996,1997 kho n chi phí này do ngân sách Nhà n ả ữ ướ c
đài th , t năm 1998 trích chi theo đ nh m c t ọ ừ ứ ừ ị qu b o hi m xã h i và ể ỹ ả ộ
các năm sau đ ượ c xác đ nh theo t ị l ỷ ệ ể ph n trăm trên s th c thu b o hi m ố ự ả ầ
xã h i hàng năm, hi n t i đ ệ ạ ượ ộ ể c quy đ nh b ng 4% t ng s thu b o hi m ổ ằ ả ố ị
c trích t lãi do đ u t tăng tr ng. xã h i và đ ộ ượ ừ ầ ư ưở
V i tình hình nh nêu trên, th c tr ng qu b o hi m xã h i trong ỹ ả ự ư ể ạ ớ ộ
các năm qua nh sau: ư
Bi u s 13: ể ố
T NG H P TÌNH HÌNH THU-CHI CH Đ Ế Ộ
Ợ
Ổ
Ộ B O HI M XÃ H I T QU B O HI M XÃ H I
Ộ Ừ
Ỹ Ả
Ả
Ể
Ể
NĂM
THU BHXH
CHI BHXH
T L CHI SO V I Ớ
Ỷ Ệ
THU BHXH(%)
(tri u đ ng)
(tri u đ ng)
ệ ồ
ệ ồ
2.596.733
383.150
14,76
1996
3.445.611
593.525
17,22
1997
3.875.956
751.629
19,40
1998
4.186.054
940.351
22,46
1999
5.298.221
1.333.908
25,18
2000
39
6.348.185
1.935.986
30,50
2001
( S li u c a BHXH Vi t Nam) ố ệ ủ ệ
Bi u s 14: ể ố
T NG H P QU B O HI M XÃ H I QUA CÁC NĂM
Ỹ Ả
Ợ
Ộ
Ổ
Ể
Đ n v tính: tri u đ ng
ệ
ồ
ơ
ị
NĂM
LÃI
T N QU
T N QU Ồ
Ỹ
S THUỐ
S CHI Ố
Ồ
Ỹ
NĂM TR
T Đ U T
BHXH
BHXH
CƯỚ
Ừ Ầ Ư
TÍNH Đ NẾ
CU I NĂM
CHUY N QUA Ể
Ố
0
41.954
746.532
1995
788.846
0
746.532
1996
2.596.733
383.150 2.968.497
2.968.498
18.151 191.641
1997
3.445.611
593.525 5.743.163
5.743.163
472.579
1998
3.875.956
751.629 8.887.987
8.887.987
665.714
1999
4.186.054
940.351 12.241.423
12.241.423
824.164
16.285.418
2000
5.298.221 1.333.908
16.285.418
864.992
2001
6.348.185 1.935.986
21.595.177
3.037.241
5.980.503
26.539.606
T ngổ
( S li u c a BHXH Vi t Nam) ố ệ ủ ệ
Qua th c tr ng v qu b o hi m xã h i trong nh ng năm v a qua, ỹ ả ừ ữ ự ề ể ạ ộ
có th rút ra m t s nh n xét sau: ộ ố ể ậ
m c đ th p, bình quân - Thu b o hi m xã h i tăng qua các năm ộ ể ả ở ứ ộ ấ
tăng 8,2%/năm (Quy theo m c ti n l ng t i thi u 210.000 đ), s tăng thu ứ ề ươ ố ể ố
40
này t ng ng v i s lao đ ng tham gia b o hi m xã h i tăng bình quân ươ ớ ố ứ ể ả ộ ộ
hàng năm.
qu b o hi m xã - T tr ng hàng năm s chi b o hi m xã h i t ố ỷ ọ ộ ừ ể ả ỹ ả ể
h i so v i s thu b o hi m xã h i tăng nhanh, năm 1996 t này là ớ ố ể ả ộ ộ l ỷ ệ
14,76%, đ n năm 2001 đã là 30,5%. Đây là n i dung c n đ c xem xét ế ầ ộ ượ
đánh giá th ng xuyên đ có các bi n pháp v chính sách đ m b o cho ườ ể ệ ề ả ả
cân đ i qu b o hi m xã h i lâu dài. ể ỹ ả ố ộ
- V đ u t tăng tr i s lãi do ề ầ ư ưở ng qu b o hi m xã h i: hi n t ể ỹ ả ệ ạ ố ộ
tăng tr ng đ đ u t ầ ư ưở ượ ộ c trích 50% b sung cho tăng qu b o hi m xã h i, ỹ ả ể ổ
còn l c s d ng chi cho qu n lý b máy và các đ u t i đ ạ ượ ử ụ ầ ư ơ ở ậ c s v t ả ộ
ch t. V i ho t đ ng đ u t tăng tr ạ ộ ầ ư ấ ớ ưở ủ ng qu trong ph m vi cho phép c a ạ ỹ
Chính ph , ch y u s d ng đ u t ử ụ ủ ế ầ ư ủ vào mua trái phi u, tín phi u Nhà ế ế
n c, cho các ngân hàng Nhà n c, ngân sách Nhà n ướ ướ ướ ạ c vay… Ho t
tăng tr ng qu b o hi m xã h i đ c b t đ u th c hi n t đ ng đ u t ộ ầ ư ưở ỹ ả ộ ượ ắ ầ ệ ừ ự ể
năm 1996 và tính đ n h t ngày 31/12/2001 s lãi thu đ c là 3.037,2 t ế ế ố ượ ỷ
đ ng.ồ
- S chi t ố ừ qu b o hi m xã h i so v i s thu vào qu b o hi m xã ớ ố ỹ ả ỹ ả ể ể ộ
h i trong nh ng năm đ u chi m t tr ng không l n do đ i t ng h ữ ế ầ ộ ỷ ọ ố ượ ớ ưở ng
t qu b o hi m xã h i chi tr ch a nhi u nên s t n qu qua hàng năm ừ ả ư ỹ ả ố ồ ể ề ộ ỹ
luôn đ c b sung thêm và tăng h n so v i năm tr ượ ổ ơ ớ ướ c, đ n cu i năm 2001 ố ế
c là 21.595,2 t s qu tích lu đ ố ỹ ượ ỹ ỷ ồ đ ng. Tuy nhiên, v i m c đ tăng chi ớ ứ ộ
qu b o hi m xã h i và d báo tăng s ng i ngh h u trong các năm t ỹ ả ự ể ộ ố ườ ỉ ư ớ i
thì vi c m t cân đ i qu b o hi m xã h i t t y u s x y ra. ỹ ả ộ ấ ế ẽ ả ệ ể ấ ố
41
