Ti u lu n qu n lý nhà n c v kinh tể ậ ả ướ ề ế Văn Công Vũ
M C L CỤ Ụ
M ĐUỞ Ầ .................................................................................................. 1
PH N N I DUNGẦ Ộ .................................................................................. 2
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHỨC NĂNG KIỂM TRA, KIỂM SOÁT VÀ XỬ LÝ VI PHẠM
CỦA CÁC CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG ........................................................................... 2
1. Nhận thức chung về chức năng của nhà nước trong quản lý nền kinh tế thị trường ......... 3
2. Chức năng kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm của các chủ thể tham gia thị trường ...... 4
II. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC VẬN DỤNG CHỨC NĂNG KIỂM TRA, KIỂM SOÁT VÀ XỬ LÝ VI
PHẠM CỦA CÁC CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
................................................................................................................................................... 11
1. Khái quát chung về thành phố Đà Nẵng .......................................................................... 11
2. Công tác vận dụng chức năng kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm của các chủ thể tham
gia thị trường trên địa bàn Thành phố Đà Nẵng .................................................................. 12
III. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TRA, KIỂM SOÁT VÀ XỬ LÝ VI
PHẠM CỦA CÁC CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG ............................................................. 19
K T LU NẾ Ậ ............................................................................................ 22
DANH M C TÀI LI U THAM KH OỤ Ệ Ả ............................................. 23
M ĐUỞ Ầ
Nhà n c th c hi n vai trò kinh t c a mình không ch b ng vi c xây d ngướ ự ệ ế ủ ỉ ằ ệ ự
và qu n lý khu v c kinh t nhà n c mà quan tr ng h n là qu n lý toàn b n nả ự ế ướ ọ ơ ả ộ ề
kinh t qu c dân bao g m c kinh t nhà n c, kinh t t p th , kinh t t b nế ố ồ ả ế ướ ế ậ ể ế ư ả
t nhân, kinh t cá th , ti u ch , kinh t t b n nhà n c và kinh t có v n đuư ế ể ể ủ ế ư ả ướ ế ố ầ
t n c ngoài. Đ qu n lý đc n n kinh t qu c dân, Nhà n c ph i th c hi nư ướ ể ả ượ ề ế ố ướ ả ự ệ
r t nhi u lo i công vi c khác nhau. Nh ng công vi c này hình thành nên kháiấ ề ạ ệ ữ ệ
ni m ch c năng qu n lý nhà n c v kinh t . ệ ứ ả ướ ề ế
Phân tích ch c năng qu n lý nhà n c v kinh t không ch góp ph n quanứ ả ướ ề ế ỉ ầ
tr ng trong vi c xây d ng c ch qu n lý kinh t đúng đn mà còn góp ph nọ ệ ự ơ ế ả ế ắ ầ
quan tr ng trong vi c xây d ng và hoàn thi n b máy qu n lý n n kinh t qu cọ ệ ự ệ ộ ả ề ế ố
dân có hi u l c và hi u qu . ệ ự ệ ả
1
Ti u lu n qu n lý nhà n c v kinh tể ậ ả ướ ề ế Văn Công Vũ
Trong các ch c năng qu n lý nhà n c, ch c năng ki m tra, ki m soát vàứ ả ướ ứ ể ể
x lý vi ph m c a các ch th tham gia th tr ng là m t trong nh ng ch c năngử ạ ủ ủ ể ị ườ ộ ữ ứ
quan tr ng c a công tác qu n lý nhà n c v kinh t . Quá trình ho t đng kinhọ ủ ả ướ ề ế ạ ộ
t không ph i lúc nào cũng di n ra m t cách bình th ng và đa l i k t quế ả ễ ộ ườ ư ạ ế ả
mong mu n. Do đó, s ki m tra, ki m soát đ k p th i phát hi n nh ng m t tíchố ự ể ể ể ị ờ ệ ữ ặ
c c và tiêu c c, nh ng thành công và th t b i, n n kinh t đang trong tr ng tháiự ự ữ ấ ạ ề ế ạ
ph n vinh hay kh ng ho ng, suy thoái, dao đng hay n đnh, hi u qu hay kémồ ủ ả ộ ổ ị ệ ả
hi u qu , ách t t hay thông thoáng, đúng h ng hay ch ch h ng, tuân th hayệ ả ắ ướ ệ ướ ủ
xem th ng pháp lu t,.. Trên c s đó rút ra nh ng k t lu n, nguyên nhân, kinhườ ậ ơ ở ữ ế ậ
nghi m và đ ra nh ng gi i pháp phát huy u đi m và kh c ph c khuy t đi m,ệ ề ữ ả ư ể ắ ụ ế ể
đng th i phát hi n ra các c h i m i cho s phát tri n kinh t qu c dân và đaồ ờ ệ ơ ộ ớ ự ể ế ố ư
n n kinh t lên m t b c ti n m i. Nh v y, ki m tra, ki m soát và x lý viề ế ộ ướ ế ớ ư ậ ể ể ử
ph m trong các ho t đng kinh t là c n thi t. ạ ạ ộ ế ầ ế
Nh n th c đc t m quan tr ng c a ch c năng ki m tra, ki m soát và xậ ứ ượ ầ ọ ủ ứ ể ể ử
lý vi ph m c a các ch th tham gia th tr ng, h c viên quy t đnh ch n ch cạ ủ ủ ể ị ườ ọ ế ị ọ ứ
năng này làm ch đ c a ti u lu n môn h c ủ ề ủ ể ậ ọ Qu n lý nhà n c v kinh tả ướ ề ế v iớ
tên ch đ ti u lu n: ủ ề ể ậ “Ch c năng ki m tra, ki m soát và x lý vi ph m c aứ ể ể ử ạ ủ
các ch th tham gia th tr ng và s v n d ng trên đa bàn thành ph Đàủ ể ị ườ ự ậ ụ ị ố
N ng”ẵ .
PH N N I DUNGẦ Ộ
I. C S LÝ LU N CHUNG V CH C NĂNG KI M TRA, KI M SOÁTƠ Ở Ậ Ề Ứ Ể Ể
VÀ X LÝ VI PH M C A CÁC CH TH THAM GIA THỬ Ạ Ủ Ủ Ể Ị
TR NGƯỜ
2
Ti u lu n qu n lý nhà n c v kinh tể ậ ả ướ ề ế Văn Công Vũ
1. Nh n th c chung v ch c năng c a nhà n c trong qu n lý n n kinh tậ ứ ề ứ ủ ướ ả ề ế
th tr ngị ườ
Ch c năng c a nhà n c trong qu n lý n n kinh t th tr ng là nh ng ho tứ ủ ướ ả ề ế ị ườ ữ ạ
đng t ng quát nh t mà Nhà n c ph i th c hi n đ đt m c tiêu đã đ ra, trộ ổ ấ ướ ả ự ệ ể ạ ụ ề ả
l i câu h i: ờ ỏ Nhà n c ph i làm nh ng gì?ướ ả ữ
Ch c năng đó do b n ch t c a nhà n c, do yêu c u c a nhi m v chínhứ ả ấ ủ ướ ầ ủ ệ ụ
tr , kinh t - xã h i và do tình hình kinh t - xã h i c a t ng giai đo n l ch s quyị ế ộ ế ộ ủ ừ ạ ị ử
đnh. ị
Ch c năng c a nhà n c trong qu n lý n n kinh t th tr ng là căn c đứ ủ ướ ả ề ế ị ườ ứ ể
xác đnh các nhi m v c th , là c s khách quan đ xây d ng h th ng bị ệ ụ ụ ể ơ ở ể ự ệ ố ộ
máy qu n lý nhà n c v kinh t và b trí cán b , công ch c qu n lý kinh t choả ướ ề ế ố ộ ứ ả ế
phù h p. ợ
Ch c năng cũng là căn c đ đánh giá, khen th ng, k lu t các t ch c vàứ ứ ể ưở ỷ ậ ổ ứ
cá nhân cán b , công ch c trong h th ng b máy qu n lý nhà n c v kinh t .ộ ứ ệ ố ộ ả ướ ề ế
Ch c năng quy t đnh v trí, m i quan h c a m i t ch c và cá nhân cán b ,ứ ế ị ị ố ệ ủ ỗ ổ ứ ộ
công ch c trong h th ng b máy qu n lý nhà n c v kinh t . ứ ệ ố ộ ả ướ ề ế
N i dung c th c a ch c năng c a nhà n c trong qu n lý n n kinh t thộ ụ ể ủ ứ ủ ướ ả ề ế ị
tr ng không c đnh mà có s v n đng, phát tri n cho phù h p v i m c tiêu,ườ ố ị ự ậ ộ ể ợ ớ ụ
yêu c u c a các giai đo n. Trong nh ng đi u ki n c th , do m c tiêu và nh ngầ ủ ạ ữ ề ệ ụ ể ụ ữ
đi u ki n kinh t - xã h i thay đi thì vai trò và th t u tiên c a các ch c năngề ệ ế ộ ổ ứ ự ư ủ ứ
có th có s thay đi nh t đnh, tuy nhiên tên g i c a các ch c năng ít thay đi.ể ự ổ ấ ị ọ ủ ứ ổ
Văn ki n Đi h i Đng toàn qu c l n th IX đã nh n m nh các ch c năngệ ạ ộ ả ố ầ ứ ấ ạ ứ
qu n lý nhà n c v kinh t trong n n kinh t th tr ng đnh h ng xã h i chả ướ ề ế ề ế ị ườ ị ướ ộ ủ
nghĩa là: “Nhà n c t o môi tr ng pháp lý thu n l i, bình đng cho các doanhướ ạ ườ ậ ợ ẳ
nghi p c nh tranh và h p tác đ phát tri n; b ng chi n l c, k ho ch và chínhệ ạ ợ ể ể ằ ế ượ ế ạ
sách k t h p v i s d ng l c l ng v t ch t c a nhà n c đ đnh h ng phátế ợ ớ ử ụ ự ượ ậ ấ ủ ướ ể ị ướ
tri n kinh t - xã h i, khai thác h p lý các ngu n l c c a đt n c, b o đm cânể ế ộ ợ ồ ự ủ ấ ướ ả ả
đi vĩ mô n n kinh t , đi u ti t thu nh p; ki m tra, ki m soát m i ho t đngố ề ế ề ế ậ ể ể ọ ạ ộ
kinh doanh theo quy đnh c a pháp lu t”. ị ủ ậ
Trong Văn ki n Đi h i XI c a Đng đã nêu: “Nhà n c qu n lý đi u hànhệ ạ ộ ủ ả ướ ả ề
n n kinh t b ng pháp lu t, quy ho ch, k ho ch và các công c đi u ti t trênề ế ằ ậ ạ ế ạ ụ ề ế
c s tôn tr ng các quy lu t th tr ng. ơ ở ọ ậ ị ườ
3
Ti u lu n qu n lý nhà n c v kinh tể ậ ả ướ ề ế Văn Công Vũ
Đi h i XII c a Đng cũng đã kh ng đnh: “Nhà n c đóng vai trò đnhạ ộ ủ ả ẳ ị ướ ị
h ng, xây d ng và hoàn thi n th ch kinh t , t o môi tr ng c nh tranh bìnhướ ự ệ ể ế ế ạ ườ ạ
đng, minh b ch và lành m nh; s d ng các công c , chính tr và các ngu n l cẳ ạ ạ ử ụ ụ ị ồ ự
c a Nhà n c đ đnh h ng và đi u ti t n n kinh t , thúc đy s n xu t kinhủ ướ ể ị ướ ề ế ề ế ẩ ả ấ
doanh và b o v môi tr ng; công b ng xã h i trong t ng b c, t ng chính sáchả ệ ườ ằ ộ ừ ướ ừ
phát tri n. ể
Trong 5 ch c năng qu n lý nhà n c v kinh t n c ta hi n nay (t o l pứ ả ướ ề ế ở ướ ệ ạ ậ
môi tr ng; đnh h ng, h ng d n; t ch c; đi u ti t; ki m tra và x lý các viườ ị ướ ướ ẫ ổ ứ ề ế ể ử
ph m), h c viên cho r ng, ch c năng ki m tra và x lý vi ph m là m t trongạ ọ ằ ứ ể ử ạ ộ
nh ng ch c năng quan tr ng, đm b o cho 4 ch c năng còn l i th c hi n ch cữ ứ ọ ả ả ứ ạ ự ệ ứ
năng c a mình. ủ
2. Ch c năng ki m tra, ki m soát và x lý vi ph m c a các ch th tham ứ ể ể ử ạ ủ ủ ể
gia th tr ngị ườ
2.1. Khái ni m ch c năng ki m tra, ki m soát và x lý vi ph m c a các chệ ứ ể ể ử ạ ủ ủ
th tham gia th tr ngể ị ườ
Ki m tra, ki m soát ho t đng kinh t và x lý vi ph m c a các ch thể ể ạ ộ ế ử ạ ủ ủ ể
tham gia th tr ng là t ng th nh ng ho t đng c a Nhà n c nh m k p th iị ườ ổ ể ữ ạ ộ ủ ướ ằ ị ờ
phát hi n và x lý nh ng sai sót, ách t t, đ v , nh ng khó khăn v ng m cệ ử ữ ắ ỗ ỡ ữ ướ ắ
cũng nh nh ng c h i phát tri n kinh t nh m đm b o cho n n kinh t ho tư ữ ơ ộ ể ế ằ ả ả ề ế ạ
đng đúng đnh h ng k ho ch và có hi u qu . ộ ị ướ ế ạ ệ ả
Nhi m v c a ch c năng ki m tra, ki m soát và x lý vi ph m trong qu nệ ụ ủ ứ ể ể ử ạ ả
lý nhà n c v kinh t là đánh giá chính xác k t qu ho t đng c a n n kinh tướ ề ế ế ả ạ ộ ủ ề ế
đ có nh ng can thi p h p lý c a Nhà n c t i n n kinh t . Do đó, ki m tra,ể ữ ệ ợ ủ ướ ớ ề ế ể
ki m soát th c ch t là m t h th ng ph n h i và d báo. Ph n h i cho phép Nhàể ự ấ ộ ệ ố ả ồ ự ả ồ
n c th y rõ hi n tr ng c a n n kinh t đ có s đi u ch nh. D báo cho phépướ ấ ệ ạ ủ ề ế ể ự ề ỉ ự
Nhà n c l ng tr c tr ng thái t ng lai c a n n kinh t đ có nh ng canướ ườ ướ ạ ươ ủ ề ế ể ữ
thi p k p th i nh m tránh nh ng h u qu cho n n kinh t . ệ ị ờ ằ ữ ậ ả ề ế
Ki m tra, ki m soát và x lý vi ph m là m t ch c năng qu n lý c a Nhàể ể ử ạ ộ ứ ả ủ
n c, công tác này ph i đc th c thi th ng xuyên và nghiêm túc . ướ ả ượ ự ườ
2.2. N i dung ki m tra, ki m soát và x lý vi ph mộ ể ể ử ạ
Ki m tra, ki m soát ho t đng kinh t c n đc ti n hành trên các m t:ể ể ạ ộ ế ầ ượ ế ặ
4
Ti u lu n qu n lý nhà n c v kinh tể ậ ả ướ ề ế Văn Công Vũ
M t là, ki m tra, ki m soát và x lý vi ph m trong vi c th c hi n đngộ ể ể ử ạ ệ ự ệ ườ
l i, ch tr ng, chính sách, k ho ch và pháp lu t c a Nhà n c v kinh t . ố ủ ươ ế ạ ậ ủ ướ ề ế
Hai là, ki m tra, ki m soát và x lý vi ph m trong vi c s d ng các ngu nể ể ử ạ ệ ử ụ ồ
l c c a đt n c. ự ủ ấ ướ
Ba là, ki m tra, ki m soát và x lý vi ph m trong vi c x lý ch t th i vàể ể ử ạ ệ ử ấ ả
b o v môi tr ng t nhiên, môi tr ng sinh thái.ả ệ ườ ự ườ
B n là, ki m tra, ki m soát s n ph m do các doanh nghi p s n xu t ra. ố ể ể ả ẩ ệ ả ấ
Năm là, ki m tra, ki m soát và x lý vi ph m trong vi c th c hi n các ch cể ể ử ạ ệ ự ệ ứ
năng và vi c tuân th pháp lu t c a các c quan nhà n c trong quá trình qu n lýệ ủ ậ ủ ơ ướ ả
nhà n c v kinh t . ướ ề ế
2.3. Vai trò c a ch c năng ki m tra, ki m soát và x lý vi ph mủ ứ ể ể ử ạ
Nhà n c th c hi n ch c năng ki m tra, ki m soát và x lý vi ph m nh mướ ự ệ ứ ể ể ử ạ ằ
thi t l p tr t t , k c ng trong ho t đng kinh t , phát hi n và ngăn ng a cácế ậ ậ ự ỷ ươ ạ ộ ế ệ ừ
hi n t ng vi ph m pháp lu t, sai ph m chính sách, b o v tài s n qu c gia vàệ ượ ạ ậ ạ ả ệ ả ố
l i ích c a nhân dân, góp ph n tăng tr ng kinh t và t ng b c th c hi n côngợ ủ ầ ưở ế ừ ướ ự ệ
b ng xã h i. ằ ộ
Ki m tra, ki m soát luôn là ho t đng quan tr ng c a Nhà n c, n c taể ể ạ ộ ọ ủ ướ ở ướ
trong đi u ki n n n kinh t th tr ng m i phát tri n, th m chí còn s khai, tìnhề ệ ề ế ị ườ ớ ể ậ ơ
tr ng r i lo n, t phát, vô t ch c và các hi n t ng tiêu c c còn khá ph bi n,ạ ố ạ ự ổ ứ ệ ượ ự ổ ế
có n i, có lúc r t tr m tr ng và ph c t p, càng c n ph i đ cao ch c năng c aơ ấ ầ ọ ứ ạ ầ ả ề ứ ủ
Nhà n c ki m tra, ki m soát, x lý vi ph m đi v i các ch th kinh t thamướ ể ể ử ạ ố ớ ủ ể ế
gia th tr ng, đng th i cũng ki m tra, ki m soát, x lý vi ph m c a chính cácị ườ ồ ờ ể ể ử ạ ủ
c quan và các cán b , công ch c qu n lý kinh t c a Nhà n c. ơ ộ ứ ả ế ủ ướ
Hi n nay, các ch c năng c a Nhà n c ph i th hi n và b o đm th t s làệ ứ ủ ướ ả ể ệ ả ả ậ ự
Nhà n c ki n t o, Nhà n c ph c v doanh nghi p, ph c v nhân dân, Nhàướ ế ạ ướ ụ ụ ệ ụ ụ
n c ph i khích l , h tr , b o h và b o v cho các ch th kinh t , cho nhânướ ả ệ ỗ ợ ả ộ ả ệ ủ ể ế
dân kinh doanh đúng pháp lu t. Công tác ki m tra, thanh tra ph i đm b o tuânậ ể ả ả ả
th pháp lu t, n u gi đnh công tác này n u không tuân th pháp lu t thì s x yủ ậ ế ả ị ế ủ ậ ẽ ả
ra tình tr ng vô hi u qu , gây h n lo n. ạ ệ ả ỗ ạ
V i t cách ch s h u, công tác ki m tra, thanh tra đc th c hi n thôngớ ư ủ ở ữ ể ượ ự ệ
qua nhi u ch th v i các hình th c khác nhau nh : thanh tra kinh t , ki m toán,ề ủ ể ớ ứ ư ế ể
ki m sát tài phán… V v n đ x lý tranh ch p, vi ph m, n c ta, thông quaể ề ấ ề ử ấ ạ ở ướ
5