NguyÔn Hång D¬ng - Líp : K38
1
Tiểu luận triết học "Mối quan hệ giữa quan hệ
sản xuất và trình độ phát triển của lực lượng
sản xuất trong quá trình phát triển kinh tế”
NguyÔn Hång D¬ng - Líp : K38
2
MỤC LỤC
A. LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................ 1
B. NỘI DUNG .................................................................................................................. 4
I. NHẬN THỨC LÝ LUẬN HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI ............................... 4
1. Vai trò của sản xuất vật chất trong đời sống xã hội. ......................................... 4
2. Vai trò của phương thức sản xuất đối với nền sản xuất của xã hội .................. 4
a. Điều kiện tự nhiên .......................................................................................... 4
b. Điều kiện dân cư ............................................................................................. 4
c. Phương thức sản xuất ..................................................................................... 4
3. Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với tình độ phát triển của các lực lượng
sản xuất ................................................................................................................... 4
a. Vị trí ................................................................................................................ 4
b. Khái niệm lực lượng sản xuất ......................................................................... 4
c. Khái niệm quan hệ sản xuất ............................................................................ 5
d. Vai trò của quan hệ sản xuất với lực lượng sản xuất ..................................... 6
II. VIỆP ÁP DỤNG QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH
ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT TRONG PHÁT TRIỂN KINH
TẾ Ở VIỆT NAM. ....................................................................................................... 6
1. Quan hệ sản xuất hàng hoá ở Việt Nam ............................................................ 6
a. Những quan hệ sản xuất ở Việt Nam .............................................................. 6
b. Sự hình thành quan hệ sản xuất trong nền kinh tế ở nước ta ........................ 7
c. Sự đa dạng của quan hệ sản xuất trong thời kỳ đổi mới ................................ 7
2. Công nghiệp hoá hiện đại hoá là vận dụng tuyệt vời quy luật quan hệ sản xuất
phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất trong sự
nghiệp đổi mới ở nước ta hiện nay ......................................................................... 8
3. Học thuyết Mác về hình thái kinh tế - xã hội cơ sở lý luận của sự nghiệp công
nghiệp hoá - hiện đại hoá ....................................................................................... 8
KẾT LUẬN .................................................................................................................... 10
NguyÔn Hång D¬ng - Líp : K38
3
A. LỜI NÓI ĐẦU
Trong quá trình phát triển kinh tế ở nước ta nói riêng và ở các nước khác nói chung,
sự phát triển kinh tế ở mỗi nước tuy khác nhau nhưng đều có một số điểm chung, dựa trên
một số quy tắc cơ bản để xây dựng và phát triển kinh tế. một trong những nguyên tắc cơ
bản trong phát triển kinh tế ở mỗi nước là quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ phát
triển của lực lượng sản xuất, mỗi đất nước đều có vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và sự
phân bố dân cư không giống nhau dẫn đến quan hệ sản xuất và trình độ của lực lượng sản
xuất ở mỗi vùng cũng khác nhau. Do tính đặc thù trên nền khi quan hệ sản xuất ở một vùng,
một trình độ phát triển nào đó phù hợp với tình độ phát triển của lực lượng sản xuất thì nó
sẽ kéo theo sự phát triển về kinh tế nhanh chóng, nhưng nếu quan hệ sản xuất không phù
hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất thì nó sẽ có tác động tiêu cực đến sự phát
triển kinh tế, vì vậy quan hệ sản xuất và trình đọ phát triển của lực lượng sản xuất có tác
động lẫn nhau là hai mặt của quá trình phát triển kinh tế.
Nghiên cứu về đề tài này sẽ phần nào giúp chúng ta hiểu rõ được mối quan hệ giữa
quan hệ sản xuất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất trong quá trình phát triển
kinh tế.
NguyÔn Hång D¬ng - Líp : K38
4
B. NỘI DUNG
Triết học là bộ mông khoa học của mọi khoa học, triết học có nhiệm vụ nghiên cứu
về các nguyên lý (quy luật) chung nhất, ở đây ta nghiên cứu về mối quan hệ giữa quan hệ
sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất xét trong lý luận hình thái
kinh tế - xã hội.
I. NHẬN THỨC LÝ LUẬN HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI
1. Vai trò của sản xuất vật chất trong đời sống xã hội.
Sản xuất vật chất là quá trình con người cải tạo cải biến giới tự nhiên làm biến đổi
nó cho phù hợp với nhu cầu của con người của xã hội loài người.
2. Vai trò của phương thức sản xuất đối với nền sản xuất của xã hội
Để tiến hành sản xuất cần có 3 nhân tố cơ bản
a. Điều kiện tự nhiên
* Điều kiện tự nhiên toàn bộ nguồn lực của giới tự nhiên, được khai thác sử dụng
vào các quá trình sản xuất nhất định gồm các yếu tố như đất đai, khí hậu, sông ngòi…
b. Điều kiện dân cư
* Điều kiện dân cư toàn bộ những con người sinh sống hoạt động trên một khu vực
địa lý nhất định, đây là điều kiện thiết yếu và quan trọng của các quá trình sản xuất, vì sản
xuất không thể thiếu lực lượng lao động và còn là cơ sở phân bố và phát triển sản xuất, là
nhân tố quyết định cho trình độ lao động sản xuất và phát triển.
c. Phương thức sản xuất
Phương thức sản xuất là cách thức mà 1 xã hội sử dụng để tiến hành sáng tạo của
cải vật chất bao gồm hai mặt thống nhất với nhau về cách thức, về mặt kỹ thuật công nghệ.
3. Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với tình độ phát triển của các lực lượng
sản xuất
a. Vị trí
Là quy luật cơ bản nhất của toàn bộ đời sống xã hội, bởi vì nó là quy luật của sự
vận động phát triển của phương thức sản xuất xã hội, sự tác động của quy luật này dẫn đến
sự biến đổi của phương thức sản xuất. Và đây cũng chính là đề tài mà chúng ta nghiên cứu
để làm rõ sự ảnh hưởng của nó đến đời sống sản xuất của con người.
Trong tác phẩm góp phần phê phán khoa kinh tế chính trị năm 1959 Các Mác viết
"trong sự sản xuất xã hội ra đời sống của mình, con người ta có những quan hệ nhất định
tất yếu không phụ thuộc ý muốn của họ từ những quan hệ sản xuất. Những quan hệ này
phù hợp với một trình độ phát triển nhát định của lực lượng sản xuất vật chất của họ.
b. Khái niệm lực lượng sản xuất
NguyÔn Hång D¬ng - Líp : K38
5
Là tổng thể các nhân tố vật chất kỹ thuật công nghệ của một quá trình sản xuất nhất
định nào đó, nó phản ánh trình độ chinh phục tự nhiên của con người, bao gồm 2 nhóm cơ
bản
- Tư liệu sản xuất
Công cụ lao động là yếu tố phản ánh rõ nhất trình độ con người chinh phục tự nhiên
như thế nào
- Người lao động
Trong lao động sản xuất hiện đại tri thức kỹ năng của người lao động ngày càng
quan trọng. Như Lênin đã viết "lực lượng sản xuất hàng đầu của toàn thể nhân loại là công
nhân, là người lao động" (Lênin toàn tập).
Trong hai nhóm trên nhân tố người lao động là quan trọng nhất bởi vì các tư liệu
sản xuất đều là sản phẩm của lao động, những tư liệu đó chỉ có tác dụng, có giá trị trong
sản xuất một khi được người lao động sử dụng, cũng chính vì vậy trong xã hội cong nghiệp
hiện đại thì lực lượng sản xuất số một là người công nhân công nghiệp, nhu cầu của 1 nền
sản xuất hiện đại cùng sự phát triển của khoa học công nghệ, các tri thức khoa học ngày
càng trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp của xã hội, nó không phải là nhân tố thứ 3 kết
tinh trong tư liệu sản xuất, vá người lao động thông qua các quá trình sáng chế kỹ thuật,
sáng chế kỹ thuật phải thông qua nhân tố người lao động.
c. Khái niệm quan hệ sản xuất
Quan hệ sản xuất là mối quan hệ sản xuất giữa con người với nhau trong quá trình
sản xuất quan hệ sản xuất này được phân tích trên 3 phương diện
- Quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất quan hệ quyết định các mối quan hệ khác.
- Quan hệ tổ chức quản lý, vi mô, vĩ mô, tuỳ thuộc vào quan hệ sản xuất, thực chất
là lớp quan hệ tổ chức kết hựop giữa tư liệu sản xuất với sức lao động trong các quá trình
sản xuất cụ thể
- Phân phối sản phẩm tuỳ thuộc vào mối quan hệ sở hữu người công nhân sở hữu
sức lao động, người chủ sở hữu tư liệu sản xuất.
- Vai trò của lực lượng sản xuất với quan hệ sản xuất
Lực lượng sản xuất giữ vai trò quyết định với quan hệ sản xuất bởi vì lực lượng sản
xuất là nhân tố thuộc nhân tố nội dung vật chất, đảm bảo cho sự duy trì kết hợp các quá
trình sản xuất. Tính quyết định đó thể hiện với một trình độ phát triển của lực lượng sản
xuất hiện có nó đòi hỏi các quan hệ sở hữu cách thức giải quyết và mộ chế độ tương ứng
