TRƯỜNG Đ I H C TRÀ VINHẠ Ọ
KHOA KINH T - LU T - NGO I NGẾ Ậ Ạ Ữ
L P: DAỚ10LB
BÀI TI U LU NỂ Ậ
XÃ H I H C GIA ĐÌNHỘ Ọ
GVHD: PH M TH T THYẠ Ị Ố NSVTH: NHÓM 2
1. H TH LÀNHỒ Ị
2. LÝ T N HUỲNHẤ
3. TR N TH TH O NGÂNẦ Ị Ả
4. NGUY N TR NG NGUYÊNỄ Ọ
5. LÊ VĂN TÂN
6. NG- LÊ PH C THI NƯỚ Ệ
7. Đ NG TH THÚY H NGẶ Ị Ằ
8. NGUY N THANH HI UỄ Ể
1
Trà vinh, năm 2011
M C L CỤ Ụ
M cụ......................................................................................................................trang
I.Đ I T NG, NHI M V VÀ S C N THI T NGHIÊN C U XHH GIAỐ ƯỢ Ệ Ụ Ự Ầ Ế Ứ
ĐÌNH...........................................................................................................................3
1. Nghiên c u s sinh ra, quá trình phát tri n liên t c c a gia đìnhứ ự ể ụ ủ ......3
2.Nghiên c u v m i quan h gi a gia đình và xã h iứ ề ố ệ ữ ộ ..............................3
3. Nghiên c u các m i quan h trong gia đìnhứ ố ệ ............................................3
4. Nghiên c u v các ch c năng c a gia đìnhứ ề ứ ủ .............................................3
II. M T S KHÁI NI MỘ Ố Ệ ........................................................................................4
1. Gia đình h t nhânạ.......................................................................................4
2. Gia đình m r ngở ộ ........................................................................................4
3. Gia đình g cố.................................................................................................5
4. Gia đình ph hệ.............................................................................................5
5. Gia đình m u hẫ ệ.........................................................................................5
6. Gia đình l ng hưỡ ệ......................................................................................5
7. Gia đình ph quy nụ ề ....................................................................................5
8. Gia đình m u quy nẫ ề ...................................................................................5
9. Gia đình đ n hônơ.........................................................................................5
10. Gia đình đa hôn..........................................................................................5
11. Gia đình tái hôn.........................................................................................5
III.S BI N CHUY N C A GIA ĐÌNHỰ Ế Ể Ủ ...............................................................6
1. Giai đo n thành l pạ ậ ...................................................................................6
2. Giai đo n m r ngạ ở ộ ....................................................................................8
3. Ly hôn..........................................................................................................8
4. Giai đo n chia táchạ.....................................................................................9
5. Giai đo n tan rãạ...........................................................................................9
IV.GI I TÍNH VÀ VAI TRÒ C A GIA ĐÌNHỚ Ủ ..................................................10
1. Phân công lao đ ngộ..................................................................................10
2. Ra các quy t đ nh gia đìnhế ị .....................................................................10
3. B o l c trong quan h v ch ngạ ự ệ ợ ồ ..........................................................10
V.CÁC V N Đ C A GIA ĐÌNH VÀ VI C PHÁT TRI N KHOA H C ĐẤ Ề Ủ Ệ Ể Ọ Ể
C NG C GIA ĐÌNH HI N NAYỦ Ố Ệ .......................................................................11
1. Các v n đ c a gia đìnhấ ề ủ ..........................................................................11
2. Vi c phát tri n khoa h c đ c ng c gia đình hi n nayệ ể ọ ể ủ ố ệ ....................11
VI. M T S HÌNH NH V GIA ĐÌNHỘ Ố Ả Ề ............................................................12
VII. TÀI LI U THAM KH OỆ Ả ...............................................................................14
ã h i h c gia đìnhộ ọ là m t nhánh c a xã h i h c chuyên bi t, xã h iộ ủ ộ ọ ệ ộ
h cgia đình là b môn khoa h c nghiên c u s sinh ra, phát tri n vàọ ộ ọ ứ ự ể
s ho t đ ng c a gia đình nh là m t trong nh ng h t nhân đ uự ạ ộ ủ ư ộ ữ ạ ầ
tiên c a xã h i trong các đi u ki n văn hóa, kinh t - văn hóa c th , cũngủ ộ ề ệ ế ụ ể
nh nghiên c u v c c u c a ch c năng trong xã h i.ư ứ ề ơ ấ ủ ứ ộ
X
I. Đ I T NG, NHI M V VÀ S C N THI T C A VI CỐ ƯỢ Ệ Ụ Ự Ầ Ế Ủ Ệ
NGHIÊN C U XÃ H I H C GIA ĐÌNHỨ Ộ Ọ
2
1. Nghiên c u s sinh ra, quá trình phát tri n liên t c c a gia đìnhứ ự ể ụ ủ
trong các ch đ xã h i đã qua. Trong ph m vi này xã h i h c gia đình xemế ộ ộ ạ ộ ọ
xét s ra đ i c a gia đình g n li n v ii s phát tri n c a xã h i, v i s phátự ờ ủ ắ ề ớ ự ể ủ ộ ớ ự
tri n c a các m i quan h xã h i. nghiên c u các hình th c c b n c a giaể ủ ố ệ ộ ứ ứ ơ ả ủ
đình trong quá kh ; gia đình trong ch đ c ng đ ng nguyên th y, gia đìnhứ ế ộ ộ ồ ủ
trong ch đ nô l , gia đình trong ch đ phong ki n, gia đình trong ch đế ộ ệ ế ộ ế ế ộ
t b n và gia đình trong các ch đ khác.ư ả ế ộ
2. Nghiên c u v m i quan h gi a gia đình và xã h iứ ề ố ệ ữ ộ – Đây là m tộ
nhi m v quan tr ng c a xã h i h c gia đình, vì th c t , nh ng v n đ c aệ ụ ọ ủ ộ ọ ự ế ữ ấ ề ủ
gia đình,nh t là gia đình hi n nay đ u là m t ph n trong nh ng v n đ c aấ ệ ề ộ ầ ữ ấ ề ủ
toàn xã h i và c s cho vi c gi i quy t cá v n đ này c a gia đình là n mộ ơ ở ệ ả ế ấ ề ủ ằ
trong m i quan h l n nhau gi a gia đình và xã h i. C th đây là m iố ệ ẫ ữ ộ ụ ể ở ố
quan h và s tác đ ng l n nhau gi a gia đình và các y u t c a c s kinhệ ự ộ ẫ ữ ế ố ủ ơ ở
t , văn hóa, xã h i c a xã h i hay m i quan h c a gia đình v i c c u xãế ộ ủ ộ ố ệ ủ ớ ơ ấ
h i nh : nhóm các giai c p xã h i (gia đình công nhân, gia đình nông dân,ộ ư ấ ộ
gia đình trí th c, gia đình nông thôn,…), nhóm dân t c ho c theo c c uứ ộ ặ ơ ấ
lãnh th ,…ổ
3. Nghiên c u các m i quan h trong gia đìnhứ ố ệ – Xã h i gia đình,ộ
tr c h t là c n xét t i các đi u ki n cũng nh nguyên nhân và các y u tướ ế ầ ớ ề ệ ư ế ố
d n đ n hôn nhân nh lá c s , h t nhân cho s t n t i và phát tri n c aẫ ế ư ơ ở ạ ự ồ ạ ể ủ
gia đình. Khi nghiên c u v gia đình,xã h i h c gia đình xem xét không chứ ề ộ ọ ỉ
v s l ng ng i, thành ph n và s l ng các th h cùng chung s ng màề ố ượ ườ ầ ố ượ ế ệ ố
còn nghiên c u v v trí, vai trò xã h ic a h trong m i quan h giaứ ề ị ộ ủ ọ ố ệ
đìnhcũng nh nh ng đi u kiên xã h ianh h ng t i các m i quan h này.ư ữ ề ổ ưở ớ ố ệ
Trong gia đình t n t i hàng lo t các m i quan h : quan h v - ch ng, quanồ ạ ạ ố ệ ệ ợ ồ
h b m v i con, quan h b m v i ông bà, quan h ông bà v i các cháu,ệ ố ẹ ớ ệ ố ẹ ớ ệ ớ
quan h gi a anh ch em v i nhau,… Bên c nh đó n u xét t khía c nh cácệ ữ ị ớ ạ ế ừ ạ
lĩnh v c ho t đ ng s ng c a gia đình có th nói t i m i quan h gi a lĩnhự ạ ộ ố ủ ể ớ ố ệ ữ
v c kinh t v i các lĩnh v c đ i s ng văn hóa tinh th n, giáo d c, chăm sócự ế ớ ự ờ ố ầ ụ
s c kh e, sinh s n, đi u ki n nhà , trang thi t b , v.v… Trong lĩnh v cứ ỏ ả ề ệ ở ế ị ự
này, xã h i h c còn nghiên c u v n đ m i quan h ly hôn nh các đi uộ ọ ứ ấ ề ố ệ ư ề
ki n, nguyên nhân d n đ n ly hôn, quá trình ly hôn và h u qu c a nó đ iệ ẫ ế ậ ả ủ ố
v i con cái, các b c cha m và xã h i.ớ ậ ẹ ộ
4. Nghiên c u v các ch c năng c a gia đìnhứ ề ứ ủ – Hai ch c năng cứ ơ
b n nh t c a gia đình đ i v i xã h i là ả ấ ủ ố ớ ộ “tái t o ra m t th h m i” (baoạ ộ ế ệ ớ
g m c vi c sinh đ và giáo d c đào t o) ồ ả ệ ẻ ụ ạ và “nuôi d ng, chăm sóc cácưỡ
thành viên trong gia đình”. Hai ch c năng c b n này chi ph i toàn b cácứ ơ ả ố ộ
ch c năng khác c a gia đình (ch c năng kinh t , giao ti p tinh th n, t ch cứ ủ ứ ế ế ầ ổ ứ
th i gian r i, gi i trí,…). Nói chung, các ch c năng c a gia đình ch có thờ ỗ ả ứ ủ ỉ ể
th c hi n có k t qu trong nh ng gia đình đ c t ch c t t, có b u khôngự ệ ế ả ữ ượ ổ ứ ố ầ
khí hòa thu n tôn tr ng nhau luôn h ng t i vi c giao d c th h m i.ậ ọ ướ ơ ệ ụ ế ệ ớ
Th c t , khi các gia đình th c hi n t t các ch c năng c a mình là đã đápự ế ự ệ ố ứ ủ
3
ng đ c nh ng yêu c u, đòi h i c a xã h i, và đi u đó có nghĩa là ư ượ ữ ầ ỏ ủ ộ ề gia
đình có nh ng nh h ng và nh ng tác đ ng m nh m đ n xã h i.ữ ả ưở ữ ộ ạ ẽ ế ộ
II. M T S KHÁI NI MỘ Ố Ệ
1.Gia đình h t nhân.ạ
Gia đình h t nhân là đ n v gia đình nh nh t và cạ ơ ị ỏ ấ ơ
b n nh t, bao g m m t c p v ch ng và con cái ch aả ấ ồ ộ ặ ợ ồ ư
k t hôn c a h . Gia đình h t nhân ch g m hai th h :ế ủ ọ ạ ỉ ồ ế ệ
cha m và con cái.ẹ
Ngày nay, trong b n thân xã h i h c, còn có nh ngả ộ ọ ữ
hình thái gia đình nh h n hình thái h t nhân, ch ng h n gia đình cha (m )ỏ ơ ạ ẳ ạ ẹ
đ n thân. Tuy nhiên, thu t ng gia đình h t nhân v n đang đ c s d ngơ ậ ữ ạ ẫ ượ ử ụ
r ng rãi nh là hình thái nh nh t và hi n th i chúng ta c ch p nh n nó.ộ ư ỏ ấ ệ ờ ứ ấ ậ
Trong hình thái h t nhân này gia đình bao g m ít nh t ba tr c quan h cạ ồ ấ ụ ệ ơ
b n sau đây:ả
- Quan h v ch ng.ệ ợ ồ
- Quan h cha m - con cái.ệ ẹ
- Quan h anh ch em (n u gia đình có t hai con tr lên).ệ ị ế ừ ở
N u hai ng i đã k t hôn ho c chung s ng v i nhau mà ch a ho cế ườ ế ặ ố ớ ư ặ
không có con, h là m t c p hôn nhân hay nôm na là c p v ch ng. Đóọ ộ ặ ặ ợ ồ
không phái là m t gia đình; h ch tr thành m t gia đình khi h có con. Đâyộ ọ ỉ ở ộ ọ
là s phân bi t c n l u ý đ tránh nh m l n hay qyu gi n thái quá v lýự ệ ầ ư ể ầ ẫ ả ề
thuy t.ế
Đi m m nh c a gia đình h t nhân là ch n u đ c thành l p do k tể ạ ủ ạ ở ỗ ế ượ ậ ế
qu c a t do hôn nhân và tinh yêu, nó t o ra nhi u l i th v tình c m choả ủ ự ạ ề ợ ế ề ả
quan h v ch ng và gi m kh năng mâu thu n th h . Nh ng m t y uệ ợ ồ ả ả ẩ ế ệ ư ặ ế
c a nó là d b tác đ ng c a nhi u khó khăn, kh ng ho ngtrong các giaiủ ễ ị ộ ủ ề ủ ả
đo n c a đ ng đ i.ạ ủ ườ ờ
2.Gia đình m r ng.ở ộ
Gia đình m rông là nh ng đ n v gia đình l n h nở ữ ơ ị ớ ơ
gia đình h t nhân. Nó có th là s m r ng h t nhânạ ể ự ở ộ ạ
c b n theo chi u d c hay theo chi u ngang.ơ ả ề ọ ề
u th c a gia đình là vi c t p trung nhân l c choƯ ế ủ ệ ậ ự
s n xu t gia đình, và các th h có th giup đ l n nhau v t qua nh ngả ấ ế ệ ể ỡ ẫ ượ ữ
khó khăn trong đ ng đ i, kh c ph c s c ép tái sinh s n. Tuy nhiên, lo iườ ờ ắ ụ ứ ả ạ
hình gia đình này d d n đ n s khác bi t và mâu thu n th h , và đ duyễ ẫ ế ự ệ ẫ ế ệ ể
trì nó , c n có s n l c r t l n c a các thành viên đ v t qua xu h ngầ ự ổ ự ấ ớ ủ ể ượ ướ
chia tách.
3.Gia đình g c.ố
Gia đình g c là là nh ng gia đình có c c u g m cha m già s ng v iố ữ ơ ấ ồ ẹ ố ớ
m t trong nhi u con trai c a h , cùng v i v con c a anh ta.ộ ề ủ ọ ớ ợ ủ
4
4. Gia đình ph h .ụ ệ
Gia đình ph h là gia đình mà đ a tr m i sinh ra đ c tính là dòng dõiụ ệ ứ ẻ ớ ượ
c a ng i đàn ông (t c n nó), và mang h b . Gia đình xu t thân c a bủ ườ ứ ố ọ ố ấ ủ ố
đ c coi là g n gũi h n.ượ ầ ơ
5.Gia đình m u h .ẫ ệ
Gia đình m u h là gia đình mà con cái tính theo dòng dõi ng i ph nẫ ệ ườ ụ ữ
(t c ng i m ), và mang h m . Trong xã h i m u h , nam gi i v n cóứ ườ ẹ ọ ẹ ộ ẫ ệ ớ ẫ
th n m đ a v chính tr và ki m soát kinh t . Con cái g n v i anh em traiể ắ ị ị ị ể ế ắ ớ
c a m , quy n l c và đ a v xã h i c a nam gi i đ c truy n l i qua ng iủ ẹ ề ự ị ị ộ ủ ớ ượ ề ạ ườ
ph n .ụ ữ
6.Gia đình l ng h .ưỡ ệ
Con cái đ c tính theo dòng dõi và mang h c a c b l n m .ượ ọ ủ ả ố ẫ ẹ
7.Gia đình ph quy nụ ề
Quy n l c, ti ng nói cao nh t trong nhà thu c v ng i cha hay ng iề ự ế ấ ộ ề ườ ườ
đan ông nhi u tu i nh t.ề ổ ấ
8.Gia đình m u quy n.ẫ ề
Ng i m hay ng i ph n nhi u tu i nh t trong gia đình có ti ng nóiườ ẹ ườ ụ ữ ề ổ ấ ế
và uy quy n cao nh t. Hình thái gia đình này ph bi n m t s dân t c ítề ấ ổ ế ở ộ ố ộ
ng i vùng Tây Nguyên c a Vi t Nam.ườ ủ ệ
9.Gia đình đ n hôn.ơ
Gia đình đ n hôn hay còn đ ôc g i là gia đình m t v m t ch ng.ơ ư ọ ộ ợ ộ ồ
Là hình thái có nhi u u th v m t cân b ng t ng đ i trong quan hề ư ế ề ặ ằ ươ ố ệ
gi i gi a v và ch ng. Tuy nhiên, trong nh ng năm g n đây t l ly hônớ ữ ợ ồ ữ ầ ỷ ệ
tăng cao và nhi u ng i ly hôn l i tái hôn, sau đó l i ly hôn n a. V iề ườ ạ ạ ữ ớ
tr ng h p này , hình thái m t v m t ch ng đã b bi n thành m t bi n thườ ợ ộ ợ ộ ồ ị ế ộ ế ể
c a ch đ đa hôn hay ch đ l y l n l t nhi u v nhi u ch ng, vì m tủ ế ộ ế ộ ấ ầ ượ ề ợ ề ồ ộ
ng i có th có vai ba ch ng (v ) trong đ i mình. Xã h i h c ph ng Tâyườ ể ồ ợ ờ ộ ọ ươ
g i hình thái này là ọ“ch đ nhi u l n l y m t v m t ch ng”.ế ộ ề ầ ấ ộ ợ ộ ồ
10. Gia đình đa hôn.
Hình thái gia đình này bao g m t ba ng i tr lên tham gia vào m t liênồ ừ ườ ở ộ
minh hôn nhân. G m hai bi n th :ồ ế ể
- Đa thê t c là m t ng i đàn ông cùng m t lúc có nhi u v . Hình tháiứ ộ ườ ộ ề ợ
này là m t bi u hi n c th c a tình tr ng b t bình đ ng gi i gi a namộ ể ệ ụ ể ủ ạ ấ ẳ ớ ữ
và n , gi a m t ng i ch ng và nhi u ng i v . H n th n a, nó cònữ ữ ộ ườ ồ ề ườ ợ ơ ế ữ
cho th y ngay trong n i b gi i n cũng có tình tr ng áp b c nhau, vàấ ộ ộ ớ ữ ạ ứ
ti p tay cho s áp b c gi i mà mà nam gi i th c hi n v i ph n .ế ự ứ ớ ớ ự ệ ớ ụ ữ
- Đa phu t c là m t ng i v có nhi u ch ngứ ộ ườ ợ ề ồ
11. Gia đình tái hôn
Gia đình tái hôn là hình thái gia đình trong đó ít nh t m t trong hai vấ ộ ợ
ch ng đã t ng k t hôn, nh ng ly hôn r i tái hôn. Đây chính là lo i gia đìnhồ ừ ế ư ồ ạ
đa hôn bi n d ng, hay ch đ m t v m t ch ng nhi u l n.ế ạ ế ộ ộ ợ ộ ồ ề ầ
III. S BI N CHUY N C A GIA ĐÌNH.Ự Ế Ể Ủ
5