Tìm hiểu ESOP
ủ ệ ự ệ ầ ổ ộ ạ t là K ho ch th c hi n quy n s h u c ph n cho ng ề ụ t đ y đ là Employee Stock Ownership Plan, t m d ch ị ế ầ i lao ạ ế ươ ườ ệ ng th c công ty áp d ng đ t ng cá nhân làm vi c ở ữ ể ừ ủ ề ứ ể ở ữ ượ ổ ổ ể ổ ESOP, ti ng Anh vi ế sang ti ng Vi ế đ ng. ESOP là ph trong công ty đ u có th s h u c phi u c a công ty. Có nhi u cách khác ệ c c ph n và c phi u c a doanh nghi p: nhau đ ng ế th ế ủ ầ công ty, ho c thông qua ESOP. ề i lao đ ng có đ ộ ự ế ừ ườ ngưở , mua tr c ti p t ặ
ở c s d ng r ng rãi nh m t công c trao quy n s ư ộ ng pháp này đ c bi ề ể t phát tri n ụ ệ ạ ữ ạ ượ ử ụ ệ ố ệ M có kho ng 11.000 ả ặ ệ ở ỹ T i Hoa Kỳ, ESOPs đ ộ h u công ty cho đ i ngũ làm vi c. Ph ươ ộ m nh m k t ố công ty th c hi n ESOP v i h n 8 tri u lao đ ng tham gia. ệ ớ ơ 1974. Theo s li u th ng kê, hi n ẽ ể ừ ệ ự ộ
ớ ộ
ủ các đ i th trên th tr ủ ố i ch s h u tìm cách bán l ư ộ ng ho c, ng ặ ạ ạ ượ ạ c l i, ị ườ i công ty đang trong tình tr ng thua l ỗ . ố ừ ườ ự ử ụ ả ESOP ho t đ ng ra sao? ạ ộ Công ty xây d ng chính sách ESOP v i m t lo t các lý do. Báo chí th ườ ng ự ạ i vi c s d ng ESOP c a công ty nh m t công c phòng t p trung chú ý t ụ ớ ệ ử ụ ậ ng a kh năng b thôn tính t ả ừ ị ng ủ ở ữ Th c ra, đây không ph i là m c đích c a ESOP. S công ty s d ng ESOP v i lý do này ch chi m m t t r t nh . ớ ụ l ộ ỷ ệ ấ ủ ỏ ế ỉ
ụ ủ ộ ộ ượ ủ ụ ẩ ng và đ ng viên ộ ng đ c s d ng khi th tr ộ ử ụ ệ c trao cho các nhân viên c là ph n th ng đ ưở ượ ượ i nhân viên đ ở ữ ượ đ i ngũ nhân viên th M c tiêu ch đ ng c a ESOP là ưở trong công ty. Công c này cũng th ng (tài ị ườ ườ chính và đ u t ) chu n b đón nh n m t doanh nghi p thành công. Trong ầ ư ị ậ ng h p, ESOP đ nhi u tr ầ ợ ườ ề ả ả ấ c s h u ESOP mà không ph i tr b t x ng đáng và ng ườ ứ kỳ kho n ti n nào cho công ty. ề ả
ng t ố ạ ẻ ợ ậ ự ộ ươ ậ ế ư ộ ế ỹ ặ ể ủ ặ ớ ế ể ả ộ ổ l ắ ặ i nhu n đ ậ ặ ừ ợ ể ủ ẽ ề i nhu n (a profit-sharing nh m t k ho ch chia s l ESOP gi ng t ổ plan). Công ty l p m t qu tín thác (trust fund) và đóng góp vào quĩ này c i c phi u đã phát hành c a chính công phi u m i ho c ti n m t đ mua l ạ ổ ề ty. M t phiên b n ESOP khác là vay ti n đ mua c ph n đã ho c s p phát ầ ề hành c a công ty, sau đó, công ty s đóng góp ti n m t t thanh toán kho n vay này. ả
Đ hi u đúng ESOP c n l u ý: ầ ư ể ể
• Th c hi n ESOP g n li n ho t đ ng kinh doanh có l ề
ạ ộ ắ ợ ủ i nhu n c a ậ ệ ự công ty.
ụ ệ ạ ớ ng h p, nhân s c a công ty đã s h u m t l ề
• ESOP áp d ng v i m i cá nhân đang làm vi c t ọ • Trong nhi u tr ợ ầ
ự ủ ở c tham gia chia s l i công ty. ộ ượ ng ở ữ ng ESOP c h ưở ượ ằ i nhu n b ng ậ ẻ ợ ượ ư ườ c ph n nh t đ nh (ví d 10%) tr lên thì không đ ấ ị ổ ụ b ng c phi u, nh ng v n đ ẫ ế ằ ti n m t. ề ổ ặ
ụ ủ ượ ế ế ề ặ ỹ ổ ộ ng đ th ế ộ ế c mi n thu . C phi u ho c/và ti n m t trong qu này đ ễ ệ ự ằ c l a ch n làm tiêu ọ ế ố ườ ả ị ượ ự ữ ệ ệ Tuỳ theo ch đ k toán áp d ng, đóng góp c a công ty vào quĩ tín thác c ESOP đ ượ ặ ả phân b công b ng cho đ i ngũ nhân s . Thâm niên, v trí công vi c đ m ổ nhi m, hi u qu làm vi c… là nh ng y u t ệ chí phân b c a ESOP. ổ ủ
ỏ ờ ệ ề c phi u công ty có đ ế
ế ị ng t ờ ạ ESOP đ ượ ộ ế ị ọ ấ ể ớ ẩ ạ ạ i lao đ ng r i kh i công ty, tuỳ theo đi u ki n qui đ nh trong Khi ng ườ ị ộ ESOP ho c ặ c t ESOP, h có th ti p t c n m gi ọ ượ ừ ữ ổ ể ế ụ ắ ế ng cam k t ng c phi u này. Công ty th công ty ph i cam k t mua l i l ả ườ ổ ế ạ ượ ế i c phi u theo giá th c t i th i đi m giao d ch. trên th tr s mua l ự ế ạ ổ ể ị ườ ẽ c quy n tham T i m t vài cá nhân công ty, ng i có c ph n t ầ ừ ườ ạ ề ổ ả d các quy t đ nh quan tr ng nh thay đ i tr s chính hay đóng c a s n ổ ụ ở ự ử ư i s h u c ph n, b t k v i hình xu t. T i các công ty đ i chúng, ng ổ ấ th c nào, có quy n b phi u v i t ề ứ ườ ở ữ t c các v n đ . ề ớ ấ ả ế ấ ỏ
ạ ườ ự ề ổ ầ ạ ổ ở ữ ố ố ờ ề ớ ổ ế ỏ i ích cho ng i lao đ ng. S d ng ESOP khi nào? ử ụ i lao đ ng đ M t k ho ch th c hi n quy n s h u c ph n cho ng ượ c ộ ệ ộ ế i s h u s d ng ph bi n trong ba tình hu ng: mua l ườ ở ữ i c phi u c a ng ủ ế ử ụ mu n r i kh i công ty, vay ti n v i chi phí sau thu th p h n, và t o thêm ạ ơ ế ấ l ợ ườ ộ
i c phi u c a ng nhân có th s d ng ESOP đ t o ra m t th tr ế ủ ư ộ ỏ ể ạ ậ ủ ế ế ế ả ị ế ườ ữ ế ề ữ ề ng c phi u này. i s h u mu n r i kh i công ty. Ch sủ ở Mua l ố ờ ườ ở ữ ạ ổ ị ườ ng h u c a công ty t ể ử ụ ủ ữ ể ử s n sàng cho c phi u c a h . Theo cách ti p c n này, công ty có th s ọ ẵ ổ c mi n thu , tuỳ theo qui đ nh k toán) d ng kho n đóng góp (có th đ ễ ể ượ ụ i đang i c phi u c a nh ng ng b ng ti n m t vào qu ESOP đ mua l ủ ạ ổ ể ằ n m gi nh ng mu n r i kh i công ty; ho c có th s d ng ti n vay cho ể ử ụ ặ ắ qu ESOP đ mua l ỹ ỹ ố ờ ượ ặ ư ể ỏ ổ ế
ề ớ ơ Kh năng vay ti n c a quĩ ủ ề ả ụ ể ệ ặ ớ
ặ ớ ề nh ng c đông hi n t ụ i. Khi ữ ổ Vay ti n v i chi phí sau thu th p h n. ế ấ ESOP chính là đi m đ c bi t nh t c a công c này so v i các chính sách l i ích khác trong công ty. ESOP m ra kh năng vay ti n m t v i m c đích ợ s d ng là mua c phi u t ế ừ ổ ử ụ c h đó, công ty có th đ ưở ể ượ ấ ủ ả ở công ty ho c t ặ ừ ng m t kho n mi n gi m thu t ả ộ ệ ạ s ti n đóng ế ừ ố ề ễ ả
ể ả ầ ả ầ góp vào quĩ ESOP đ tr ph n ti n đã vay. Đi u này có nghĩa là c ph n ti n đ ề ề c mi n thu bao g m c lãi và n g c. ồ ề ả ợ ố ượ ễ ế
i lao đ ng. ộ ườ M t công ty có th phát hành thêm ể ế i ích cho ng ợ ặ ả ậ ặ ế ầ ể ổ ề ở ữ ủ ế ổ ớ ử ụ ế ạ ố ệ ườ ớ ố c s d ng k t h p v i chính sách ti ượ ủ ắ ườ ế ợ ệ ầ ế ớ ề ườ ề T o thêm l ộ ạ ị c phi u ho c trái phi u cho quĩ ESOP, và ghi gi m ph n thu nh p ch u ế ổ ế ừ thu . Ho c, công ty đóng góp ti n m t vào quĩ ESOP đ mua c phi u t ặ công chúng hay cá nhân đang s h u c phi u c a công ty. V i các công ty đ i chúng, theo s li u th ng kê chi m 5% các công ty s d ng ESOP t ệ t ki m i Hoa Kỳ, ESOP th ng đ ử ụ ạ i lao đ ng. Thay vì g n vi c ti c a ng ặ t ki m c a nhân viên v i ti n m t, ệ ế ủ ộ ớ ng v i công ty s g n k t kho n ti n này v i c ph n theo ESOP và th ớ ổ ả ế ẽ ắ cao h n. m t t l ộ ỉ ệ ơ
ả ớ ể ổ ổ ầ ủ ươ i đ ng l c làm vi c và l ệ i ích t ổ ẽ ị ả ự ả ả ả ễ ợ ế ượ ộ ả nh ng nhân viên quy t đ nh r i kh i công ty có th mang l kho n thu đ ắ ị ỏ ờ ụ ữ ế ị ể ạ C nh báo v i ESOP ESOP có không nhi u khuy t đi m. Khi công ty phát hành c phi u m i, c ế ớ ề ế ph n c a các c đông hi n t ưở ng i, bao g m c ng i lao đ ng đang h ệ ạ ườ ồ ộ ng ng. Vi c suy gi m này có th t o tác đ ng tiêu ESOP, s b gi m t ứ ộ ể ạ c mi n gi m (n u có) c c t ế ừ ệ ự ớ ộ ả ạ ổ vi c áp d ng ESOP. Ngoài ra, qui đ nh b t bu c công ty ph i mua l i c t ừ ệ ph n t ự i áp l c ầ ừ c a m t kho n chi phí l n. ả ộ ủ ớ
i các ạ ụ ậ ạ T i m t s qu c gia, pháp lu t không cho phép áp d ng ESOP t ố ộ ố nhân và công ty chuyên môn. doanh nghi p t ệ ư
i công ty khi k ỉ ự ự ả ệ ệ ố ạ ả ế ị ớ ơ ộ ế ệ i công vi c ớ Cu i cùng, ESOP ch th c s c i thi n hi u qu làm vi c t ệ ạ ho ch này đi li n v i c h i tham gia các quy t đ nh tác đ ng t ộ dành cho ng ề i lao đ ng. ườ ộ
T ng h p ợ ổ
