Tìm hiểu sâu hơn về viêm gan siêu vi C
TÌM HIỂU SÂU HƠN VỀ VIÊM GAN C
I.SIÊU VI C LÀ GÌ ?GÂY BỆNH RA SAO?
1.Siêu vi C :
Được phát hiện năm 1989. Virus này lan truyền qua đường máu , như viêm gan B,
nhưng hiếm khi lây qua đường tình dục . Viêm gan C thường được gọi là một
“bệnh thầm lặng” vì nhiều bệnh nhân mang virus không có triệu chứng và không
cảm thấy bệnh . Hiện tại không có thuốc chủng ngừa để bảo vệ bạn khỏi bị viêm
gan C . Tuy nhiên khi đã nhiễm và bị viêm gan C thì vẫn có cách điều trị.
2. Bệnh viêm gan C:
Viêm gan C là một bệnh do virus lan truyền rộng rãi và Tổ chức Y Tế thế giới ước
tính có 170 triệu người trên thế giới đang mắc bệnh. {WHO, 2000}
Virus viêm gan C có 6 kiểu chính, gọi là kiểu gien.
Kiểu gien không ảnh hưởng đến độ nặng của bệnh nhưng sẽ ảnh hưởng đến việc
bạn sẽ được điều trị như thế nào. Kiểu gien của virus được xác định bằng xét
nghiệm máu trước khi bắt đầu điều trị.
Việc xác định kiểu gien là vấn đề quan trọng vì có một số kiểu gien dễ điều trị hơn
một số kiểu gien khác. Điều này có nghĩa là việc điều trị sẽ khác nhau tùy theo
kiểu gien. Các loại kiểu gien được mô tả như sau:
_Kiểu gien 1 được tìm thấy chủ yếu ở châu Âu và Bắc Mỹ (khoảng 70% người
bị viêm gan C ở những vùng này bị nhiễm kiểu gien 1). Loại này khó điều trị hơn
và cần 48 tuần để diệt sạch virus.
_Kiểu gien 2 và 3 dễ điều trị hơn, và nhiều bệnh nhân mắc thể viêm gan này có
thể làm sạch virus chỉ sau 24 tuần điều trị (khoảng 30% người bị viêm gan C ở
châu Âu và Bắc Mỹ bị nhiễm kiểu gien 2 và 3). Kiểu gien 2 và 3 cũng thường gặp
ở Úc và vùng Viễn Đông.
_Kiểu gien 4 thường gặp ở Trung Đông và châu Phi và được điều trị trong 48
tuần, như kiểu gien 1 (khoảng 90% người bị viêm gan C ở Trung Đông và châu
Phi bị nhiễm kiểu gien 4).
_Kiểu gien 5 & 6 hiếm hơn, và được điều trị trong 48 tuần, như kiểu gien 1 & 4.
( ở Việt Nam kiểu gien 6 chiếm tỷ lệ cao khoảng 20%, chỉ sau kiểu gien 1) 3.Chức
năng của gan, và virus viêm gan C ảnh hưởng đến gan như thế nào? Gan là một
trong những cơ quan lớn nhất và quan trọng nhất trong cơ thể. Gan nằm dưới
khung sườn bên phải, phía trên dạ dày. Gan chịu trách nhiệm:
_Dự trữ vitamin, khóang chất , sắt và đường cho cơ thể và chuyển hóa thức ăn
_Sản xuất những protein cơ bản và những chất đông máu.
_Kiểm soát nồng độ hormone và các chất hóa học trong máu
_ Hóa giải chất độc
Bạn không thể sống nếu không có gan. Nếu gan bị bệnh, chức năng gan sẽ bị ảnh
hưởng, và bạn sẽ thấy sức khỏe thay đổi. Tổn thương gan do virus viêm gan C có
thể tiến triển chậm trong nhiều năm, nên việc phát hiện và điều trị rất quan trọng.
Những thông tin về tác hại của viêm gan C và điều trị như thế nào được trình bày
trong phần sau.
4.Bạn bị nhiễm bệnh như thế nào?
Người ta thường bị nhiễm viêm gan C qua:
_Truyền máubị nhiễm hay những chế phẩm của máu trước năm 1991
_Tiếp xúc với máu của người bị nhiễm (sử dụng chung dao cạo râu, kéo, bàn chải
đánh răng, bông băng vệ sinh, băng vết thương)
_Tất cả những tình huống (trong hay ngoài y khoa) có sử dụng hay tái sử dụng
những dụng cụ không được vô trùng cẩn thận như những trường hợp sau:
o Dùng chung kim tiêm hay ống chích
o Bị kim tiêm đâm phải (ví dụ như khi y tá tiêm chích thuốc)
oChữa răng
o Xăm mình, châm cứu xỏ lỗ tai không vô trùng
_ Truyền bệnh qua những hành vi tình dục có nguy cơ cao gây chảy máu, giao
hợp lúc có kinh
_ Sử dụng những vật dụng vệ sinh cá nhân bị nhiễm
_ Truyền từ mẹ sang con (hiếm gặp)
_ Ở nhiều người, không biết được đường lây nhiễm
5.Làm thế nào để tránh lây bệnh cho người khác?
Bạn không bị lây (hay truyền bệnh) khi hắt hơi, ho, hôn, ăn chung chén bát, sử
dụng chung nhà vệ sinh hay qua những hành vi giao tiếp thông thường. {WHO
Fact Sheet 164, 2000}
Tuy nhiên, bạn cần thực hiện một số biện pháp đểđề phòng lây bệnh cho người
khác:
_Tránh dùng chung kim tiêm hay những vật dụng tương tự (như xăm mình, tiêm
chích thuốc, kim châm cứu…)
_ Tránh những hành vi tình dục có nguy cơ cao gây chảy máu và tránh giao hợp
khi hành kinh (sử dụng bao cao su làm giảm nguy cơ)
_Làm sạch vết máu (dùng găng cao su và chất khử trùng)
_Tránh sử dụng chung những vật dụng vệ sinh cá nhân (bàn chải đánh răng, dao
cạo, cắt móng tay) vì chúng có thể dây máu
_Phụ nữ nên cẩn thận khi hành kinh và nên vứt bỏ băng vệ sinh vào nơi an toàn
Điều quan trọng là bạn cần suy nghĩ về khả năng lây bệnh cho người khác vì hai lý
do:
_Bạn có thể tránh được nguy cơ một khi đã khỏi bệnh
_ Bạn có thể tránh được việc truyền bệnh cho người khác
Vấn đề quan trọng là cần hiểu rõ về viêm gan C và chuẩn bị cho điều trị diệt virus
II.ĐIỀU GÌ XẢY RA KHI BẠN MẮC VIÊM GAN C?
Khi mắc bệnh, virus viêm gan C đi từ máu đến gan và sinh sôi ở đó. Cùng lúc đó,
cơ thể bạn bắt đầu chống lại nhiễm trùng. Viêm gan C được xem là “một bệnh
thầm lặng”. Chỉ khoảng 1/3 người mắc bệnh có biểu hiện triệu chứng và những
triệu chứng này thường nhẹ -nên bạn có thể không hề biết là mình đã mắc bệnh
1.VIÊM GAN C CẤP
Khoảng thời gian ngắn (thường là 6 tháng) sau khi nhiễm bệnh thường được gọi là
giai đoạn cấp của bệnh. Bệnh nhân bị viêm gan C cấp hiếm khi có biểu hiện triệu
chứng. Đó là lý do tại sao viêm gan C thường được gọi là “yên lặng”. Điều này
không có nghĩa là tổn thương gan không xảy ra. Trong thời gian này, một số bệnh
nhân (khoảng 15-30%) có khả năng tự vượt qua (“diệt sạch”) virus mà không cần
điều trị. Dấu hiệu duy nhất cho thấy họ đã mắc bệnh là sự hiện diện của kháng thể
chống siêu vi C trong máu. Tìm thấy kháng thể này không có nghĩa là bạn đang
mắc bệnh mà chỉ là dấu hiệu cho thấy bạn đã mắc bệnh ở một thời điểm nào đó.
Một xét nghiệm PCR trong máu mới biết được bạn đang mang virus trong người
hay không. Điều đáng tiếc là hầu hết bệnh nhân đều không tự diệt sạch được virus
trong giai đoạn cấp (có thể xem xét khả năng điều trị nếu tìm thấy virus trong giai
đoạn cấp). Bệnh sau đó chuyển sang giai đoạn mãn, như mô tả dưới đây.
2.VIÊM GAN C MẠN TÍNH
Nếu virus vẫn tồn tại trong máu (và gan) trên 6 tháng sau khi nhiễm bệnh, bạn đã
bị viêm gan C mạn tính . Cơ may khỏi bệnh rất hiếm nếu không điều trị . Ở giai