Tình hình xu t kh u hàng th công m ngh Vi t Nam hi nấ ẩ ủ ỹ ệ ở ệ ệ
nay
PH N M Đ UẦ Ở Ầ
1. LÝ DO CH N Đ TÀIỌ Ề
Vi t Nam là m t qu c gia có truy n th ng l ch s , văn hóa lâu đ i. N n vănệ ộ ố ề ố ị ử ờ ề
hóa nghìn năm c a dân t c ta đã đ c gìn gi và th hi n đ m nét qua hình nhủ ộ ượ ữ ể ệ ậ ả
các làng ngh truy n th ng trên kh p đ t n c. Hàng th công m nghề ề ố ắ ấ ướ ủ ỹ ệ
(TCMN) qua đó đã tr thành nh ng v t th h u d ng k t tinh đ m đà b n s cở ữ ậ ể ữ ụ ế ậ ả ắ
văn hóa dân t c và s tài hoa c a nh ng con ng i Vi t Nam c n cù, khéo léo.ộ ự ủ ữ ườ ệ ầ
Đó cũng là nh ng s gi đ c đáo thay l i nhân dân Vi t Nam gi i thi u v vữ ứ ả ộ ờ ệ ớ ệ ề ẻ
đ p c a con ng i và dân t c mình r ng rãi đ n toàn th gi i.ẹ ủ ườ ộ ộ ế ế ớ
Trong xu th t t y u c a toàn c u hóa và trong b c chuy n mình l n laoế ấ ế ủ ầ ướ ể ớ
c a th i đ i m i, v i m c tiêu phát tri n n n kinh t th tr ng theo đ nhủ ờ ạ ớ ớ ụ ể ề ế ị ườ ị
h ng xã h i ch nghĩa, Vi t Nam đã t ng b c v n ra th gi i, đ a nhi uướ ộ ủ ệ ừ ướ ươ ế ớ ư ề
m t hàng ch t l ng cao c a đ t n c mình đ n v i ng i tiêu dùng qu c t .ặ ấ ượ ủ ấ ướ ế ớ ườ ố ế
Hàng TCMN Vi t Nam, v i nh ng nét đ c s c, tinh x o, hoàn m , đ c t oệ ớ ữ ặ ắ ả ỹ ượ ạ
nên t bàn tay tài hoa c a hàng v n ng i lao đ ng các làng ngh n i ti ng,ừ ủ ạ ườ ộ ở ề ổ ế
cũng theo xu th chung đó mà tr thành m t hàng kinh doanh mang l i l i nhu nế ở ặ ạ ợ ậ
cao cho các doanh nghi p và là ngành hàng xu t kh u nhi u ti m năng, đ c aệ ấ ẩ ề ề ượ ư
chu ng trên toàn th gi i. Hàng TCMN đã đóng góp thêm vào giá tr s n xu tộ ế ớ ị ả ấ
công nghi p c a các đ a ph ng, thúc đ y quá trình chuy n d ch c c u kinh tệ ủ ị ươ ẩ ể ị ơ ấ ế
và mang l i ngu n thu ngo i t đáng k cho đ t n c. Không nh ng v y,ạ ồ ạ ệ ể ấ ướ ữ ậ
ngành s n xu t hàng TCMN v i đ c tính s d ng nhi u lao đ ng th công đãả ấ ớ ặ ử ụ ề ộ ủ
t o nhi u công ăn vi c làm cho lao đ ng nhàn r i nông thôn, góp ph n nạ ề ệ ộ ỗ ở ầ ổ
đ nh kinh t và thay đ i b m t nông thôn Vi t Nam, gi m t n n xã h i, duyị ế ổ ộ ặ ệ ả ệ ạ ộ
trì và b o v b n s c văn hóa dân t c. Đi u đó làm cho ngành s n xu t này trả ệ ả ắ ộ ề ả ấ ở
thành lĩnh v c kinh doanh không nh ng có ý nghĩa kinh t hi u qu mà còn đ mự ữ ế ệ ả ả
b o ý nghĩa xã h i đáng trân tr ng. Chính vì v y, đ y m nh xu t kh u hàngả ộ ọ ậ ẩ ạ ấ ẩ
TCMN s mang l i l i ích to l n v c kinh t và văn hóa - xã h i cho đ tẽ ạ ợ ớ ề ả ế ộ ấ
n c, đ m b o s phát tri n đ ng đ u và n đ nh, đ ng th i ti p thêm s c t nướ ả ả ự ể ồ ề ổ ị ồ ờ ế ứ ồ
t i l n m nh, v ng b n cho các làng ngh truy n th ng, t o ti n đ giao l uạ ớ ạ ữ ề ề ề ố ạ ề ề ư
văn hóa gi a các dân t c trên th gi i.ữ ộ ế ớ
- 1 -
Tình hình xu t kh u hàng th công m ngh Vi t Nam hi nấ ẩ ủ ỹ ệ ở ệ ệ
nay
Tuy v y, bên c nh vi c đ c coi là nhóm hàng h a h n mang l i giá tr xu tậ ạ ệ ượ ứ ẹ ạ ị ấ
kh uẩ to l n, có t l th c thu sau xu t kh u r t cao do s d ng đ n 95% nguyênớ ỉ ệ ự ấ ẩ ấ ử ụ ế
li u s n có và r ti n trong n c, hàng TCMN Vi t Nam v n ch a t n d ngệ ẵ ẻ ề ướ ệ ẫ ư ậ ụ
t t nh t nh ng ti m năng và l i th mà nó có đ c. M c đ phát tri n c aố ấ ữ ề ợ ế ượ ứ ộ ể ủ
ngành hàng này v n còn nhi u h n ch so v i ti m l c c a nó, khi doanh thuẫ ề ạ ế ớ ề ự ủ
xu t kh u nh ng năm g n đây dù có tăng tr ng nh ng v n ch a đ t ch tiêuấ ẩ ữ ầ ưở ư ẫ ư ạ ỉ
đ ra, các m t hàng TCMN còn b c l nhi u đi m y u và l ng xu t kh u cònề ặ ộ ộ ề ể ế ượ ấ ẩ
thi u n đ nh. Đi u đó cho th y ngành s n xu t hàng TCMN c n đ c quanế ổ ị ề ấ ả ấ ầ ượ
tâm phát tri n đúng h ng và đ u t lâu dài đ nâng cao ch t l ng hàng hóa,ể ướ ầ ư ể ấ ượ
n đ nh ngu n nguyên li u đ u vào và c ng c th tr ng đ u ra cho s n ph m.ổ ị ồ ệ ầ ủ ố ị ườ ầ ả ẩ
Đ c bi t trong b i c nh n n kinh t toàn c u đang suy thoái nh hi n nay, thìặ ệ ố ả ề ế ầ ư ệ
vi c đ a ra nh ng gi i pháp c n thi t, k p th i và hi u qu đ phát tri n nhómệ ư ữ ả ầ ế ị ờ ệ ả ể ể
hàng này càng tr nên quan tr ng và c n đ c quan tâm đ c bi t h n.ở ọ ầ ượ ặ ệ ơ
Vì nh ng lý do trên, tôi quy t đ nh ch n đ tài nghiên c u cho chuyên đữ ế ị ọ ề ứ ề
kinh t c a mình là: ế ủ “Tình hình xu t kh u hàng th công m ngh Vi tấ ẩ ủ ỹ ệ ở ệ
Nam hi n nay”ệ, nh m tìm hi u th c tr ng xu t kh u hàng TCMN n c taằ ể ự ạ ấ ẩ ở ướ
trong nh ng năm g n đây, qua đó phân tích đánh giá chung v nh ng thu n l iữ ầ ề ữ ậ ợ
và khó khăn c a vi c xu t kh u hàng TCMN ra th tr ng th gi i và t đó đủ ệ ấ ẩ ị ườ ế ớ ừ ề
xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao s c c nh tranh và năng l c xu t kh uấ ộ ố ả ằ ứ ạ ự ấ ẩ
c a hàng TCMN Vi t Nam.ủ ệ
2. M C TIÊU NGHIÊN C UỤ Ứ
2.1. M c tiêu chungụ
Tìm hi u tình hình xu t kh u hàng TCMN Vi t Nam hi n nay.ể ấ ẩ ở ệ ệ
2.2. M c tiêu c thụ ụ ể
- Tìm hi u th c tr ng s n xu t và xu t kh u hàng TCMN Vi t Namể ự ạ ả ấ ấ ẩ ở ệ
nh ng năm g n đây (2009, 2010).ữ ầ
- Đánh giá nh ng c h i và thách th c trong xu t kh u hàng TCMN.ữ ơ ộ ứ ấ ẩ
- Đ xu t m t s gi i pháp nh m n đ nh và phát tri n xu t kh u hàngề ấ ộ ố ả ằ ổ ị ể ấ ẩ
TCMN.
3. PH M VI NGHIÊN C UẠ Ứ
3.1. Ph m vi không gianạ
- 2 -
Tình hình xu t kh u hàng th công m ngh Vi t Nam hi nấ ẩ ủ ỹ ệ ở ệ ệ
nay
Ph m vi không gian Vi t Nam.ạ ở ệ
3.2. Ph m vi th i gianạ ờ
S li u s d ng cho đ tài là s li u thu th p c a các năm 2009, 2010 vàố ệ ử ụ ề ố ệ ậ ủ
n a đ u năm 2011.ử ầ
3.3. Ph m vi n i dungạ ộ
Phân tích tình hình s n xu t và xu t kh u hàng TCMN Vi t Nam hi nả ấ ấ ẩ ở ệ ệ
nay. Đ ng th i tìm hi u nh ng c h i, thách th c và đ xu t m t s gi i phápồ ờ ể ữ ơ ộ ứ ề ấ ộ ố ả
nh m n đ nh vi c xu t kh u hàng TCMN ra th tr ng th gi i.ằ ổ ị ệ ấ ẩ ị ườ ế ớ
4. PH NG PHÁP NGHIÊN C UƯƠ Ứ
4.1. Ph ng pháp thu th p s li uươ ậ ố ệ
S li u th c p đ c thu th p t Internet, báo chí, T ng c c H i quan,ố ệ ứ ấ ượ ậ ừ ổ ụ ả
T ng c c Th ng kê, Hi p h i TCMN Vi t Nam, B Công Th ng, ổ ụ ố ệ ộ ệ ộ ươ C c Xúcụ
ti n th ng m iế ươ ạ , B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn. ộ ệ ể
4.2 Ph ng pháp phân tích s li uươ ố ệ
T ng h p các s li u, so sánh các s li u t ng đ i, s li u tuy t đ i thuổ ợ ố ệ ố ệ ươ ố ố ệ ệ ố
th p đ c đ đánh giá nh ng thu n l i và khó khăn khi xu t kh u hàng TCMNậ ượ ể ữ ậ ợ ấ ẩ
Vi t Nam sang th tr ng th gi iệ ị ườ ế ớ .
- 3 -
Tình hình xu t kh u hàng th công m ngh Vi t Nam hi nấ ẩ ủ ỹ ệ ở ệ ệ
nay
PH N N I DUNGẦ Ộ
CH NG 1ƯƠ
TH C TR NG S N XU T VÀ XU T KH UỰ Ạ Ả Ấ Ấ Ẩ
HÀNG TH CÔNG M NGH VI T NAM HI N NAYỦ Ỹ Ệ Ở Ệ Ệ
1.1. M T S KHÁI NI MỘ Ố Ệ
1.1.1. Hàng th công m nghủ ỹ ệ
M t hàng TCMN là m t hàng có quy trình s n xu t th công là ch y u,ặ ặ ả ấ ủ ủ ế
đ c truy n t đ i này qua đ i khác, v a có giá tr s d ng, v a có giá tr th mượ ề ừ ờ ờ ừ ị ử ụ ừ ị ẩ
m và th hi n đ c nét văn hóa đ c s c c a dân t c.ỹ ể ệ ượ ặ ắ ủ ộ
1.1.2. Ngh và làng ngh th công truy n th ngề ề ủ ề ố
1.1.2.1. Ngh th công truy n th ngề ủ ề ố
Có r t nhi u tên g i khác nhau đ ch ngh th công truy n th ng ấ ề ọ ể ỉ ề ủ ề ố ở
n c ta nh : Ngh truy n th ng, ngh c truy n, ngh th công, ngh ph ,ướ ư ề ề ố ề ổ ề ề ủ ề ụ
ngành ti u th công nghi p…ể ủ ệ
Theo T đi n bách khoa Encarta: “Ngh th công (handicrafts) là nghừ ể ề ủ ề
s n xu t hoàn toàn hay m t ph n b ng tay nh ng v t d ng trang trí hay tiêuả ấ ộ ầ ằ ữ ậ ụ
dùng, vi c s n xu t đòi h i k năng tay chân và c k năng ngh thu t.” ệ ả ấ ỏ ỹ ả ỹ ệ ậ
Đ i v i m i ngh đ c x p vào các ngh th công truy n th ng, nh tố ớ ỗ ề ượ ế ề ủ ề ố ấ
thi t ph i có các y u t sau đây:ế ả ế ố
1. Đã hình thành, t n t i và phát tri n lâu đ i n c ta;ồ ạ ể ờ ở ướ
2. S n xu t t p trung, t o thành các làng ngh , ph ngh ;ả ấ ậ ạ ề ố ề
3. Có nhi u ngh nhân tài hoa và đ i ngũ th lành ngh ;ề ệ ộ ợ ề
4. K thu t và công ngh khá n đ nh c a dân t c Vi t Nam;ỹ ậ ệ ổ ị ủ ộ ệ
5. S d ng nguyên li u t i ch , trong n c hoàn toàn, ho c ch y u nh t;ử ụ ệ ạ ỗ ướ ặ ủ ế ấ
6. S n ph m tiêu bi u và đ c đáo c a Vi t Nam, có giá tr và ch t l ng r tả ẩ ể ộ ủ ệ ị ấ ượ ấ
cao, v a là hàng hóa v a là s n ph m văn hóa ngh thu t, m thu t, th m chíừ ừ ả ẩ ệ ậ ỹ ậ ậ
tr thành các di s n văn hóa c a dân t c, mang b n s c văn hóa Vi t Nam;ở ả ủ ộ ả ắ ệ
7. Là ngh nghi p nuôi s ng m t b ph n dân c c a c ng đ ng. Có đóngề ệ ố ộ ộ ậ ư ủ ộ ồ
góp đáng k v kinh t vào ngân sách Nhà n c.ể ề ế ướ
- 4 -
Tình hình xu t kh u hàng th công m ngh Vi t Nam hi nấ ẩ ủ ỹ ệ ở ệ ệ
nay
1.1.2.2. Làng ngh th công truy n th ngề ủ ề ố
Làng ngh là th c th v t ch t và tinh th n t n t i c đ nh c a m t ho cề ự ể ậ ấ ầ ồ ạ ố ị ủ ộ ặ
nhi u ngh th công truy n th ng. Vì th , m i ngh truy n th ng đ u đ cề ề ủ ề ố ế ỗ ề ề ố ề ượ
b o t n, ho t đ ng, phát tri n m t làng ngh , m t c m làng ngh hay ả ồ ạ ộ ể ở ộ ề ộ ụ ề ở
nhi u làng ngh , vùng ngh trong c n c, do tính lan t a và s c s ng mãnhề ề ề ả ướ ỏ ứ ố
li t c a ngh th công lâu đ i n c ta cũng nh b t c dân t c nào khác ệ ủ ề ủ ờ ở ướ ư ấ ứ ộ ở
ph ng Đông (Trung Qu c, Nh t B n, n Đ , Thái Lan…)ươ ố ậ ả Ấ ộ
nông thôn Vi t Nam, bên c nh nh ng làng nông nghi p, có các làngỞ ệ ạ ữ ệ
có ho t đ ng n i b t v m t ngh th công nào đó và đ c g i là làng nghạ ộ ổ ậ ề ộ ề ủ ượ ọ ề
hay làng ngh th công. Làng ngh th công truy n th ng đ c xác đ nh b ngề ủ ề ủ ề ố ượ ị ằ
các y u t sau:ế ố
• C ng đ ng ngh nghi p là nh ng ngộ ồ ề ệ ữ i th , các h , các c s cùngườ ợ ộ ơ ở
tham gia vào m t ngh .ộ ề
• Ngh có thao tác ch y u hay m t ph n b ng tay.ề ủ ế ộ ầ ằ
• Đ a bàn không có ranh gi i r ch ròi, có th trùng cũng có th khôngị ớ ạ ể ể
trùng v i ranh gi i hành chính, có th ch n m trên m t ph n c a m t đ n vớ ớ ể ỉ ằ ộ ầ ủ ộ ơ ị
hành chính, ho c tr i r ng qua nhi u đ n v hành chính khác nhau. ặ ả ộ ề ơ ị
• Th i gian: Ngh đ c truy n n i trong m t th i gian khá dài, vi cờ ề ượ ề ố ộ ờ ệ
truy n n i y có th x y ra bên ngoài, nh ng đã đ c quy t trên đ a bàn vàề ố ấ ể ả ư ượ ụ ị
đã tr i qua vài ba th h th . ả ế ệ ợ
1.2. TH C TR NG S N XU T VÀ XU T KH U HÀNG TH CÔNG MỰ Ạ Ả Ấ Ấ Ẩ Ủ Ỹ
NGH VI T NAM NH NG NĂM G N ĐÂYỆ Ở Ệ Ữ Ầ
1.2.1. Gi i thi u chung v ngh truy n th ng hàng th công m nghớ ệ ề ề ề ố ủ ỹ ệ
Ngh TCMN Vi t Nam v n đ c hình thành t lâu đ i. Truy n th ng yề ệ ố ượ ừ ờ ề ố ấ
g n li n v i tên nh ng làng ngh , ph ngh và đ c bi u hi n b ng nh ngắ ề ớ ữ ề ố ề ượ ể ệ ằ ữ
s n ph m th công đ c s n xu t và l u truy n qua nhi u th h . S n ph mả ẩ ủ ượ ả ấ ư ề ề ế ệ ả ẩ
TCMN Vi t Nam có b n s c riêng, linh h n riêng và gây n t ng sâu đ m t iệ ả ắ ồ ấ ượ ậ ớ
m c tên c a s n ph m luôn kèm theo tên làng làm ra nó. đó không ch t pứ ủ ả ẩ Ở ỉ ậ
trung m t hay nhi u ngh th công nh m t trung tâm s n xu t v a và l n, màộ ề ề ủ ư ộ ả ấ ừ ớ
còn là n i h i t nh ng ng i th th công và ngh nhân tài hoa.ơ ộ ụ ữ ườ ợ ủ ệ
- 5 -