BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
NGUYỄN TẤT THỌ
ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU BỆNH CỦA TIM
VÀ MỘT SỐ BIẾN THỂ GEN SCN5A
Ở NGƯỜI TRẺ TUỔI CHẾT ĐỘT NGỘT DO TIM
Chuyên ngành : Khoa học Y sinh
số : 9720101
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN Y HỌC
NỘI - 2025
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
Người hướng dẫn khoa học:
1. TS. Lưu Sỹ Hùng
2. PGS.TS. Tạ Văn Tờ
Phản biện 1: PGS. TS. Nguyễn Văn Hà
Phản biện 2: PGS.TS. Lương Thị Lan Anh
Phản biện 3: TS. Nguyễn Sỹ Lánh
Lun án s bảo vệ ti Hội đng chm lun án cp Trưng Đi học Y Ni.
Vào hồi: ….giờ…….ngày……tháng…..năm 2025
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia
- Thư viện Đại học Y Hà Nội
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1. Nguyn Tt Thọ, Lưu Sỹ Hùng, Âu Quốc Dương Uy, “Đt t tr em
do mt s nguyên nhân hiếm gặp được phát hiện qua giám định pháp y”,
Tp chí nghiên cu y học (Đại hc Y Ni), tp 162, s 01, tháng 01
năm 2023, trang 214 - 220.
2. Nguyn Tt Thọ, Lưu Sỹ Hùng, Trịnh Xuân Hà, Âu Dương Quc Uy,
“Mt s đặc điểm dch t hc tổn thương bnh hc tim nhóm
ngưi tr tui chết đột ngột do tim”, Tp chí nghiên cu y hc, (Đại hc
Y Hà Ni), tp 179, s 06, tháng 7 năm 2024, trang 117 - 125.
3. Nguyen Tat T, Lien NTK, Luu Sy H, Ta Van T, Dang Viet D, Nguyen
Thi H, Tung NV, Thanh LT, Xuan NT, Hoang NH. Identifying the
Pathogenic Variants in Heart Genes in Vietnamese Sudden Unexplained
Death Victims by Next-Generation Sequencing. Diagnostics.
2024;14(17):1876.
https://doi.org/10.3390/diagnostics14171876.
1
GIỚI THIỆU LUẬN ÁN
1. Tính thời sự của đề tài
Chết đột ngột do tim hay đột tử tim (SCD - Sudden Cardiac Death) được mô tả cái chết
tự nhiên, xảy ra đột ngột do các nguyên nhân về tim (trong vòng 1 giờ sau khi xuất hiện các
triệu chứng hoặc 24 giờ sau lần cuối cùng được xác định còn sống và khỏe mạnh) người
mắc bệnh tim đã biết hoặc chưa biết.
Mt s đc đim tn thương giải phu bệnh tim những trường hợp SCD ở nời trẻ tuổi trên
thế giới đã được o cáo n biểu hin sy lên bất thường của cơ tim, sẹo các bất
tờng về cấu tc động mạch nh… Bnh tim p đại cũng là một trong những nguyên nhân
cnh gây SCD ở nời tr tuổi với t lệ tử vongng năm ướcnh khoảng 1%. Một số nghiên
cứu kc đã cho thấy khoảng 10-20% c trường hợp SCD người trẻ tui liên quan đến so cơ
tim một yếu tố nguy cơ gây rối loạn nhịp tim t vong. Tuy vậy, trong nước chưa có nghn
cứu tn diện, i bản vgiải phẫu bệnh tim nạn nhân SCD trong đtuổi trẻ.
Thực tế qua giám định pháp y, nhiều trường hợp nạn nhân SCD trtuổi dấu hiệu
biến đổi trên bệnh tim mờ nhạt, không đủ căn cxác định nguyên nhân tử vong. Các
nghiên cứu gần đây một số nghiên cứu đi sâu xác định các biến thể gen liên quan đến bệnh
lý tim - mạch. Mục đích làm rõ cơ chế di truyền và sinh lý bệnh của nhóm bệnh lý tim mạch
có ảnh hưởng đến SCD ở người trẻ. Kết quả nghiên cứu bước đầu đã chỉ ra, một số gen như
SCN5A, KCNQ1 KCNH2 được xác định liên quan đến hội chứng QT kéo dài, trong
khi các gen PKP2, DSP DSG2 c định có liên quan đến bệnh cơ tim phì đại. Nghiên
cứu của Hager Jaouadi cộng sự (Hoa Kỳ) cho thấy, trong s173 trường hợp SCD
người trẻ tuổi, tới 40% liên quan đến các biến thể gen. Timothy F Simpson cộng sự
(Châu Âu) nghiên cứu trên 302 người trẻ SCD cũng cho kết quả ơng tự, 36% c trường
hợp biến thể gen di truyền.
Việt Nam, ngoài một số nghiên cứu về hội chứng Brugada gen SCN5A, chưa
nghiên cứu nào kết hợp phân tích tổn thương giải phẫu bệnh và đột biến các gen liên quan
đến bệnh tim mạch ở các đối tượng SCD. Việc thiếu các nghiên cứu toàn diện tại Việt Nam
thể hạn chế khả năng ứng dụng trong pháp. Nghiên cứu này được tiến nh với mong
muốn tìm hiểu thêm những thông tin liên quan đến tổn thương giải phẫu bệnh và một số đột
biến gen trên các đối tượng SCD trẻ tuổi nhằm gp chuyên ngành pp y có thêm n cứ khoa
học trong chẩn đoán nguyên nhân tử vong, đồng thời cũng sở đề ra các biện pháp phòng
ngừa và điều trị phợpm tăng khng sống cho nạn nhân.
Vì những lý do tn, cngi tiếnnh nghn cứu đềi “Đặc điểm giải phẫu bệnh của tim
và một sđột biến gen SCN5A người trtuổi chết đột ngột do tim” với 02 mục tu sau:
Mục tiêu 1. tả đặc điểm giải phẫu bệnh của tim người trẻ tuổi chết đột ngột do
tim.
Mục tiêu 2. Xác định một số biến thể gen liên quan đến bệnh tim mạch ở người trẻ tuổi
chết đột ngột do tim.
2
2. Những đóng góp mới của luận án
Đây nghiên cứu đầu tiên Việt Nam trong lĩnh vực Pháp y sử dụng kỹ thuật giải
trình tự gen thế hệ mới (NGS), kết hợp kiểm định các biến thể bằng giải trình tự Sanger,
đảm bảo tính toàn diện, chính xác đtin cậy của các biến thể gen trên các đối tượng
SCD trẻ tuổi (1 - 40 tuổi).
Lần đầu tiên các đặc điểm và tỷ lệ các hình thái tổn thương giải phẫu bệnh tổn thương
cơ bản của bệnh lý tim mạch gây SCD ở người trẻ tuổi được thống kê, mô tả một cách chi
tiết, có hệ thống tại nghiên cứu này.
Kết quphân tích trên số lượng gen lớn (166 gen) bằng kỹ thuật NGS, các biến thể
được kiểm định bằng giải trình tự Sanger và dự đoán tính sinh bệnh bằng sở dliệu
ClinVar và các phần mềm in silico. Giúp nghiên cứu đưa ra những kết luận mới có giá trị
cao như sau:
- Trong 166 gen được phân ch, 20 gen có đột biến, xác định được 25 biến thể.
- Trong 25 biến thể được xác định, ngoài 07 biến thể đã được báo cáo gây bệnh trong
sở dữ liệu ClinVar, 12 biến thmới, 06 biến thđã được công btrên ClinVar
nhưng chưa được xác định mức độ gây bệnh. Việc phát hiện các biến thể mới đã cung cấp
dữ liệu quan trọng vào cơ sở dữ liệu ngân hàng gen quốc tế.
- Có 20/52 đối tượng SCD mang gen đột biến (38,5%)
- 13/52 đối tượng SCD (25%) mang c biến thể gây bệnh, căn cứ xác định nguyên
nhân tử vong liên quan đến đột biến các gen y bệnh tim mạch đối với 13 đối tượng
SCD này.
- Nghiên cứu đã sử dụng các kỹ thuật sinh học phân tử hiện đại (giải trình tự NGS)
kết hợp với các kỹ thuật sinh học phân tử kinh điển (kiểm định bằng giải trình tự Sanger)
để phát hiện xác định chính xác các biến thể, góp phần hoàn thiện bản đồ đột biến
đưa ra được những đánh giá tổng quát về mối liên quan kiểu đột biến-kiểu hình
Nghiên cứu mang lại những thông tin quan trọng phục vụ công tác giám định pháp y ở
đối tượng SCD và chết đột ngột chưa nguyên nhân (SUD). Đồng thời đặt nền móng cho
việc ứng dụng kỹ thuật sinh học phân tử trong nghiên cứu, chẩn đoán bệnh học pháp y.
3. Bố cục của luận án
Luận án gồm 127 trang, trong đó phần đặt vấn đề 02 trang, tổng quan tài liệu 35
trang, đối tượng phương pháp nghiên cứu 24 trang, kết quả nghiên cứu 28 trang, bàn
luận 36 trang, kết luận 01 trang và kiến nghị 01 trang. Luận án có 35 bảng, 19 hình, và 03
biểu đồ; 221 tài liệu tham khảo.
Nghiên cứu sinh 03 bái báo đã đăng trên các tạp chí chuyên ngành có uy tín, trong
đó 02 bài báo tiếng Việt đăng trên tạp chí “Tạp chí nghiên cứu y học” của Đại học Y
Nội, 01 bài báo tiếng Anh đăng trên tạp chí “Diagnostics” thuộc danh mục
ISI/Scopus.