Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Tâm lý học: Định hướng giáo dục giá trị cho trẻ em trong gia đình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> --------------------------------------<br /> <br /> TRƢƠNG QUANG LÂM<br /> <br /> ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC GIÁ TRỊ CHO TRẺ EM<br /> TRONG GIA ĐÌNH<br /> <br /> Chuyên ngành: Tâm lý học<br /> Mã số: 62 31 04 01<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÝ HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI – 2016<br /> <br /> 1<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại:<br /> Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn<br /> Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> 1. PGS.TS. Trƣơng Thị Khánh Hà<br /> 2. PGS.TS. Lê Văn Hảo<br /> <br /> Phản biện 1:<br /> Phản biện 2:<br /> Phản biện 3:<br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng cấp Đại học Quốc gia chấm<br /> luận án tiến sĩ họp tại Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn –<br /> Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> Vào hồi giờ ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 20...<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> - Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> 2<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Giá trị là vấn đề cốt lõi của nhân cách, giá trị định hướng nhận<br /> thức và hành vi của cá nhân trong cuộc sống. Giá trị được hình thành<br /> qua quá trình xã hội hóa cá nhân, đồng thời thường xuyên được điều<br /> chỉnh, thanh lọc trong quá trình sống của cá nhân để tạo nên những giá<br /> trị mới. Đặc biệt, ở giai đoạn đầu tiên của cuộc đời, những giá trị nhân<br /> cách mà cá nhân có được trước hết là từ trong gia đình.Với các chức<br /> năng đặc thù, gia đình góp phần quan trọng vào việc duy trì sự tồn tại<br /> của đời sống xã hội, phát triển kinh tế, ổn định xã hội, xây dựng các<br /> chuẩn mực và giá trị đạo đức, phong tục tập quán, lối sống văn hóa,<br /> giáo dục.<br /> Cho đến nay ở Việt Nam chưa có công trình nghiên cứu mang<br /> tính hệ thống, đi sâu nghiên cứu về định hướng giáo dục giá trị<br /> (ĐHGDGT) cho trẻ em trong gia đình. ĐHGDGT cho trẻ em trong gia<br /> đình là công việc vô cùng khó khăn, nó phụ thuộc vào sự hiểu biết và<br /> phương pháp của cha mẹ, phục thuộc vào sự phát triển tâm lý của trẻ,<br /> và ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài xã hội tác động vào gia đình.<br /> Điều này càng trở nên khó khăn hơn khi môi trường xã hội có nhiều<br /> biến động, hệ thống giá trị cũ đang bị xáo trộn, hệ thống giá trị mới<br /> đang hình thành tác động trực tiếp đến sự hình thành và phát triển nhân<br /> cách của trẻ. Do đó, việc nghiên cứu ĐHGDGT cho trẻ em là điều cần<br /> thiết nhằm đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa và hội<br /> nhập quốc tế.<br /> Vì vậy nghiên cứu về ĐHGDGT cho trẻ em trong gia đình<br /> dưới góc độ Tâm lý học sẽ góp phần làm rõ hiện trạng trên; qua đó<br /> đề xuất các giải pháp giúp các bậc cha mẹ có ĐHGDGT cho con<br /> <br /> 3<br /> <br /> đúng đắn, phù hợp với hệ giá trị chung của xã hội, qua đó giúp trẻ<br /> hình thành và phát triển nhân cách tốt đẹp.<br /> Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn vấn đề “Định hướng<br /> giáo dục giá trị cho trẻ em trong gia đình” làm đề tài nghiên cứu của<br /> mình.<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> Tìm hiểu thực trạng ĐHGDGT của cha mẹ cho trẻ em trong gia<br /> đình, qua đó đề xuất một số kiến nghị giúp các bậc cha mẹ ĐHGDGT<br /> cho con đáp ứng với yêu cầu của xã hội trong bối cảnh CNH - HĐH đất<br /> nước.<br /> 3. Đối tƣợng nghiên cứu<br /> Thực trạng ĐHGDGT cho trẻ em trong gia đình, biểu hiện qua<br /> việc cha mẹ đề ra mục tiêu giáo dục giá trị, lựa chọn các giá trị giáo dục<br /> và phương pháp giáo dục giá trị cho trẻ em.<br /> 4. Khách thể nghiên cứu<br /> Khách thể gồm 490 cha mẹ (245 cha và 245 mẹ) và 245 trẻ em<br /> ở lứa tuổi học sinh trung học cơ sở (THCS) từ 11 đến 15 tuổi, là con<br /> của các bậc cha mẹ này.<br /> 5. Giả thuyết nghiên cứu<br /> 5.1. Cha mẹ đặt mục tiêu lớn nhất là mong muốn con trở thành<br /> người truyền thống, tuân thủ và an toàn; cha mẹ ít đặt mục tiêu hướng<br /> con trở thành người độc lập tự chủ, và người có quyền lực, biết hưởng<br /> thụ và tận hưởng cuộc sống.<br /> 5.2. Các giá trị mà cha mẹ giáo dục cho con chủ yếu là truyền<br /> thống; tuân thủ, an toàn; cha mẹ ít lựa chọn giáo dục con các giá trị độc<br /> lập tự chủ, độc lập, và quyền lực. Có sự khác biệt nhất định theo địa bàn<br /> sinh sống và nghề nghiệp của cha mẹ trong việc lựa chọn giá trị giáo<br /> dục cho con.<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5.3. Các phương pháp giáo dục giá trị mà cha mẹ thường xuyên<br /> áp dụng là làm gương và phân tích, giải thích, cha mẹ ít chú trọng các<br /> phương pháp tổ chức trải nghiệm thực tiễn.<br /> 5.4. Định hướng giá trị (ĐHGT) của cha mẹ có ảnh hưởng<br /> nhiều nhất ĐHGDGT cho trẻ em trong gia đình,.<br /> 6. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> 6.1. Xây dựng cơ sở lý luận nghiên cứu ĐHGDGT cho trẻ em<br /> trong gia đình.<br /> 6.2. Làm rõ thực trạng ĐHGDGT cho trẻ em trong gia đình qua<br /> mục tiêu giáo dục giá trị, lựa chọn giá trị và phương pháp giáo dục giá<br /> trị cho trẻ em của cha mẹ và ảnh hưởng định hướng giá trị của cha mẹ<br /> đến việc ĐHGDGT cho trẻ em trong gia đình.<br /> 6.3. Đưa ra những kết luận và kiến nghị nhằm giúp các bậc cha<br /> mẹ ĐHGDGT cho con phù hợp với tâm lý lứa tuổi của trẻ và phù hợp<br /> với yêu cầu của xã hội hiện nay.<br /> 7. Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> Phương pháp nghiên cứu tài liệu<br /> Phương pháp quan sát<br /> Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi<br /> Phương pháp phỏng vấn sâu<br /> Phương pháp xử lý số liệu bằng chương trình SPSS<br /> Phương pháp xây dựng chân dung tâm lý điển hình<br /> 8. Phạm vi nghiên cứu<br /> 8.1. Về nội dung<br /> Có nhiều nguồn lực tham gia vào việc ĐHGDGT cho trẻ em<br /> trong gia đình như ông bà, cha mẹ, họ hàng, anh chị em... Bên cạnh đó,<br /> truyền thống văn hóa gia đình, địa phương nói chung, đất nước nói<br /> riêng cũng tham gia vào việc ĐHGDGT cho trẻ em. Trong phạm vi<br /> nghiên cứu, luận án chỉ tìm hiểu việc ĐHGDGT cho trẻ em của cha mẹ,<br /> <br /> 5<br /> <br />