VIN HÀN LÂM
KHOA HC XÃ HI VIT NAM
HC VIN KHOA HC XÃ HI
TRẦN KHÁNH LÂM
STRESS CỦA KIỂM TOÁN VIÊN
Ngành: Tâm l hc
Mã s: 9. 31 04 01
TÓM TT LUN ÁN TIẾN SĨ TÂM L HỌC
Hà Ni - 2025
Công trình được hoàn thành ti
HC VIN KHOA HC XÃ HI
Người hướng dn khoa hc: GS. TS. Vũ Dũng
Phn bin 1: PGS.TS. Lê Th Minh Loan
Phn bin 2: GS.TS. Nguyn Hu Th
Phn bin 3: PGS.TS. Nguyn Th Thanh Bình
Lun án s được bo v trước Hội đồng chm lun án tiến s cp Hc
vin ti Hc vin Khoa hc xã hi Vin Hàn lâm Khoa hc xã hi Vit
Nam
Vào hi, gi ngày tháng năm 2025
Có th tìm hiu lun án ti:
- Thư viện Quc gia Vit Nam
- Thư viện Hc vin Khoa hc xã hi
1
MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu
Nghề kiểm toán một trong những nghề nghiệp căng thẳng cao,
đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động tại Việt Nam, kiểm
toán viên đối mặt với nhiều thách thức về chất lượng kiểm toán. Công việc
kiểm toán yêu cầu độ chính xác cao, trách nhiệm lớn và áp lực thời gian, dễ
dẫn đến tình trạng stress.
Khối lượng công việc và áp lực thời gian là những yếu tố chính gây
stress. Trong mùa cao điểm kiểm toán, kiểm toán viên phải làm việc với
cường độ cao để giúp doanh nghiệp hoàn thành báo cáo tài chính, làm thêm
giờ thậm chí làm việc vào cuối tuần ngày lễ trong thời gian dài.
Cường độ công việc cao sự phức tạp của tài liệu, dữ liệu số ngày càng
lớn càng làm gia tăng căng thẳng tinh thần và thể chất.
Ngoài ra, kiểm toán viên phải tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn mực
kiểm toán quốc tế, chuẩn mực kiểm toán Việt Nam các quy định pháp
luật khác. Sai sót trong kiểm toán thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như
bị đình chỉ hành nghề, phạt tiền hoặc kiện tụng pháp lý. Trách nhiệm đối
với báo cáo tài chính uy tín nghề nghiệp là nguồn áp lực lớn, yêu cầu sự
cẩn trọng và tập trung cao độ.
So với các ngành nghề khác, ngành kiểm toán những điểm khác
biệt rõ rệt, tạo ra môi trường làm việc đầy thách thức và căng thẳng. Áp lực
từ trách nhiệm tài chính và pháp lý, khối lượng công việc lớn và yêu cầu về
tính chính xác cao khiến kiểm toán viên phải luôn sẵn sàng đối mặt với
stress. Mức độ stress cao này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần
thể chất của kiểm toán viên còn làm suy giảm chất lượng công việc
và uy tín của ngành kiểm toán.
Nghiên cứu về stress của kiểm toán viên tại Việt Nam hiện nay là
một vấn đề cấp thiết và mangnh thời sự cao. Việc nhận thức và giải quyết
vấn đề stress trong nghề kiểm toán không chỉ góp phần nâng cao chất lượng
công việc mà còn tạo ra môi trường làm việc lành mạnh hơn cho kiểm toán
viên.Từ các do trên, chúngi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Stress của kim
toán viên.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu luận thực trạng stress của kiểm toán viên Việt
Nam, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến stress, mối liên hệ giữa stress
hành vi làm giảm chất lượng kiểm toán, đề xuất các kiến nghị cải thiện
sức khỏe tinh thần và chất lượng hoạt động kiểm toán.
2.2. Nhim v nghiên cu
1)Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến stress của kiểm toán viên.
2
2)Xây dựng cơ sở lý luận về stress của kiểm toán viên
3) Đánh giá thực trạng stress của kiểm toán viên tại Việt Nam, xác định
yếu tố ảnh hưởng đến stress trong nghề kiểm toán ở Việt Nam.
4) Đề xuất kiến nghị nhằm cải thiện chất lượng hoạt động kiểm toán viên.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cu
Biểu hiện, mức độ các yếu tố ảnh hưởng đến stress của kiểm toán
viên.
3.2. Khách th nghiên cu
Khách thể nghiên cứu của luận án bao gồm ba nhóm chính. Tổng số
khách thể nghiên cứu định lượng 936 người, gồm:Kiểm toán viên: khảo
sát 906 kiểm toán viên độc lập; nh đạo doanh nghiệp kiểm toán: 20 lãnh
đạo; Các chuyên gia: 10 chuyên gia; nghiên cứu sâu 03 trường hợp điển
hình.
3.3. Phm vi nghiên cu
3.3.1. Về nội dung nghiên cứu
Luận án này chú trọng nghn cứu về biểu hiện của stress của kiểm
toán viên trong các hoạt động kiểm toán độc lập, cả từ góc độ sinh lý, cảm
xúc hành vi của kiểm toán viên.
3.3.2. Về khách thể nghiên cứu
Luận án tập trung vào c kiểm tn viên độc lập (ở các cấp bậc từ trợ
kiểm toán viên đến giám đốc kiểm toán) hiện đang ng tác tại các
doanh nghiệp chi nhánh cung cấp dịch vụ kiểm toán, nhằm cung cấp
cái nhìn toàn diện về vấn đề nghiên cứu.
3.3.3. Về địa bàn nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện tại các doanh nghiệp chi nhánh kiểm
toán đang hoạt động trong khu vực TP. Nội TP. Hồ Chí Minh. Thời
gian thực hiện khảo sát từ tháng 5 đến tháng 8/2023.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp luận nghiên cu
Luận án dựa trên các nguyên tắc phương pháp luận trong nghiên cứu
tâm học, đó là: nguyên tắc tiếp cận hoạt động; hệ thng và cấu trúc; tiếp
cận thực tiễntiếp cận liên ngành.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phối hợp các phương pháp định tính và định lượng để
thực hiện nghiên cứu này, bao gồm: Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài
liệu; Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi; Phương pháp phỏng vấn sâu;
Phương pháp trắc nghiệm; Phương pháp phân tích trường hợp điển hình;
Phương pháp xin ý kiến chuyên gia; Phương pháp thống kê toán học.
4.3. Câu hi nghiên cu
3
1) Biu hin và mức độ stress ca kim toán viên là gì?
2) Các yếu t nào ảnh hưởng đến mức độ stress ca kim toán viên?
3) Mi quan h gia stress hành vi làm gim chất lượng kim toán
gì?
4) Các bin pháp chiến lược nào th giúp gim stress ci thin
sc khe tinh thn cho kim toán viên?
4.4. Gi thiết khoa hc
Giả thiết 1: Stress sẽ ảnh hưởng đến khả năng nhận thức xử
thông tin của kiểm toán viên, dẫn đến sự giảm sút trong việc ra quyết định,
suy giảm trí nhớ, và giảm khả năng tập trung.
Giả thiết 2: Stress sẽ gây ra các phản ứng cảm xúc mạnh mẽ như lo
lắng, bất an, trầm cảm, hoặc cảm giác bất lực trong công việc của kiểm toán
viên. Những thay đổi này trong nhận thức thể ảnh hưởng trực tiếp đến
hiệu quả và chất lượng của công việc kiểm toán.
Giả thiết 3: Stress trong nghề kiểm toán có thể dẫn đến các thay đổi
trong hành vi làm việc và tương tác hội: kiểm toán viên thể trở nên ít
hợp tác, tránh giao tiếp, hoặc thậm chí thể hiện hành vi tránh trách
nhiệm.
Giả thiết 4: Các yếu tố như: áp lực công việc, thời gian làm việc, sự
mơ hồ và xung đột trong công việc, hành vi lãnh đạo, mô hình hành vi loại A
ảnh hưởng đến stress của kiểm toán viên; đồng thời stress của kiểm toán
viên ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động kiểm toán.
5. Đóng góp mới của luận án
5.1. Về mặt lý luận
Stress của kiểm toán viên một vấn đề còn ít được nghiên cứu
Việt Nam hiện nay. Do vậy, những kết quả nghiên cứu của luận án có đóng
góp mới về luận thực tiễn. Luận án góp phần bổ sung m phong
phú thêm một số vấn đề luận về stress của một nhóm hội đặc t
nhóm kiểm toán viên.
Luận án đã phân tích khá sâu từ góc độ lý luận những biểu hiện của
stress từ góc độ hoạt động nghề nghiệp với nhiều điểm đặc thù của nghề
kiểm toán viên. Những đặc điểm đặc thù của nghề kiểm toán đã dẫn tới
stress của các kiểm toán viên. Kết quả nghiên cứu này cho phép ta hiểu
thêm sự phong phú và phức tạp của stress từ góc độ tâm lý học.
5.2. Về thực tiễn
Luận án đánh giá được những biu hiện stress của kiểm toán vn
trong điều kiện hoạt động rt đặc thù của nghề kiểm toán. Nghiên cứu cung cấp
i nhìn chi tiết về thc trạng stress mà kiểm toán viên tại Việt Nam đang phải
đối mặt, bao gồm c yếu tố như áp lực ng việc, môi trường làm việc, và
ch thức ứng phó với stress.