Nghiên cứu đặc tính sinh học Virus cúm A/H5N1 clade 7 phân lập ở Việt Nam: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

-------------------------

NGUYỄN TÙNG

NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC TÍNH SINH HỌC

CỦA VIRUS CÚM A/H5N1 CLADE 7 PHÂN LẬP Ở VIỆT NAM

C : Ký si trù v vi si vật ọc t ú

s : 62.64.01.04

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SỸ

HÀ NỘI, năm 2013

Công trình được hoàn thành tại:

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

Người hướng dẫn khoa học: 1. TS Nguyễn Bá Hiên

2. TS Nguyễn Văn Cảm

Phản biện 1: PGS.TS. Lê Thanh Hòa

Phản biện 2: PGS.TS. Trương Văn Dung

Phản biện 3: TS. Bùi Trần Anh Đào

L ậ á sẽ được bảo vệ trước Hội đồ c ấm L ậ á cấp trườ ọp tại

Trườ Đại ọc Nô iệp H Nội…………………………

v o ồi……… iờ…… ……t á …… ăm………….....

Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:

- T ư việ q c ia Việt Nam

- T ư việ Trườ Đại ọc Nô iệp H Nội

MỞ ĐẦU

Tính cấp thiết của đề tài

Bệnh cúm gia cầm xảy ra lầ đầu tiên ở Việt Nam và cu i ăm 2003 đầ ăm

2004 được ghi nhậ l do vir s cúm A/H5N1 độc lực cao (HPAI). Kể từ đó c o đến

nay Dịch cúm gia cầm H5N1 vẫn liên tục xảy ra ở Việt Nam tuy nhiên quy mô dịc đ

t a đổi trở nên nhỏ và lẻ tẻ. Cũ tro ữ ăm q a, ở các ước trong khu vực

c â Á ư N ật Bản, Hàn qu c, Trung qu c, L o T ái la , I do esia… dịch cúm gia

cầm cũ ả ra. Việc kh ng chế dịch cúm gia cầm đ được tiến hành một cách mạnh

mẽ, đ iảm thiể đi iều những thiệt hại m vir s â ra ư nhữ cơ

bệnh tái phát vẫn luôn tồn tại.

Vir s cúm A/H5N1 độc lực cao không những nguy hiểm cho gia cầm mà còn rất

nguy hiểm đ i với co ười. Từ ăm 2003 c o đến nay, thế giới đ i ận Virus

cúm gia cầm đ â iễm l ười ở 15 ước, với 602 ca bệ v 355 ười đ

chết. (WHO,2012). Vir s cúm A/H5N1 có đặc tính biến đổi rất a v đế a đ

có nhiề biế c ủ H5N1 đ được phát hiện và phân lập ở nhiề ước khác nhau từ

châu Á sang châu Âu.

Đầ ăm 2008 Tr tâm C ẩ đoá T ú Tr ươ đ p át iện và phân lập

được một chủng virus A/H5N1 mới thuộc clade 7 từ gà nhập lậu ở biên giới. vir s

cúm A/H5N1 mới trước đó mới chỉ được phát hiện ở gà Trung qu c và từ được

phát hiệ tr ười ăm 2003. Tr Q c đ sản xuất vacxin (Re-4) từ chủng virus

A/H5N1 thuộc clade 7 v đ sử dụng phòng bệnh ở một s địa p ươ từ ăm 2006

[42]. Với thực tế có rất nhiều gà nhập lậu vào Việt nam qua biên giới cho thấy nguy

cơ vir s sẽ xâm nhập và nhiễm l các đ ia cầm của Việt Nam và có cơ

đ i với cả co ười.

Vì vậy cần phải tiến hành nghiên cứu về đặc tính sinh học của vir s ư k ả

ă si bệ đ i với các đ i tượng gia cầm khác nhau, khả ă bảo hộ của vacxin

hiệ đ i với c ú . Từ đó có ữ p ươ á c ủ độ t c cực để đ i p ó ế

vir s âm ập v o đ ội địa ước ta.

Đứ trước thực tế trên chúng tôi tiế đề tài: “Nghiên cứu m t đặc tính

sinh học của viru c m A/H5N1 clade 7 phân lập ở Việt Nam” nhằm góp phần

cung cấp t ô ti l m cơ sở cho việc xây dựng biện pháp phòng ch ng bệnh cúm gia

cầm.

 Mục tiêu của đề tài

- ác đị đặc t di tr ề ọc, t k á v độc lực của cúm

A/H5N1 clade 7 p â lập ở Việt Nam ăm 2008;

- Tạo cơ sở iể biết rõ ơ về vir s cúm ia cầm độc lực cao H5N1, óp p ầ

â dự biệ p áp p ò c bệ cúm ia cầm.

 Ý nghĩa khoa học của đề tài

Đâ là một tro ữ i cứ đầu tiên ở Việt Nam có hệ th ng về đặc tính

sinh học của virus cúm A/H5N1 clade 7.

- L m cơ sở tham khảo cho việc nghiên cứu về sự biế đổi virus cúm gia cầm,

đặc biệt l đ i với ngành thú y.

- Kết q ả i cứ của đề t i có t ể được sử dụ p ục vụ c o cô tác iả

dạ

 Ý nghĩa thực tiễn của đề tài

- Kết q ả i cứ l cơ sở c o việc iể biết rõ ơ về một s đặc t si

ọc của vir s cúm ia cầm.

- Kết q ả i cứ có t ể được sử dụ l m tiề đề để tiếp tục i cứ các

vir s cúm ia cầm t ể độc lực cao H5N1, cũ ư cúm ia cầm độc lực t ấp, v các

loại vir s cúm k ác tr độ vật.

- Khuyến cáo cho việc sử dụng vacxin cúm phù hợp với virus mới lư

trong thực tế.

- C ủ độ tro cô tác p ò ừa sự âm ập của c ủ vir s cúm mới

v o ội địa.

 Những đóng góp mới của đề tài

- Đ ác đị được các đặc t si ọc của vir s cúm ia cầm độc lực cao

H5N1 clade 7, ư đặc t k á , độc lực, k ả ă â l tr độ vật

cảm iễm, môi trườ ôi cấ .

- Đ ác đị được đặc t di tr ề , cụ t ể l iải tr tự và phân tích các e

HA-H5, NA-N1 v e atri của vir s cúm A/H5N1 clade 7.

- Đá iá được khả ă bảo hộ của vacxin H5N1 Re-1 với vir s cúm A/H5N1

clade 7 tại Việt Nam.

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Nguyên nhân của bệnh cúm gia cầm

Cúm gia cầm (Avian Influenza-AI) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính của gia

cầm, do nhóm virus cúm type A, thuộc họ Ort om oviridae â ra. Đâ l óm

vir s có bi độ vật c ủ rộ , được phân chia thành nhiều subtype khác nhau dựa trên

hai kháng nguyên bề mặt capsid của hạt virus là HA và NA. Nhóm virus cúm A có 16

subtype HA (từ H1 đến H16) và 9 subtype NA (từ N1 đến N9). Sự tổ hợp

(reassortment) giữa các subtype HA và NA, về mặt lý thuyết, sẽ tạo ra nhiều subtype

khác nhau. Mặt khác, vir s cúm A có đặc tính quan trọng là dễ d đột biến trong

gen/hệ e đặc biệt ở gen NA và HA), hoặc trao đổi các gen kháng nguyên với nhau,

trong quá trình xâm nhiễm và tồn tại lây truyền giữa các loài vật chủ dẫ đế việc tạo

iề s bt pe có độc t v k ả ă â bệ k ác a .

Họ Ort om oviridae đ được phát hiện bao gồm 4 óm vir s, đó l : óm

virus cúm A (Influenza A); nhóm virus cúm B (Influenza B); nhóm virus cúm C

(Influenza C); và nhóm Thogotovirus. Các nhóm virus khác nhau bởi các kháng

nguyên bề mặt capsid, ở virus cúm A và B là Hemagglutinin (HA), ở virus cúm C là

Hemagglutinin Esterase Fusion (HEF), và ở Thogotovirus là Glycoprotein.

1.2. Kháng nguyên của virus cúm gia cầm

Vir s cúm t pe A được ác định subtype dựa tr cơ sở kháng nguyên (protein)

bề mặt là HA (Hemagglutinin-viết tắt là H) và NA(Neuraminidase-viết tắt là N) có vai

trò quan trọng trong miễn dịch bảo hộ. Hema l ti i được coi là yếu t vừa quyết

định tính kháng nguyên, vừa quyết đị độc lực của virus cúm A.

1.2.1. Protein HA (Hemagglutinin)

Protein hemagglutinin là một glycoprotein thuộc protein màng type I (lectin), có

khả ă â ư kết hồng cầu gà trong ng nghiệm (in vitro), kháng thể đặc hiệu

với HA có thể phong tỏa sự ư kết đó, được gọi là kháng thể ă trở ư kết

hồng cầu (HI- Hema l ti i I ibitor a tibod . Có 16 s bt pe HA đ được phát

hiện (H1 - H16), ba subtype (H1, H2 và H3) thích ứng lây nhiễm gây bệnh ở ười

li q a đế các đại dịch cúm trong lịch sử. Có khoảng 400 phân tử HA trên bề mặt

capsid của một virus, có vai trò quan trọng trong quá trình nhận diện virus và khởi

động quá trình xâm nhiễm của virus vào tế bào chủ.

1.2.2. Protein NA (Neuraminidase)

Protein neurominidase còn gọi là sialidase là một protein enzyme có bản chất là

glycoprotei được gắn trên bề mặt capsid của virus cúm A, mang tính kháng nguyên

đặc trư t eo từng subtype NA. Có 9 subtype (từ N1 đế N9 được phát hiện chủ yếu

ở virus cúm gia cầm, ai s bt pe N1 v N2 được tìm thấy ở vir s cúm ười liên quan

đế các đại dịch cúm trong lịch sử. Protein NA có vai trò là một enzyme cắt đứt liên

kết giữa g c sialic acid của màng tế bào nhiễm với phân tử cacbonhydrate của protein

HA, giải phóng hạt virus ra khỏi màng tế bào nhiễm, đẩy nhanh sự lây nhiễm của

vir s tro cơ t ể vật chủ, v ă cản sự tập hợp của các hạt virus mới trên màng tế

bào. Mặt khác, NA tham gia vào phân cắt liên kết tro iai đoạ “ òa m ”,

đẩy nhanh quá trình cởi áo “ coati ” iải phóng hệ gen của virus vào trong bào

tươ tế bào nhiễm, giúp cho quá trình nhân lên của virus diễ ra a ơ .

1.2.3. Đ c lực và khả năng gây bệnh của virus cúm gia cầm

Khả ă lâ iễm virus phụ thuộc v o tác động của men protease của vật chủ

đến sự phá vỡ các liên kết hoá học sau khi dịch mã của phân tử liên kết. Các enzym

gi ư tr psi có k ả ă p á vỡ liên kết khi chỉ có một phân tử arginin, trong

k i đó các me protease k ác lại cần nhiề ami oa it cơ bản, vì thế đá iá độc lực

của vir s tr cơ sở gây nhiễm cho gia cầm v sa đó p â t c sự sắp xếp các

aminnoaxit của virus. Cụ thể ười ta q a tâm đến việc giải trình tự vù “cleava e

site” của gen HA mà sự có mặt của các axit amin ư ar i i e R a l si e K sẽ

cho phép dự đoá rằ vir s đó có độc lực cao hay không.

Trong thực tế ười ta chia virus cúm ra làm 2 loại: Loại vir s có độc lực thấp

(LPAI) và loại vir s có độc lực cao (HPAI).

- LPAI là loại virus khi phát triể tro cơ t ể nhiễm, có thể gây bệnh cúm nhẹ

không có triệu chứ lâm s điển hình và không làm chết vật chủ.

- HPAI là loại virus cúm A có khả ă â tổ t ươ iề cơ q a ội tạng

tro cơ t ể nhiễm, trên gia cầm c ú t ường gây chết 100% s gia cầm bị nhiễm

trong vòng 48-72 giờ sau nhiễm. Các vụ dịch lớ đề do vir s HPAI â ra, t ường là

virus có kháng nguyên H5 và H7.

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu một số đặc tính sinh học của Virus cúm A/H5N1 clade 7 phân lập ở Việt Nam

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi