Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ: Bảo vệ quyền của người chưa thành niên trong tư pháp hình sự Việt Nam

Bảo vệ quyền của người chưa thành niên trong<br /> tư pháp hình sự Việt Nam<br /> Nguyễn Thị Thanh<br /> Khoa Luật<br /> Luận văn ThS ngành: Luật Hình sự; Mã số: 60 38 40<br /> Người hướng dẫn: TS. Trần Quang Tiệp<br /> Năm bảo vệ: 2008<br /> Abstract: Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận chung về bảo vệ quyền của người chưa<br /> thành niên trong Tư pháp hình sự, như: khái niệm người chưa thành niên, bảo vệ<br /> quyền cho người chưa thành niên trong Tư pháp hình sự Việt Nam. Phân tích lược sử<br /> hình thành và phát triển các quy phạm tư pháp hình sự Việt Nam về bảo vệ quyền của<br /> người chưa thành niên. Nghiên cứu những quy định của Tư pháp hình sự Việt Nam<br /> hiện hành về bảo vệ quyền của người chưa thành niên và thực tiễn áp dụng những quy<br /> định của Tư pháp hình sự Việt Nam về bảo vệ quyền của người chưa thành niên. Nêu<br /> các giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền của người chưa thành<br /> niên trong tư pháp hình sự Việt Nam: hoàn thiện các quy định của Bộ luật hình sự và<br /> Bộ luật tố tụng hình sự bảo vệ quyền của người chưa thành niên; các giải pháp đảm<br /> bảo như thành lập Toà án dành cho người chưa thành niên; tăng cường hợp tác quốc<br /> tế<br /> Keywords: Luật hình sự, Người chưa thành niên, Pháp luật Việt Nam, Tư pháp hình<br /> sự<br /> <br /> Content<br /> Mở ĐầU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài.<br /> Có thể nhận thấy những năm gần đây ở nước ta, số lượng người chưa thành niên phạm<br /> tội đang có chiều hướng gia tăng cả về số lượng lẫn mức độ nghiêm trọng, tính chất liều lĩnh<br /> của hành vi phạm tội. Do người chưa thành niên có những đặc điểm khác so với người thành<br /> niên nên trong quy định của Tư pháp hình sự Việt Nam có những quy định đặc thù áp dụng<br /> đối với họ. Bộ luật hình sự năm 1999 dành chương thứ X và Bộ luật tố tụng hình sự trong<br /> Phần thứ bảy chương XXXII cũng quy định thủ tục tố tụng đặc biệt dành cho người chưa<br /> thành niên nhằm bảo đảm những quyền lợi của họ.<br /> <br /> Tuy vậy, thực tiễn áp dụng các quy định của tư pháp hình sự Việt Nam bảo vệ quyền của<br /> người chưa thành niên trong thời gian qua đã bộc lộ những hạn chế cần có những điều chỉnh,<br /> sửa đổi cho phù hợp. Bên cạnh đó đội ngũ cán bộ tư pháp, bổ trợ tư pháp còn thiếu, trình độ<br /> nghiệp vụ và sự hiểu biết về khoa học giáo dục đối với người chưa thành niên còn yếu cũng<br /> đã cộng thêm những khó khăn nhất định trong quá trình thực thi tính ưu việt của các quy<br /> phạm tư pháp hình sự bảo vệ quyền của người chưa thành niên.<br /> Bởi vậy, việc nghiên cứu một cách có hệ thống về mặt lý luận các quy định của pháp luật<br /> tư pháp hình sự Việt Nam đối với người chưa thành niên, tìm ra những hạn chế, vướng mắc<br /> trong thực tiễn áp dụng, trên cơ sở đó đưa ra được những căn cứ khoa học nhằm tiếp tục hoàn<br /> thiện hệ thống pháp luật tư pháp hình sự là việc làm hết sức cần thiết. Đề tài “Bảo vệ quyền<br /> của người chưa thành niên trong tư pháp hình sự Việt Nam” được xây dựng như một nỗ lực<br /> nghiên cứu nghiêm túc, khách quan khoa học nhằm đáp ứng phần nào yêu cầu của thực tiễn<br /> đó.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu.<br /> Các quy định về người chưa thành niên được quy định trong Chương X Bộ luật hình sự<br /> 1999 và trong chương XXXII Bộ luật tố tụng hình sự. Trong khoa học pháp lý hình sự, chế<br /> định về người chưa thành niên đã được một số tác giả nghiên cứu ở các cấp độ khác nhau,<br /> trong đó phải kể đến cuốn: Bảo vệ quyền trẻ em trong pháp luật Việt Nam của Viện nghiên cứu<br /> khoa học pháp lý Bộ Tư pháp năm 1999; hay cuốn Tăng cường năng lực hệ thống tư pháp người<br /> chưa thành niên tại Việt Nam, Thông tin khoa học pháp lý của Viện nghiên cứu khoa học pháp lý<br /> Bộ tư pháp năm 2000; "Thủ tục tố tụng về những vụ án mà bị can, bị cáo là người chưa thành<br /> niên và thực tiễn áp dụng tại thành phố Hà Nội", Luận văn cử nhân Luật của tác giả Nguyễn Trần<br /> Bích Phượng, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2001; Đỗ Thị Phượng: "Thủ tục tố tụng đối với bị<br /> can, bị cáo là người chưa thành niên trong pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam", Luận văn thạc sĩ<br /> Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2003..., và một số bài viết được đăng trên tạp chí Tòa án<br /> nhân dân của đồng tác giả Lê Cảm và Đỗ Thị Phượng “Tư pháp hình sự đối với người chưa thành<br /> niên: Những khía cạnh pháp lý hình sự, tố tụng hình sự, tội phạm học và so sánh luật học” các số<br /> 20,21,22 năm 2004. Các công trình nghiên cứu trên đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau về các<br /> quy định của pháp luật áp dụng đối với người chưa thành niên, thủ tục tố tụng đối với những vụ<br /> án có người chưa thành niên tham gia nhưng chưa có công trình nào đi sâu, nghiên cứu một cách<br /> toàn diện và có hệ thống về bảo vệ quyền của người chưa thành niên trong tư pháp hình sự Việt<br /> Nam. Điều này cho thấy sự cần thiết phải tiếp tục nghiên cứu sâu hơn, toàn diện hơn nữa để từng<br /> bước hoàn thiện quy định tư pháp hình sự Việt Nam để bảo vệ quyền cho người chưa thành niên<br /> là việc làm cần thiết và có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn hiện nay.<br /> 3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng và phạm vi nghiên cứu.<br /> Mục đích nghiên cứu<br /> Mục đích của luận văn là trên cơ sở lý luận và thực tiễn áp dụng các quy phạm tư pháp<br /> hình sự Việt Nam bảo vệ quyền của người chưa thành niên, đề xuất các giải pháp nhằm nâng<br /> cao hiệu quả áp dụng những quy phạm đó trong thực tiễn.<br /> <br /> Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> Để đạt được mục đích trên, tác giả luận văn đã đặt ra và giải quyết các nhiệm vụ sau:<br /> - Làm sáng tỏ một số vấn đề lý lụân chung về bảo vệ quyền của người chưa thành niên<br /> trong Tư pháp hình sự, như: khái niệm người chưa thành niên, bảo vệ quyền cho người chưa<br /> thành niên trong Tư pháp hình sự Việt Nam.<br /> - Phân tích lược sử hình thành và phát triển các quy phạm tư pháp hình sự Việt Nam về<br /> bảo vệ quyền của người chưa thành niên.<br /> - Nghiên cứu và làm rõ các quy định pháp luật tư pháp hình sự Việt Nam bảo vệ quyền<br /> cho người chưa thành niên và thực tiễn áp dụng các quy định đó.<br /> - Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả của việc áp dụng các quy phạm tư pháp hình<br /> sự Việt Nam bảo vệ quyền của người chưa thành niên.<br /> Đối tượng nghiên cứu của luận văn.<br /> Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý lụân và thực tiễn bảo vệ quyền<br /> của người chưa thành niên trong Tư pháp hình sự Việt Nam.<br /> Phạm vi nghiên cứu<br /> Trong Tư pháp hình sự Việt Nam, người chưa thành niên có thể là người bị tạm giữ, bị<br /> can, bị cáo, người bị hại, người làm chứng, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có<br /> quyền lợi nghĩa vụ có liên quan đến vụ án... Nhưng do phạm vi của luận văn thạc sĩ luật học,<br /> tác giả giới hạn nghiên cứu việc bảo vệ quyền của người chưa thành niên là người bị tạm giữ,<br /> bị can, bị cáo, người bị kết án, người bị hại, người làm chứng dưới góc độ luật hình sự và luật<br /> tố tụng hình sự.<br /> 4. Cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn và phương pháp nghiên cứu.<br /> Cơ sở lý luận của luận văn là hệ thống quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng<br /> Hồ Chí Minh và của Đảng cộng sản Việt Nam về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ<br /> nghĩa Việt Nam của dân, do dân và vì dân, về chính sách hợp tác quốc tế trong đấu tranh<br /> phòng, chống tội phạm của Đảng và Nhà nước ta.<br /> Luận văn được thực hiện trên cơ sở quán triệt các chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, các văn<br /> bản pháp luật của Nhà nước về người chưa thành niên. Cơ sở thực tiễn của luận văn là các<br /> báo cáo tổng kết, số liệu điều tra, truy tố, xét xử các vụ án có người chưa thành niên tham gia.<br /> Cơ sở phương pháp luận của luận văn là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy<br /> vật lịch sử. Trong khi thực hiện đề tài, các phương pháp hệ thống, phân tích, tổng hợp, lịch sử,<br /> lôgic, thống kê, so sánh pháp luật, xã hội học, ... đã được sử dụng để hoàn thành các nhiệm<br /> vụ mà tác giả luận văn đã đặt ra.<br /> 5. Những đóng góp mới của luận văn.<br /> <br /> Đây là công trình chuyên khảo nghiên cứu tương đối toàn diện và có hệ thống về bảo vệ<br /> quyền của người chưa thành niên trong tư pháp hình sự Việt Nam. Có thể xem những nội<br /> dung sau là đóng góp mới của luận văn:<br /> - Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận chung về bảo vệ quyền của người chưa thành niên.<br /> - Phân tích làm rõ thực trạng áp dụng các quy định tư pháp hình sự Việt Nam về bảo vệ<br /> quyền của người chưa thành niên.<br /> - Đề xuất những phương hướng nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định tư pháp hình sự<br /> về bảo vệ quyền cho người chưa thành niên.<br /> 6. ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn.<br /> Kết quả nghiên cứu và những giải pháp được đề xuất trong luận văn có ý nghĩa quan<br /> trọng đối với công cuộc bảo vệ quyền trẻ em nói chung, của người chưa thành niên trong Tư<br /> pháp hình sự nói riêng. Thông qua hệ thống các giải pháp, tác giả mong muốn đóng góp một<br /> phần ý kiến vào sự phát triển của kho tàng lý luận tư pháp hình sự về bảo vệ quyền cho người<br /> chưa thành niên trong tư pháp hình sự Việt Nam.<br /> Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong công tác nghiên cứu, giảng<br /> dạy về khoa học pháp lý nói chung, khoa học tư pháp hình sự nói riêng cũng như trong thực<br /> tiễn xét xử.<br /> 7. Kết cấu của luận văn.<br /> Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 03 chương,<br /> 08 mục.<br /> <br /> References<br /> Văn bản pháp luật<br /> 1. Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam cộng hoà (1973) do Thần Chung xuất bản.<br /> 2. Bộ luật hình sự Trung Kỳ.<br /> 3. Chính phủ (2000), Nghị định số 59/2000/NĐ-CP ngày 3/10 quy định việc thi hành biện pháp<br /> tư pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với người chưa thành niên phạm tội, Hà Nội.<br /> 4. Chính phủ (2000), Nghị định số 60/2000/NĐ-CP ngày 3/10 quy định về thi hành hình phạt cải<br /> tạo không giam giữ, Hà Nội.<br /> 5. Chính phủ (2000), Nghị định số 62/2000/NĐ-CP ngày 3/10 quy định việc thi hành hình phạt<br /> tù cho hưởng án treo, Hà Nội.<br /> 6. Công văn số 52/KHXX ngày 15/6/1999 của Toà án nhân dân Tối cao về thực hiện một số<br /> quy định của BLTTHS đối với bị cáo là người chưa thành niên.<br /> <br /> 7. Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Nghị quyết số 08-NQ-TW ngày 02/01 của Bộ Chính trị về<br /> một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới, Hà Nội.<br /> 8. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết số 49-NQ-TW ngày 02/6 của Bộ Chính trị về<br /> Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Hà Nội<br /> 9. Điều 16 Quốc Triều Hình luật (Luật hình triều Lê),1991- Viện sử học Việt Nam , Nxb<br /> Pháp Lý , Hà Nội.<br /> 10.<br /> <br /> Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 1992.<br /> <br /> 11.<br /> <br /> Hoàng Việt Luật lệ (Luật Gia Long), Nguyễn Quang Thắng và Nguyễn Văn Tài dịch,<br /> <br /> giới thiệu, Nxb văn hoá thông tin.<br /> 12. Nghị quyết số 03/2004/NQ-HĐTP ngày 02 tháng 10 năm 2004 hướng dẫn thi hành một<br /> số quy định trong Phần thứ nhất “Những quy định chung” của BLTTHS 2003, điểm a mục 2<br /> Phần II.<br /> 13. Quốc hội (1985), Bộ luật hình sự.<br /> 14.<br /> <br /> Quốc hội (1999), Bộ luật hình sự.<br /> <br /> 15.<br /> <br /> Quốc hội (1988), Bộ luật tố tụng hình sự.<br /> <br /> 16.<br /> <br /> Quốc hội (2003), Bộ luật tố tụng hình sự<br /> <br /> 17.<br /> <br /> Quốc hội (1991), Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, Hà Nội.<br /> <br /> 18.<br /> <br /> Quốc hội (2005), Bộ luật dân sự, Hà Nội.<br /> <br /> 19.<br /> <br /> Quốc hội (2000), Luật hôn nhân và gia đình, Hà Nội.<br /> <br /> 20.<br /> <br /> Toà án nhân dân Tối cao (2004), Nghị quyết 04/2004/NQ-HĐTP ngày 05 tháng 11<br /> <br /> năm 2004 hướng dẫn thi hành một số quy định trong phần ba “Xét xử sơ thẩm” của BLTTHS<br /> 2003.<br /> 21.<br /> <br /> Toà án nhân dân Tối cao (2005), Nghị quyết 05/2005/NQ-HĐTP ngày 08 tháng 12<br /> <br /> năm 2005 hướng dẫn thi hành một số quy định trong phần ba “Xét xử phúc thẩm” của<br /> BLTTHS 2003.<br /> 22.<br /> <br /> Tòa án nhân dân tối cao (1974), Thông tư số 16/TATC ngày 27/9 hướng dẫn về trình<br /> <br /> tự, thủ tục sơ thẩm về hình sự, Hà Nội.<br /> 23.<br /> <br /> Tòa án nhân dân tối cao (1999), Công văn số 52/1999/KHXX ngày 15/6 về việc thực<br /> <br /> hiện một số quy định của Bộ luật tố tụng hình sự đối với bị cáo là người chưa thành niên, Hà<br /> Nội.<br /> 24.<br /> <br /> Tòa án nhân dân tối cao (2002), Công văn số 81/2002/TANDTC ngày 10/6 hướng<br /> <br /> dẫn một số vấn đề về nghiệp vụ cho các Tòa án nhân dân địa phương, Hà Nội<br /> <br />